CC BY
58
www.kaznmu.kz
SH. NOKERBEK, Z.B. SAKIPOVA, ROBERT ULRICH
KazNMU of S. D. Asfendiyarov, Czech Republic, Brno Veterinary and Pharmaceutical University
RECEIVING EXTRACT BY DIFFERENT METHODS FROM STALKS OF MEDICINAL VEGETABLE RAW MATERIALS OF
ARTEMISIA RUPESTRIS
Resume: As a result of scientific research, extracts were obtained from the stem of medicinal plant Artemisia rupestris using various methods: microwave extraction, ultrasound extraction and simple distillation. further research for these extracts are continuing.
Keywords: Artemisia rupestris L., ultrasound assisted extraction, microwave assisted extraction, traditional method.
УДК 615.451.16:615.012/.014:582:534.292
Ш. Н0КЕРБЕК, З.Б. САКИПОВА, РОБЕРТ УЛЬРИХ, ЦОЖАНОВА
С.Ж. Асфендияров атындагы Каз¥МУ, Чехия, Брно цаласы Ветеринарлыц жэне Фармацевтикалыц yrneepcumemi
ARTEMISIA RUPESTRIS 0С1МД1К ШИК1ЗАТЫНЫН, САБАFЫНАН УЛЬТРАДЫБЫСТЫ ЭКСТРАКЦИЯЛАУ
ЭД1С1МЕН ЭКСТРАКТ АЛУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ
Бул гылыми мацалада Artemisia rupestris L. вамдтнщ сабагынан ультрадыбысты экстракциялау эдiciмен экстракт алудыц эдicтерi баяндалды. Сонымен цатар, аталмыш экстракыны лабораториялыц жагдайда алудыц технологиялыц сызбасы цурастырылды.
Tyümdi свздер: Artemisia rupestris L., Ультрадыбысты экстракциялау, Технологиялыц урдк.
Artemisia rupestris L. КYрделi гулдер ту;ымдасы, жусан туысына жататын кеп жылды; шеп тектес еамдж. Каза;ша аталуы - Киелi ермен. Ол Каза;станнын, Есш, Ертю, Семей, Кекшетау аймак;тарында, шыгыс жэне батыс белдеулершде, Кар;аралы, Зайсан, Алтай, Тарбагатай, Жонгар Алатауы, Кунгей Аалатау, Терiскей, Кыргыз Алатауы, Батыс Тянь-Шань ендрлершде еседi [1]. Каза; халы; емшiлiгiнде аталмыш дэршк есiмдiктi ас;азан-шек жолдарынын, ауруларына, бауыр ауруына, ;атерлi iсiкке, терi мен шырышты ;абаттын, TYрлi ауруларына к;олданган [2, ]. Гылыми жумыстын, ма;саты: Artemisia rupestris L. еамдж шиюзатынын, сабагынан ультрадыбысты экстрактциялау эдiсiмен кургак; экстракт алу. Зерттеу журпзшген орын: Чехия, Брно ;аласы Ветеринарлы; жэне Фармацевтикалы; Университетi, табиги дэршер кафедрасы.
Бiз, ен, алдымен, дэршк есiмдiк шикiзатын сабагы жэне ГYлi мен жапырагы деп екiге белш алды;. Бул гылыми ма;алада аталмыш дэршк еамдж шиюзатынын, сабагынан ультрадыбысты экстракциялау эдiсiмен ;урга; экстракт алынды. Каза; хал;ынын, дэстYрлi емшiлiгiнде аталмыш
еамджт ауруга ем ретiнде шке пайдаланганда, белгiлi мелшерде суда кайнатып iшетiндiктен, сэйкесiнше бул гылыми жумысымызда экстрагент ретiнде дистилдi суды тацдадык;. Ультрадыбысты экстракциялау: Экстракциялау ультрадыбысты экстракторда (BANDELIN SONOREX DIGITEC) ЖYргiзiлдi.
Эдютеме: Киелi ермен дэрiлiк есiмдiк шиюзатынын, алдын ала уса;тап, дайындаган сабагынан аналитикалык; таразымен 10г елшеп алып, оны сыйымдылыгы 500мл тегiс TYптi колбага салып, Yстiне 100мл дистилдi су куйдык;. Колбаны баяу шай;ап, шикiзатты суга толыгымен шыладык;. Дайындалган колбаны ультрадыбысты экстракторга орналастырып, курылгынын, экстракциялау уа;ытын 15 минутка тецшеп, start батырмасын бастык;. Экстракциялау ая;таган сон колбадагы суйык; экстракт CYзiлдi. Алынган суйык; экстрактыны темен кысымда буландыру курылгысында (BUCHI Rotavapor R-3) буландырып, ;ою экстрактыга ие болдык; жэне бул ;ою экстрактыны тоцазытып-кургату курылгысында (ALPHA 1-2 LDPLUS) кеппру аркылы курга; экстракт алынды.
www.kaznmu.kz
КЖ1
Кемекш ж^мыс
КТБ.1
Каттау, орамдау, тан,балау
-J-
Дайын ешм
Бeлменi, кондыргыларды дайында
кж.1.2
Персоналдарды дайындау
кж.1.3
Artemisia rupestris L ес1мд1к шик1затын дайындау(кесу, елеу, елшеу).
кж.1.4
KeMeKmi заттар мен материалдарды дайындау
TY1 Кою экстракт алу
TY.2 Кдогак; экстракт алу
Стандарттау
тк.1.1
Шик1затты колбадагы дистилдi су га шылау.
тк.1.2
тк.1.3
Колбадагы шик1затты ультрадыбысты экстракторга салу
Темен кысымда буландыру К^рылгысында буландыру
тк.2.1
Тоназытып-к^ргату к^рылгысында кептiру
тк.2.2
Kелi-келсаппен ^нтактау
КТБ.1.1 Каттау
^ТБ.1.2 Орамдау
^ТБ.1.3 Танбалау
Койма
б а К ы л
а у
Сурет 1 - Artemisia rupestris L. еамдж сабагынан лабораториялык; жагдайда экстракт алудын, технологиялык;
сызбасы КЖ - кeмекшi жумыс TY - технологиялык; Yрдiс ТК—технологиялык кезецдер КТБ - каттау, тан,балау бас;ышы.
Artemisia rupestris L. еамдж шиюзатынын, сабагынан жогарыда баяндалган эд^пен алынган экстрактынын, сипаттамасы - шсаз, к;он,ыр TYстi, кермек дэмдi унта;. Бул экстрактыга гылыми зерттеу жумыстары жалгасуда.
кж.1.1
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1:
1 Флора Каза;стана. - Алма-Ата, 1966. - Т. 9. - 98 б.
2 Батай Зейнекабылулы, Синь Цзян дэрi шептерь Ш¥АР гылым-техника, денсаулы;са;тау баспасы. - 2006. - 173174 беттер.
3 De-quan Yu. Recent results on structural chemistry of new natural products from Chinese herbal medicine // Pure and Appl. Chem. - 1998. - Vol. 70, № 2. - Р. 431-434.
www.kaznmu.kz
Ш. НОКЕРБЕК, З.Б. САКИПОВА, РОБЕРТ УЛЬРИХ, К.К. КОЖАНОВА
КазНМУ им. С.Д. Асфендиярова, Чехия, г. Брно Ветеринарный и Фармацевтический Университет
ТЕХНОЛОГИЯ ПОЛУЧЕНИЯ ЭКСТРАКТА МЕТОДОМ УЛЬТРАЗВУКОВОЙ ЭКСТРАКЦИИ ИЗ СТЕБЛЕЙ ЛЕКАРСТВЕННОГО РАСТИТЕЛЬНОГО СЫРЬЯ ARTEMISIA RUPESTRIS
Резюме: В данной статье приведены преимущества метода ультразвукого экстрагирования и описание технологического процесса экстракта из сырья растительного Artemisia rupestris L. , полученого данным методом Ключевые слова: Artemisia rupestris L., ультразвукое экстрагирование, технологический процесс
SH. NOKERBEK, Z.B. SAKIPOVA, ROBERT ULRICH, K.K. KOZHANOVA
KazNMU of S. D. Asfendiyarov, Czech Republic, Brno Veterinary and Pharmaceutical University
TECHNOLOGY OF RECEIVING EXTRACT BY METHOD OF ULTRASONIC EXTRACTION FROM STALKS OF MEDICINAL
VEGETABLE RAW MATERIALS OF ARTEMISIA RUPESTRIS
Resume This article presents the advantages of the method of ultrasonic extraction and description for the technology process of getting extract from Artemisia rupestris L., by this method. Keywords: Artemisia rupestris L., ultrasonic extraction, technology process.
УДК 615 233/234:615.07
У.М. ДАТХАЕВ, К.Б. Н¥РЖАНОВА, К.К. КОЖАНОВА
С.Ж. Асфендияров атындагы Цазац ¥лттыц Медицина Университету Модуль «Фармацевт-технолог»
Ж0ТЕЛГЕ КДРСЫ ПРЕПАРАТТАРДЫ ТЕОРИЯЛЬЩ САЛЫСТЫРМАЛЫ ТАЛДАУ
Ацпараттыц iзденiс нэтiжесiне суйене отырып, твменде берыген мацалада цазацсатандагы жвтелге царсы препараттардыц эсерi зерттелдь Соныц штде табиги шиюзаттан алынатын дэршк препараттар мен синтетикалыц жолмен алынган препараттар теориялыц турде салыстырылды. Tyümdi свздер: жвтел,вамдщ препарат, шиюзат.
Жетел - адамнын, корганыс касиет болып табылады, ездтнен жеке бiр ауру емес, жуткыншакка немесе тыныс алу жолдарына бегде зат тусш кеткен жагдайда, шырышты кабаттын, ттркенгенен пайда болады. Сонымен катар трахея, бронхтардын, жэне жуткыншактын, кабынуынан болады. Кейбiр жагдайда тыныс алу агзаларымен байланысы жо; болуы мумкш, сонды;тан фармацевттер жетелмен келген нау;ас;а кен,ес бергенде му;ият болу ман,ызды.
Жетелдщ созылу узактыгына байланысты: жедел-етпелi (3 аптага дешн), жедел (3 тен 8 аптага дешн), созылмалы (8 аптадан ары) жжтеледг Кеп жагдайда бронхит, ларингит аурулары дер кезшде емделмеген жагдайда жеделден созылмалыга етуi MYMкiн. Мысал ретiнде бронхиттi алайы;. Бронхит — бул екпеге ауа баратын тыныс жолдарындагы немесе TYтiкшелердегi инфекция. Бронхит болганда жетелде шуыл болады, кебiне сiлекей немесе какырык TYседi. ДэрiханаFа жетелмен шагымданып келетш наукастардын, 30% жуыгы бронхитпен ауыратын адамдар. Каза;станда статистикалы; мэлiметтерде бронхитпен ауыратын адамдардын, аурушацды; керсеткiшi 2010 жылы 100 мын, халы; санына - 313,5 жэне 2011 жылы - 321,0. 2010 жылгы мэлiметтер салыстырганда 2011жыл азгана темендегенiн байк;ауга болады. Бiра; 2011 жылы ОКО ересек
адамдар, жасeспiрiм жэне балалар арасында аурушацдык кeрсеткiшi жогарлады.ОКр халыкы арасында аурушацдык кeрсеткiшi 100000 тургынга санаганда 668,2 жагдай кездеседi, республика керсеткшшен екi есе жогары (321,0), балалар - 772,0 жэне жасeспiрiм арасында - 760,3. Екiншi орында А^тебе облысы (399,8) жэне Yшiншi орында Алматы облысы (396,1). Жасeспiрiмдер арасында 15-17 жас Алматы облысы екiншi орында болса (732,3), ал Жамбыл облысы Yшiншi (608,5). Балалар арасында 014 жас Кызылорда облысы (499,8), сосын Жамбыл облысы (360,4). Жалпы жeтелмен байланысты аурулармен жш аурытандар балалар жэне карттар болып табылады. Емделу жолдары бiрi дэрiлермен емделу болып табылады.
Жeтел кезiнде колданылатын дэршер: жeтел TYрлерiне карай, алыну кeздерi бойынша, шыгарылу калыптары бойынша жжтеледг ТYрлерi бойынша кургак жэне ылгалды . К^ургак жeтел - какырык TYзiлмейдi (ларингит, кургак плеврит, шылым шегушшщ жeтелi жэне кейбiр аурулардын, бастапкы сатысында). Ылгалды жeтел - какырык бeлiнетiн (жедел респераторлык аурулар, созылмалы бронхит, пневмония, туберкулез, бронхоэкстатикалык аурулар) .
Алыну кeздерi бойынша табиги жэне синтетикалык болып бeлiнедi. Табиги шикiзаттар 80% eсiмдiк
