Научная статья на тему '«Азғыр» полигонында судың химиялық ластанудан қауіп-қатерді бағалау'

«Азғыр» полигонында судың химиялық ластанудан қауіп-қатерді бағалау Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
86
22
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ядролық полигон / қауіп-қатер / химиялық ластану / nuclear test base area / water of mine wells / real loading / risk / health of population

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Ү. И. Кенесариев, М. Қ. Амрин, А. Т. Досмұхаметов, А. Е. Ержанова, Р. А. Баялиева

Мақалада «Азғыр» ядролық полигон аймағындағы шахталық құдықтардың суын химиялық ластанудан канцерогенді және бейканцерогенді қауіп-қатерлерге баға берілген.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по истории и археологии , автор научной работы — Ү. И. Кенесариев, М. Қ. Амрин, А. Т. Досмұхаметов, А. Е. Ержанова, Р. А. Баялиева

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

RISK ASSESSMENT FROM CHEMICAL CONTAMINATION OF WATER IN BASE AREA “AZGIR”

The article showed an estimation of carcinogenic and non-carcinogenic risks to the health from chemical contamination of mine wells water in the nuclear test base area “Azgyr”

Текст научной работы на тему ««Азғыр» полигонында судың химиялық ластанудан қауіп-қатерді бағалау»

ВЕСТНИК КАЗНМУ, №1-2012

319

топта 8,6±0,2%) цемент eHAÎpidrnH зиянды ce6enTepi эсершен на^ты KeMireH болып отыр.

Алынган гылыми нэтижелердщ дeрeктeрiнe сYйeнe отырып, цемент eндiрidнil^ зиянды себептершщ иммундьщ жYйe ^ызметшщ бeлсeндiлiгiн на^ты тeмeндeтeдi жэне шацнан за^ымданган бронх-екпе жYйeсiндe инфекциялыщ-аллергиялыщ YPДiстiЧ ^алыптасуына жол ашады деп атап керсетуге болады.

Эдебиеттер TÏ3ÏMÏ

1. Кулкыбаев Г.А., Байманова А.М., Аманбекова А.У., Абзалиева Д.С., Абдигожина Б.А. Методы исследования

функций легких и их интерпретация при хронических пылевых бронхо-легочных заболеваниях: Методические рекомендации. - Астана, 2003. - 32 с.

2. Ольманский А.Я., Одинокова В.А., Клятко Н.Н. Клетки в тканевом и иммунном гомеостаза // Советская медицина. - 1990. - № 12. - С. 41-47.

3. Филипченко Л.Л., Слипченко Н.З. Методы биохимического и клинического исследования бронхо-легочной системы. - Киев: Здоровье, 1996. - 219 с.

«АЗГЫР» ПОЛИГОНЫНДА СУДЫН ХИМИЯЛЫК ЛАСТАНУДАН КАУ1П-КАТЕРД1 БАГАЛАУ

Y.И.Кeнeсариeв, М.К Амрин, А.Т. Досмухаметов, А.Е. Ержанова, Р.А. Баялиева С.Ж.Асфендияров атындагы Каза^ улттъщ медицина университет Жалпы гигиена жэне экология кафедрасындагы тургындар денсаулыгына rçауm-rçатeрдi багалау зертханасы

ТYйшМаrçалада «Азгыр» ядролыщ полигон аймагындагы шахталыщ ^уды^тардыц суын химиялыщ ластанудан канцерогендi жэне бейканцерогенд 1^аут-1^атерлерге бага берiлген.

TyrnHAi сездер ядролыщ полигон, 1^аут-1^атер, химиялыщ ластану.

RISK ASSESSMENT FROM CHEMICAL CONTAMINATION OF WATER IN BASE AREA "AZGIR"

U. Kenesaryiev, M. Amrin, A. Dosmukhametov, A. Erzhanova, R. Bayalieva

Abstract The article showed an estimation of carcinogenic and non-carcinogenic risks to the health from chemical contamination of mine wells water in the nuclear test base area "Azgyr".

Keywords nuclear test base area, water of mine wells, real loading, risk, health of population.

ОЦЕНКА РИСКА ОТ ХИМИЧЕСКОГО ЗАГРЯЗНЕНИЯ ВОДЫ В РЕГИОНЕ ПОЛИГОНА «АЗГЫР»

У.И. Кенесариев, М.К. Амрин, А.Т.Досмухаметов, А.Е. Ержанова, Р.А. Баялиева

Резюме В статье дана оценка канцерогенным и

неканцерогенным рискам здоровью населения от

химического загрязнения воды шахтных колодцев в

регионе ядерного полигона «Азгыр».

Ключевые слова ядерный полигон, риски, химическое

загрязнение.

«Азгыр» ядролыщ полигоны Атырау облысыныц аумагында орналастырган. Оныц алацшаларында 19661979 жылдар аралыгында 17 жер асты жарылыс жYргiзiлдi [1]. Тузды ^мбездердеп кептеген жерасты ядролыщ жарылыстары шахталыщ ^уды^тардагы ауыз судыц кермектiгiн нормадан 2 есеге, ^оргасын концентрациясын - 3,0-6,3 ШРЕК-ке дейiн, кадмий - 9,8 ШРЕК-ке дейiн жогарылауына экелдi.

Осыган байланысты бiздil^ зерттеуiмiздil^ ма^саты шахталыщ ^уды^тардыщ химиялыщ ластануы тургындар денсаулыгына 1^аут-1^атерд багалау болып табылады, ейткеш айма^тагы ауыз судыц негiзгi кeзi орталы^тандырылмаган (шахталыщ ^уды^тар мен бас^а жа^тан экелетiн су).

Кауm-l^атердi багалаудыц эдiстемесi элем елдершщ кeпшiлiгiнде ^оршаган орта жэне тургынныц денсаулыгын ^оргау жYйесiндегi басым эдктердщ бiрi ретшде ^аралады.

Кауm-l^атердi багалаудыц эдiстемесi ^оршаган ортада болатын зиянды заттардыщ керi эсерлершщ табандат^ан спектршщ арасында басымдылыгын аны^тау Yшiн арналган [2, 3].

КауттЫкт тецеспру кезецшде ^ауiп-^атердi багалау Yшiн зерттелетiн заттардыщ спектрiнен темiр, мыс, кадмий, ^оргасын, кальций, нитриттер, магний, фтор алынды жэне шахталыщ ^уды^тар суындагы шогырландыруы референт дозаларынан асатыны бай^алды (1-шi кесте).

КанцерогендЫ эффекттщ арасындалары ^оргасын жэне кадмий жеке 1^аут- 3, 8*10-4 жэне 1, 5*10-4

^ураган.

Аны^талган жеке канцерогендi 1^аут-1^атер Yшiншi диапазога жатады (1*10-4 жогары, 1*10-3 темен), ейткеш ол кэаби топтарга ^олайлы тургындар Yшiн ^олайсыз болып табылады.

Жеке канцерогендi емес ^ауiп-^атердi багалау шахталыщ ^уды^тар жэне ауыз сумен бiрге кадмий - 0,8, фтор - 1,1, ^оргасын - 2,3 1^аут-1^атерш ^урайды. Бул коэфициенттер 1,0-ден асып тYседi де ретсiз децгежмен сипатталады жэне бас^арушылыщ шешiмдердi талап етедi.

Канга (^оргасын, цинк, темiр, марганец, кобальт, никел, нитраттар, нитриттер) заттардыщ эсершщ багыттылыгы канцерогендi емес 1^аут-1^атер 4, 1децгеш ^олайсыз болып табылады.

ВЕСТНИК КАЗНМУ, №1-2012

320

1 кесте - «Азгыр» ядролы| полигон аумагындагы шахталы| |уды|тар суыныныц химиялы| ластанудан |аут-|атерлердi багалау

Заттар атауы Канцерогендi емес |аут-|атердщ децгеж Канцерогендi |аут-|атердщ децгеж 6сердi багыттылыгы

Темiр 0,34 Шырышты |абат, терi, |ан, иммунды жYйе

Сынап 0,2 А1Т, бауыр

Никель 0,0005 Бауыр, жYрек |антамыр жYйесi, А1Т, |ан, дене массасы

Цинк 0,02 Кан, биохимиялы| езгерiстер

Марганец 0,0006 ОЖЖ, |ан

Кобальт 0,003 Кан

Мыс 0,04 Иммунды жYйе, бауыр, ОЖЖ, репродуктивтi жYйе

Кадмий 1,5 1,5*10-4 Бауыр, гормонды жYйе

Коргасын 3,8 3,8*10-4 ОЖЖ, ЖЖ, |ан, биохимиялы| езгерiстер, даму, репродуктивт жYйе, гормонды жYйе

Аммиак 0,03

Нитриттар 0,2 Кан

Нитраттер 0,03 Кан

Кальций 0,3 Бауыр, биохимиялы| езгерiстер

Магний 0,5

Фтор 1,1 Тiс, сYйек улпасы

Айма^тагы аны^талган 1^аут-1^атер вцдеу жэне сауы^тыру шараларыныц вткiзулерi талап етедi. Олардыц жоспарлануы 1^рп мэселелердщ басымдылыгы мен децгей аталган территориядагы гигиеналы^-экологиялы^ жэне элеуметпк-экономикалыщ мэселелерiне негiзделуi ^ажет.

Эдебиеттер:

1. Часников И.Я., Поляков А.И., Гайтинов А.Ш. и др. Радиоэкологические исследования в зоне действия ракетно-ядерного полигона Капустин Яр и ядерного полигона Азгыр. // Материалы Первого Межд. Конгресса «Экологическая методология возрождения человека и Планеты Земля». - Алматы, 1997. - С. 47-59.

2. Руководство по оценке риска для здоровья населения при воздействии химических веществ, загрязняющих окружающую среду (Р 2.1.10.1920-04), утв. Главным государственным санитарным врачом РФ 05.03.2004 (Guidelines for Human).

3. Авалиани С.Л., Ревич Б.А., Балтер Б.М., Гильденскиольд С.Р., Мишина А.Л., Кликушина Е.Г. Оценка риска загрязнения окружающей среды для здоровья населения как инструмент муниципальной политики в Московской области. М., 2010. с.309.

КАЗАХСТАН КАЛАЛАРЫНЫН АТМОСФЕРАСЫНЫН ШАН Б0ЛШЕКТЕР1МЕН ЛАСТАНУЫНАН Т¥РГЫНДАР ДЕНСАУЛЫГЫНА

КАУ1П-КАТЕР1Н БАГАЛАУ

Y.И.Кенесариев, А.Т.Досмухаметов, М.К.бмрин, А.Е.Ержанова, М.Т. Адилова

С.Д. Асфендияров атындагы Каза| ¥лтты| Медицина Университет Жалпы гигиена жэне экология кафедрасындагы тургындар денсаулыгына |ауm-|атердi багалау зертханасы

ТYйiн Ма|алада КР |алаларынын ауа бассежншде |ал|ыган белшектер децгешн багалау мен Республика ^алаларыныц ауасындагы тургындар денсаулыгы Yшiн РМ10 и РМ 2,5 шац белшектершщ канцерогендi емес |аутнщ сипаттамасы берiлген.

TYMÎHfli c63flep xiMMMfl.nbirç .nacTaHy, aTMOc$epa.nbirç aya, rça.nrçbiraH 6e^meKTep (wan), rçayrn-rçaTepfli 6afa^ay, KaH^poreHfli eMec rçayin, ™™eHa.nbirç HopMaTMBTep.

HUMAN HEALTH RISK ASSESSMENT FROM CONTAMINATION OF ATMOSPHERE OF CITIES OF KAZAKHSTAN BY DUST-BORNE PARTICLES

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.