Научная статья на тему 'ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ҚҰБЫР КӨЛІГІ ДАМУЫНЫҢ ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙЫ МЕН ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ'

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ҚҰБЫР КӨЛІГІ ДАМУЫНЫҢ ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙЫ МЕН ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ Текст научной статьи по специальности «Естественные и точные науки»

CC BY
72
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
газ құбыры / мұнай құбыры / құбыр көлігі / көлік жүйесі / экспорт / импорт / географиялық жағдай / географиялық аумақ. / gas pipeline / oil pipeline / pipeline transport / transport system / export / import / geographical location / geographical territory

Аннотация научной статьи по естественным и точным наукам, автор научной работы — Жұматаева Ж. М., Мылқайдаров Ә. Т., Мукалиев Ж. К.

Қазақстан Республикасы экономикасының стратегиялық маңызды рөлдерінің бірі мұнайгаз саласы, сондықтан оның тасымалын атқаратын құбыр көлігінің қызметі маңызы жағынан өте жоғары болып табылады. Еліміз әлемде мұнай мен газ экспорты бойынша жетекші елдердің бірі. Соңғы жылдары мұнай-газ секторына жыл сайынғы инвестициялар көлемі екі еседен астам өсті. Соңғы жылдары мұнай-газ секторына жыл сайынғы инвестициялар көлемі артуда. Құбырлар құрылысының ірі жобалары іске асырылуда және өндірістік қуаттарды кеңейту үшін жақсы мүмкіндіктер жасалуда. Құбыр көлігінің дамуы еліміздің энергетикалық және экономикалық қауіпсіздігінің маңызды құрамдас бөлігі болып келеді. Сондықтан қазіргі заманғы құбыр көлігі қолданыстағы құбыр жүйесінің мүмкіндіктерін жетілдірусіз және ұтымды пайдаланбау мүмкін емес.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

GEOGRAPHICAL LOCATION AND FEATURES OF PIPELINE TRANSPORT DEVELOPMENT IN THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN

One of the strategically important roles of the economy of the Republic of Kazakhstan is the oil and gas industry, so the functions of pipeline transport that performs its transportation are very high in importance. The country is one of the world's leading oil and gas exporting countries. Over the past six years, the annual volume of investment in the oil and gas sector has more than doubled. Major pipeline construction projects are being implemented, and there are good opportunities to expand production capacity. The development of pipeline transport is an important component of the country's energy and economic security. Therefore, modern pipeline transport is impossible without improving and rational use of the existing pipeline system.

Текст научной работы на тему «ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ҚҰБЫР КӨЛІГІ ДАМУЫНЫҢ ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙЫ МЕН ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ»

ЭеЖ 9.433.91

Ж. М. Ж^матаева1, Э. Т. Мылкайдаров2 , Ж. К. Мукалиев3

1 «География, жерге орналастыру жэне кадастр» кафедрасыньщ магистранты (Эл-Фараби атындагы Казак ¥лттык университетi, Алматы, Казакстан) 2«География, жерге орналастыру жэне кадастр» кафедрасыныц г.г.к., доцент м.а. (Эл-Фараби атындагы Казак ¥лтгык университетi, Алматы, Казакстан)

3«Картография жэне геоинформатика» кафедрасыныц PhD студент (Эл-Фараби атындагы Казак ¥лттык университет, Алматы, Казакстан)

КАЗАХСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАГЫ К^БЫР КЭЛ1Г1 ДАМУЫНЫЦ ГЕОГРАФИЯЛЬЩ ЖАГДАЙЫ МЕН ЕРЕКШЕЛ1КТЕР1

Аннотация. Казакстан Республикасы экономикасыныц стратегиялык мацызды рвлдерiнiц бiрi м^най-газ саласы, сондыктан оныц тасымалын аткаратын к¥быр квлiгiнiц кызметi мацызы жагынан вте жогары болып табылады. Елiмiз элемде мунай мен газ экспорты бойынша жетекшi елдердiц бiрi. Соцгы жылдары мунай-газ секторына жыл сайынгы инвестициялар квлемi еш еседен астам вст Соцгы жылдары мунай-газ секторына жыл сайынгы инвестициялар квлемi артуда. Кубырлар к¥рылысыныц iрi жобалары iске асыры-луда жэне вндiрiстiк куаттарды кецейту Yшiн жаксы мYмкiндiктер жасалуда. Кубыр квлiгiнiц дамуы елiмiз-дiц энергетикалык жэне экономикалык каушаздтнщ мацызды к¥рамдас бвлiгi болып келедг Сондыктан казiргi замангы к¥быр квлш колданыстагы к¥быр жYЙесiнiц мумкшдактерш жетiлдiрусiз жэне ¥тымды пай-даланбау мумшн емес.

ТYЙiн свздер: газ к¥быры, м¥най к¥быры, к¥быр квлiгi, квлш жYЙесi, экспорт, импорт, географиялык жагдай, географиялык аумак.

К1р1спе. Казакстан Республикасындагы к¥быр квлшнщ даму стратегиясыныц юке асырылуы мемлекеттен экономиканыц барлык саласын каркынды да сапалы дамытуга жэне кадр элеуетш арттыруга багытталган кешенд1 куш-ж1герд1 талап етед1. КУБЫР КеЛ1Г1нщ дамуы квп жагдайда эр вщрдщ квл1к инфрак¥рылымы дамуыныц дэрежесше байланысты. Осыган орай, вщрлердщ квл1к жуйесш тецгер1мд1 дамыту жэне орталыктандандыру урдюшщ сакталуымен квл1к кызметш мемлекетпк реттеу мэселелершде орталык жэне жергшкт органдардыц взара ю-кимылын кушей-ту кажеттшп барынша взект болып табылады [1].

Табигаты жагынан адамдар вте кызык т1р1 жандар, б1р нэрсеге к¥мар болып, алдыларына максат койып, оныц орындалуын кутш, ж¥мыс жасап, ж^ерлштщ аркасында болашакка карай ¥мтыла береди Б1рак осындай максаттарды кою ушш, вткен мен каз1рп жагдайларды жетк бшген абзал. Осы т¥ргыда статистикалык жэне экономикалык кврсетюштер квмекке келедь Олардыц квмепмен квптеген мэселелер жан-жакты, тупкшкп турде зерттеуден втш, алга карау ушш ауадай кажет максаттар койылады. Бугшп куш к¥бырлар улкен мемлекеттер мен мегаполистердщ инфра-структурасында вз1нд1к бвлек орындары мен мацызы бар. Казакстан элемдш когамныц белсенд1 мушес бола т¥ра, баска да елдердщ тэж1рибелерш ¥гына, олардыц кателштерш д¥рыстап, импле-ментацияга енпзш, вз кажеттшктерш ¥штай туседь

Зерттеу материалдары мен эдктерь

Казакстан республикасындагы к¥быр квлш дамуыныц географиялык жагдайы мен ерекшелш-терше жан-жакты талдау жасау.

Зерттеу м1ндеттер1.

- Казакстанныц к¥быр квлшнщ каз1рп жагдайы мен даму каркынын жiтi зерттеу, к¥быр жуй-ес1ндеп непзп киындыктар мен мэселелерге токталу.

- К¥быр квлшнщ болашактагы даму багыттарын жэне оныц ел экономикасындагы алатын орнын аныктау.

Жалпы экономикалык жэне Казакстанныц к¥быр квлш дамуыныц эдюнамалык аспектшер1 отандык галымдар Н. К. Исингариннщ, К. Н. Надировтыц ецбектер1нде жарык кврд1. К¥быр квлш желюш ею топка бвлш карастыруга болады:

магистральдык м¥най,газ к¥бырлары;

жергшкп м¥най,газ к¥бырлары.

Елiмiз м^най мен газ корына бай елдердщ катарында. Республикамызда квмiрсутектердi тасы-малдау Yшiн шамамен 10715 км квлш к¥бырлары пайдаланылады. Соган карамастан, бYгiнде ел алдында iшкi жэне халыкаралык нары^тарга м^най жеткiзуге байланысты бiркатар шешiлмеген проблемалар бар. 1шю нарыкка катысты проблемалар квптеген корлар мен м^най вндiрудщ негiзгi квлемдерi батыста шогырланган, ал оныц тугынушылары (iрi калалар мен внеркэсiптiк орталык-тар) Ощ^спк-Шыгеыс пен индустриалды солтYCтiкте орналаскан. Кецестш экономикалык жYЙенщ м^расы ретiнде батыста вндiрiлген м^най Ресей аркылы элемдiк нарыктарFа тасымалданады, ал ШыFыстаFы iшкi кажеттшк Сiбiрден импорт аркылы канаFаттандырылады. Б^дан баска, колданыс-таFы к¥бырлардыц квпшiлiгi бiрнеше он жыл б^рын салынFан. Казiргi уакытта калыптаскан жаF-дайды жаксартуFа баFытталFан бiрнеше жоба дамудыц эртYрлi кезецдершде т^р, б^л ретте олардыц mi^^ri ец мацыздысы Каспий к¥быр консорциумыныц (ККК) к¥быры болып табылады [5].

Зерттеу нэтижелерi жэне талкылаулар. Зерттеу барысында заманауи ГАЖ технологияла-рыныц квмегiмен Казакстан РеспубликасындаFы м^най газ к¥бырлар картасы к¥растырылды (1-сурет).

Колданыстагы м у н а и кубырлары

БМАС (Басты м^най айдау станциясы)

•^зТрансОйп-АК ==» "МунэиГэс СБКК'АК

MAC (Мунай айдау станциясы| = 'Цазацсшн-Цытаи кубырлбры" ЖШС 1-■ 'Каспий ^быр Консорциумы"

Орындэгам: ЖуиагпЭЕаа Ж.1

1-сурет - Казахстан Республикасындагы м^най газ к^бырлар картасы [8]

Кврш отырFанымыздай елiмiзде он бiр басты м^най айдау станция (БМАС) бар. Олардыц ба-сым квпшiлiгi елiмiздiц батыс аумаFында орналаскан. СолтYCтiк аймактарда м^най, газ к¥бырлары аз шоFырланFан, елiмiздiц шыFыс жаFында мYлдем шоFырланбаFан десек болады.

Батыс Казакстанда бес басты м^най айдау станция бар, олар: взен БМАС, Актау БМАС, Ка-ламкас БМАС, Элiбекмола БМАС, Кецкияк БМАС. Ощуспк Казакстанда К^мквл БМАС, Шым-кент БМАС, Шолак БМАС орналкан. Орталык Казакстанда Атасу БМАС, Б. Ж¥маFалиев атындаFы БМАС орналаскан. СолтYCтiк-шыFыста Павлодар БМАС шоFырланFан.

*

Колданыстагы ец ipi мунай ;убырлары: «КазТрансОйл» АК, «Каза;стан-Кытай Кубыры» ЖШС, «МунайТас СБКК» АК, «Каспий Кубыр Консорциумы». Кубырлар ар;ылы тасымалдаумен айналысатын компаниялар еткен жылдыц ;орытындысы бойынша саланыц жалпы юрютершщ ец кеп Yлесiн ;амтамасыз етп. Осылайша, олар 1,33 трлн тецге табыс тапты, бул барлы; юрютердщ 47,5%-ын ;урады.

«КазТрансОйл» АК - магистральды мунай ;убырларыныц узындыгы 5378,47 км, шогырлан-дырылган мунай жYк айналымы 45,58 млрд тн-км, шогырланган табыс 239,626 млрд тенге, шогырланган таза табыс 45,121 млрд тенге [7].

«Каза;стан-Кытай Кубыры» ЖШС - Казахстан Республикасы жэне Кытай Республикасы ара-сындагы мунай мен газ саласындагы жан жа;ты ынтыма;тасты;ты дамыту туралы 2004 жылгы 17 мамырдагы шектiк келiсiмге сэйкес «КазТрансОйл» АК мен Кытай ¥лтты; мунай мен газды барлау жэне ендеу женiндегi корпорациясыныц (CNODC) 2004 жылгы 6 шшдедеп шешiмi неп-si^^ ;урылды. Мунай ;убырыныц узындыгы - 794,263 ша;ырым, мунай ;убырыныц ец жогаргы енiмдiлiгi жылына 10 млн. тонна, 2019 жылы Кец;ия; - Кумкел мунай ;убырымен 5 млн. 580 мыц тонна мунай тасымалданды.

«МунайТас СБКК» АК - «Каза;стан-Кытай» мунай ;убырыныц бiр белiгi болып табылатын «Кец;ия;-Атырау» мунай ;убырын жобалау, ;аржыландыру, салу жэне эксплуатациялау ма;са-тында ;урылган бiрлескен мекеме. Мунай ;убырын жобалауды уйымдастыру, ;уралдарды жетюзу жэне мунай ;убырын салу, мунай тасымалдау ;ызметтерш керсете отырып, оны эксплуатациялау ар;ылы Казахстан Республикасы мен Кытай Халы; Республикасы арасындагы экономикалы; да-муга Yлес ;осу, сонымен ;атар, серiктестiк жэне досты; ;арым-;атынастарды ныгайту, сондай-а;, акционерлердiц талабына сай юрюке ;ол жеткiзе отырып, ;убыр келiгi саласындагы ;ызметтердi халы;аралы; стандарттар децгейiне кетеру.

«Каспий Кубыр Консорциумы» - Каза;станды; мунай экспортты; жетюзшмдершщ басым багыттарыныц бiрi болып табылады. Жалпы узындыгы 1 510 км (соныц iшiнде 452 км - ;аза;стан-ды; учаске) ККК мунай ;убыры ;аза;станды; «Тецiз» мунай кен орны мен Кара тецiздегi «Южная Озереевка» мунай терминалын бiрiктiредi (Новороссийск портыныц мацында). 2017 жылы ККК ;убырымен 55,1 млн тонна мунай тасымалданган, соныц iшiнде 49,6 млн тонна- ;аза;станды; мунай. 2017 жылдыц мунайкелш инфра;урылымы саласындагы мацызды о;игаларыныц бiрi ;аза;-станды; учаскедегi етюзу ;абшетш жылына 53,7 млн тоннага дейiн кецейту болды. Бул ;аза;стан-ды; мунай ендiрiсiнiц улгайып келе жат;ан келемдерш дYниежYзiлiк нарьщтарга экспорттауды ;амтамасыз етуге мYмкiндiк бередi [7].

Мунайды тецiз ар;ылы тасымалдаудыц ;олданыстагы непзп багыттары Каспий, Кара жэне Жерорта тещздершщ акваторияларында орналасады.

2017 жылдыц соцына ;арай КМТФ ендiрiстiк активтерiнде дедвейп 12 000 - 13 000 тонна 6 мунай ;ую танкерi Каспий тецiзiнде жэне «Aframax» типт 2 мунай ;ую танкерi Кара тещзде болды [10].

2018 жылы мунайды тещз ар;ылы тасымалдау келемiнiц 2%-га (130 мыц тонна) аздап темен-деу^ сондай-а; Махачкала-Баку, Турмебаши-Баку/Махачкала багыты бойынша танкерлердi ;айта багдарлау орын алган.

2017

4 206

2 375

2018

4 471

2 480

2019

4 320

2 311

Каспий T0h{i3i

An ни к. (К,ара, Жерорта гоц/здер/)

2-сурет - Мунайды тещз ар;ылы тасымалдау керсеткiшi [7] - 61 -

2-суретте керсетшгендей, 2019 жылы мунайды тещз аркылы тасымалдау келемшщ 2018 жыл-мен салыстырганда 5%-га (320 мыц тонна) азаюы кYтiледi, бул Актау-Баку, Махачкала-Баку ба-гыты бойынша кеmлдендiрiлген келемдер мен келюмшарттардыц болмауымен тYсiндiрiледi.

Казакстандагы кубыр келшнщ жагдайын жетiлдiру жаксы жолда, орта есеппен бул салага жыл сайын 320 млн-га жуык АКШ доллары жумсалады, жэне куйылып жаткан каражатты желiлер жYЙесi барынша актап келедi. Казакстанныц статистиалык агентпгшщ мэлiметтерiне CYЙенетiн болсак, тасымалдау керсеткiштерi бойынша бYкiл келiк тYрлерiнен кубыр, темiр жолдан кейiнгi 2-шi орында орналаскан [11].

Елдщ энергетикалык каушшздшн камтамасыз ету кебше мунайкелiк инфракурылымыныц дамуына байланысты болады. Крлданыстагы келiк инфракурылымы мунайдыц Казакстанныц мунай ецдеу зауыттарына жэне экспорта тасымалдануын камтамасыз етедi жэне транзитпк мYм-кiндiктерге ие.

^орытынды. Экономикалык мацызга ие кубыр желшершщ тек Казакстандагы гана емес, элемдегi де жагдайына мониторинг жYргiзiп, пайда болу тарихы мен модификацияларга тап бо-луын, жэне олардыц эрi карайгы дамуын айкындау жумыстары жYргiзiлдi. Халыкаралык аренадагы елiмiздщ дэрежесi кYн сайын кетершуде, жэне оган бiр дэлел тутынушылык сураныстыц эрi карай кебеюi мен жастардыц бiлiм мен ецбекке деген кумаршылыгы. Дер кезiнде кабылданган Yкiметтiк реформалар мен Президенттщ жыл сайынгы халыкка жолдауы, экономикамызды алга карай жетелеп, жэрдем бере тура, Казакстанныц ецбек жолындагы жумсаган ^шшщ индикаторы ретiнде кызмет етедi.

Казакстандагы бул келiк тYрiнiц дэрежесi кек отын мен кара алтынныц игшнде. Елiмiзде уакыттан-уакытка газдандыру жумыстары мен шю нарыктыц сураныстарын камтамасыз ету жумыстары жYргiзiлуде. Жэне жакын болашакта тек элемнщ озык елдервде гана емес, бiздщ Казак-станда да гылымныц соцгы жацалыктарын колдана отырып, пневмопочта мен баска да тенден-цияларды енгiзедi деп санаймын [10].

ЭДЕБИЕТ

[1] Казахстан Республикасыныц 2015 жылгы дешнп келж стратегиясы. - Астана, 2006. - 112 б.

[2] Юфин В.А. Трубопроводный транспорт нефти и газа. - М.: Недра, 2000. - С. 152-174.

[3] Коршак А.А., Шманов Н.Н. Магистральды кубырлар. - Алматы: Баянжурек баспасы, 2010. - 60-63-бб.

[4] Ахмеджанов Т.К., КартабайА.Т. Мунай мен газ енд1рудщ техникасы мен технологиясыю - Алматы: Мектеп, 2011. - 84 б.

[5] Зиневи А.М., Глазков В.И., Котик В.Г. Защита трубопроводов и резервуаров от коррозии. - М.: Недра, 1975. -

251 с.

[6] Агапкин В.М., Владимиров А.Е. Трубопроводный транспорт в странах мира // Серия: трубопроводный транспорт. Итоги науки и техники. М.: ВИНИТИ,1988. - 256 с.

[7] Trubyinfo.ru [электрондык ресурс]. История производства труб. - URL: https://trubyinfo.ru/istoriya-proizvodstva-trub/ (каралган куш 11.10.2020).

[8] Чердабаев Р. Нефть Казахстана. - Астана: Атамура, 2012. - С. 140-141.

[9] Ахмеджанов Т.К., Камбаков Т.У. Мунай жэне газ кен орындарын игеру жэне пайдаланудыц непздерг - Алматы: Мектеп, 2011. - 94-102-бб.

[10] Карымсакова Э.С., Коршак А.А., Мовсумзаде Э.М. Развитие трубопроводной системы Казахстана. - Уфа: Нефть, газ и бизнес, 2002. - 16-21-бб.

[11] Карымсакова Э. С. Нефтепровод Узень - Гурьев - Куйбышев сегодня // Трубоводный транспорт сегодня и завтра: Материалы международной научно-технической конференции. Научные труды. - Уфа, 2009. - 186 с.

REFERENCES

[1] Transport strategy of the Republic of Kazakhstan until 2015. Astana, 2006. 112 p. (in Kaz.).

[2] Yufin V.A. Pipeline transport of oil and gas. M.: Nedra, 2000. P. 152-174 (in Russ.).

[3] Korshak A.A., Shmanov N.N. Main pipelines. Almaty: Bayanzhurek Publishing House, 2010. P. 60-63 (in Kaz.).

[4] Ahmedzhanov T.K., Kartabay A.T. Techniques and technology of oil and gas production. Almaty: School, 2011. 84 p. (in Kaz.).

[5] Zinevi A.M., Glazkov V. I., Kotik V.G. Protection of pipelines and tanks from corrosion. M.: Nedra, 1975. 251 p. (in Russ.).

[6] Agapkin V.M., Vladimirov A.E. Pipeline transport in the world // Series: Pipeline transport. Results of science and technology. M.: VINITI, 1988. 256 p. (in Russ.).

[7] Trubyinfo.ru [electronic resource]. History of trumpet production. URL: https://trubyinfo.ru/istoriya-proizvodstva-trub/ (viewed 11.10.2020) (in Russ.).

[8] Cherdabayev R. Oil of Kazakhstan. Astana: Atamura, 2012. P. 140-141 (in Russ.).

[9] Ahmedzhanov T.K., Kambakov T.U. Basics of development and operation of oil and gas fields. Almaty: School, 2011. P. 94-102 (in Kaz.).

[10] Karymsakova E.S., Korshak A.A., Movsumzade E.M. Development of the pipeline system of Kazakhstan. Ufa: Oil, Gas and Business, 2002. P. 16-21 (in Russ.).

[11] Karymsakova E.S. Uzen-Guryev-Kuibyshev oil pipeline today Pipeline transport today and tomorrow: Materials of the international scientific-technical conference. Scientific works. Ufa: Monograph, 2009. 186 p. (in Russ.).

Ж. М. Ж^матаева1, А. Т. Мылкайдаров2, Ж. К. Мукалиев3

1 Магистрант кафедры «география, землеустройство и кадастр» (Казахский национальный университет им. аль-Фараби, Алматы, Казахстан)

2 К.г.н., и.о. доцента кафедры «география, землеустройство и кадастр» (Казахский национальный университет им. аль-Фараби, Алматы, Казахстан)

3PhD етудент кафедры «картография и геоинформатика» (Казахский национальный университет им. аль-Фараби, Алматы, Казахстан)

ГЕОГРАФИЧЕСКОЕ ПОЛОЖЕНИЕ И ОСОБЕННОСТИ РАЗВИТИЯ ТРУБОПРОВОДНОГО ТРАНСПОРТА В РЕСПУБЛИКЕ КАЗАХСТАН

Аннотация. Одной из стратегически важных в Республике Казахстан является нефтегазовая отрасль, поэтому функции трубопроводного транспорта являются очень высокими по значимости. Страна - одна из ведущих в мире по экспорту нефти и газа. За последние шесть лет ежегодный объем инвестиций в нефтегазовый сектор вырос более чем в два раза. Реализуются крупные проекты строительства трубопроводов, созданы хорошие возможности для расширения производственных мощностей. Развитие трубопроводного транспорта является важной составляющей энергетической и экономической безопасности страны. Поэтому современный трубопроводный транспорт невозможен без совершенствования и рационального использования возможностей существующей трубопроводной системы.

Ключевые слова: газопровод, нефтепровод, трубопроводный транспорт, транспортная система, экспорт, импорт, географическое положение, географическая территория.

Zh. M. Zhumatayeva1, A. T. Mylkaidarov2, Zh. K. Mukaliyev3

1Master student of the Department «Geography, Land Management and Cadastre» (Al-Farabi Kazakh national university, Almaty, Kazakhstan) 2Associate Professor of the, Head of the Department «Geography, Land Management and Cadastre» (Al-Farabi Kazakh national university, Almaty, Kazakhstan)

3PhD student of the Department «Cartography and Geoinformatics» (Al-Farabi Kazakh national university, Almaty, Kazakhstan)

GEOGRAPHICAL LOCATION AND FEATURES OF PIPELINE TRANSPORT DEVELOPMENT

IN THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN

Abstract. One of the strategically important roles of the economy of the Republic of Kazakhstan is the oil and gas industry, so the functions of pipeline transport that performs its transportation are very high in importance. The country is one of the world's leading oil and gas exporting countries. Over the past six years, the annual volume of investment in the oil and gas sector has more than doubled. Major pipeline construction projects are being implemented, and there are good opportunities to expand production capacity. The development of pipeline transport is an important component of the country's energy and economic security. Therefore, modern pipeline transport is impossible without improving and rational use of the existing pipeline system.

Keyword: gas pipeline, oil pipeline, pipeline transport, transport system, export, import, geographical location, geographical territory.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.