Научная статья на тему 'АНОР ТУПЛАРИНИ КЎМАДИГАН МАШИНА ТАЖРИБА НУСХАСИНИНГ ДАЛА СИНОВЛАРИ НАТИЖАЛАРИ'

АНОР ТУПЛАРИНИ КЎМАДИГАН МАШИНА ТАЖРИБА НУСХАСИНИНГ ДАЛА СИНОВЛАРИ НАТИЖАЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

CC BY
2
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
анор тупларини кўмадиган машина / корпус / анор тупларининг шикастланиш даражаси / ишлов бериш чуқурлиги / анор тупларининг кўмилиш даражаси. / Ключевые слова: машина для укрывки кустов граната / корпус / степень повреждения кустов граната / глубина обработки / степень укрывания кустов граната. Keywords: machine for hiding pomegranate / plow body / degree of damage to the pomegranate bushes / depth of processing / degree of hiding of the pomegranate bushes

Аннотация научной статьи по технике и технологии, автор научной работы — Имомқулов Қ.Б., Қўчқоров С.К, Абдуназаров Э.Э

Мақолада иш сифати ва унумини ошириш мақсадида юқори қувватли ғилдиракли тракторларга ишлаб чиқилган анор тупларини кўмадиган машина тажриба нусхасининг дала синовлари натижалари келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по технике и технологии , автор научной работы — Имомқулов Қ.Б., Қўчқоров С.К, Абдуназаров Э.Э

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Results of field tests of an experimental model of a machine for hiding pomegranate bushes

The article presents the results of field tests of an experimental model of a machine for hiding pomegranate bushes developed for energy-saturated tractors to improve the quality of work and productivity

Текст научной работы на тему «АНОР ТУПЛАРИНИ КЎМАДИГАН МАШИНА ТАЖРИБА НУСХАСИНИНГ ДАЛА СИНОВЛАРИ НАТИЖАЛАРИ»

УДК 631.311.634:64

АНОР ТУПЛАРИНИ КУМАДИГАН МАШИНА ТАЖРИБА НУСХАСИНИНГ ДАЛА

СИНОВЛАРИ НАТИЖАЛАРИ

Имомкулов КБ., Кучкоров С.К., Абдуназаров Э.Э.

АННОТАЦИЯ. Маколада иш сифати ва унумини ошириш максадида юкори кувватли гилдиракли тракторларга ишлаб чикилган анор тупларини кумадиган машина тажриба нусхасининг дала синовлари натижалари келтирилган.

АННОТАЦИЯ. В статье приведены результаты полевых испытаний экспериментального образца машины для укрывки кустов граната разработанного к энергонасыщенным тракторам повышения качества работы и производительности.

ANNOTATION. The article presents the results of field tests of an experimental model of a machine for hiding pomegranate bushes developed for energy-saturated tractors to improve the quality of work and productivity.

Калит сузлар: анор тупларини кумадиган машина, корпус, анор тупларининг шикастланиш даражаси, ишлов бериш чукурлиги, анор тупларининг кумилиш даражаси.

Ключевые слова: машина для укрывки кустов граната, корпус, степень повреждения кустов граната, глубина обработки, степень укрывания кустов граната.

Keywords: machine for hiding pomegranate, plow body, degree of damage to the pomegranate bushes, depth of processing, degree of hiding of the pomegranate bushes.

Узбекистон шароитида совук уриб кетишининг олдини олиш максадида анор туплари кеч кузда тупрок билан кумилиб, бахорда очилади. Аммо махсус техника воситалари ишлаб чикарилмаслиги сабабли анор тупларини кумиш ва очиш ишлари механизациялашмаган ва хозирги кунгача хам кул кучи билан амалга оширилиб келинмокда. Бу эса уз навбатида мехнат сарфи ва бошка харажатларни ортишига ва иш унумини камайишига олиб келмокда хамда анор етиштириш, улардан юкори хосил олиш хамда катта майдонларда анор плантацияларини ташкил этишга салбий таъсир курсатмокда. Яна шуни таъкидлаш уринлики, анор туплари кеч куз ойларида кумилишини хисобга оладиган булсак, киш эрта келган йиллари кул кучи билан барча майдонлардаги анор тупларини тулик кумилишига эришилмайди ва бунинг натижасида уларни совук уриб кетиш холлари кузатилади. Ушбу таъкидланганлардан келиб чиккан холда, КХМИТИда анор тупларини тупрок билан кумадиган машина ишлаб чикиш ва параметрларини асослашга йуналтирилган тадкикотлар олиб борилмокда [1].

Шулардан келиб чиккан холда, юкори кувватли тракторлар билан агрегатланиш имконини берадиган анор тупларини кумадиган машина ишлаб чикилди, унинг параметрлари асосланди хдмда тажриба нусхаси тайёрланиб дала синовлари утказилди.

Ишлаб чикилган анор тупларини кумадиган машина уюмлагич 1, нов шаклидаги узатгич 2, осиш курилмаси билан жихозланган рама 3 ва унга урнатилган таянч гилдираклар 4, туп ёткизгич 5, хамда бир-бирига симметрик жойлашган корпуслардан 6 ташкил топган.

1 ва 2-расмларда тавсия этилаётган параметрлар асосида ишлаб чикилган анор тупларини кумадиган машинанинг мос равишда тракторга агрегатланган хамда иш жараёнидаги куринишлари тасвирланган.

б) ^^^

1 - уюмлагич; 2 - нов шаклидаги узатгич; 3 - рама; 4 - таянч гилдирак;

5 - туп ёткизгич; 6 - корпус а - ён томондан куриниши; б - орка томондан куриниши 1-расм. Анор тупларини кумадиган машинанинг тракторга агрегатланган

куринишлари

2-расм. Анор тупларини кумадиган машинанинг иш жараёнидаги куриниши

Иш жараёнида уюмлагич томонидан анор тупларининг шохлари уюмланади (ихчамлаштирилади) ва нов шаклидаги узаткичга узатилади, у анор тупларини янада ихчамлаб ва босиб туп ёткизгичга йуналтиради, у анор тупларини ер юзасига босиб кумишга тайёрлайди ва кумувчи ишчи кисмлар анор тупларини тупрокка тулик кумишни таъминлайди. Натижада анор тупларини тупрок билан тулик кумишга эришилади ва уларни кумиш ишлари тулик механизациялашади [2].

Анор тупларини кумадиган машинанинг дала синовлари Сирдайё вилоятининг Гулистон тумани фермер хужаликлари анорзорларида 2020 йил ноябр ойида анор тупларини кумиш даврида утказилди. Синовларни утказишдан аввал анорзорнинг архитектоникаси ва тупрогининг физик-механик хоссалари урганилди (1-жадвал).

Синовларда ишлаб чикилган анор тупларини кумадиган машина New Holland T7060 тракторига агрегатланиб ишлатилди. Бунда ишлов бериш чукурлиги 36 см, иш тезлиги эса 5 ва 7 км/соат этиб белгиланди.

Синовларни утказишда O'zDSt. 3236: 2017 "Богдорчиликда тупрокка ишлов берувчи машина ва иш куроллари. Синов усуллари" ва O'zDSt. 3355: 2018 "Тупрокка чукур ишлов бериш машиналари ва куроллари. Синовларнинг дастури ва усуллари" [3-4] буйича ишлаб чикилган анор тупларини кумадиган машинанинг куйидаги иш курсаткичлари аникланди:

- кумувчи корпусларнинг ишлов бериш чукурлиги;

- анор тупларининг кумилиш даражаси;

- анор тупларини шикастланиш даражаси;

1-жадвал.

Анорзорнинг архитектоникаси ва тупроFининг физик-механик хоссалари

№ Курсаткичларнинг номи Курсаткичлар

1 Анор нави Коракайин

2 Анорзор ёши, йил 6

3 Анорзорнинг сийраклиги, % 4,8

4 Катор ораси кенглиги, см 492

5 Катордаги анор туплари орасидаги масофа, см 285

6 Анор тупларини катор укидан унгга 12,3

четланиши, см чапга 10,6

7 Анор тупларининг баландлиги, м 2,38

8 Анор шохларининг кенглиги, см 120

9 Тана кисмининг баландлиги, см 58,6

10 Тана кисмининг диаметри, см 5,46

11 Бир тупдаги таналар сони, дона 4

12 Тупрокнинг катлам буйича намлиги, % 0-10 10-20 20-30 30-40 24,06 22,76 21,18 19,12

Тупрокнинг катлам буйича каттиклиги, МПа: 0-10 0,82

13 10-20 20-30 30-40 1,23 1,62 2,12

14 Тупрокнинг катлам буйича зичлиги, г/см3: 0-10 1,17

10-20 1,23

20-30 1,34

30-40 1,62

- иш унуми;

- ёнилги сарфи.

Анор тупларини кумадиган машинанинг иш унуми ва тракторнинг ёнилги сарфини аниклаш учун махсус хронометрик кузатувлар олиб борилиб, эксплуатацион вакт бирлиги ичида кумилган анорзор майдони хамда сарфланган ёнилги, смена ва эксплуатацион вактдан фойдаланиш коэффициентлари аникланди [5; 15-б.].

Синовларнинг натижалари жадвалда келтирилган. Улардан куриниб турибдики, хар иккала харакат тезлигида хам анор тупларини кумадиган машинанинг тажриба нусхаси белгиланган технологик жараённи ишончли бажарди ва унинг жиддий камчиликлари кузатилмади хамда сифат курсаткичлари дастлабки талабларга тулик мос келди (2-жадвал).

2-жадвал.

Ишлаб чикилган анор тупларини кумадиган машинанинг дала синовларининг

натижалари

№ Курсаткичларнинг номи Курсаткичларнинг киймати

Дастлабки талаблар буйича АТК (шартли)

1 Агрегатнинг хдракат тезлиги, км/соат 5-7 5,2 6,7

2 Ишлов бериш чукурлиги: Мур, см ±а, см 30-36 36,4 1,3 35,7 1,4

3 Анор тупларининг кумилиш даражаси, % > 98 98,2 99,1

4 Анор тупларининг шикастланиш даражаси, % < 1 0,6 0,8

5 Иш унуми, га/соат - асосий иш вактидаги - эксплуатацион вактдаги 2,0-3,2 1,4-2,2 2,0 1,2 2,8 1,4

6 Ёнилги сарфи, кг/га < 22,5 17,6 18,3

Хулоса

Утказилган синовларда ишлаб чикилган анор тупларини кумадиган машинанинг тажриба нусхаси белгиланган технологик жараённи агротехник талаблар даражасида ишончли бажарди.

АДАБИЁТЛАР

1. Абдуназаров Э., Ортиков Н. Такомиллаштирилган анор тупларини кумадиган машина//Инвестицияларни диверсификациялаш асосида саноат корхоналари самарадорлигини ошириш: Республика илмий-амалий конференцияси туплами. -Наманган, 2019. - Б. 284-287.

2. Э.Э. Абдуназаров. Анор тупларини кумадиган машина кумувчи иш органларининг параметрларини асослаш // Ресурстежамкор ва фермербоп кишлок хужалик машиналарини яратиш ва улардан фойдаланиш самарадорлигини ошириш: Республика илмий-техник анжумани материаллари туплами. - 1-том. - Янгийул, 2020. - Б. 225-231.

4. O'zDSt 3355:2018. «Тупрокка чукур ишлов бериш машиналари ва куроллари. Синовларнинг дастури ва усуллари». - Ташкент, 2018. -70 б.

5. O'zDSt 3236:2017. «Богдорчиликда тупрокка ишлов берувчи машина ва иш куроллари. Синов усуллари». - Тошкент, 2017. -78 б.

6. Вилоят кишлок хужалиги корхоналарида янги техникалар билан бажариладиган ишлар учун ишлаб чикариш ва ёнилги сарфи меъёрлари. - Наманган; 2003. -50 б.

Mеханика ва технология илмий жyрнали кд6ул килинди 04.03.2021

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.