ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ КӨП МАҚСАТТЫ АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН ЖЕР КАДАСТРЫНЫҢ ЗАМАНАУИ ЖҮЙЕСІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

Impact Factor: SJIF 2021 - 5.81 2022 - 5.94

НАУКА О ЗЕМЛЕ EARTH SCIENCES

УДК 528.442(045)

ЦАЗАЦСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАГЫ К0П МАКСАТТЫ АВТОМАТТАНДЫРЫЛГАН ЖЕР КАДАСТРЫНЫЦ ЗАМАНАУИ ЖYЙЕСIН

ЦАЛЫПТАСТЫРУ

КАЗБЕКОВ САКЕН ДАУРХАНОВИЧ

С.Сейфуллин атындагы Казак агротехникалык зерттеу университетi Жер ресурстарын баскару жэне дизайн факультетшщ 4 курс студентi

ЕСЖАНОВА ТАЗАОТЛ СУЛЕЙМЕЩЫЗЫ

Еылыми жетекшi, Астана к. ^азакстан

Аннотация: Казацстан Республикасында жер кадастрыныц заманауи ЖYйесiнiц цалыптасуы - елдщ жер ресурстарын muiMdi басцару мен пайдалану Y^rn мацызды цадам. Квп мацсатты автоматтандырылган жер кадастры цогамныц цажеттшктерт цанагаттандыруга, инвестициялыц климатты жацсартуга жэне экологиялыц турацтылыцты арттыруга багытталган. Бул мацалада Казацстандагы кадрлыц ЖYйенiц цалыптасу процесс^ заманауи технологиялардыц енгiзiлуi жэне осы ЖYйенiц болашагы талцыланады.

Трек свздер: автоматтандырылган жер кадастры, тарихи контекс, жер кодека, автоматтандыру, геоацпараттыц ЖYйелер, заманауи, эффективтi басцару, инвестициялыц тартымдылыц, кадрлыц, технологиялыц, субъектыер.

Жер кадастры - мемлекет аумагындагы жер ресурстарыньщ табиги жэне шаруашылык жагдайы мен оларды багалау туралы мэлiметтер жYЙесi. Жер телiмдершщ орналаскан жер^ нысаны, пайдаланылуы, ауданы мен шекарасы, сапалык сипаттамасы, жер пайдалану есебi мен жер телiмдерiн багалау Жер кадастрыныц мэлiметтерi жYЙесiне юредь Мемлекеттiк Жер кадастрыныц деректерi жердi пайдалану мен коргауды жоспарлаган, жерге орналастырган, шаруашылык кызметiн багалаган, жердi пайдалану мен коргауга байланысты баска да шараларды жYзеге асырган кезде сYЙенетiн негiз болып табылады. Ол деректер жер Yшiн телем мелшерш аныктау кезiнде, к¥кыктык жэне баска кадастрды жYргiзген кезде пайдаланылуы мYмкiн. Жер кадастрын жYргiзу мемлекеттiк тапсырыспен бюджет есебiнен жYзеге асырылады. Жер кадастрыныц мэлiметтерiне эркiмнiц колы жете алады, ол мYДделi т^лгаларга акылы тYрде берiледi. Мемлекеттiк органдарга Жер кадастры мэлiметтерiн беру тегiн жYзеге асырылады. Мемлекеттiк Жер кадастрын жYргiзу тэртiбiн Казакстан Республикасыныц Yкiметi белгшейдь

Жер кадастрыныц тарихи контексi: Кеп максатты автоматтандырылган жер кадастрыныц калыптасуы тарихи тYрде бiрнеше кезецнен етп. Кецес Одагыныц кезецiнде жер кадастры орталыктандырылган жэне жоспарлы жYЙе ретiнде жумыс iстедi. Тэуелсiздiк алганнан кейiн, Казакстанда жаца зацнамалык база к¥рылып, жер кадастрыныц казiргi замангы жYЙесi калыптаса бастады. 2003 жылы КР Жер кодексiнiц кабылдануы жер кадастрына к¥кыктык негiз калады.

Заманауи жYЙенiц к¥рылымы:

1. Автоматтандыру жэне технологиялык шешiмдер: Казакстанда жер кадастрыныц автоматтандырылган жYЙесiн енгiзу барысында геоакпараттык жYЙелер жэне акпараттык-коммуникациялык технологиялар белсендi колданылады. Бул технологиялар жер ресурстары туралы акпаратты жинауды, ецдеудi жэне сактауды жаксартады.

2. Математикалык жэне статистикалык модельдер: Кеп максатты автоматтандырылган жер кадастры статистикалык жэне математикалык модельдердi колдана отырып, жер ресурстарыныц тиiмдiлiгiн багалауга мYмкiндiк береди Бул модельдер жердi пайдалану мен баскару бойынша шешiмдердi кабылдауда мацызды рел аткарады.

Impact Factor: SJIF 2021 - 5.81 2022 - 5.94

НАУКА О ЗЕМЛЕ EARTH SCIENCES

3. Деректердщ интеграциясы: ^азакстанда эртYрлi мемлекетпк органдар мен кэсшорындардыц арасында деректердi интеграциялауга багытталган жобалар жYзеге асырылуда. Бул жYЙе жер кадастры мэлiмегтерiн баска акпарагтык жYЙелермен байланыстырган кезде, азаматтарга жэне бизнеске колжегiмдiлiкгi арттырады. Заманауи жYЙенщ артыкшылыктары:

1. Акпараттык колжетiмдiлiк: Азаматтар мен бизнес субъектiлерi Yшiн жер кадастры туралы акпаратты онлайн режимiнде алу мYмкiндiгi.

2. Эффективт баскару: Жер ресурстарын тиiмдi баскару аркылы экологиялы; нэтижелердi жаксарту.

3. Инвестициялы; тартымдылык: Жер кадастрыньщ автоматтандырылган жYЙесi инвестициялы; климатты жетiлдiрiп, шетелдiк инвесторларды тартуга мYмкiндiк береди

^иыншылыктар мен шешiмдер:

1. ^аржылы; шектеулер: Жер кадастрыныц жYЙесiн толы; автоматтандыру Yшiн кажегтi каржылы; ресурстардыц тапшылыгы. Бул проблеманы шешу Yшiн мемлекетлк-жекеменшiк серiктестiктердi дамыту жэне халыкаралы; донорлардыц кeмегiн тарту кажет.

2. Кадрлы; тапшылы;: Кадрлы; ресурстардыц жетюпеушшп. Мамандарды даярлау жэне бшм беру жYЙесiн жетiлдiру аркылы шешуге болады.

3. Зацнамалы; кедергiлер: Кейбiр зацнамалы; актiлер заманауи талаптарга сэйкес келмейдь Зацдарды жацарту жэне заманауи стандарттармен Yйлестiру кажет.

^орытынды

^азакстан Республикасындагы кеп максатты автоматтандырылган жер кадастрыныц заманауи жYЙесiн калыптастыру - елдщ жер ресурстарын тиiмдi баскару мен пайдаланудагы мацызды кадам. Технологиялы; даму, кукыктык негiздердiц жетiлдiрiлуi жэне инвестициялы; климаттыц жаксаруы аркылы бул жYЙе болашакта елiмiздiц экономикалык, экологиялы; жэне элеумеггiк турактылыгын камтамасыз етуге кeмектеседi.

ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1:

1. Жер кадастры https://kk.wikipedia.oщ/wiki/Жер_кадастры

2. Жер кадастрыныц автоматтандырылган жYЙесi https://www..gov.kz/memleket/entities/aqmola-birzhan-sal/press/article/details/ 126032?1апц=

3. Жер кадастрын ААЖ жYрriзудеri жер учаскелерiнiц мiндеггi акпараттары https://www.uniface.kz/education/index.php?post=artic1e&section=3&id=334