Научная статья на тему 'ҚАЙИШҚОҚ ЭЛЕМЕНТЛИ ҚОЗИҚНИНГ КОНСТРУКЦИЯЛАРИНИ ТАҲЛИЛ ҚИЛИШ'

ҚАЙИШҚОҚ ЭЛЕМЕНТЛИ ҚОЗИҚНИНГ КОНСТРУКЦИЯЛАРИНИ ТАҲЛИЛ ҚИЛИШ Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
қозиқ / қайишқоқ элемент / тензодатчик / тензометрлаш / пахтани майда ифлосликлардан тозалагич / тозалаш самарадорлиги / амплитудали частотали характеристика / титраш / нав / парчинли бирикма / кучайтиргич. / колок / упругий элемент / тензодатчик / тензометрироания / очиститель хлопка сырца от мелких сорных примесей / очистительный эффект / амплитудно-частотные характеристики / вибрация / разновидность / заклепочные соединения / усилитель.

Аннотация научной статьи по технике и технологии, автор научной работы — Росулов Рузимурад Хасанович

Мақолада қайишқоқ элементли қозиқларнинг конструкцияси таҳлил қилинган. Қайишқоқ элементли қозиқ тебранишининг амплитудали-частотали характеристикалари махсус тензометрик қурилмада аниқланган. Тозалагичда қайишқоқ элементли қозиқ қўлланилганда пахта хомашёсининг титкиланиш даражасини аниқлаш бўйича тажриба ўтказилди. Пахтани майда ифлосликлардан тозалагичнинг қозиқли барабанлари учун қайишқоқ асосдаги қозиқни қўллашда тозалагичнинг самарадорлиги ошишига эришилди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по технике и технологии , автор научной работы — Росулов Рузимурад Хасанович

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Analysis of the design of pins for an elastic base

В статье анализируется конструкция колок с упругими элементами. Амплитудно-частотные характеристики вибрации колков с упругим элементом определялись на специальном тензометрическом приборе. Проведен эксперимент по определению степени разрыхленности хлопка-сырца при использовании колков с упругими элементами в очистителе. Использование упругого элемента для колковых барабанов хлопкоочистительной машины повысило ее эффективность.

Текст научной работы на тему «ҚАЙИШҚОҚ ЭЛЕМЕНТЛИ ҚОЗИҚНИНГ КОНСТРУКЦИЯЛАРИНИ ТАҲЛИЛ ҚИЛИШ»

УДК 677. 01

ЦАЙИШЦОЦ ЭЛЕМЕНТЛИ ЦОЗЩНИНГ КОНСТРУКЦИЯЛАРИНИ ТА^ЛИЛ

ЦИЛИШ

Росулов Рузимурад Хасанович ТТЕСИ,т.ф.н., доцент, тел: +998993299056 rasulov.ruzimurad@,mail.ru

Аннотация. Маколада кайишкок элементли козикларнинг конструкцияси тах,лил килинган. ^айишкок элементли козик тебранишининг амплитудали-частотали характеристикалари махсус тензометрик курилмада аникланган. Тозалагичда кайишкок элементли козик кулланилганда пахта хомашёсининг титкиланиш даражасини аниклаш буйича тажриба утказилди. Пахтани майда ифлосликлардан тозалагичнинг козикли барабанлари учун кайишкок асосдаги козикни куллашда тозалагичнинг самарадорлиги ошишига эришилди.

Аннотация. В статье анализируется конструкция колок с упругими элементами. Амплитудно-частотные характеристики вибрации колков с упругим элементом определялись на специальном тензометрическом приборе. Проведен эксперимент по определению степени разрыхленности хлопка-сырца при использовании колков с упругими элементами в очистителе. Использование упругого элемента для колковых барабанов хлопкоочистительной машины повысило ее эффективность.

Abstract. The article analyzes the design of pegs with elastic elements. The amplitude-frequency characteristics of vibration of pegs with an elastic element were determined using a special strain gauge. An experiment was conducted to determine the degree of loosening of raw cotton when using pegs with elastic elements in the cleaner. The use of an elastic element for the peg drums of a cotton gin increased its efficiency.

Калит сузлар: козик, кайишкок элемент, тензодатчик, тензометрлаш, пахтани майда ифлосликлардан тозалагич, тозалаш самарадорлиги, амплитудали - частотали характеристика, титраш, нав, парчинли бирикма, кучайтиргич.

Ключевые слова: колок, упругий элемент, тензодатчик, тензометрироания, очиститель хлопка - сырца от мелких сорных примесей, очистительный эффект, амплитудно-частотные характеристики, вибрация, разновидность, заклепочные соединения, усилитель.

Keywords: peg, elastic element, strain gauge, strain gauge, purifier of raw cotton from small impurities, cleaning effect, amplitude-frequency characteristics, vibration, variety, rivet connection, amplifier.

Пахтанинг янги селекцион навлари етиштирилаётган бир вактда уни тозалаш бир катор муаммоларни келтириб чикаради, шунинг учун уни куп мартали тозалашга тугри келиб, тозалаш жараёни купинча козикли барабанларда амалга оширилиб, пахтани майда ифлосликлардан тозаланади [1]. Бу жараён етарлича тозалаш самарадорлигига эга булмасдан, пахтада нуксонлар х,осил булишига олиб келади. Мазкур масалани х,ал этиш максадида пахтани титкиланиш даражасини ошириш максадида пахтани майда ифлосликлардан тозалаш машинаси козикли барабанларининг козикларини кайишкок пластинага урнатиш максадга мувофикдир [2].

Машиналарнинг тозалаш самарадорлигини оширишнинг усулларидан бири машинанинг ишчи органлари учун кайишкок материал куллаш х,исобланади [3]. Бундай материал аввал валикли жинлаш машинасининг урувчи органи ва козикли барабанларнинг козиклари учун х,ам кулланилган булиб, ундан ташкари бу йуналишда етарли даражада

илмий ишлар бажарилмаган [4].

Пахтанинг титкиланиш даражаси ундаги пахта булакчаларининг фоиз таркибига боглик. Бу жараёнда факат пахтанинг титкиланиш даражасига таъсир этади, лекин пахтадаги толанинг хурпайишига таъсир этмайди. Ундан ташкари, пахта булакчаларининг абсолют бир хил массадаги зичлиги буйича турли характеристикага эга. Шунинг учун мазкур ишда титкиланиш даражасини аниклаш учун кайишкок асосдаги козикни куллаш усулдан фойдаланилди [5-10].

Мазкур утказилаётган тажриба натижаларидан кузланган максад -кайишкок асосдаги козикнинг пахтани тозалаш технологик жараёнига таъсирини урганишдан иборат.

Ишлаб чикилган кайишкок асосга урнатилган козикнинг янги конструкцияси аввал келтирилган булиб (1-расм), у барабанга 1 кайишкок асосга котирилган козикдан 4 иборат. Пластина 2 барабанга 1 парчинли бирикма 3 ёрдамида тебраниш имкониятига эга булади.

^озикнинг тебранишига материалининг физик-механик хоссаси таъсир этади. Тажриба утказиш учун У8Г маркали углеродли пулат кайишкок элемент материали сифатида танланган.

^айишкок элементли козик тебранишининг амплитудали-частотали характеристикалари махсус тензометрик курилмада аникланди. ^озикнинг пастки кисмида котирилган пластинага тензометрик датчик 5 урнатилган (1-расм).

^озик тебранишининг осциллограммаси УТ-4 ва АЦП Е-154 кучайтиргичи ёрдамида компьютерда кайд килинди. Утказилган тажриба натижалари шуни курсатдики, козик пахта булаги билан узаро таъсирда булганда узаро таъсирланувчи пахта булагининг массасига мос равишда козикнинг тебраниш амплитудаси 30 Гц булганда унинг тебраниш амплитудаси 3 -5 ммни ташкил этади.

Бу таъсир жараёни тозалаш ёйида козикнинг толали материалга куп мартали импульсдаги куч таъсирида булиб, пахтани жадал тозалаш технологик жараёнида унинг яхши титкиланиши ва ифлослик чикарувчи юзадан ифлос кушимчаларнинг самарали олиб чикиб кетилишига олиб келади.

Пахта булагининг титкиланиш даражасини аниклаш буйича текширишлар утказилди. Титкиланиш даражасини аниклаш усули куйидагича амалга оширилди. ^айишкок асосга урнатилган козикли барабанда ва серияли козикли барабанда тозаланган пахтадан намуналар олиниб, таккослаш ишлари олиб борилди. Намуналар эхтиёткорлик

билан пахта булакчаларига бир неча кичик булакчаларга ажратилди.

Тажриба ун такрорлашда олиб борилиб, тажриба хатолиги 4,9%ни ташкил этди.

Пахта булагининг завода эркин тушиш вактини кабул килинган маълум баландлик (2000мм) учун аникланди. Х,авонинг таъсирини бартараф этиш максадида тажриба камерада утказилди. Пахта булагининг тушиш вакти 0,02сек аникликдаги секундомер билан улчанди.

Пахта булакчалари массаси аниклиги 0,2 мг аникликдаги торсион тарозида И.И. Финкельштейн [11] томонидан тузилган пахта булагининг титкиланиш даражасини аниклаш жадвалидан фойдаланган х,олда пахтанинг титкиланиш даражаси Z микдори аникланди.

Тажриба натижалари 1-жадвалда келтирилган. Ундан куринадики, кайишкок элементли козик кулланилганда пахта булакчалари самарали титкиланиб, уни кейинги технологик жараёнда тозалаш учун маъкуллиги аникланди.

1-жадвал

Титкиланиш даражасини аниклаш буйича тажриба натижалари_

Пахта намунаси огирлиги, кг Титкиланиш даражаси

Серияли барабан Тажриба барабани

0,00013 8,64 9,92

0,00026 6,14 7,65

0,00039 3,68 4,89

Пахта булакчалари аввал жадвалларда таклиф этилган торсион тарозиларда улчанди ва пахтанинг титкиланиш даражаси аникланди.

^айишкок асосга урнатилган ва сериядаги конструкциядаги козикларнинг тозалаш жараёнига таъсирини урганиш учун пахтани майда ифлосликлардан тозалагичнинг лаборатория курилмасида таккослаш тажрибалари утказилди (2-расм).

1 - коплама; 2 - козик; 3 - кайишкок пластина; 4 - парчин бирикма;

5 - тензометрик датчик. 2-расм. ^айишкок асосга урнатилган козикнинг тебранишини улчаш схемаси

Тажриба утказишда Порлок ва Наманган - 77 селекцион навли кулда терилган I ва II сортли дастлабки ифлслиги 4,7 ва 5,7% ва намлиги 7,8 ва 8,4% булган пахта хом ашёсидан фойдаланилди. Тажриба натижалари 2-жадвалда келтирилган

2-жадвал

^айишкок асосга урнатилган ва сериядаги конструкциядаги козикларнинг тозалаш

жараёнига таъсири

Пахтанинг нави Машиналар

сериядаги тажрибавий

Порлок 3,62 ±0,07 3,32±0,10

36.5±1.21 41.8±1.75

Наманган - 77 9,91 ±0,21 9,39±0,18

32,6+1,41 36,1 ±1,21

Изох,: Суратда - ифлослиги, %, махражда - тозалаш самарадорлиги, %.

2-жадвалдан куринадики, кайишкок асосдаги козикларнинг ишлашида Порлок ва Наманган - 77 селекцион навларида тозалаш самарадорлиги мос равишда 5,3 ва 3,5% га ошди.

Утказилган тажриба натижаларидан маълум булдики, козикларнинг х,ар кандай йуналишда тебраниши х,исобига бу зонада ташки зарбаларнинг таъсирисиз пахтага козикларнинг кушимча жадалли импульсли тебранишли таъсири булади.

Таъкидлаб утилган маълумотлар шикастланган чигитлар улушларининг камайишига олиб келади, бу кайишкок асосдаги козикларнинг ишлашида чигит ва толаларнинг юкланиш тезлиги козикларнинг тебраниши х,исобига барабаннинг тезлиги доимо паст булади ва энг катта юкланишнинг усиши вактининг ошишига олиб келади.

Шунингдек, толада гажакларнинг камайиши ишчи зонада "козик-пахта-ифлослик ажралувчи юза" тизимида козикларнинг доимий тебраниши х,исобига тизимнинг узаро таъсир вакти камаяди.

Ундан ташкари, козикнинг паст частота билан тебраниши козик ва турли юза орасидаги ишкаланиш кучининг камайишига олиб келади. ^озикнинг тебраниши х,исобига орка томонга хдракатланаётганда пахта хом ашёсининг титкиланиши учун шароит яратиб беради.

Шундай килиб, хулоса килиш мумкинки, пахтани майда ифлосликлардан тозалагичнинг козикли барабанлари учун кайишкок асосдаги козикни куллашда тозалагичнинг тозалаш самарадорлиги ошади.

АДАБИЁТЛАР

1. Зикриёев Э.З. Пахта хомашёсини дастлабки ишлаш. // Тошкент, "Мех,нат", 2002 й., 408б.

2. Р.Х.Расулов, О.Х.Абзоиров. Пластины колеблеющего колка очистителя хлопка. Международная научно-техническая конференция переспективных разработок молодых ученых «Наука молодых - будущее России». 15-16 декабрь 2016., с.400-402. г.Курск, Россия.

3. Р.Х.Росулов. Рыхлительный барабан очиситителя волокнистого материала. №FAP 01318, 30.08.2018г., Бюлл., №8.

4. Расулов А. Разработка оптимальной системы питания хлопком-сырцом валичного джина. Дисс... канд. техн. наук. - Ташкент, 1983. -183с

5. Р.Х.Росулов. Влияние жесткости крепления колков очистителя хлопка-сырца на очистительный эффект. Россия, г. Иваново, Журнал Известия высших учебных заведений. Технология текстильной промышленности, 2017, №1 (367), 119-122стр. С.55-57.

6. Agzamov, M., Agzamov, M. M., & Madgidov, G. F. (2007). Ways for Improvement of Cotton Fiber Quality in Process of Ginning. Izvestiia-Vysshie Uchebnye Zavedeniia Tekhnologiia Tekstil'noi Promyshlennosti, 3, 34-37.

7. Makhkamov, R. G., & Agzamov, M. (2006). Sampling Quenching Parameters of Ginning and Linter Grid Bars. Izvestiia-Vysshie Uchebnye Zavedeniia Tekhnologiia Tekstil'noi Promyshlennosti, 2, 101.

8. Agzamov, M. (2007). Studying of New Gin Stand with Small Size Ginning Box. Izvestiia-Vysshie Uchebnye Zavedeniia Tekhnologiia Tekstil'no у Promyshlennosti, 1, 26.

9. Очиститель хлопка от мелких сорных примесей. Заявка на изобретение IAP 20210209 23.04.2021г.

10. А.Джураев. Динамика рабочих механизмов хлопкоперерабатывающих машин. Ташкент, «Фан», 1987, 168с.

11. И.И.Финкельштейн. Аэродинамический метод определения разрых-ленности хлопка. М.: Текстильная промышленность, 1951, №9, с. 19-21.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.