CC BY
17Педагогические науки
УДК 576.6
БОЛОНОК ХИМИЯ МУГАЛИМДЕРИНИН ИНФОРМАЦИЯЛЫК КОМПЕТЕНТТYYЛYГYН КАЛЫПТАНДЫРУУ АСПЕКТИЛЕРИ
Г. Турдубаева1
Аннотация
Макала болочоктогу химия мугалимдеринин учур талабына ылайык окутуу процессинде информациялык коммуникациялык технологияны (ИКТ) колдонуу боюнча компетенттYYЛYK мамилесин калыптандыруу маселелерине арналат.
TyÜYHdYY свздвр: билим берYYHYH сапаты, компетенттYYЛYK, окутуу технологиялары, ИКТ-информациялык коммуникациялык технология, SEA -старттык эксперимент усулу.
Билим берYY сапатын жакшыртуу да мугалимдин информациялык -технологиялык компетенттYYЛYГY коюлган милдеттерди ишке ашыруунун негизги фактору болоруна басым жасалат. Эл аралык изилдввлврдYH кептеген маалыматтарына ылайык орто мектептерде табигый илимдер боюнча билим берYYHYH децгээли барган сайын твмвндвп жаткандыгын практика кврсвTYYДв.
Жалпы билим берYYЧY мектептердин бYTYPYYЧYЛврYHYH химия боюнча даярдык децгээлинин тенденцияларынын твмвндвп бара жаткандыгы жалпы республикалык тестирлввHYH жана ЖОЖго кирYY сынактарынын натыйжаларын анализдввдвн байкалууда.
Химия илим катарында адамзат коомунда глобалдык проблемалардын контексинде взгвчв актуалдуу, экинчи тараптан болочок муундун экологиялык ой ЖYГYртYY ЖYPYM-турум маданиятын, башкача айтканда, ДYЙнеге болгон квз карашын калыптандыруу кейгейлYY маселелердин негизгиси болуп саналат.
КерсетYЛген тенденциялардын келип чыгуу себептери болуп: болочок муундардын табигый илимдерге болгон кызыгууларынын твмвндвШY; влквдвГY келип чыккан кризистик кубулуштар; чон келемде^ материалдарды вздвштYPYY; химиялык эксперименттерди, класстан тышкаркы иш чараларды вткврYYГв болгон сааттык влчвмдYH кыскартылышы жана башкалар саналат. Ал эми алдынкы жанычыл педагогдор, методистер кврсвTYЛГвн проблемалардан чыгуу YЧYH табигый илимдер дисциплиналарын окутууну модернизациялоо, окутуу процесине иновациялык технологияларды колдонуу менен чыгууга болорун сунушташат [1, 2].
КомпетенттYYЛYK мамиленин констекстинде химия мугалиминин информациялык компетенттYYЛYГY TYPДYY информациялык булактардан тиешелYY информацияларды издвв, анализдвв жана аны кайра иштеп чыгуу чеберчилигине ээ болуу талабын коёт, башкача айтканда билим берYY жараянын предмет боюнча ар бир сабакты жана сабактан тышкаркы иш чараларды учур талабына ылайык уюштуруп билYYCY эсептелет.
Жалпы билим берYYHYH мамлекеттик стандартында окуучунун твмвнкYДвй негизи компетенттYYЛYKTврY белгиленген:
- информациялык компетенттYYЛYк;
- социалдык - коммуникациялык компетенттYYЛYKTвр;
- езYH вЗY уюштуруу жана проблемаларды чечYY компетенттYYЛYГY:
хТурдубаева Гулсара - кандидат педагогических наук, и.о. профессора кафедры общей химии, химико-экологической и криминалистической экспертизы, Ошский государственный университет, Кыргызстан.
Информациялык компетенттYYЛYK. Кандай маалымат керектигин аныктоо; маалымат алуучу булактарды билYY жана алардан керектYY маалыматтарды издеп табуу ыкмаларын вздвштYPYY; маалыматтарды байланыштырып колдоно билYY; жаны маалыматтарды сын квз менен талдоо, жыйынтык чыгара билYYГв жвндвмдYYЛYГY менен аныкталат.
Окутуучу предмет боюнча информациялык коммуникациялык техноло-гиянын дидактикалык сапатын баалоо милдеттерине басым жасайт. Анын башкача айтканда TYPДYY типтеги сабактарды вткврYY жолдорун пландашты-руу, информациялык коммуникациялык технологияларды (ИКТ) интеграл-даштыруу менен окутуунун инновациялык методдорун жана технологияларын колдоно билYY; окуучулардын предмет боюнча вз алдынчалуулук иш-мердYYЛYГYH профессионалдык-педагогикалык компетенттYYЛYГYH калыптан-дыруу; традициялык жана иновациялык окутуу технологияларын интеграл-даштыруу ж.б.
Болочок химия мугалимдердин профессионалдык-педагогикалык компетенттYYЛYГYH вHYKTYPYYHYH негизинде химиялык TYШYHYKTврдY окутуу технологияларын калыптандыруу максатында окуу модулдарынын комплекси иштелип чыгылды. Окуу методикалык комплекстер твмвн^ модулдар «Металл эместердин химиясын окутуудагы ИКТ, «Металлдар химиясын окутуудагы ИКТ», «ИКТ негизинде химиялык реакциялардын тендемелерин TYЗв билYYHY калыптандыруу» ж.б. боюнча TYЗYЛгвн.
Ошондой эле жумушчу программа менен сунушталуучу маалымат булактарынын тизмеси, жыйынтыктоочу чыгармачылык MYHвздвГY тапшырмалардын тематикасы, ИКТ колдонуу менен химия сабактарынын фрагменттери, ИКТ дидактикалык сапатын баалоо критерийлери, лекциялык материалдардын конспектилери, практикалык сабактарды вткврYYHYH методикалары, учурдагы жана жыйынтыктоочу текшерYYЛвр YЧYH компьютердик тесттердин жыйнагы, вTYЛГвн сабакты баалоо боюнча усулдук сунуштар, курстук, дипломдук жумуштардын тематикалары иштелип биздин иш тажрыйбабызда практикаланууда.
Модулдар комплекси боюнча окутуу мектеп химия курсунда элементтер химиясын окутуу проблемасын талкуулоодон башталат. ИКТ элементтерин колдонуу менен химия боюнча сабактарды вткврYY тартибинин взгвчвЛYKTврY каралып сабактарды вткврYYГв карата методикалык кврсвтмвлвр берилип, сабактардын фрагменттери сунушталат.
Студенттер "Химияны окутуу технологиясы жана методикасы" сабагында ИКТдын дидактикалык сапатын баалоону, вЗYHYH жеке педагогикалык ишмердYYЛYГYHДв колдонуу жана ИКТ негизинде сабак вTYYHY YЙрвHYШвт.
Аталган ык машыгууларды эффективдYY калыптандыруу YЧYH окуу модулдардын окуу-методикалык комплексинде студенттер тарабынан TYЗYЛГвн жана вткврYЛГвн сабактардын иштелмелери жана алардын электрондук варианттарынын базасы TYЗYЛГвн. Модулдар боюнча болочоктогу химия мугалимдери YЧYH информациялык- коммуникациялык технологиялык чеберчилигин калыптандыруу максатында - SEA - старттык эксперимент методун колдонуу менен вTYЛYYЧY жыйынтыктоочу чыгармачылык иштеринин твмвнкYДвй темалары берилди : Физикалык жана химиялык кубулуштар. Туздардын гидролизи. Металдардын физикалык, химиялык касиеттери. КвMYP кычкыл газын алуу. Майлар. Химиялык реакциялардын ЖYPYY белгилери жана шарттары ж.б.
Жогоруда берилген темалардын негизинде SEA - старттык эксперимент методун химия сабагында кадамдар иретинде чагылдырылышын карап кврвЛY.
Жыйынтыктап айтканда окутуу процесси эки жактуу болгондуктан, мугалим вЗYHYH ишин илимий уюштуруу менен бирге эле, информацияларды максатка ылайык туура тандап алуу, окуучунун акыл иш аракетине, билимге ээ болуусуна, билимди колдоно билYY жана керектYY кырдаалда аны ишке ашыруу процесстерине жана акыл вHYГYYCYHв карата жетекчилик кылуу аркылуу химияны окутуунун эффективдYY натыйжасына жетишYYГв болот.
Химиялык реакциялардын журуу белгилери жана шарттары
Кадамдар Мугалимдин жана окуучулардын ишмердуулугу Ресурстар каражаттар
1-кадам Старттык эксперимент БYГYHKY сабак старттык эксперимент методу менен етYлет. ТеменкY экспериментке кенрт буруп езYHерДYH байкаганынарды жазгыла. Мугалим: YHCYЗ, CYЙлебей башталгыч экспериментти керсетет. Спиртовка, химиялык кашыкча, пинцет, кумшекер, кант кесекчеси, маркерлер
2-кадам Байкоо Окуучулар эксперименттин ЖYPYШY боюнча №1,2,3 байкоолорун жазып, окуп беришет.Алар иреттYYЛYГY менен доскага илинет. ТYCTYY кагаздар
3-кадам Тандалган байкоолор Бир окуучу доскадагы байкоолорду окуйт: Экинчи окуучу экспериментти кайрадан аткарып туура берилген байкоолорду тандап алышат. Кум шекер, химиялык кашык, ак кант, пинцет, спиртовка.
4-кадам Суроолор ЖYргYЗYЛген эксперименттин CYретYH, реакциялардын тендемелерин дептеринерге жазгыла. Yч суроо TYЗYЛYП, доскага илинет (Мугалим).
5-кадам Гипотезалар Окуучулар TYЗYЛген суроолор боюнча ездерYHYH гипотезаларын беришет. Маркер,TYCTYY кагаз
6-кадам. Эмне изилденет Окуучулар берген гипотезалар негизинде эмнени изилдее керектигин белгилейт (Мугалим).
7- кадам Верификация-лык эксперимент Yч, терт топко белYHYП гипотезаны тактоочу химиялык эксперименттерди аткарышат (Окуучулар) Топтор YЧYH реактивдер
8-кадам Презентация Ар бир топ ездерY тарабынан TYЗYЛген, байкоолор, суроолор, гипотезалар жана эксперименттин жыйынтыгы боюнча билдирYY жасашат Ватман, маркер.
9-кадам ÖTYЛген сабак боюнча ездештYPYЛген жаны билимдерди тактап сабактын темасын аныкташат (Окуучулар)
10-кадам Сабактын темасын жазып, корутундулап, Yйге тапшырма берет жана айрым окуучулардын жана топтордун ишмердYYЛYГYH баалайт (Мугалим)
Ал эми практикалык сабактарда «Металлдар - женекей заттар», «Металлдардын жалпы физикалык касиеттери», «Металлдардын химиялык касиеттери» - темалары боюнча теманы ездештYPYYHYH TYPДYY этаптарында химия боюнча ИКТ негизинде окуу -методикалык сунуштар кенири колдонулат. Студенттер айрым сабактар боюнча ездештYPYYHYH логикалык-ой ЖYГYртYY модели боюнча методикалык иштелмелерин даярдашып, сабак еткерYшет.
Биздин педагогикалык изилдеелерYбYЗ маалыматтык
компетентYYЛYKтердY калыптандырууга багытталган. Химия, химия кошумча -биология адистигиндеги студенттери YЧYH окуу-методикалык комплекс TYЗYЛYП, окутуу процессинде 2013-2014 -окуу жылынан баштап колдонулуп келYYДе. Жыйынтыктап айтканда, студенттердин эн мыкты эмгектери «Химия - сабактары» боюнча инновациялык окутуу методдорунун базасынын электрондук варианттары TYЗYЛYП, студент-практиканттар мектеп практикасында колдонууда.
Пайдаланылган адабияттар:
1. Гавронская Ю.Ю. Информационное пространство образовательной среды химико-педагогического образования//Современное информационно-образовательное пространство: Сборник научных трудов. СПб. РИО. СПб ГИПТ. 2005. - С. 4-9.
2.Романова О.В. Теоретические и методические основы системы формирования информационно-методической компетентности учителя химии в педагогическом вузе. автореф.дис. ...канд. пед наук: 13.00.02/ Романова О.В. -Ростов-на-Дону. 2007. - С. 24.
© Г. Турдубаева, 2016
УДК 576.6
АСПЕКТЫ ФОРМИРОВАНИЯ ИНФОРМАЦИОННОЙ КОМПЕТЕНТНОСТИ
У БУДУЩИХ УЧИТЕЛЕЙ ХИМИИ
Г. Турдубаева
Аннотация. Статья посвящена проблемам формирования у будущих учителей химии компетентности по применению в учебном процессе информационно-коммуникативных технологий (ИКТ).
Ключевые слова: ИКТ-информационно-коммуникативные технологии, качество образования, компетентность, технологии обучения, SEA- метод стартовых экспериментов.
© Г. Турдубаева, 2016
UDC 576.6
ASPECTS OF FORMING OF INFORMATIVE COMPETENCE FOR FUTURE TEACHERS OF CHEMISTRY
G. Turdubaeva
Аbstract: The article is sanctified to the problems of forming for the future teachers of chemistry of competence on application in the educational process of informatively-communicative technologies.
Keywords: ICT-informatively-communicative technologies, quality of education, competence, technologies of educating, SEA is a method of starting experiments.
© G. Turdubaeva, 2016
