CC BY
12
DOI: 10.12845/bitp.43.3.2016.20
bryg. dr inz. Jacek Zboina1
st. bryg. mgr inz. Miroslaw Pender2
Przyjfty/Accepted/Принята: 31.05.2016; Zrecenzowany/Reviewed/Рецензирована: 31.08.2016; Opublikowany/Published/Опубликована: 30.09.2016;
Stosowanie systemow kaset strazy pozarnej - zapewnienie dost^pu do obiektu w przypadku nieobecnosci personelu na potrzeby prowadzenia dzialan ratowniczo-gasniczych3
Application of Emergency Key Boxes - Ensuring Access to a Building when the Occupants are not Present for Fire and Rescue Operations
Использование систем пожарных шкафов для ключей - обеспечение доступа к объекту в случае отсутствия персонала для целей проведения спасательно-
гасящих действий
ABSTRAKT
Cel: Coraz cz^sciej w Polsce w trakcie dzialan ratowniczo-gasniczych strazacy napotykaj^ na problemy zwiqzane z brakiem dost^pu do obiektow budowlanych w sytuacji, gdy nie przebywa w nich personel. Dotyczy to dost^pu zarowno do obiektu (drzwi wejsciowych, drzwi dla ekip ratowniczych), jak i do jego pomieszczen. W artykule przedstawiono praktyczne i operacyjne aspekty wykorzystania systemow kaset strazy pozarnej (sKSP) podczas prowadzenia dzialan ratowniczo-gasniczych, a takze formalne i techniczne uwarunkowania ich stosowania. System kaset jest efektem wspolpracy mi^dzy wlascicielami obiektow (w ktorych wdrozono rozwi^zania), komendami powiatowymi Panstwowej Strazy Pozarnej, dostawc^ rozwiqzan technicznych i Centrum Naukowo-Badawczym Ochrony Przeciwpozarowej - Panstwowym Instytutem Badawczym (CNBOP-PIB).
Wprowadzenie: Artykul przedstawia kwesti^ zapewnienia dost^pu do obiektu pod nieobecnosc personelu w sytuacji, w ktorej zachodzi koniecznosc podj^cia dzialan ratowniczo-gasniczych. Opisano wybrane rozwiqzania juz wdrozone, jak rowniez te mozliwe do zastosowania. Na podstawie prowadzonych badan, opracowanych koncepcji i wytycznych, a takze testowania sKSP przedstawiono proponowany zakres stosowania tych urz^dzen, ktore ma na celu wyeliminowanie przeszkod w dost^pie do obiektu dla strazy pozarnej przy braku oznak zewn^trznych pozaru. Metodologia: W celu zapewnienia dost^pu strazy pozarnej do obiektow w przypadku nieobecnosci personelu opracowano koncepcji dokonano wyboru rozwi^zan technicznych, organizacyjnych oraz procedur post^powania, a nast^pnie wdrozono zaproponowany system kaset i przeprowadzono jego testy. Rozwi^zanie jest efektem wspolpracy mi^dzy wlascicielem obiektu, jednostkami Panstwowej Strazy Pozarnej, instytutem badawczym i dostawc^ produktow i uslug, nastawionej na konkretny cel, ktorym jest zapewnienie dost^pu do obiektu w przypadku pozaru.
Wnioski: W artykule zaprezentowano wnioski z prowadzonych prac nad koncepcji wykorzystania, wytyczne w tym zakresie, a takze opisano efekty testow i wdrozen sKSP w trzech obiektach w kraju. Opisano korzysci wynikaj^ce ze stosowania sKSP zarowno dla wlascicieli obiektow, jak i sluzb ratowniczych. Prezentowane rozwi^zania stanowi^ udogodnienie dla strazy pozarnej, a takze wazny element ochrony obiektu i minimalizacji strat zwiqzanych z prowadzeniem dzialan ratowniczo-gasniczych dla wlasciciela, zarz^dcy i/lub uzytkownika placowki.
Slowa kluczowe: ochrona przeciwpozarowa, ratownictwo, systemy kaset strazy pozarnej, dost^p do budynku dla strazy pozarnej Typ artykulu: artykul przegl^dowy
ABSTRACT
Purpose: Increasingly in Poland during rescue and firefighting operations firefighters encounter problems associated with no access to buildings, while the personnel is absent. The problem is not limited to the issue of accessing the building from the outside (the front door, the door for rescue teams), but it also concerns accessing internal rooms. Practical and operational aspects of applying systems of emergency key boxes (sKSP) while conducting fire and rescue operations, as well as formal and technical conditions of their application are presented in the article. It is a result of close cooperation (implementation) of building owners (where this solution was implemented), District Headquarters of the State
1 Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpozarowej im. Jozefa Tuliszkowskiego - Panstwowy Instytut Badawczy / Scientific and Research Centre for Fire Protection - National Research Institute, Poland; [email protected];
2 Komenda Miejska Panstwowej Strazy Pozarnej w Koszalinie / District Headquarters of State Fire Service in Koszalin, Poland;
3 Autorzy wniesli rowny wklad merytoryczny w opracowanie artykulu / The authors contributed equally to this article;
D01:10.12845/bitp.43.3.2016.20
Fire Service - the providers of technical solutions and Scientific and Research Centre for Fire Protection - National Research Institute. Introduction: The problem of accessing a building, in the absence of its personnel during rescue and firefighting operations is presented in the paper. Hereinafter, solutions which are already being used and those which can be applied were described. Based on research, developed concepts and guidelines, as well as testing sKSP solutions, the scope of application of these devices was proposed. In practice this may mean that frequently a fire brigade which arrives at the scene will face the problem of accessing a building when there are no external signs of fire. Methodology: In order to ensure access for a fire brigade to a building in the absence of its personnel a concept was developed, technical, organizational and procedural solutions were selected, and then a proposed system of emergency key boxes was implemented and tested in practice. This is an example of practical cooperation between the owner of the building, the State Fire Service, the research institute and suppliers of products and services. Their common goal is to provide access to a building in case of a fire.
Conclusions: Finally, the article consists of conclusions of the work carried out to develop the concept, of the preparation of guidelines in this area as well as of testing and implementation of the sKSP systems in three buildings in the country. Benefits resulting from using sKSP arising both for the owners of the buildings and the emergency services were described. Presented solutions are a convenience for firefighters, as well as an important element in the concept of building safety; they also minimize losses associated with conducting rescue and firefighting operations for the owner, manager and / or building occupant.
Keywords: fire protection, rescue, firefighters emergency key boxes, access to a building for firefighters Type of article: review article
АННОТАЦИЯ
Цель: Все чаще в Польше во время спасательно-гасящих действий пожарные сталкиваются с проблемами, связанными с отсутствием доступа к строительным объектам, когда в них нет персонала. Это относится как к доступу в объект (к входной двери, двери для спасательных команд), так и в его помещения. В статье представлены практические и оперативные аспекты использования систем пожарных шкафов для ключей пожарными во время проведения спасательно-гасящих действий, а также формальные
и технические условия для их использования. Система пожарных шкафов для ключей является результатом совместной работы владельцев объектов (в которых данные системы были использованы), районных управлений (комендатур) Государственной Пожарной Службы, поставщиков технических решений и Научно-Исследовательского Центра Противопожарной Охраны -Государственного Исследовательского Института (СКБОР-РШ).
Введение: В статье представлен вопрос о предоставлении доступа к объекту при отсутствии в нём персонала, когда необходимо предпринять спасательно-гасящие действия. В ней описаны некоторые решения, которые уже были внедрены, а также другие возможные для использования. На основе проводимых исследований, разработанных концепций и руководств, а также тестирования sKSP было показано предполагаемое использование этих устройств, целью которых является устранение преград для пожарных при доступе к зданию, если отсутствуют внешние признаки пожара.
Методология: В целях обеспечения пожарной службе доступа к объектам, когда в них нет персонала, была разработана концепция, выбраны технические и организационные решения, а также процедуры поведения, а затем внедрена и протестирована система sKSP. Решение является результатом сотрудничества владельцев объекта, подразделений Государственной Пожарной Службы, Исследовательского института и поставщиков продуктов и услуг, направленного на конкретную цель, которая заключается в обеспечении доступа к зданию в случае возникновения пожара.
Выводы: В статье представлены результаты работы над концепцией использования систем sKSP, главные принципы в этой области, а также результаты тестирования и внедрения систем в трех зданиях в Польше. Были описаны преимущества использования sKSP как для владельцев зданий, так и для спасательных служб. Представленные решения не только выгодны для пожарных служб, но также представляют собой важный элемент защиты объекта и минимизации потерь, связанных с проведением спасательно-гасящих действий для владельцев, управляющих и / или пользователей объекта.
Ключевые слова: пожарная охрана, служба спасения, системы пожарных шкафов для ключей, доступ к зданию для пожарной службы Вид статьи: обзорная статья
1. Wstfp
Straz pozarna w Polsce ma cz^sto utrudniony dost^p do obiektow budowlanych (w przypadku nieobecnosci perso-nelu w budynku), co stanowi znacz^c^ przeszkod^ w dziala-niach ratowniczo-gasniczych. Dotyczy to dost^pu zarowno do obiektu (drzwi wejsciowych, drzwi dla ekip ratowniczych), jak i do jego pomieszczen [1]. Analiza zagadnienia pozwa-la dostrzec pewien trend na rynku, ktory przyczynia si§ do takiego stanu rzeczy: firmy i instytucje rezygnuj^ z persone-lu calodobowego i ochrony fizycznej obiektow budowlanych w zwi^zku z redukj kosztow (w tym kosztow pracy), jak rowniez rozwojem technologii w zakresie dozoru i zabez-pieczen, ktory stwarza nowe mozliwosci nadzoru obiektu. W praktyce oznacza to, ze coraz cz^sciej straz pozarna po do-tarciu na miejsce zdarzenia, przy braku zewn^trznych oznak pozaru, nie moze dostac si§ do obiektu. Obecnosc odpowied-nio przygotowanego i zaangazowanego personelu obiektu oraz jego wspolpraca ze straz^ pozarn^ ma istotny wplyw na skrocenie czasu dotarcia do zrodla pozaru lub pozwala usta-
lic, czy alarm byl falszywy bez potrzeby czynienia niepotrzeb-nych szkod, np. wywazania drzwi.
2. Zapewnienie dostfpu do obiektu
Problem zapewnienia dost^pu do obiektow w praktyce strazy pozarnej zostal dostrzezony w roku 2013. Wst^p-ne analizy, obserwacje i przeprowadzone badania pozwolily sformulowac pierwsze wnioski, okreslic potrzeby oraz opra-cowac nowe koncepcje [4]. Mi^dzy innymi zdefiniowany zostal glowny cel ochronny, tj. zapewnienie takich warunkow ochrony przeciwpozarowej (przy wykorzystaniu urz^dzen przeciwpozarowych i innych tego typu rozwi^zan), ktore do-prowadz^ w praktyce do skrocenia czasu dotarcia ratowni-kow do zrodla pozaru lub ktore pozwol^ ustalic, czy alarm byl falszywy bez czynienia istotnych szkod. Cel ten ma byc reali-zowany zarowno w przypadku obecnosci, jak i nieobecnosci personelu w obiekcie i jest on przede wszystkim uzasadniony ekonomicznie. Jednak duzo trudniej osi^gn^c go w drugim przypadku, gdy w obiekcie nie ma personelu np. w godzinach
ТЕХНИКА И ТЕХНОЛОГИЯ
nocnych. Dlatego w okreslonej grupie obiektów istnieje po-trzeba wdrazania nowych rozwi^zañ umozliwiajecych jed-nostkom ochrony przeciwpozarowej dostçp do tych obiektów. Przykladem takiego rozwiezania jest system kaset strazy pozarnej (sKSP). Tego rodzaju systemy se wykorzystywane w innych panstwach Europy i swiata juz od jakiegos czasu, jednak w warunkach polskich temat jest relatywnie nowy. Wazne zalete tych systemów jest fakt, ze lecze one procedury organizacyjne i rozwiezania techniczne z innymi funkcjonu-jecymi w obiekcie systemami bezpieczenstwa, w tym urze-dzeniami przeciwpozarowymi.
Zastosowanie sKSP w obiektach niesie za sobe liczne ko-rzysci, w tym:
1. Gwarantuje jednolitosc i niezawodnosc - CNBOP-PIB opracowalo i wydalo Wytyczne wyposazania obiektów bu-dowlanych w kasety strazy pozarnej [2], w których precy-zyjnie okreslone zostaly wymagania dla sKSP. System jest zgodny z wytycznymi, jezeli do jego budowy uzyto wyro-bów, których okreslone wlasciwosci zostaly potwierdzone w procesie oceny zgodnosci. Dziçki temu system jest zbu-dowany z elementó w, które gwarantuje jego niezawodnosc i bezpieczenstwo funkcjonowania. Ponadto sKSP moge uzyskac pozytywne opiniç techniczne CNBOP-PIB w ramach dobrowolnego procesu oceny, niezaleznie od spelnienia ww. obowiezkowych wymagan dla stosowa-nych wyrobów. Wydanie opinii jest poprzedzone uzgod-nieniami z wlasciwym komendantem powiatowym/miej-skim PSP i uzyskaniem jego akceptacji m.in. w zakresie lokalizacji urzedzen i zasad dzialania, wspólpracy sKSP z urzedzeniami przeciwpozarowymi w obiekcie oraz, co szczególnie wazne, procedur postçpowania wlasciciela, zarzedcy i/lub uzytkownika, wykonawcy i wlasciwego ko-mendanta powiatowego/miejskiego PSP. Takie podejscie pozwala budowac i stosowac przemyslane oraz jednolite sKSP na terenie, na którym dzialania prowadzi dana ko-menda powiatowa/miejska PSP, co w sytuacji interwen-cji strazy pozarnej ma duzy wplyw na czas i skutecznosc podjçtych dzialan.
2. Umozliwia integracjç z innymi systemami funkcjo-nujecymi w obiekcie. Systemy budowane w oparciu o wytyczne CNBOP-PIB W-GGG2 moge i powinny byc zintegrowane z innymi systemami funkcjonujecym w obiekcie, w tym m.in. z systemem sygnalizacji pozaro-wej i „monitoringiem pozarowym", systemem antywla-maniowym i kontroli dostçpu. Integracja systemów ma na celu ich wspóldzialanie sluzece zapewnieniu bezpieczen-stwa w obiekcie. Wspóldzialanie tych systemów m.in. podczas dzialan ratowniczo-gasniczych moze dawac wie-le korzysci. Zaleze one od liczby i rodzajów systemów, w jakie wyposazony jest obiekt, i stopnia ich integracji. Zalete integracji moze byc m.in. automatyczne odbloko-wanie drzwiczek zewnçtrznych KSP przez system sygnalizacji pozarowej, automatyczne wyleczenie systemu an-tywlamaniowego i kontroli dostçpu oraz powiadomienie o zdarzeniu ochrony fizycznej i administratora/zarzedcy obiektu w wyniku pobrania klucza/karty z KSP. Takie dzialania ulatwiaje i przyspieszaje podjçcie skutecznych dzialan w obiekcie.
3. Eliminuje koniecznosc posiadania i przewozenia przez straz pozarne kart dostçpu lub kluczy do obiektu. Posiadanie na wyposazeniu samochodów pozarniczych strazy pozarnej kluczy lub kart dostçpu do obiektów (nie-posiadajecych calodobowego dozoru) moze byc klopotli-wym i w efekcie nie zawsze dobrym rozwiezaniem. Al-ternatywne rozwiezanie to sKSP. Zgodnie z wytycznymi CNBOP-PIB W-GGG2 istnieje kilka wariantów rozwiezan technicznych stosowanych w sKSP, które umozliwiaje dostçp do obiektu bez koniecznosci posiadania i prze-
DOI:10.12845/bitp.43.3.2016.20
wozenia kluczy lub kart dostçpu. System KSP umozliwia pobranie klucza/karty dostçpu do obiektu dziçki automa-tycznemu odblokowaniu drzwiczek zewnçtrznych KSP. Nastçpnie otwarcie drzwiczek wewnçtrznych KSP przez strazaka odbywa siç poprzez wprowadzenie jednorazo-wego kodu generowanego przy uzyciu odpowiedniego oprogramowania przez dyzurnego stanowiska kierowania wlasciwego komendanta powiatowego/miejskiego PSP i przekazywanego droge radiowe do kierujecego dziala-niem ratowniczym na miejscu zdarzenia. W ten sposób strazacy uzyskuje szybki dostçp do obiektu.
4. Skraca czas dotarcia do zródla pozaru.
Czas dotarcia do miejsca zagrozenia (pozaru) skraca siç dziçki mozliwosci szybkiego i latwego pobrania z KSP kluczy/karty dostçpu4 do obiektu, za pomoce których otwierane se drzwi do pomieszczen (jezeli w obiekcie wy-stçpuje system kontroli dostçpu zintegrowany z sKSP). In-nym sposobem optymalizacji czasu jest pobranie kluczy/ kart dostçpu do pomieszczen z szafci „bezpieczenstwa", a nastçpnie zlokalizowanie miejsca pozaru i okreslenie drogi dotarcia do niego w oparciu o informacje z systemu sygnalizacji pozarowej (centralki SSP) oraz dokumenta-cjç obiektu (np. z instrukcji bezpieczenstwa pozarowego) przechowywane w szafce „bezpieczenstwa". Mozliwe jest równiez zastosowanie i wykorzystanie sprzçtu informa-tycznego do wizualizacji i wskazania drogi dojscia do miejsca zdarzenia lub wywolania alarmu.
5. Umozliwia szybkie i latwe zlokalizowanie KSP w obiekcie. Jednym z elementów majecych wplyw na czas i skutecz-nosc dzialan strazy pozarnej jest lokalizacja KSP w obiekcie. Zgodnie z wytycznymi CNBOP-PIB W-GGG2 KSP po-winna byc montowana na scianie zewnçtrznej budynku w odleglosci nie wiçkszej niz 5 m od wejscia dla strazy pozarnej albo wejscia glównego do obiektu. Sformulowano równiez wymaganie w zakresie zapewnienia oswietlenia awaryjnego dla KSP, uruchamianego w nocy w przypadku wykrycia pozaru w obiekcie. Lokalizacja KSP jest jednym z elementów, które musze byc uzgodnione z wlasciwym dla danego obszaru komendantem powiatowym lub miej-skim PSP. Dziçki temu strazacy na terenie dzialania swojej komendy moge wdrozyc jednakowe rozwiezania w tym zakresie.
6. Pozwala na szybki dostçp do dokumentacji i centralki systemu sygnalizacji pozarowej (SSP).
Kolejne kwestie majece wplyw na skutecznosc dzialan strazy pozarnej jest dostçp do dokumentacji obiektu zwiezane z ochrone przeciwpozarowe. Dokumentacja ta czçsto jest potrzebna do lokalizacji zagrozenia (szczególnie wtedy gdy nie ma oznak zewnçtrznych pozaru) oraz uzyskania informacji o obiekcie i wystçpujecych w nim technicznych systemach zabezpieczen przeciwpozaro-wych. Powinna ona byc przechowywana w szafce koloru czerwonego, odpowiednio oznakowanej i zabezpieczonej. Wazne jest, aby szafca z dokumentacje znajdowala siç bezposrednio w poblizu wejscia, z którego bçde korzystali strazacy.
7. Jest uzasadnione wzglçdami ekonomicznymi. Pozwala ograniczac straty.
W przypadku braku zewnçtrznych oznak pozaru oraz nieobecnosci personelu w obiekcie kierujecy dzialaniem ratowniczym decyduje, czy nalezy podjec natychmiasto-we dzialania i przy uzyciu sprzçtu burzecego i/lub hy-draulicznego uzyskac dostçp do obiektu, czy czekac na przybycie osób, które maje uprawnienia, by taki dostçp
4 W sKSP przewidziano kilka rozwiezan technicznych. Pozwalaje one na pobieranie: kluczy, kart, otwieranie elektronicznych zamków, stosowanie czytników itp.
D01:10.12845/bitp.43.3.2016.20
9.
umozliwic. Problem ten nie dotyczy obiektow, w ktorych zastosowano sKSP. Tym samym ogranicza si§ straty po-zarowe, poniewaz nie wyst^puje koniecznosc niszczenia lub wywazania drzwi. Ponadto ratownicy maj^ mozliwosc dotarcia do zrodla ognia i ugaszenia pozaru w krotszym czasie, co skutkuje zmniejszeniem bezposrednich strat wywolanych przez oddzialywanie pozaru. Zastosowanie sKSP eliminuje rowniez potrzeb^ calodobowego nadzoru obiektu przez personel lub firm^ ochroniarsk^. Umozliwia monitorowanie stanu bezpieczenstwa obiektu. System przekazuje rowniez informacje wlascicielowi/za-rz^dcy obiektu, jezeli dojdzie do zaklocenia bezpieczenstwa. Aktywowana KSP automatycznie wysyla informacje do wlasciciela lub zarz^dcy obiektu lub upowaznionej przez niego osoby/instytucji (np. zewn^trznej firmy ochroniar-skiej). Odbiorca ma wtedy pewnosc, ze w obiekcie pod-j^te zostaly dzialania ratowniczo-gasnicze oraz ze bez-wzgl^dnie i niezwlocznie powinien przybyc na miejsce zdarzenia. Po zakonczeniu dzialan strazy pozarnej i prze-kazaniu obiektu wlascicielowi/zarz^dcy lub upowaznio-nemu przedstawicielowi obiekt moze zostac ponownie zabezpieczony. W zwi^zku z brakiem zniszczen drzwi zewn^trznych i okien moze odbyc si§ to latwo i szybko. Skraca czas interwencji strazy pozarnej. W sytuacji, gdy na miejscu zdarzenia nie ma wlascicie-la/zarz^dcy lub ich upowaznionego przedstawiciela i nie ma mozliwosci przekazania obiektu obj^tego dzialaniem ratowniczym, a istnieje uzasadniona potrzeba zadyspo-nowania zast^pow strazy pozarnej do innego zdarzenia, wowczas klucze/karta do obiektu mog^ zostac ponownie zdeponowane w KSP, a obiekt przekazany np. policji i po-zostawiony bezpiecznie (nieuszkodzone drzwi zewn^trz-ne i wewn^trzne oraz okna). Powyzsze ma istotne znacze-nie dla zast^pow ratowniczych i ich gotowosci do podj^cia kolejnych dzialan (gotowosci operacyjnej).
3. Stosowanie sKSP
Systemy KSP nie s^ zagadnieniem nowym w ochronie przeciwpozarowej. W roznych panstwach wypracowane zostaly rozwi^zania techniczne, organizacyjne, a takze odpo-wiednie procedury [8-13], ktore s^ stosowane w praktyce. Rozwi^zania te (w roznych panstwach) rozni^ si§ od siebie znacz^co zarowno pod wzgl^dem technicznym, jak i od stro-ny organizacyjnej. Na ponizszej rycinie zaprezentowane zostaly niektore z tego typu rozwi^zan.
Systemy KSP s^ od lat wykorzystywane przez straze po-zarne w Republice Federalnej Niemiec [8-10] czy USA [1113]. Rozwoj techniki i technologii w obszarze ochrony i za-bezpieczen pozwala na ograniczanie calodobowego dozoru przez personel, a takze sprzyja ewolucji mi^dzy innymi takich rozwi^zan jak sKSP. Kolejnym argumentem przemawiaj^cym za stosowaniem sKSP jest rozwoj antywlamaniowych rozwi^-zan budowlanych. Stosowanie fizycznych zabezpieczen, spe-cjalnych konstrukcji zamkow jest z jednej strony poz^dane, z drugiej niekiedy stanowi powazn^ przeszkod^ w dostaniu si§ do pomieszczenia w przypadku pozaru. W Polsce dostrze-zono juz potrzeb^ stosowania sKSP w zwi^zku z faktycznymi zdarzeniami. Dokonano analizy przypadkow, uwarunkowan krajowych, potrzeb i oczekiwan, a takze mozliwosci i istniej^-cych juz sKSP, nast^pnie przeprowadzono badania, wdrozono i przetestowano rozwi^zania, a w efekcie tych dzialan zostal opracowany sKSP prezentowany w niniejszym artykule. Ana-lizie5 poddano rowniez stosowane sKSP i wymagania dla tych systemow w innych panstwach. W zwi^zku z tym, ze w Polsce sKSP s^ dopiero wdrazane, mozliwe bylo zastosowanie bar-dziej zaawansowanych technologicznie rozwi^zan oraz pro-cedur organizacyjnych uzgadnianych pomi^dzy wlascicie-
Analiza przeprowadzona w ramach wspolnych prac - wlasciciela obiektow, dostawcy rozwi^zan KSP, Komend Powiatowej/ Miejskiej PSP w Lesznie i Koszalinie, CNBOP-PIB.
Ryc. 1. Przyklady systemow KSP Fig. 1. Examples of KSP systems Zrodlo: http://westplainsfd.org/Zknox-box/, [dost^p 19.05.2016], West Plains Fire Dept. https://apollogateopeners.com/store/fire-department-access-box-for-knoxlock.html, [dost^p 19.05.2016], Nice Apollo Gate Pener. http://hoosickfallsfd.org/knoxbox-program/, [dost^p: 19.05.2016], Hoosick Falls 17 Fire Department. Source: http://westplainsfd.org//knox-box/, [access 19.05.2016], West Plains Fire Dept. https://apollogateopeners.com/store/fire-department-access-box-for-knoxlock.html, [access 19.05.2016], Nice Apollo Gate Pener. http://hoosickfallsfd.org/knoxbox-program/, [accessed: 19.05.2016], Hoosick Falls 17 Fire Department.
ТЕХНИКА И ТЕХНОЛОГИЯ
D01:10.12845/bitp.43.3.2016.20
lem obiektu, dostawc^ rozwi^zan KSP i wlasciw^ komend^ powiatow^/ miejsk^ PSP, a takze CNBOP-PIB. Wspolpraca z KP PSP w Lesznie i Koszalinie pozwolila okreslic wymaga-nia funkcjonalne dla takich systemow stawiane przez straza-kow-ratownikow. Na ich podstawie mi^dzy innymi odrzuco-no, choc nie wykluczono6, koncepj (stosowan^ w strazach w innych panstwach) fizycznych kluczy7, na rzecz klawiatur alfanumerycznych, systemow generatora kodow i jednorazo-wych kodow dost^pu dla strazy pozarnej.
Systemy KSP nie s^ obecnie urz^dzeniami przeciwpoza-rowymi w rozumieniu § 2. 1. pkt. 9) rozporz^dzenia MSWiA w sprawie ochrony przeciwpozarowej [3]. Mieszcz^ si§ wprawdzie w zakresie w definicji, ktora urz^dzenia przeciw-pozarowe okresla jako urz^dzenia „(...) sluz^ce do zapobie-gania powstaniu, wykrywania, zwalczania pozaru lub ogra-niczania jego skutkow", jednak wymienione w dalszej cz^sci rodzaje systemow i urz^dzen kwalifikuj^cych si§ do tej grupy nie uwzgl^dniaj^ tego typu systemow jak sKSP. Nie ma jednak przeciwskazan formalnych, aby w przypadku pojawienia si§ ich na polskim rynku w przyszlosci definicja ta zostala roz-szerzona i obejmowala rowniez systemy kaset8. Obecny stan prawny stwarza mozliwosci do stosowania takich rozwi^zan z uwzgl^dnieniem wymagan ogolnych. Wymaga to jednak
Mozliwe jest stosowanie fizycznych kluczy, jednak rozwi^zanie to niesie za sob^ pewne niedogodnosci. Prowadzone badania, prace i testy dowiodly, ze proponowane nowe rozwi^zania w tym zakresie zapewni^ latwiejszy i szybszy dost^p strazakow-ratownikow do obiektu.
Rozwi^zania z kluczem przetestowano w warunkach rzeczywistych. Wyniki i wnioski z przeprowadzonych testow s^ podstaw^ do wdrazania jako rozwi^zan docelowych zamkow elektronicznych, systemow generowania kodow dost^pu itd.
Przykladem takiej praktyki w zakresie ewolucji katalogu urz^dzen przeciwpozarowych mog^ bye np. urz^dzenia inertyzuj^ce, ktore w drodze nowelizacji uzupelnily katalog urz^dzen przeciwpozarowych.
przyj^cia okreslonego sposobu post^powania, ktory zapropo-nowano w wytycznych CNBOP-PIB9 [1].
W dokumencie opisano wymagania i zalecenia odnosnie stosowania KSP. Dokument przeznaczony jest dla uczestni-kow procesu inwestycyjnego, w tym architektow i projektan-tow obiektow budowlanych i systemow zabezpieczen przeciwpozarowych w budynkach, wlascicieli i zarz^dcow obiek-tow, rzeczoznawcow ds. zabezpieczen przeciwpozarowych oraz funkcjonariuszy pionow kontrolno-rozpoznawczych Panstwowej Strazy Pozarnej, jak rowniez producentow wy-robow sluz^cych ochronie przeciwpozarowej. Wspomniane wytyczne wskazuj^ zasady wyposazania budynkow w kasety strazy pozarnej umozliwiaj^ce sprawne wejscie do budyn-ku w przypadku wyst^pienia pozaru lub innego zagrozenia wymagaj^cego dost^pu do pomieszczen w budynku pod nie-obecnosc jego uzytkownikow lub personelu. System KSP ma umozliwiac ratownikom wejscie do pomieszczen budynku wg uzgodnionych procedur, z wykorzystaniem okreslonych rozwi^zan technicznych. Rozwi^zania te s^ z jednej strony udogodnieniem dla strazy pozarnej, z drugiej zas dla wlasci-ciela, zarz^dcy i/lub uzytkownika budynku stanowi^ wazny element ochrony budynku i minimalizuj^ straty zwi^zane z prowadzeniem dzialan ratowniczo-gasniczych.
Wytyczne opisuj^ takze sposob rozmieszczenia elemen-tow systemu Kasety Strazy Pozarnej w budynkach, tak aby ulatwic do nich dost^p strazakom-ratownikom w trakcie dzialan ratowniczo-gasniczych, co w praktyce pozwoli zna-cz^co skrocic czas lokalizacji zagrozenia i dotarcia do niego, a takze poprawic skutecznosc tych dzialan w przypadku bra-ku personelu i ochrony fizycznej budynku. Wytyczne opra-cowano na podstawie prowadzonych badan i testow, w tym programu pilotazowego przeprowadzonego we wspolpracy z wlascicielami obiektow, KP/KM PSP odpowiednio w Lesznie i Koszalinie, a takze dostawcami rozwi^zan technicznych poprzez wspolne prace i wdrozenia w tym zakresie.
Wytyczne te stanowi^ opracowanie CNBOP-PIB, a ich stosowanie jest dobrowolne.
Ryc. 2. Klucze uniwersalne do KSP stosowane przez straze pozarne Fig. 2. Universal Keys for KSP used by fire brigade Zrodlo: http://www.spp.waw.pl/wp-content/uploads/2016/03/Prezentacja-systemu-sygnalizacji-Kaseta-Stra%C5%BCy-Po%C5%BCarnej.pdf
[dost^p: 19.05.2016], T. Stotko, Prezentacja systemu sygnalizacji pozarowej ... wraz z Kasety Strazy Pozarnej, 2016. Source: http://www.spp.waw.pl/wp-content/uploads/2016/03/Prezentacja-systemu-sygnalizacji-Kaseta-Stra%C5%BCy-Po%C5%BCarnej.pdf [accessed: 19.05.2016], T. Stotko, Presentation of the fire alarm system ... along with a cassette Fire, 2016.
D01:10.12845/bitp.43.3.2016.20
Wytyczne CNBOP-PIB W-0002 zawierajij:
1. koncepcj e rozwi^zan technicznych sKSP wraz ze schema-tami i opisem dzialania,
2. wymagania techniczne dotycz^ce stosowania KSP:
• wymagania dla elementow systemu KSP,
• lokalizacja kasety strazy pozarnej,
• szafka na klucze do pomieszczen,
• panel obslugi dla Strazy Pozarnej,
• okablowanie,
• oznakowanie,
• oswietlenie,
• dokumentacja budynku,
3. wymagania organizacyjne dotycz^ce stosowania KSP,
4. wymagania w zakresie oceny poprawnosci dzialania urz^-dzen i ich funkcjonalnosci w trakcie przekazywania syste-mu KSP do uzytkowania:
• warunki przekazania systemu KSP do uzytkowania,
• proba funkcjonowania KSP,
• opinia techniczna CNBOP-PIB,
• dokumentacja,
5. wymagania w zakresie oceny poprawnosci dzialania urz^-dzen i ich funkcjonalnosci przez straz pozarn^, listy kon-trolne dla strazy pozarnej, warunki/zalecenia dotycz^ce odbiorow:
• proby i sprawdzenie systemu KSP,
6. zalecenia dotycz^ce obslugi i uzytkowania zainstalowa-nych systemow, wytyczne dla uzytkownika budynku do-tycz^ce okresowych prob i testow:
• obsluga codzienna,
• obsluga okresowa.
Wytyczne zawieraj^ rowniez definicje takich poj^c jak:
• kaseta strazy pozarnej (KSP),
• adapter kasety strazy pozarnej (Adapter KSP),
• klucz strazy pozarnej,
• panel obslugi dla strazy pozarnej (POSP),
• stacja odbiorcza alarmow pozarowych (SOAP). Wytyczne CNBOP-PIB W-000210 dost^pne s^ odplatnie
i warunkiem ich stosowania jest:
• przywolanie niniejszych wytycznych w dokumentacji zwi^zanej z projektowanym i wykonanym w budynku sKSP,
• wykorzystanie do budowy systemu wyrobow posiadaj^-cych odpowiednie dokumenty dopuszczaj^ce do obrotu i stosowania oraz opinie techniczne CNBOP-PIB, o kto-rych mowa w pkt. 4.1. wytycznych,
• uzyskanie opinii technicznej CNBOP-PIB dla sKSP w budynku, o ktorej mowa w pkt. 6.1. wytycznych, a takze znakowanie systemu znakiem Opinia Techniczna CN-BOP-PIB.
Jednostkom organizacyjnym PSP, CNBOP-PIB udost^p-nia wytyczne bezplatnie [2].
Przedstawiony sKSP umozliwia sluzbom ratowniczym dost^p do budynku w przypadku nieobecnosci personelu w obiekcie. Istnieje kilka mozliwych do zastosowania roz-wi^zan technicznych i organizacyjnych. System KSP mozna stosowac rowniez niezaleznie od ochrony przeciwpozarowej w odpowiedzi na inne potrzeby inwestora czy uzytkownika obiektu (dost^p dla ochrony, serwisu, ekip sprz^taj^cych itd.) Wazne jest, aby sKSP dla strazy pozarnej byl systemem auto-nomicznym, dopasowanym do potrzeb i zasad funkcjonowa-nia sluzb, ktorych dzialania ma wspierac. Najwi^ksze mozliwosci wykorzystania sKSP pojawiaj^ si§ przy projektowaniu nowych budynkow, w budynkach juz istniej^cych mog^ poja-wiac si§ pewne ograniczenia, ale w nich rowniez mozliwe jest osi^gni^cie pelnej funkcjonalnosci sKSP dla strazy pozarnej. W ponizszym opisie sKSP uzyto nast^puj^cych skrotow:
• ACO - alarmowe centrum odbiorcze,
• SSWiN - system sygnalizacji wlamania i napadu,
• SSP - system sygnalizacji pozarowej,
• STAPiSU - system transmisji alarmu pozarowego i sy-gnalu uszkodzeniowego,
• SDSP - system detekcji stanow pracy.
Zastosowanie systemu KSP znajduje najwi^ksze uzasad-
nienie w obiektach, ktore nie posiadaj^ calodobowego dozo-ru. Jednak taki budynek musi byc wyposazony w SSP i opcjo-nalnie w SSWiN. Ponadto SSP jest pol^czony z STAPiSU pod-l^czonego do ACO PSP. W przypadku wyst^pienia zagrozenia pozarowego w budynku SSP wykrywa ten stan i przekazuje informaj do STAPiSU. STAPiSU wysyla informaj o wy-krytym pozarze do ACO PSP. Stamt^d s^ dysponowane zaso-by ratownicze. Straz pozarna przybyla na miejsce zdarzenia uzywa KSP. Kaseta posiada podwojne drzwiczki w formie sej-fu. Blokada pierwszych drzwi jest zwalniana w momencie wy-wolania i przekazania alarmu przez SSP do STAPiSU. Drzwi zostaj^ odblokowane, ale nie otwarte, to oznacza, ze nie ma z zewn^trz oznak odblokowania KSP. Po przybyciu strazy pozarnej dowodca lub wyznaczony strazak otwiera odblokowane wczesniej pierwsze drzwi KSP i uzyskuje dost^p do drzwi zwalnianych za pomoc^ kodu. W celu uzyskania kodu strazak l^czy si§ drog^ radiow^ za pomoc^ srodkow l^cznosci PSP z dyzurnym w ACO PSP. Na z^danie dyzurny loguje si§ do „chmury", w ktorej generowany jest jednorazowy kod do-st^pu. Kod zostaje przekazany drog^ radiow^ za pomoc^ l^-czy radiowych PSP. Kod do KSP wprowadzany jest za pomoc^ klawiatury alfanumerycznej. Po poprawnym wprowadzeniu kodu strazak uzyskuje dost^p do obiektu lub do kluczy umoz-liwiaj^cych otwarcie obiektu. Po wykonaniu rozpoznania, weryfikacji zagrozenia lub zakonczeniu dzialan ratowniczo-gasniczych po zamkni^ciu drzwi dost^powych klucze trafiaj^ do KSP. System jest gotow do ponownego uzycia. Informacje
0 otwarciu KSP, pobraniu kluczy, odlozeniu kluczy moze byc przekazywana rowniez do zintegrowanych z sKSP systemow zewn^trznych.
4. Wnioski
W Polsce sKSP jest calkowicie nowym rozwi^zaniem - tworzonym od podstaw z uwzgl^dnieniem mozliwosci
1 ograniczen w tym zakresie. Dlatego konieczne bylo prze-prowadzenie badan, analiz i testow wdrazanych rozwi^zan. Wypracowane rozwi^zania uwzgl^dniaj^ dorobek i doswiad-czenia innych panstw, jednak s^ bardziej zaawansowane tech-nologicznie od tych wdrazanych w przeszlosci za granic^11. W ramach wspolnych badan i prac12 opracowano nie tylko rozwi^zania techniczne, ale i procedury organizacyjne.
W koncepcji ochrony obiektu rozwi^zania te sluz^ mini-malizacji strat zwi^zanych z prowadzeniem dzialan ratowni-czo-gasniczych i strat popozarowych. S^ takze duzym udo-godnieniem dla strazy pozarnej, wlasciciela, zarz^dcy i/lub uzytkownika obiektu. Barier^ w stosowaniu sKSP byl i jest nadal niewystarczaj^cy poziom zaufania stron do niezawod-nosci tych systemow, a takze obawa, ze dost^p do obiektu mog^ uzyskac osoby nieupowaznione.
Dla ratownikow kluczowe s^: latwosc uzycia, przejrzy-stosc procedur wejscia i przekazania obiektu, a takze wy-eliminowanie obowi^zku posiadania przez nich fizycznych kluczy do obiektow. Rozwi^zania sKSP mozna dostosowywac do indywidualnych potrzeb i wymagan PSP, wlasciciela, uzyt-
Zostaly opracowane przez CNBOP-PIB i stanowi^ jego wlasnosc.
Testowaniu i wdrazaniu rozwi^zan towarzyszyla analiza rozwi^zan dost^pnych w innych panstwach - poszukiwano jednak nowych mozliwosci, rozwi^zan i technologii na potrzeby ochrony przeciwpozarowej w Polsce.
Prowadzonych wspolnie z wlascicielem/zarz^dc^ budynku, dostawc^ systemu KSP i KP/KM PSP, w tym CNBOP-PIB.
11
12
10
ТЕХНИКА И ТЕХНОЛОГИЯ
DOI:10.12845/bitp.43.3.2016.20
kownika czy zarz^dcy obiektu budowlanego w sposob po-zwalaj^cy na m.in. zapewnienie oczekiwanego przez danego odbiorcç poziomu dostçpu. Istnieje kilka mozliwosci konfi-guracji sprzçtowo-organizacyjnych systemow KSP, w kto-rych uwzglçdnione zostan^ funkcjonuj^ce w danym obiekcie systemy zabezpieczen, w tym m.in.: system sygnalizacji po-zarowej, transmisji alarmow pozarowych i sygnalow uszko-dzeniowych (monitoringu pozarowego), system kontroli dostçpu, urz^dzen integruj^cych, a takze system sygnalizacji wlamania i napadu itp.
Wynikiem prac w obszarze sKSP s^ rowniez ww. orga-nizacyjne i techniczne wytyczne stosowania tych systemow. W przypadku wykonywania sKSP wedlug wytycznych CN-BOP-PIB W-0002 zarowno rozwi^zania techniczne, jak i przyjçte procedury organizacyjne podlegaj^ weryfikacji, opiniowaniu i ocenie przez CNBOP-PIB na etapie projekto-wania i montazu systemu. Przyjçte rozwi^zania techniczne i zwi^zane z nimi procedury organizacyjne uzgodnione przez wszystkich interesantow zostaj^ opisane w dokumencie opi-nii technicznej. Takie podejscie do budowy sKSP umozliwia masowe ich wdrazanie w obiektach budowlanych jako sku-tecznego i niezawodnego rozwi^zania.
Systemy KSP mog^ byc wykorzystywane zarowno w obiektach juz istniej^cych, jak i w tych nowo projektowa-nych oraz wznoszonych, w ktorych latwiej wdrazac komplek-sowe rozwi^zania i integrowac poszczegolne systemy. Systemy te mog^ byc stosowane we wszystkich typach obiektow, jednak najbardziej uzasadnione rachunkiem ekonomicznym jest wprowadzenie ich przede wszystkim w obiektach bez ca-lodobowego personelu takich jak budynki uzytecznosci pu-blicznej, handlowe, biurowe czy uslugowe, ale takze obiekty zakladow przemyslowych czy obiekty magazynowe. Pierwsze takie systemy w Polsce [1] zostaly juz wdrozone w placow-kach jednego z bankow [4].
Literatura
[1] Zboina J., Baran R., Mroczko G., Kasety strazy pozarnej, „Przegled Pozarniczy" 2G16, 2, 37-39.
[2] CNBOP-PIB W-GGG2 Wytyczne wyposazania obiektów budowla-nych w Kasety Strazy Pozarnej, Wydanie 1, Sierpien 2G15.
[3] Rozporzedzenie MSWiA z dnia 7 czerwca 2G1G r. w sprawie ochrony przeciwpozarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, (Dz. U. 2G1G r. Nr 1G9, poz. 719).
[4] KR-GGG1/2G13 Koncepcja rozwiezan dla ochrony przeciwpozarowej dla wskazanych placówek banku PKO BP pt. „Za-stosowanie mozliwych dedykowanych rozwiezan dla ochrony przeciwpozarowej zapewniajecych dostçp strazy pozarnej do wskazanych placówek banku PKO BP", rozpatrywane na przy-kladzie placówki PKO Bank Polski, Oddzial 3 w Poznaniu, 61569 Poznan, ul. Wierzbiçcice 3.
[5] CNBOP-PIB W-GGG1 Wytyczne w zakresie lokalizacji, stan-daryzacji wykonania i wyposazenia w obiektach budowlanych pomieszczen obslugi urzedzen przeciwpozarowych wykorzy-stywanych przez jednostki ochrony przeciwpozarowej do alar-mowania o pozarze lub innym zagrozeniu oraz do prowadzenia dzialan ratowniczych, Józefów 2G16.
[6] Golaszewska M., Nasiorowski A., Oldak M., Ochrona przeciwpozarowa - wyroby stosowane w jednostkach ochrony przeciwpozarowej a wyroby budowlane, standard CNBOP-PIB GG31, Józefów 2G14.
[7] PKN-CEN/TS 54-14 Systemy sygnalizacji pozarowej. Czçsc 14: Wytyczne planowania, projektowania, instalowania, odbioru, eksploatacji i konserwacji.
[8] VdS 235G: 2GG5-11 (G1) Schlüsseldepots (SD) Planung, Einbau und Instandhaltung.
[9] VdS 2G95en: 2GG5-G2 (G6) Guidelines for automatic fire detection and fire alarm systems Planning and Installation.
[1G] VdS 5477: 2GG4-G3 (G1) Schlüsseldepots.
[11] Fire Service Features of Buildings and Fire Protection Systems, Occupational Safety and Health Administration U.S. Department of Labor, OSHA 3256-G7N, 2GG6.
[12] Fire Safety Planning For Institutional Facilities, OFM Guideline, Office of the Fire Marshal, OFM-TG-G2-1999.
[13] Keybox politics and procedures, Division of Fire Prevention Department of Fire and Safety Services, City Saint Paul, 228-623G.
A A A
bryg. dr inz. Jacek Zboina - pelni sluzbç w Centrum Naukowo-Badawczym Ochrony Przeciwpozarowej - Panstwowym In-stytucie Badawczym na stanowisku z-cy dyrektora ds. certyfikacji i dopuszczen. Specjalizuje siç w ochronie przeciwpozarowej, technicznych systemach zabezpieczen przeciwpozarowych oraz ocenie zgodnosci. Absolwent studiów inzynierskich i magister-skich w Szkole Glównej Sluzby Pozarniczej. Ukonczyl równiez studia podyplomowe Menadzer Innowacji w Szkole Glównej Handlowej w Warszawie. Stopien naukowy doktora nauk spolecznych w zakresie nauk o bezpieczenstwie uzyskal w Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni na Wydziale Dowodzenia i Operacji Morskich. Oficer PSP. Rzeczoznawca Komendanta Glównego PSP ds. zabezpieczen przeciwpozarowych.
st. bryg. mgr inz. Miroslaw Pender - pelni sluzbç w Komendzie Miejskiej PSP w Koszalinie na stanowisku komendanta miej-skiego. Absolwent studiów inzynierskich i magisterskich w Szkole Glównej Sluzby Pozarniczej. Ukonczyl równiez studia pody-plomowe w zakresie bezpieczenstwa i higieny pracy z elementami zarzedzania w Wyzszej Szkole Biznesu w Gorzowie Wielko-polskim. Specjalizuje siç w ochronie przeciwpozarowej, zapobieganiu powaznym awariom przemyslowym, praktycznym zarze-dzaniu ratownictwem i ochrone przeciwpozarowe.
