Научная статья на тему '“АН-БОЁВУТ-2” ҒЎЗА НАВИНИНГ ПАХТА ЕТИШТИРИШДАГИ ЎРНИ'

“АН-БОЁВУТ-2” ҒЎЗА НАВИНИНГ ПАХТА ЕТИШТИРИШДАГИ ЎРНИ Текст научной статьи по специальности «Сельское хозяйство, лесное хозяйство, рыбное хозяйство»

CC BY
126
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ғўза нави / пахта / “АН-Боёвут-2” / экиш майдони / солиштирма катталиклар / пахта етиштириш соҳасидаги ўрни / cotton variety / cotton / "AN-Bayaut-2 / " sown area / comparative values / a place in the cotton production industry.

Аннотация научной статьи по сельскому хозяйству, лесному хозяйству, рыбному хозяйству, автор научной работы — Ашурбеков Розмат Хомутбекович, Эшмурадов Дилшод Элмурадович

Ушбу мақола ғўзанинг G. hirsutum L. турига мансуб ўрта толали эрта пишар ва вилт касаллигига чидамли “АН-Боёвут-2” навининг Ўзбекистонда пахта ишлаб чиқаришдаги ўрниини ёритишга бағишланган. Навнинг 1981-2021 йилларни ўз ичига олган 40 йилдан ортиқ муддат давомида экилган майдони, бу катталикнинг мамлакат бўйича ғўза экишга ажратилган умумий майдон ичидаги ҳиссаси, навнинг экилиш майдони катталигининг бошқа навлар экилиш майдонлари катталиклари орасидаги солиштирма ўрни ҳақидаги маълумотлар келтирилган. “АН-Боёвут-2” навининг Ўзбекистон иқтисодиётидаги ва пахта хом ашъёси ишлаб чиқариш соҳасидаги ўрни кўрсатилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по сельскому хозяйству, лесному хозяйству, рыбному хозяйству , автор научной работы — Ашурбеков Розмат Хомутбекович, Эшмурадов Дилшод Элмурадович

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

A ROLE OF COTTON VARIETY "AN-BOYOVUT-2" IN COTTON PRODUCTION

The article is devoted to the description of the place of the medium-fiber cotton variety ";AN-Bayaut-2", which belongs to the type G. hirsutum L, in the economy and the cotton production industry of Uzbekistan. The data on the sowing area of the variety for more than 40 years covering 1981-2021, the share of these values in the total sowing area of cotton in the country in comparison with the sowing areas of other varieties are presented. Data on the role of cotton variety ";AN-Bayaut-2" in the economy of Uzbekistan and in the cotton production industry are described.

Текст научной работы на тему «“АН-БОЁВУТ-2” ҒЎЗА НАВИНИНГ ПАХТА ЕТИШТИРИШДАГИ ЎРНИ»

xalqaro ilmiy-amaliy anjumani

2022 yil 30 noyabr | scientists.uz

"АН-БОЁВУТ-2" ГУЗА НАВИНИНГ ПАХТА ЕТИШТИРИШДАГИ УРНИ

Ашурбеков Розмат Хомутбекович

Техника фанлари номзоди, доцент Эшмурадов Дилшод Элмурадович

Ислом Каримов номидаги Тошкент давлат техника университети доценти

техника фанлари номзоди https://doi. org/10.5281/zenodo.7373308 Аннотация. Ушбу мацола гузанинг G. hirsutum L. турига мансуб урта толали эрта пишар ва вилт касаллигига чидамли "АН-Боёвут-2" навининг Узбекистонда пахта ишлаб чицаришдаги урниини ёритишга багишланган. Навнинг 1981-2021 йилларни уз ичига олган 40 йилдан ортиц муддат давомида экилган майдони, бу катталикнинг мамлакат буйича гуза экишга ажратилган умумий майдон ичидаги уиссаси, навнинг экилиш майдони катталигининг бошца навлар экилиш майдонлари катталиклари орасидаги солиштирма урни уацидаги маълумотлар келтирилган. "АН-Боёвут-2" навининг Узбекистон ицтисодиётидаги ва пахта хом ашъёси ишлаб чицариш со^асидаги урни курсатилган.

Калит сузлар: гуза нави, пахта, "АН-Боёвут-2", экиш майдони, солиштирма катталиклар, пахта етиштириш сощсидаги урни.

МЕСТО СОРТА ХЛОПЧАТНИКА «АН-БОЁВУТ-2» В ПРОИЗВОДСТВЕ ХЛОПКА Аннотация. Статья посвящена описанию места средневолокнистого сорта хлопчатника "АН-Баяут-2", который относится к виду G. hirsutum L. в экономике Узбекистана и отрасли производства хлопка-сырца. Приведены данные о площади посева сорта за более 40 лет, охватывающий 1981-2021 годы, доле этих величин в общей площади посева хлопчатника по стране в сравнении с посевными площадями других сортов. Представлены данные о роли сорта «АН-Боёвут-2» в экономике Узбекистана и в отрасли производства хлопка-сырца.

Ключевые слова: сорт хлопчатника, хлопок, «АН-Баяут-2», посевная площадь, сравнительные величины, место в отрасли производства хлопка- сырца.

A ROLE OF COTTON VARIETY "AN-BOYOVUT-2" IN COTTON PRODUCTION Abstract. The article is devoted to the description of the place of the medium-fiber cotton variety "AN-Bayaut-2", which belongs to the type G. hirsutum L, in the economy and the cotton production industry of Uzbekistan. The data on the sowing area of the variety for more than 40 years covering 1981-2021, the share of these values in the total sowing area of cotton in the country in comparison with the sowing areas of other varieties are presented. Data on the role of cotton variety "AN-Bayaut-2" in the economy of Uzbekistan and in the cotton production industry are described.

Key words: cotton variety, cotton, "AN-Bayaut-2," sown area, comparative values, a place in the cotton production industry.

1. "АН-Боёвут-2" гуза нави х;ацида цисца маълумот Гузанинг G. hirsutum L. турига мансуб урта толали "АН-Боёвут-2" нави Узбекистон Республикаси фанлар академиясининг Усимликлар экспериментал биологияси институтида яратилган. Нав тезпишар булиб, етилиш даври уртача 120-125 кунни ташкил этади. Нав Сирдарё ва Жиззах вилоятларининг асосий пахта майдонларида, Навоий

xalqaro ilmiy-amaliy anjumani

2022 yil 30 noyabr | scientists.uz

вилоятининг Навбахор, Тошкент вилоятининг Бекобод, Тожикистоннинг Запаробод туманида куп йиллар давомида 200 - 250 минг гектар ерда экилган [1-3].

"АН-Боёвут-2" гуза навининг асосий характеристикалари ва нав хакидаги бошка маълумотлар куйидаги манбаларда турли даражада ёритилган [1-4].

"АН-Боёвут-2" навининг морфологик, биологик ва мухим хужалик белгилари, толанинг технологик сифати, вертицеллёз вилтга карши чидамлилиги, ишлаб чикариш шароитидаги самарадорлиги буйича маълумотлар тафсилотлари билан [2]да келтирилган. Бу гуза навини етиштиришда кулланилиши тавсия этилган агротехнологиялар эса [2, 4] ларда ёритилган.

2. "АН-Боёвут-2" гуза навининг пахта етиштиришдаги урни "АН-Боёвут-2" мамлакатимизда ва кушни мамлакатларда энг узок муддат давомида экиб келинаётган гуза навидир. Бу гуза навининг яратилиш тарихи 1968 йилда бошланган булиб, у 1975 йилда нав сифатида шаклланган. АН-Боёвут-2 нави экинларни синаш Давлат Х,айъатининг 1983 йил 31 март куни карори билан Сирдарё вилоятига минтакалаштирилган ва шу йилдан давлат реестрига киритилган. АН-Боёвут-2 нави Давлат нав синаш комиссиясининг 1983 йил 31 март кунидаги карори билан Сирдарё вилояти учун районлаштирилиб давлат реестрига киритилган. "АН-Боёвут-2" Давлат нав синаш хайъати томонидан районлаштирилган муддатга кадар, яъни 1975 йилдан то 1983 йилгача кичик экин майдонларига экилган, 1983 йилдан то 2022 йиллар давомида эса катта экин майдонларига экиб келинмокда.

Ушбу маколада "АН-Боёвут-2" гуза навининг мамлакатимизнинг иктисодиётидаги, кишлок хужалиги ва пахта ишлаб чикариш сохасидаги урнини ёки бу сохага кушган хиссасини чоп этилган адабиётларда ва Узбекистон Республикаси Президентининг 20062016, 2018 йиллар учун, Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 1993, 19952005, 2019-2021 йиллар учун гуза навларини жойлаштириш ва пахта етиштиришнинг прогноз хажмлари тугрисидаги карорларида "АН-Боёвут-2" гуза навини жойлаштириш майдони хакидаги маълумотлардан фойдаланиб куриб чикамиз.

1-жадвал. АН-Боёвут-2 Fyза навининг

1981 -1995 йиллар давомида экин майдони 2, 47-бет

№ 1 2 3 4 5 6 7 8

йил 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988

экин майдони, 0,252 4,601 7,800 21,00 72,50 198,7 249,4 299,5

минг га

№ 9 10 11 12 13 14 15

йил 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995

экин майдони, 313,7 250,0 211,0 185,2 215,8 214,1 230,0

минг га

1-жадвалда "АН-Боёвут-2" гуза навининг 1981-1995 йиллар давомидаги экин майдони, 2-жадвалда "АН-Боёвут-2" гуза навидан 1991-1995 йилларда тайёрланган пахта, 3-жадвалда эса бу гуза навининг хар йили кайта ишланган пахтасидан олинган тола чикиши натижалари хдкидаги маълумотлар келтирилган.

2-жадвал. "АН-Боёвут-2 Fyза навидан 1991-1995 йилларда

xalqaro ilmiy-amaliy anjumani

2022 yil 30 noyabr | scientists.uz

Тайёрланган пахта (Узпахтасаноатсотиш уюшмаси маълумоти) [2, 91-92- бетлар]

Йиллар буйича Шундан I-II саноат нави, %

1991

Жами тайёрланган пахта - 492066т

Шундан: I - саноат нави - 161186т - 32,76%

II - саноат нави - 214073т - 43,50% 76,26

III - саноат нави - 73709т - 14,98%

IV - саноат нави - 43098т - 8,76%

1992

Жами тайёрланган пахта - 390625т

Шундан: I - саноат нави - 96325т - 24,66%

II - саноат нави - 159696т - 40,88% 65,54

III - саноат нави - 65637т - 16,80%

IV - саноат нави - 68977т - 17,66%

1993

Жами тайёрланган пахта - 253899т

Шундан: I - саноат нави - 81597т - 32,14%

II - саноат нави - 120400т - 47,42% 79,56

III - саноат нави - 30888т - 12,17%

IV - саноат нави - 21014т - 8,27%

1994

Жами тайёрланган пахта - 254800т

Шундан: I - саноат нави - 96611т - 37,92%

II - саноат нави - 81235т - 47,42% 69,80

III - саноат нави - 26168т - 10,27%

IV - саноат нави - 14338т - 5,63%

1995

Жами тайёрланган пахта - 312883т

Шундан: I - саноат нави -105594т - 33,75%

II - саноат нави - 98137т - 31,36% 65,11

III - саноат нави - 44098т - 14,09%

IV - саноат нави - 32203т - 10,29%

V - саноат нави - 32851т - 10,51%

4a- ва 4b- жадвалларда Узбекистан Республикаси Президентининг 2006-2016, 2018 йиллар учун, Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 1993, 1995-2005, 20192021 йиллар учун гуза навларини жойлаштириш ва пахта етиштиришнинг прогноз хажмлари тугрисидаги карорларида "АН-Боёвут-2" гуза навини жойлаштириш майдони, бу катталикнинг мамлакат буйича гуза экишга ажратилган умумий майдон ичидаги хиссаси, навнинг экилиш майдони катталигининг бошка навлар экилиш майдонлари катталиклари орасидаги солиштирма урни хакидаги маълумотлар келтирилган.

3-жадвал. АН-Боёвут-2 Fyза навининг х,ар йили

xalqaro ilmiy-amaliy anjumani

2022 yil 30 noyabr | scientists.uz

кайта ишланган пахтасидан олинган тола чикиши натижалари (Узпахтасаноатсотиш уюшмаси маълумоти) [2, 93-бет.]

Иш тури Жами Жумладан, саноат навлари буйича

I е II е III е IV е V е

1991 йил

^айта ишланган пахта, т 461763 144014 208048 69381 40320 -

Олинган тола, т 138416 45827 62660 19567 10362 -

Тола чикиши, % 29,98 31,82 30,12 28,20 25,70 -

1992 йил

^айта ишланган пахта, т 377418 86612 158605 65723 66478 -

Олинган тола, т 107759 27017 46614 17723 16405 -

Тола чикиши, % 28,55 31,19 29,39 26,97 24,68 -

1993 йил

^айта ишланган пахта, т 243970 73432 118636 30860 21042 -

Олинган тола, т 75506 23940 36909 8932 5725 -

Тола чикиши, % 30,95 32,60 31,11 28,94 27,21 -

1994 йил

^айта ишланган пахта, т 252563 94822 84603 35799 24009 13330

Олинган тола, т 78409 30949 26495 10735 6792 3450

Тола чикиши, % 31,05 32,64 31,32 29,99 28,29 25,88

1995 йил

^айта ишланган пахта, т 230350 89511 77643 33707 19164 10329

Олинган тола, т 71591 29303 24294 9889 5515 2600

Тола чикиши, % 31,08 32,74 31,29 29,34 28,78 25,17

4a-жадвал. "АН-Боёвут-2" Fyза навининг 1993-2021 йиллар давомидаги экилиш майдони

"Ан-Боёвут-2" гуза навининг экилиш

№ Йил Мамлакат буйича гуза экилишига ажратилган умумий майдон, минг га майдони ва экилиш майдонининг бошка навлар экилиш майдонлари орасидаги солиштирма урни (минг га ва фоизларда)

минг га умумий майдон ичидаги х,иссаси, % ури н

1 1993 1600 175,6 10,98 3

2 1994

3 1995 1500 217,6 14,51 1

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

4 1996 1500 203,2 13,55 3

5 1997 1500 208,8 13,92 2

6 1998 1500 95,0 6,33 8

7 1999 1505 198,0 13,16 2

8 2000 1505 173,3 11,51 1

xalqaro ilmiy-amaliy anjumani

2022 yil 30 noyabr j scientists.uz

9 2001 1435 172,9 12,05 1

10 2002 1387,9 121,9 8,78 4

11 2003 1359,5 146,6 10,78 4

12 2004 1362,3 142,6 10,47 4

13 2005 1391,4 178,7 12,84 4

14 2006 1391,4 162,2 11,66 4

15 2007 1391,4 162,3 11,66 3

16 2008 1391,4 151,3 10,87 3

17 2009 1315,6 142,8 10,85 4

18 2010 1315,6 114,0 8,67 5

19 2011 1315,6 136,1 10,35 4

20 2012 1285,5 127,1 9,89 4

21 2013 1285,5 115,1 8,95 4

22 2014 1285,5 104,0 8,09 5

23 2015 1285,5 80,8 6,29 7

24 2016 1255,0 65,7 5,24 7

25 2017

26 2018 1071,1 56,3 5,26 7

27 2019 1033,6 47,8 4,62 8

28 2020 1033,629 11,193 1,083 16

29 2021 1032,557 6,559 0,635 20

4^жадвал. "Ан-Боёвут-2" Fy3a навининг 1993-2021 йиллар давомидаги экилиш майдонининг бошка навлар экилиш майдонлари орасидаги солиштирма урни

№ Йил Урин Экилиш майдони "Ан-Боёвут-2" навининг экилиш майдонидан катта б7лган навлар катори (минг га ва фоизларда)

1 1993 3 Бухоро-6 (220,7; 13,79%), С-6524 (198,7; 12,42%)

2 1994

3 1995 1

4 1996 3 ФарFOна-3 (277,5; 18,5%), Бухоро-6(210,9; 14,06%)

5 1997 2 Фаргона-3(295,2; 19,68%)

6 1998 8 С-4727 (212,6; 14,17%), Юлдуз (179,3; 11,95%), ФарFOна-3 (174,5; 11,63%), Наманган-77 (148,8; 9,92%), С-6524 (145,8; 9,72%), Бухоро-6 (110,0; 7,33), Тошкент-6 (96,5; 6,43%)

7 1999 2 ФарFOна-5 (253,0; 16,81%)

8 2000 1

9 2001 1

10 2002 4 С-6524 (281,7; 20,3%), Бухоро-6 (279,4; 2013%), Окдарё-6 (151,1; 10,89%)

11 2003 4 Бухоро-6 (251,0; 18,46%), С-6524 (247,0; 18,17), Окдарё-6 (155,9; 11,47%)

xalqaro ilmiy-amaliy anjumani

2022 yil 30 noyabr j scientists.uz

12 2004 4 бухоро-6 (296,8; 21,79%), С-6524 (253,6; 18,62%), Овдарё-6 (207,4; 15,22%)

13 2005 4 С-6524 (268,5; 19,3%), Бухоро-6 254,4; 18,28%), Овдарё-6 (190,8; 13,71%)

14 2006 4 С-6524 (292,1; 20,99%), Бухоро-6 (270,6; 19,45%, Иаманган-77 (170,5;12,25%)

15 2007 3 С-6524 (278,5; 20,02%, Бухоро-6 (227,4; 16,34%)

16 2008 3 С-6524 (289,8; 20,83%), Бухоро-6 (219,1; 15,75)

17 2009 4 С-6524 (244,9; 18,62%), Бухоро-6 (188,4; 14,32%), Бухоро-102 (184,9; 14,05%)

18 2010 5 С-6524 (223,9; 17,02%), Бухоро-102 (219,9; 16,71%), Бухоро-6 (137,1; 10,42%), Иаманган-77 (134,0; 10,19%)

19 2011 4 С-6524 (208,1; 15,82%), Бухоро-102 (160,3; 12,18%), Иаманган-77 (159,6; 12,13%)

20 2012 4 С-6524 (183,0; 14,24%), Бухоро-102 (151,3; 11,77%), Иаманган-77 (138,9; 10,81%)

21 2013 4 С-6524 (189,4; 14,73%), Иаманган-77 (130,9; 10,18%), Бухоро-8 (117,0; 9,10% )

22 2014 5 С-6524 (201,5; 15,7%), Иаманган-77 (137,1; 10,7%), Бухоро-8 (108,8; 8,5%), Бухоро-6 (107,5; 8,4%)

23 2015 7 С-6524 (181,5; 14,12%), Иаманган-77 (145,0; 11,28%, Султон (121,3; 9,44%), Бухоро-6 (107,5; 8,4%), Бухоро-8 (98,0; 7,62%), Бухоро-102 (91,9; 7,15%)

24 2016 7 С-6524 (181,5; 14,46%), Иаманган-77 (145,0; 11,55%), Султон (129,3; 10,3%), Бухоро-6 (99,5; 7,93%), Бухоро-8 (98,0; 7,81%), Бухоро-102( 93,9; 7,48%)

25 2017

26 2018 7 Султон (161,6; 15,09%), Бухоро-102 (107,8; 10,06%), С-6524 (95,0; 8,87%), Бухоро-6 (92,2; 8,61%), Шманган-77 (77,3; 7,22%), Бухоро-8 ( 67,8; 6,33%)

27 2019 8 Султон (184,1; 17,81%), Бухоро-102 (92,7; 8,97%), Бухоро-6 (90,5; 8,76%), С-6524 (65,0; 6,29%), Бухоро-8 (58,9; 5,7%), Андижон-35 (57,8; 5,59%), Шманган-77 (54,1; 5,23%)

28 2020 16 Султон (194,779; 18,84%), Бухоро-102 (107,053; 10,36%), Бухоро-6 (84,035; 8,13%), С-6524 (71,604;6,93%), Андижон-35 (62,646;6,06%), Бухоро-8 (58,195; 5,63%), Шманган-77 (50,254;4,86%), Андижон-36 (32,600;3,15%), Сурхон-14 (31,603;3,06%), Хоразм-127 (26,224;2,54%), Порлок-1 (22,211;2,15%), Хоразм-150 (20,037;1,94%), Бухоро-10 (Сардор) (18,726;1,81%), Сурхон-16 (16,968;1,64%)

29 2021 20 Султон (187,975; 18,2%), Бухоро-102 (154,758; 14,99%),

xalqaro ilmiy-amaliy anjumani

2022 yil 30 поуаЬг | scientists.uz

Бухоро-6 (76,436; 7,4%), Андижон-35 (72,369; 7,01%), С- 8290 (64,968; 6,29%), Наманган-77 (54,393; 5,27%), Бухоро-8 (47,835; 4,63%), Хоразм-127 (38,267; 3,71%), С-4727 (35,460; 3,43%), Бухоро-10 (Сардор) (33,008; 3,2%), С-6524 (32,270; 3,13%), Порлок-4 (30,948; 3,0%), Хоразм-150 (25,252; 2,45%), Андижон-36 (25,091; 2,43%), Бешкахрамон (15,995; 1,55%), Омад (14,497; 1,4%), Сурхон-14 (13,450; 1,36%), С-8286 (11,817; 1,14%), Андижон-37 (9,938; 0,96%)

4а- ва 4Ь- жадвалдаги 27 йил учун келтирилган маълумотлардан куриниб турибдики, "АН-Боёвут-2" гуза нави экилиш майдонининг катталиги буйича Республикамизда экилган барча навлар орасида 3 йил (1995, 2000, 2001) давомида 1-уринни, 2 йил (1997, 1999) давомида 2- уринни, 4 йил (1993, 1996, 2007, 2008) давомида 3 уринни, 9 йил (2002-2006, 2009, 2011-2013) давомида 4 уринни, 2 йил (2010, 2014) давомида 5 уринни, 4 йил (2015, 2016, 2018) давомида 7 уринни, 2 йил (1998, 2019) давомида эса 8 уринни эгаллаган.

Агар "АН-Боёвут-2" гуза навининг куйидаги 8 йилларда (1995-1997,1999, 2001, 2005-2007) экилган майдонлари йигиндисини фоизларда хисобласак, бу ракам 103,35% ни, яъни 1 йил учун Республикамиз буйича гуза навларини экишни режалаштирилган майдоннинг умумий кийматидан каттарок булган ракамни ташкил килади. Бу навнинг кейинги 10 йил (1993, 2000, 2002-2004, 2008, 2009, 2011-2013) давомида экилган майдонларнинг йигиндиси 103,43% ни ташкил килади. Кейинги 7 йил (1998, 2010, 20142016, 2018, 2019) йиллар давомида экилиши режалаштирилган майдонлар йигиндиси эса 44,50% ни хосил килади.

Юкорида келтирилган 27 йиллар давомида экилган майдонлар йигиндиси 251,28%ни ташкил килади. Бу ракам эса 2,5 йил учун Республикамиз буйича гуза навларини экишни режалаштирилган майдоннинг умумий кийматидан каттарокдир.

1-жадвалда келтирилган маълумотлардан куриниб турибдики, "АН-Боёвут-2" гуза нави 1981-1985 йилларни уз ичига олган 15 йил ичида 1813653 гектар майдонга экилган. 4а- ва 4Ь- жадвалларда келтирилган маълумотларда эса "АН-Боёвут-2" гуза нави 19962021 йилларни уз ичига олган йиллар давомида 3014300 гектар майдонга экилганлиги куриниб турибди. Бу маълумотлардан 1981-2021 йилларни уз ичига олган 40 йилдан ортик давр учун "АН-Боёвут-2" гуза нави экилган майдон 4827953 гектар ни ташкил килиши келиб чикади. Бу майдонни 1995-2000 йилларда мамлакатимизда 1 йилда пахта етиштириш учун гуза навлари экилган майдон билан солиштирсак, натижа тахминан 3,2 га тенг эканлиги келиб чикади. Агар бу майдонни 2019-2021 йилларда мамлакатимизда 1 йилда пахта етиштириш учун гуза навлари экилаётган майдон билан солиштирсак, натижа тахминан 4,67 га тенг эканлиги келиб чикади.

3. Миннатдорчилик, изо^лар ва мурожаат.

Миннатдорчилик. Ушбу маколани муаллифлари макола материалларини тайёрлаш жараёнида "АН-Боёвут-2" гуза навининг яратилиши тарихига оид илмий-

xalqaro ilmiy-amaliy anjumani

2022 yil 30 noyabr | scientists.uz

амалий жараёнлар хдкида берган маълумотлари ва жуда фойдали сух,батлари учун ушбу нав муаллифларидан бири биология фанлари номзоди Собир ака Одиловга миннатдорчилик изх,ор килишади.

Изохлар: 1. Муаллифлар "АН-Боёвут-2" гуза навидан 1981 - 1921 йилларни уз ичига олган 40 йилдан ортик муддат давомидаги х,ар бир йил учун олинган х,осил хдкидаги аник маълумотларни топа олишмаганлиги сабабли ушбу маколада курсаткич сифатида экин майдони катталигидан фойдаланишган. 2. 4- жадвалдаги 2014- йил учун келтирилган маълумотлар [5, 44-бет] дан олинган. 3. Муаллифлар "АН-Боёвут-2" гуза навидан 2017- йил учун экин майдони ва олинган х,осил хдкида маълумотларни х,озирга кадар топа олишмаганлиги сабабли бу йил учун маълумотлар келтирилмаган ва улардан фойдаланилмаган.

Мурожаат. Ушбу макола муаллифлари "АН-Боёвут-2" гуза навига ва унинг яратилиши тарихига оид илмий-амалий материаллари бор ташкилот ва инсонлардан уша материаллардан вактинча фойдаланишга имкон беришларини илтимос килишади.

4. Хулоса

"АН-Боёвут-2" гуза навининг мамлакатимизнинг иктисодиётидаги, кишлок хужалиги ва пахта етиштириш сохдсидаги урнинг жуда мух,им эканлиги ушбу маколада келтирилган маълумотлардан куриниб турибди. Бу нав энг узок муддат давомида экиб келинаётган гуза нави сифатида бошка навлар орасида сезиларли ажралиб туради. 1981 -2021 йилларни уз ичига олган 40 йилдан ортик муддат давомида бу нав экилган умумий майдон Республикамизда тахминан 4,67 йил давомида пахта етиштириш учун ажратилган экин майдонига тенг, ёки бошкача сузлар билан ифодалаганда, "АН-Боёвут-2" гуза навидан 40 йилдан ортик муддат давомида йигиб олинган пахта х,осили Республикамизда тахминан 4,67 йил давомида йигиб олинган пахта х,осили хджмидан катта эканлиги эса бу навнинг мамлакатимизнинг иктисодиётига, кишлок хужалиги ва пахта етиштириш сохдсига кушган х,иссасини курсатади.

REFERENCES

1. М. И. Иксанов. Каталог сортов хлопчатника. Ташкент. РЦНТИ "Узинформагропром". 1983. - 132с.

2. С. Султонов. Гуза навларининг х,осилдорлигини оширишда уругчиликни илмий асослари (АН-Боёвут-2 гуза нави мисолида). Тошкент. 1996. - 96 бет.

3. 3. Ш. Тешаев, Б. Холиков, Ш. Намазов, Мирзажонов, А. Авлиёкулов, Н. Ибрагимов, Ф. Тешаев, Ш. Т. Хужаев, Ш. Абдуалимов, Б. Ниязалиев, Ж. Ахмедов, Г. А. Безбородов, Ж. Шадманов, Б. Тиллабеков, Ф. Хасанова, А.У. Саъдуллаев, Х. Махсадов, С. Уралов, А. Нуриддинов, М. Хасанов, А. Иминов, Д. Мавлянов, М. Мамасалиев. Жиззах вилоятида экилаётган гуза навларини етиштириш агротехнологияси. ПСУЕАИТИ. Узбекистон кишлок хужалиги илмий ишлаб чикариш маркази. Узбекистон Республикаси кишлок ва сув хужалиги вазирлиги. Тошкент. 2017. ПСУЕАИТИ. 39бет.

4. Официальный бюллетень Государственного комитета СССР по делам изобретений и открытий. Всесоюзный научно-исследовательский институт патентной информации. Москва. 1988г. №4, стр. -270.

xalqaro ilmiy-amaliy anjumani

2022 уП 30 поуаЬг | 8о1епй818.и2

5. 'Туза селекцияси ва уругчилигида замонавий усуллар" модули буйича укув-услубий мажмуа. Тузувчилар: Р. Р. Эгамбердиев, С. Т. Жураев, Д. М. Умиров. Тошкент Давлат аграр Университети хузуридаги Педагог кадрларни кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тармок маркази. Тошкент - 2017. -90бет.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.