CC BY
219
Маъмуров Анвар Маумудцонович,
сармуаллuмu кафeдраu андоз ва андозбандт ДД^БСТ
ТА^ЛИЛИ НИЗОМИ АНДОЗИ МУОСИРИ ЧУМ^УРИИ ТОЧИКИСТОН
Аз системаи андозе, ки амал каpда истодааст, соxибкоpон, иктисоддонхо, зиёиён, pÿзноманигоpон ва андозсyпоpандагони катоpй ноpозигии зиёде изxоp мекунанд. Баъди xаp як интихобот одамон yмедвоpанд, ки сиёсатмадоpони нав ба системаи андоз таFЙиpоти нави беxтаp дохил мекyнанд. Як микдоp вакт мегyзаpад ва мо мебинем, ки санадxои конyнгyзоpии андозй, ки кабул шyдаанд, xеч беxбyдй намеоpанд ва боз xамон танкидxо мемонанд. Саволе ба миён меояд, ки баpои чй аз œx^rap саp каpда то олимон, аз pÿзноманигоpон то хидматчиёни Вазоpати молия аз низоми мавчудаи андоз ноpозй мебошанд?
Таxлил нишон медиxад, ки ягон асоси умумй даp байни ин акидаxо намебошанд ва xаp кас ба таpафи худ мекашад. Ба аксаpи маpдyм ин нукта маъкул нест, ки мизощои андоз хеле баланданд. Баъзе фи^ мекунанд, ки даp иктисодиёти бозоpй андозxо ба монанди дунёи кадим бо маблаFи ночиз чоpй каpда мешаванд. Дигаpон баp он акидаанд, ки озодии соxибкоpон ба андозxо xам паxн мешавад, яъне хоxам, мепаpдозам - нахоxам, пинxон мекунам.
Даp сypати тафтишу танкид ягон шахс икpоp намешавад, ки ман xамон кадаp маблаFи андоз, яъне маблаFи давлатpо пищон каpдам. Даp баpобаpи ин, xамаи онxо xангоми даp вакташ нагиpифтани маоши коpкyнони ташкилотxои бучавй, ё надодани нафака ё ичpо нашудани сyпоpиши давлатй xyкyматpо айбдоp меxисобанд. Даp ин чо маълум мешавад, ки андозxо бо мунтазам таъминкунии хаpочоти xyкyмат бояд мувофик бошанд.
Аз xад зиёд будани хислати фискалии системаи андоз, набудани дастгиpии молистеxсолкyнандагони ватанй, андозбандии зиёди фоида ва камии моликият, андозбандии зиёди шахсони вокей даp xоле, ки музди коp нисбат ба давлатxои хоpича хеле паст мебошад, таFЙиpоти зуд-зуди андозxо, андозбандии пасти захиpаxои табий ва паxлyxои дигаp, ки онpо бешyмоp номбаp каpдан мумкин аст, боз мавзуи танкид ва нигаpонии
мардум карор мегиранд. Бархе пешниход мекунанд, ки системаи андози амал карда истодаро манъ ва низоми навро чорй кунем. Бо хамаи ин фикрхо ба ягон максад расидан номумкин аст, вале хар яки онхо дар худ тухми хакикатро доранд. Системаи андоз ба дигаргунй мухточ аст, вале ин дигаргунихо набояд аз идеяхои хавасй, ё ин ки аз ягон давлатхои гарб гирифта шуда бошанд.
Дар Точикистон мактабхои илмие, ки ба ин соха мутахассис тайёр мекунанд, ба талабот пурра мувофик нестанд. Мо дар бораи кадрхои бокувват ва ихтисосашон баланд сухан меронем, ки онхо дар амал системаи андозро комил ва инкишоф диханд ва натичаи ин ё он чорабинихоеро, ки дар ин соха гузаронида мешавад, дурбинй карда тавонанд.
Масъалахои баланд бардоштани фарханги андозсупории андозсупорандагон ва пайваста гузаронидани корхои тавзехотй ва фахмондадихй дар Паёми Сардори давлат ба Мачлиси Олии Ч,умхурии Точикистон рузи 24 апрели соли 2010 таъкид гардидааст ва он моро водор месозад, ки дар ин самти фаъолият бенихоят чиддй рафтор намоем.1
Дар баробари ин, дар ташкили кор ва фаъолияти макомоти андоз мушкилоти чиддй ба мушохида мерасад, ки мухимтарини онхоро ба таври зайл ифода намудан мумкин аст:
- таъмини мацомоти андози уамаи сатууо бо неруи кадри ва техники нопурра мебошад, суръати таъсиси сохторуои кор бо андозсупо-рандагон заиф буда, самаранокии фаъолияти нозироти андози шауру ноуияуо, ки басти ками кори доранд, паст аст;
- сатуи хизматрасони ба андозсупорандагон цавобгуи талабот набу-да, дар бацайдгирию бауисобгирии андозсупорандагон мушкилот ба мушоуида мерасанд, тартиби пешниуоди эъломияуо ва пардохти маблаги андоз мураккаб буда, тартиби худандозбандие, ки айни замон мавриди истифода царор дорад, ба соддакуни ниёзманд аст;
- уацми бацияи царзи андоз калон буда, уамеша дар уолати афзоянда царор дорад, низоми дурусти кор доим ба кам намудани царзуои андоз ташаккул наёфтааст, сатуи дониши кормандон доир ба цонунгузории андози цорй паст аст;
- мацомоти андоз бо кадруои баландихтисос пурра таъмин нест;
- тибци цонунгузори шумораи уисоботи андоз ва пардохтуои андози муцарраршуда бештар аз интизоми андозсупории андозсупорандагон аст.
1 Паёми Эмомалй Рахмон, Президенти Чумхурии Точикистон ба Мачлиси Олии Ч^умхурии Точикистон рузи 24 апрели соли 2010./ «Бочу хироч». Нашрияти Кумитаи андози назди Хукумати ^умхурии Точикистон, №3 (738), 18.01.2011, сах 16.
Тахлили фаъолият ва натичахои солхои гузашта имконият медихад кайд намоем, ки системаи андози Точикистон аз рузхои аввали фаъолияти худ дар шароити бухрони иктисодй амал мекунад. Дар шароити вазнин системаи андоз зиёдшавии касри бучетиро тоб оварда барои мунтазам амал кардани тамоми хочагии давлат ва молиякунонии харочоти заруриро таъмин намуда истодааст ва асосан ба талаботи давраи гузариш чавоб медихад.
Вале бисёрихо акида доранд, ки гаронии андозхо бояд кам карда шавад. Аз як чихат онхо хато намекунанд, лекин то чи андоза бояд паст кард? Мизони андозхо бояд чи хел бошанд, баланд ё паст? Ин проблемаи доимии назария ва амалияи андозбандии чахониён мебошанд.
Аз як тараф хама мехоханд, ки кам андоз супоранд, аз тарафи дигар хангоми кам будани маблаг дар бучет давлат наметавонад вазифахои худро ичро кунад: бо маблаг таъмин намудани хочагии халк, халли масъалахои ичтимой, тараккиёти илму маориф, таъмини мудофиаи давлат ва мисли ин дигар масоилро. Лекин бояд кайд кард, ки зиёдшавию гаронии андоз ба ваъсешавии базаи андозбандй мувофик ояд ва дар хамон вакт меафзояд, ки агар ба молистехсолкунандагон шароити хуб дода шавад.
Дар солхои 70-80 хамаи давлатхо таълимоти Ф.Лафферро дар бораи вобастагии мизони андоз ва сатхи даромад кабул кардаанд (расми А,Б). Дар расм тири обтсисса мизони андозхоро нишон медихад, тири ордината бошад, воридот ба бучаро нишон медихад. Дар вакти зиёд кардани мизони андоз хачми воридот меафзояд, ки ин холат то ба нуктаи максималй расидан давом мекунад, баъди ин афзоиш суст мешавад ва бо зиёд кардани мизони андоз метавонад якбора паст шавад.
Хдмин тарик, хангоме ки мизони андоз як сатхи муайянро ишгол мекунад, хавасмандй ба сохибкорй, васеъ кардани истехсолот нест мешавад ва хачми даромаде, ки ба андозбандй пешниход карда мешавад, кам мешавад. Бо афзоиши зиёдтар хавасмандй ба мехнат ва сохибкорй паст мешавад ва хангоми 100% шудани мизони андоз воридот ба буча ба сифр баробар мешавад, чунки хеч кас намехохад ба давлат муфт кор кунад. ^исми сохибкорон ба иктисодиёт гайриконунй дохил мешаванд.
Расми А Кацхати Лаффер
Расми Б. Графики таъсири сатхи андозхо ба ицтисодиёт
ДМ- даромади миллй (базаи андозбандй)
А- даромади андозбандишаванда
— даромадуое, ки уацицатан андозбандй карда мешавад //-даромаде, ки аз андозбандй пинуон карда шудаанд.
МА- мизони андоз
Аз руи назарияи Ф.Лаффер таракдиёти ик;тисодиёти гайрик;онунй, яъне ик;тисодиёти пинх,онй барзиёд ба системаи андоз чаппа мутаносиб мебошад, яъне зиёдшавии андозх,о ба зиёдшавии ик;тисодиёти гайри-к;онунй оварда мерасонад. Дар натича андозсупорандагон хдчми дарома-
дашонро кам карда нишон медиханд. Вале андозхоро аз худ паст кардан мумкин нест. Ба хотир меорем, ки андозхо вазифаи махдудкуниро хам ичро мекунад. Мизонхои пасти андозхо ба зиедшавии фаьолияти сохиб-корй меоранд, ки он ба бухрони барзиедистехсолкунй ва вайрон шудани экология оварда мерасонад. Конунгузории андозй дар Ч,умхурии Точи-кистон мачмуи санадхои меьерй-хукукй мебошад, ки муносибатхои хукукии андозиро танзим менамояд. Конунгузории андозии амалкунанда аз соли 1992 сар карда кабул гардид ва аз конунхои Ч,умхурии Точи-кистон «Оиди асосхои системаи андоз», «Оиди макомотхои андозй», акт-хои конунй ва Кодекси андоз иборат аст.
Лозим ба едоварист, ки дар таьрих радами чиддй дар модернизатсияи системаи андози Ч,умхурии Точикистон аз 01.01.1999 сол - лахзаи ба амал татбик гардонидани Кодекси нави андоз гузошта шуд.
Мархалаи навбатии раванди модернизатсияи системаи андози Чумхурии Точикистон марбут ба кабули Кодекси нави андозй дар санаи 13.12.2004 аст, ки дар натичаи мухокима ва баррасии муфассал дар он руз варианти нихоии Кодекси андоз дар чумхурй кабул карда шуд. Дар шароити хозира бахри ташаккул ва дар бобати ганй гардонидани бучаи давлатй дар асоси Кодекси андози Ч,умхурии Точикистон ва дастурхои Дукумат 21 намуди асосии андоз ва пардохтхо амал мекунанд. Андозхо дар Ч,умхурии Точикистон аз андозхои умумидавлатй ва махаллй иборат мебошанд. Гуногуншаклии андозхо масьалахои гуногуни ичтимоиву иктисодй ва вазифахои гуногунро амалй мегардонад. Вале микдори зиеди андозхо ба афзоиши харочот оиди чамьоварии онхо ва саркашй кардан аз пардохти андозхо оварда мерасонад.
Бояд гуфт, ки аз кабили андозхои гайримустаким андози арзиши иловашуда мавкеи босазоеро ишгол менамояд. Ин намуди андоз дар аксарияти мамлакатхо, аз чумла дар Ч,умхурии Точикистон то 20%, му-каррар карда шудааст. Аммо минбаьд, чи хеле ки дар Паеми Президенти Ч,Т ба Мачлиси Олй аз 13.04. 2009 омадааст, дар сатхи 18%1 мукаррар карда мешавад. Се омили асосй оиди истифодаи андози арзиши иловашуда вучуд дорад:
- даромадуои зиедро таьмин мекунанд;
- дар андози муайян он нейтрали аст;
- дар шароити ташаккули ицтисодиети бозори, дар уоле ки аксарият на бо истеусолоти реали, балки бо савдо ва миенарави ва хариду фуруш машгул уастанд, махсусан самаранок аст.
Дар соли 2010-ум афзоиши вокеии ММД -и кишвар ба андозаи 6,5 фоиз е дар хачми беш аз 24,7 млрд. сомонй таьмин гардид. ММД ба хар сари ахолй нисбат ба соли 2009-ум 18% ва музди миенаи вокей 17% зиед
1 Паеми Президенти ^умхурии Точикистон Э. Рахмон ба Мачлиси Олй аз 13.04.2009,с. 32.
шуд. Рушди иктисодиёт асосан аз хисоби зиёдшавии хачми истехсоли махсулоти саноатй - 9,7%, кишоварзй - 6,8%, гардиши савдои чакана -9,5% ва афзудани хизматрасонихо - 13,1% таъмин карда шуд, сатхи таваррум - 9,8%.
Ичрои бучети давлатй дар сатхи 100,3% таъмин гардида, ба он 6,5 млрд.сомони маблаг ворид гардид, ки ин ракам дар мукоиса бо соли 2009 ба маблаги 1 миллиард сомонй зиёд мебошад. Бучети чумхуриявй бо са-баби ичро нашудани накшаи пардохтхои гумрукй ба андозаи 4,7% таъмин нагардид, ки нисбат ба накшаи пешбинигардида 159 млн. сомонй кам мебошад. Хдрчанд ки ичрои бучети давлатй таъмин карда шуд, аммо асосан бо сабаби зикршуда накшаи даромад аз руи чор намуди андоз ичро нагардид. Дар ин давра бакияпулихои андозй нисбат ба аввали сол ба маблаги 72 млн. сомонй зиёд гардида, хачми онхо то санаи 1.01.2011 ба 688 млн. сомонй расид. Соли чорй кисми даромади бучети давлатй ба андозаи 8 миллиарду 292 млн. сомонй пешбинй гардидааст, ки ин нисбат ба бучети соли 2010 27% зиёд мебошад. Аз бучети имсола 32%-и маблагхо барои рушди иктисоди вокей ва сохтмони иншооти стратегй, аз чумла барои сохтмони неругоххои баркй-обй, хатхои интиколи барк, корхо-нахои саноатй, роххои мошингард ва накбхо равона карда мешавад.
Дар соли 2009 накшаи андозхо ва дигар пардохтхои хатмй, ки чамъ-оварии онхо тибки Конуни Ч,умхурии Точикистон «Дар бораи Бучети давлатии Ч,Т барои соли 2009» ба зиммаи макомоти андоз гузошта шуда-аст, ба андозаи 105,4% таъмин гардид ва ба чои 2337,6 млн. сомонии пешбинишуда ба бучет (бо назардошти андози ичтимоии гайрибучетй) 2464,6 млн. сомонй ворид карда шуд, ки ин нисбат ба нишондихандахои накшавй 126, 9 млн. сомонй зиёд аст. Воридоти маблагхо дар соли 2009 нисбат ба маблагхои дар соли 2008 вокеан чамъоварй гардида, ба андозаи 646, 9 млн. сомонй ё худ 35,5% зиёд мебошад. Накшаи андози ичти-мой дар соли 2009 аз хисоби ташкилотхои гайрибучетй дар хачми 101,2% ичро гардида, ба чои 471,5 млн. сомонй ба бучет 477,4 млн. сомонй ворид карда шуд, ки ин нисбат ба нишондихандахои накшавй 5,9 млн. сомонй зиёд мебошад. Нисбати маъмурикунонии андоз як катор тадбирхо анде-шида шуданд. Конунхои Ч,умхурии Точикистон аз 26 марти соли 2009 тахти № 493 ва аз 19 майи соли 2009 тахти № 525 «Дар бораи ворид наму-дани тагйироту иловахо ба Кодекси андози Ч,Т» кабул гардиданд. Тибки тагйироту иловахои мазкур тартиби хисобу пардохти як катор андозхо нисбатан содда гардида, нисбати андозсупорандагон як катор сабукихои андоз фарохам оварда шуд, аз чумла:
1. Бо максади бехтар намудани тартиби андозбандии супорандагони андозе, ки тибки низоми соддакардашуда андозбандй мешаванд, аз пардохти аз истифодабарандагони роххои автомобилгард ва андоз аз
аpзиши иловашуда озод каpда шуданд;
2. Таpxи паpдохтxо баpои ташкилоти эxсонкоpй ва ичpои фаъолияти эxсонкоpй даp xачми вокеии маблаFxои паpдохташyда, аз 5 фоиз ба 10 фоизи фоидаи андозбандишаванда баланд каpда шуд;
3. Аз объекти андозбандии андози ягона аз истеxсолкyнандагони маxсyлоти кишоваpзй масоxати замини истеxсокyнандаи маxсyлоти кишоваpзие, ки мутобики моддаи 271 ва кисми 4 моддаи 267 Кодекси андоз аз андози замин озод каpда шудаанд, хоpич каpда шуд.
4. Бо максади кам каpдани таъсиpи манфии бÿxpони чаxонии молиявй ба иктисодиёти кишваp ва паст каpдани гаpонии андоз ба молистеx-солкунандагони ватанй меъёpи андоз аз фоидаи аз 25 ба 15% ва андоз аз аpзиши иловашуда аз 20 ба 18% паст каpда шуд.
Вале чустучуи сатxи оптималии ситонидани андозxо яке аз муаммо-XOи мypаккаб ва зиддиятнок даp амалияи мyосиpи андозбандй ба шyмоp меpавад. Хдлли ин мyаммоxо, кабл аз xама, аз баxодиxии xакикии гаpо-нии андоз, таксимоти баpобаpи он байни соxаxои сектоpи pеалии иктисодиёт ва даpачаxои гуногуни андозсyпоpандагон ва xамчyнин аз даpачаи асосноккунии чаpаёни ташаккули чунин бyзypгие вобаста аст, ки ба ша-pоити иктисодиёти бозоpии давpаи гyзаpиш мувофик каpда шуда бошад.
Даp Паёми Пpезиденти Ч,yмxypии Точикистон ба Мачлиси Олй «Даp боpаи сиёсати бучетй баpои солxои 2009-2010» ба заpypати минбаъ-даи модеpнизатсияи системаи андоз, аз он чумла, системаи маъмypияти он, оптимизатсияи чаpаёни ислоxоти андозй махсусан таъкид каpда мешавад. 1
Даp баpобаpи ин, даp шаpоити xозиpа xангоми кабули каpоpxо даp соxаи сиёсати андозй-бучавй то сатxи заpypй ва кифоягй кpитеpияи гаpонии андоз ба назаp гиpифта намешавад. Аз ин лщоз, xалли муаммои гаpонии андоз танxо даp сypати таxлили дакик ва баxодиxии он даp сатxxои гуногун: макpо-, мезо- ва микpоиктисодиёт имконпазиp аст.
Таxлили объективии баxодиxии сатxи гаpонии андоз даp сатxи мак-pо-, мезо- ва микpоиктисодиёт, маxз даp асоси нишондиxандаxои ма^о-иктисодй сатxи амалии вазнинии андоз нишон медихад, ки даp соли 2008 сатxи он ба 18,7% ММД, баpои мукоиса: даp солxои 2007 ва 2006 - 17,9 ва 16,6% мувофикан баpобаp аст. Азбаски фишоpи умумии андозиpо ба аpзиши иловашуда на андозxои чамъоваpдашyда, балки андозxои Xисобшyда (бо назаpдошти каpзxои андозй аз pÿи паpдохтxои андозй) меоpанд, бинобаp ин гаpонии андози pеалй нисбат ба аpзиши софи чоpй (бе маблаFчyдокyниxои истеxлокй) даp соли 2007 - 24%-pо ташкил намуд.
1 Паёми Президенти ^yмxypии Точикистон ба Мачлиси Олй аз 15.04.2009 «Дар бораи сиёсати андозй барои солxои 2009-2010», сax. 52.
Цадвали 1.
Гаронии андоз дар Цум^урии Тоцикистон дар сол^ои 2001-2007, %
Нишондих,андах,о Солх,о
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Х,иссаи андозхо нисбати ММД 13,7 14,7 15,0 15,1 16,5 16,6 17,9
Х,иссаи андозхо нисбати ММД (бе назардошти ислохот ба иктисодиёти пушида, бо назардошти бузургии - 25%) 18,5 19,7 19,9 20,2 22,1 22,2 23,8
Х,иссаи андозхо нисбати ММД: (бе назардошти андоз-хои и^тимой): -аз руи маблаги андозхои хисобшуда; - аз руи андозхои пардохташуда »Л, ^ 00^ ОО*4 6,8 7,8 6,6 7,4 6,5 7,1 6, ,1 оо" 4, ,9 ,3 ,8
Х,иссаи андозхо нисбати мачмуи арзиши иловашуда (МАИ) 15,0 16,3 16,7 17,0 18,7 18,7 20,4
Сарчашма уисоб шудааст дар асоси: Нишондиуандауои асосии системам уисоби
милли/Мацмуаи омори.- Душанбе, 2008,с. 14.
Цадвали 2. Динамикаи воридоти пардохт^ои андози ба системаи буцетии Цум^урии Тоцикистон барои сол^ои 2001-2008 (млн. сом.)
Нишондих,андах,о
Солхо ^исоб карда шудааст Ворид шудааст (бе назардошти андозхои ичтимой) Ворид шудааст (бо назардошти андозхои ичтимой) Фарцият
2001 215,9 213,1 252,7 - 2,8
2002 228,9 262,6 322,1 33,7
2003 312,2 351,8 431,4 39,6
2004 403,9 437,3 545,9 33,3
2005 549,3 583,5 735,0 35,1
2006 683,2 736,9 950,8 53,7
2007 930,3 1001,9 1362,9 71,6
2008 1439,3 1470,9 1966,2 31,5
Сарчашма: Маълумоти уисоботии Кумитаи андози ЦТ.
Тахлили воридоти андозхо ба бучети давлатй дар солхои 2001-2008 нишон медихад, ки хиссаи воридоти андозй бо меъёри афзоиши хачми ММД афзудааст. Дар соли 2008 хамаи пардохтхои хислати андозй (бо назардошти пардохтхо ба фондхои давлатии гайрибучетй) 3298,0 млн. сом. Хднгоми хачми ММД (дар нарххои чорй) 17609,3 млн. сом. ташкил на-муданд. Хдмин тарик, гаронии андоз дар соли 2008 - 18,7% ММД -ро ташкил дод. Барои мукоиса кайд кардан мумкин аст, ки дар соли 2001 бузургии ин нишондиханда 13,7%- ро ташкил намудааст, яъне гаронии андоз дар мархилаи аз солхои 2001-2007 ба андозаи 5 пункти фоизй афзудааст. Такмилдихии ташкили системаи бучети аз хисоби мукаммал намудани ба накшагирии миёнамухлат ва прогнози нишондихандахои макроиктисодй, даромадхо ва харочотхои бучет, аудити берунаи ичрои-ши бучет, модернизатсия ва тараккии системаи хазинадорй, мукам-малдихии муносибатхои байнибучети гузаронида лозим аст.
Барои таъмин намудани шаффофияти андозситонй ва истифодаи самарабахши маблагхои давлатй зарур аст, ки Барномаи давлатии иттилоотикунонии макомоти андозу гумрук ва молияи кишвар тахия ва кабул карда шавад.
Пайнавишт:
1.«Боцу хироц» Нашрияи Кумитаи андози назди Хукумати Цумуурии Тоцикистон, №3 (738), 18.01.2011, сау 16.
2.Хамидов XX. Моуияти щтисоди ва ицтимоии андоз// “Ахбори ДДХБСТ”. -Хуцанд -2002, сау 45.
3. Иброхимов И. Р Макроэкономика Таджикистана: проблемы налоговобюджетного регулирования. -Душанбе,2007, с 98
4. Кейнс Дж. М. Общая теория занятости процента и денег. -М.: Прогресс, 1998., с 68
5. Черник Д. Т. Налоги. -М.: Финансы и статистика, 2000, с. 146.
6.www. andoz.tj - официальный сайт Налогового комитета РТ.
7.^^^. stat.tj - официальный сайт Государственного комитета статистики РТ. Калидвожа^о: андозсупорандагон, системаи андози, санадуои цонунгузории
андози, мизони андози, маблаги андоз, гаронии андози, имтиёзуои андоз.
Маъмуров Анвар Махмуджанович,
старший преподаватель кафедры налогов и налогообложения факультета финансов ТГУПБП
Анализ современной налоговой системы Республики Таджикистан
Ключевые слова; налогоплательщик, налоговая система, налоговые законодательные акты, налоговые ставки, сумма налога, налоговое бремя, налоговые льготы.
В данной статье даётся понятие налоговой системы Автором теоретически и практически полностью проанализировано современное состояние налоговой системы и изложены его результаты в соответствии с поставленной целью и задачами. В статье автор особо отмечает необходимость коренной реформы национальной налоговой системы, которая должна соответствовать современным требованиям мировой экономики. Автор вносит ряд предложений для обеспечения прозрачности налогообложения, а также отмечает, что для эффективного использования бюджетных средств необходима разработка и принятие Государственной программы информатизации налоговых и таможенных служб.
Также исследуются показатели количественного изменения налоговой нагрузки на уровне конкретного экономического субъекта, в результате чего выявлены основные направления снижения бремени налогообложения, что вызывает особый интерес и создает почву для дальнейшего изучения и проведения исследований.
A.M. Mamurov
Analysis of Modern Tax System of Tajikistan Republic
Key words: tax bearer, tax system, tax legislative instruments, tax rates, tax amount, tax
burden, tax privileges
In his article the author discloses the notion of “tax system”. He analyzes exhaustively the modern state of tax system both in theoretical and practical aspects; the results being expounded in conformity with the goals and objectives designed. The work reflects actualness of the challenged theme under contemporary conditions, necessity of its research, goals and objectives of exploration, practical significance of the work.
The author investigates also the indices of quantitative change in reference to taxation encumbrance at the level of a concrete economy subject that results in elicitation of the major trends referring to a reduction of taxation burden. The article causes interest and creates the ground for further studies and explorations of the issue in question.
