CC BY
14
I
BADANIA I ROZWÖJ
mgr inz. Krzysztof Isajenkoa)*, mgr Barbara Piotrowskaa), mgr Olga Stawarza), dr Aneta Lukaszek-Chmielewskab), mgr Sylwia Krawczynskac)
a)Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej / The Central Laboratory for Radiological Protection
b)Szkola Glowna Sluzby Pozarniczej / The Main School of the Fire Service
c)Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpozarowej im. J. Tuliszkowskiego - Panstwowy Instytut Badawczy / Scientific and Research Centre for Fire Protection - National Research Institute
*Autor korespondencyjny / Corresponding author: isajenko@clor.waw.pl
Analiza dynamiki skazenia gleby naturalnymi i sztucznymi radionuklidami w wojewodztwie opolskim po awarii elektrowni j^drowej w Czarnobylu
An Analysis of The Dynamics of Soil Contamination Density in the OpoLe Province by Natural and Artificial Radionuclides after the Chernobyl Nuclear Power Plant Accident
Анализ динамики загрязнения почвы естественными и искусственными радионуклидами в Опольском воеводстве после аварии на Чернобыльской АЭС
ABSTRAKT
Wprowadzenie: W wyniku awarii reaktora elektrowni jqdrowej w Czarnobylu na Ukrainie w 1986 roku doszto do niekontrolowanego uwolnienia substancji radioaktywnych. Wojewödztwo opolskie nalezy do obszaröw, na ktörych nastqpita najwi^ksza kumulacja skazenia powierzchniowego izotopami promieniotwörczymi. Deszczowa pogoda panujqca na tym obszarze podczas przechodzenia radioaktywnej chmury wptyn^ta na zatrzymanie si§ w komponentach srodowiska röznych izotopöw promieniotwörczych. Cel: W opracowaniu skupiono uwagQ na przedstawieniu dynamiki zmian wartosci st^zenia powierzchniowego cezu 137Cs w glebie Opolszczyzny na prze-strzeni prawie trzydziestu lat od awarii czarnobylskiej.
Projekt i metody Duze znaczenie dla oceny zmian wartosci st^zenia powierzchniowego 137Cs w glebie z okreslonego punktu poboru pröbek ma stan mikrosrodo-wiska. Nie moze byc ono znieksztatcone lub zmienione przez dziatalnosc cztowieka. Istotne jest röwniez to, aby sposöb pobierania pröbek byt ustalony i powta-rzalny, a ich przygotowanie do pomiaru w laboratorium odbywato si§ wedtug scisle okreslonych procedur. Po odpowiednim przygotowaniu pröbki sq poddawane pomiarom spektrometrycznym na detektorze pötprzewodnikowym HPGe oraz analizie promieniowania gamma za pomocq oprogramowania Genie-2000. Wyniki: Podczas analizy widm promieniowania gamma w pröbkach gleby stwierdzono obecnosc naturalnych izotopöw 40K, 226Ra i 228Ac oraz sztucznych izotopöw 134Cs (rejestrowany do 1996 r.) i 137Cs (rejestrowany do dzis). W artykule przedstawiono rezultaty pomiaröw st^zeri powierzchniowych 137Cs i stQ-zeri naturalnych radionuklidöw 40K, 226Ra i 228Ac w glebie woj. opolskiego dla pröbek pochodzqcych z okresu 1988-2014.
Wnioski: Zgodnie z przewidywaniami na przestrzeni prawie 30 lat od awarii w Czarnobylu st^zenie 137Cs w glebie stopniowo maleje. Jest to zwiqzane z rozpadem izotopu oraz jego przenikaniem w gt^bsze warstwy gleby. Natomiast st^zenie radionuklidöw naturalnych w badanych miejscowosciach utrzymuje si§ na podobnym poziomie. Wskazana jest kontynuacja pomiaröw, w celu sprawdzenia, jak maleje st^zenie powierzchniowe 137Cs w glebie i kiedy jego wartosc znajdzie si§ ponizej progu detekcji. Nalezatoby takze wybrac kilka punktöw poboru gleby (takze na Opolszczyznie) w celu zbadania, jak 137Cs przeniknqt w gt^bsze warstwy gleby (pobör z warstwy 25 cm). Stowa kluczowe: awaria reaktora, Czarnobyl, radioaktywnosc gleby, 137Cs, 40K, 226Ra, 228Ac, 228Th, wojewödztwo opolskie Typ artykutu: studium przypadku - analiza zdarzeri rzeczywistych
PrzyjQty: 21.03.2017; Zrecenzowany: 23.05.2017; Opublikowany: 30.06.2017;
Procentowy wktad merytoryczny: K. Isajenko - 30%, B. Piotrowska - 25%, O. Stawarz - 25%, A. tukaszek-Chmielewska - 10%, S. Krawczynska - 10%;
ProszQ cytowac: BiTP Vol. 46 Issue 2, 2017, pp. 42-54, doi: 10.12845/bitp.46.2.2017.3;
Artykut udostQpniany na licencji CC BY-NC-SA 4.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/).
ABSTRACT
Introduction: In 1986 there was an accident in the reactor at the Chernobyl Nuclear Power Plant in Ukraine which caused an uncontrolled release of radioactive substances. The Opole province in Poland is one of the areas which suffered the greatest accumulation of surface contamination with radionuclides. As a result of rainy weather in this area during the transition of the radioactive cloud, various radioisotopes remained in the environmental components.
Objective: The study focuses on the dynamic changes in the surface concentration of cesium ,37Cs in soil samples from the Opole province, which have been measured for nearly thirty years since the Chernobyl disaster.
Method: The condition of the microenvironment is very important for the assessment of changes in ,37Cs surface concentration for the soil taken from the same sampling point, so the microenvironment cannot be distorted or changed by human activity. The method of sampling must be fixed and repeatable, and the preparation of samples for measurement in the laboratory should be conducted according to strict procedures. After proper preparation, samples are measured spectrometrically on a HPGe semiconductor detector and then an analysis of gamma radiation is done with Genie-2000 software.
Results: During the gamma-radiation spectrum analysis of the soil samples, the surface concentration of natural isotopes 40K, 226Ra and 228Ac and of artificial isotopes ,34Cs (reported till 1996) and ,37Cs (reported to the present) was detected. The article presents the results of ,37Cs surface concentration measurements, as well as the concentration of 40K, 226Ra and 228Ac natural radionuclides in the soil of the Opole province from samples measured in the period 1988-2014. Conclusions: As expected, for the nearly 30 years since the failure of the Chernobyl NPP, the concentration of ,37Cs in the soil has been gradually decreasing as a result of isotope decay and its penetration into the deeper layers of the soil. On the other hand, the concentration of natural radionuclides is at a similar level for the same sampling points. In the future it will be useful to continue measuring to see how the surface concentration of ,37Cs for soil is decreasing and when its value will be below the detection threshold. It would be also good to select several sampling points (also in the Opole province) in order to investigate how ,37Cs has penetrated into the deeper layers of the soil (a 25-cm layer). Keywords: reactor accident, Chernobyl, soil radioactivity, ,37Cs, 40K, 226Ra, 228Ac, 228Th, Opole province Type of article: case study - analysis of actual events
Received: 21.03.2017; Reviewed: 23.05.2017; Published: 30.06.2017;
Percentage contribution: K. Isajenko - 30%, B. Piotrowska - 25%, O. Stawarz - 25%, A. tukaszek-Chmielewska - 10%, S. Krawczynska - 10%; Please cite as: BiTP Vol. 46 Issue 2, 2017, pp. 42-54, doi: 10.12845/bitp.46.2.2017.3;
This is an open access article under the CC BY-NC-SA 4.0 license (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/).
АННОТАЦИЯ
Введение: В результате аварии реактора на Чернобыльской атомной электростанции в Украине в 1986 году произошёл неконтролируемый выброс радиоактивных веществ. Опольское воеводство принадлежит к территориям с наибольшим накоплением поверхностного загрязнения радиоактивными нуклидами. В результате дождливой погоды в этом районе во время прохождения радиоактивного облака в окружающую среду проникли различные радиоактивные изотопы.
Цель: В работе авторы сосредоточились на представлении динамики изменения значений поверхностной концентрации цезия в почве Опольского воеводства за период почти тридцати лет от аварии на Чернобыльской АЭС.
Проект и методы: Большое значение для оценки изменений значений поверхностной концентрации цезия-137 в почве, собранной в конкретном пункте сбора образцов, имеет факт, что микросреда не может быть искажена или изменена человеческой деятельностью. Кроме того, важно, чтобы способ сбора образцов был фиксированный и повторяющийся, а подготовка образцов для измерений в лаборатории проводилось в соответствии со строгими процедурами. После соответствующей обработки образцы подвергаются спектрометрическим измерениям на полупроводниковым детекторе Ь^е и анализу гамма-лучей с помощью программного обеспечения Genie-2000.
Результаты: В ходе анализа гамма-спектров образцов почвы было обнаружено наличие естественных изотопов 40К, 22^а и 228Ас и искусственных изотопов (регистрируемый до 1996) и (зарегистрированный по сегодняшний день). В статье представлены результаты измерений поверхностной концентраций и концентрации естественных радионуклидов 40К, 22^а и 228Ас в почве в Опольском воеводстве для образцов из периода 1988-2014. Выводы: Как и ожидалось, в течение почти 30 лет после аварии на Чернобыльской АЭС концентрация в почве постепенно уменьшалась в результате распада изотопа и его проникновение в более глубокие слои почвы. В то время как концентрация естественных радионуклидов остается на том же уровне в рассматриваемых городах. В будущем желательно продолжить измерения, чтобы увидеть, как уменьшается поверхностная концентрация в почве и когда его величина будет находиться ниже порога обнаружения. Следует также выбрать несколько пунктов сбора образцов почвы (в том числе в Опольском воеводстве) для того, чтобы исследовать, как проникал в глубокие слои почвы (отбор из слоя на 25 см).
Ключевые слова: авария реактора, Чернобыль, радиоактивность почвы, 40К, 22(^а, 228Ас, 228ТЬ1, Опольское воеводство Вид статьи: исследование случая - анализ реальных событий
Принята: 12.05.2017; Рецензирована: 12.05.2017; Опубликована: 30.06.2017;
Процентное соотношение участия в подготовке статьи: K. Isajenko - 30%, B. Piotrowska - 25%, O. Stawarz - 25%, A. tukaszek-Chmielewska - 10%, S. Krawczynska - 10%;
Просим ссылаться на статью следующим образом: BiTP Vol. 46 Issue 2, 2017, pp. 42-54, doi: 10.12845/bitp.46.2.2017.3; Настоящая статья находится в открытом доступе и распространяется в соответствии с лицензией CC BY-NC-SA 4.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/).
Wst^p
Kazdego dnia cztowiek narazony jest na niewielkie dawki promieniowania jonizuj^cego pochodz^cego z kosmosu, a tak-ze od radionuklidow stanowi^cych naturalne tto promieniowania, zroznicowane w zaleznosci od warunkow srodowiskowych. Lokalne promieniowanie jonizuj^ce zalezy nie tylko od st?zeri izotopow naturalnych, takich jak potas 40K, rad 226Ra, aktyn 228Ac czy tor 228Th. Znacz^cy jest takze udziat sztucznych izotopow powstatych na skutek aktywnej dziatalnosci cztowieka. W srodo-wisku znajduje si? przede wszystkim cez 137Cs, ktorego wysokie st?zenia s^ odnotowywane w Polsce od ponad 30 lat.
26 kwietnia 1986 roku doszto do awarii elektrowni j^drowej w Czarnobylu, a juz dwa dni po wypadku regionalna stacja pomia-rowa Stuzby Pomiaru Skazen Promieniotworczych w Mikotajkach zarejestrowata kilkukrotnie zwi?kszony poziom promieniowania gamma i okoto 700 razy wi?kszy niz normalny poziom promie-niowania beta. W wyniku intensywnych lokalnych opadow desz-czu i zmiany kierunku wiatru, najsilniej skazonym rejonem Polski stat si? obszar dzisiejszego wojewodztwa opolskiego oraz cz?sci wojewodztwa dolnosl^skiego [1], [2], [3]. Podwyzszona wartosc st?zenia powierzchniowego 137Cs w srodowisku tego regionu jest rejestrowana az do dzis. Obraz obecnego powierzchniowego ska-zenia gleby w Polsce przedstawiono na rycinie 1.
Introduction
Every day human beings are exposed to small amounts of ionising radiation, not only from space, but also coming from radionuclides constituting the natural radiation background, which varies according to environmental conditions. Local ionising radiation depends not only on natural isotope concentration such as potassium 40K, radium 226Ra, actinium 228Ac or thorium 228Th. There is also a significant share of artificial isotopes, created as a result of human activities. Mainly, there is cesium 137Cs in the environment, which high concentration has been observed in Poland for more than 30 years.
On 26 April 1986 there was an accident in the reactor at the Chernobyl Nuclear Power Plant, and, as early as two days later, the local testing station of the Radioactive Contamination Measurement Services in Mikotajki registered a several-times higher level of gamma radiation, and beta radiation about 700 times higher than the average level. As a result of local heavy rains and a change in wind direction, the most contaminated Polish region became the today area of the Opole province and part of the Lower Silesia province, [1], [2], [3]. The increased contamination of the surface concentration of 137Cs in the region's environment has been monitored to this day. Figure 1 presents the current surface contamination in Poland.
Rycina 1. Powierzchniowe st?zenie 137Cs w Polsce (w kBq/m2) w probkach gleby pobranej w pazdzierniku 2014 roku Figure 1. The surface concentrations of cesium 137Cs (kBq/m2) in samples of soil collected in October 2014 Zrodto: Opracowanie wtasne. Source: Own elaboration.
Wszystkie dane wykorzystane w artykule pochodz^ z systemu Panstwowego Monitoringu Srodowiska, podsystemu Monitoringu Promieniowania Jonizuj^cego (Glówny Inspektorat Ochrony Srodowiska) [4], [5], [6], [7].
Od 1988 roku Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicz-nej na zlecenie Glównego Inspektoratu Ochrony Srodowiska sukcesywnie przeprowadza kontrolç srodowiska poprzez ana-lizç próbek gleby z ponad 250 punktów pomiarowych z terenu calej Polski (a w pocz^tkowych latach z ponad 350 punktów pomiarowych). W zwi^zku z niekontrolowanym silnym skazeniem Opolszczyzny rejon ten jest wyj^tkowo inspekcjonowany pod wzglçdem stçzenia naturalnych pierwiastków promieniotwór-czych oraz sztucznego cezu 137Cs.
Na terenie województwa opolskiego wyznaczonych jest 10 punktów poboru próbek gleby: Glucholazy, Goluszowice-Glub-czyce, Grodków, Korfantów, Namyslów, Opole, Otmuchów, Prudnik, Stare Olesno i Sukowice-Zakrzów. Lokalizacjç punktów poboru na terenie województwa opolskiego przedstawiono na rycinie 2.
All data used in the article come from the State Environment Monitoring system, sub-system Ionising Radiation Monitoring (the Chief Inspectorate of Environmental Protection) [4], [5], [6], [7].
Since 1988, the Central Laboratory for Radiological Protection, by order of the Chief Inspectorate of Environmental Protection, has been controlling the environment by soil sample analysis from over 250 sampling points all over Poland (in the first years from over 350 sampling points). Because of the uncontrolled heavy contamination of the Opole province, this region is thoroughly inspected as far as the natural radioactive elements and artificial cesium 137Cs are concerned.
In the Opole province there are 10 soil sampling points: Glucholazy, Gotuszowice-Gtubczyce, Grodkow, Korfantow, Namyslow, Opole, Otmuchow, Prudnik, Stare Olesno and Sukowice-Zakrzow. Their locations are shown in Figure 2.
Rycina 2. Punkty poboru probek gleby w woj. opolskim Figure 2. The soil sampling points in the Opole province Zrodto: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
Czçéc doéwiadczalna
Pobór i przygotowanie próbek
Próbki gleby pobierano w ogródkach meteorologicznych stacji i posterunków IMGW. Kazda próbka gleby zostala pobrana z glçbokosci 10 cm w postaci 6 porcji z punktów umieszczonych na obwodzie kola o promieniu 1 m oraz 1 porcji z punktu znajduj^cego
Experiments
Sampling and sample preparation
Soil sampling was conducted in weather stations and posts (the Institute of Meteorology and Water Management). Each sample was taken at a depth of 10 cm in the following manner: 6 portions from the points located on a 1-metre radius
siç w srodku tego kola. Nastçpnie zmieszane w jednym worku porcje z danego punktu poboru przekazywano do Centralnego Laboratorium Ochrony Radiologicznej. W laboratorium probki gleby byly suszone w temperaturze pokojowej, a nastçpnie przez 16 godzin w temperaturze 105°C. Po wysuszeniu probki byly rozdrabniane, mieszane i przesypywane w naczynia pomiarowe typu Marinelli o objçtosci 0,5 dm3 (V probki = 0,45 dm3).
Metodyka pomiaru
Do oznaczenia stçzerï radionuklidow w pobranych probkach gleby zastosowana zostala metoda spektrometryczna (spektro-metria promieniowania gamma). Probki mierzono za pomoc^ detektorow polprzewodnikowych HPGe, pol^czonych z analiza-torami DSA 1000 lub DSA 2000 przy czasie pomiaru t = 80 000 s.
Omowienie wynikow
Podczas pierwszych pomiarow skazenia gleb w Polsce, przeprowadzonych w 1988 roku, stçzenia cezu 137Cs o wartosciach powyzej 20 kBq/m2 odnotowano w probkach pochodz^cych z Opola, Otmuchowa i Starego Olesna. Najwyzsz^ wartosc stçzenia powierzchniowego 137Cs sposrod wymienionych miejscowosci odnotowano wowczas w Starym Olesnie. Wynosila ona 81,00 kBq/m2. Skazenie gleby w Polsce bylo silne do tego stopnia, ze 30 lat po awarii w Czarnobylu radioaktywny cez jest nadal mierzalny w glebie, a najwyzsze stçzenia osi^ga w probkach pochodz^cych z wojewodztwa opolskiego.
Cingla obecnosc 137Cs wynika z jego stosunkowo dlugiego czasu polowicznego rozpadu, ktory wynosi 30,2 lat. Dla przykladu - inny radioaktywny izotop cezu - 134Cs byl rejestrowany tylko do 1996 r. Obecnie nie jest on wykrywalny w glebach (wartosc jego stçzenia znajduje siç ponizej dolnej granicy detekcji), poniewaz ze wzglçdu na krotki okres polowicznego zaniku (2,06 lat) ulegl juz rozpadowi.
Stçzenie cezu 137Cs w powierzchniowej warstwie gleby z roku na rok systematycznie maleje wskutek rozpadu promieniotwor-czego oraz wnikania w glçbsze warstwy gleby. Z gleb lesnych ra-dionuklid ten przechodzi korzeniami do drzew, krzewow i innych roslin. Najwiçksze stçzenia cezu wystçpuj^ w podgrzybkach brunatnych (Xerocomus badius), jednak ich radioaktywnosc jest na tyle niegrozna, ze dopiero spozycie przez czlowieka co naj-mniej kilkudziesiçciu kilogramow tych grzybow spowodowaloby otrzymanie dawki granicznej.
Wyniki pomiarow stçzenia powierzchniowego 137Cs [kBq/m2] w probkach gleby pobranych w woj. opolskim w latach 19882014 zestawiono w tabeli 1.
Dyskusja nad metodami i wynikami
Jak wynika z danych zamieszczonych w tabeli 1 wartosci stç-zenia powierzchniowego 137Cs na przestrzeni lat spadaly stopnio-wo, by w ostatnich latach ustabilizowac siç na poziomie porowny-walnym z wartosciami uzyskanymi z pomiarow wykonanych dla probek gleby pobranych w Warszawie, czyli ok. 1,5 kBq/m2. Je-dynie probki pochodz^ce z Glucholazow, Opola, Otmuchowa oraz Starego Olesna nadal wykazuj^ wiçksze stçzenie powierzchniowe 137Cs niz w glebie pobieranej w centralnej Polsce. Wartosc srednia depozycji 137Cs w glebie pobranej w 2014 roku wynosi dla Polski 1,33 ± 0,12 kBq/m2, a dla woj. opolskiego 3,55 ± 0,59 kBq/m2.
wheel circumference and 1 portion from the point located in the middle of this wheel. Next, the portions from one sampling point, mixed in a sack, were transported to the Central Laboratory for Radiological Protection. In the laboratory, the soil samples were dried at an ambient temperature, and then at a temperature of 105°C, for 16 hours. Having been dried, the samples were mixed and placed into 0.5 dm3 Marinelli beakers (samples V = 0.45 dm3).
Measurement methodology
The spectrometric method (the spectrometry of gamma radiation) was used to determine radionuclide concentration in the soil samples. The samples were measured with HPGe semiconductor detectors, connected to DSA 1000 or DSA 2000 analysers, with the measurement time t = 80 000 s.
Results
During the first measurements of soil contamination in Poland, conducted in 1988, cesium 137Cs concentration higher than 20 kBq/m2 was observed in Opole, Otmuchow and Stare Olesno. Among the above mentioned locations, the highest 137Cs surface concentration was observed at that time in Stare Olesno; it equalled 81.00 kBq/m2. Soil contamination in Poland was so strong that 30 years after the accident in Chernobyl radioactive cesium is still measurable in the soil and reaches the highest concentrations in samples from the Opole province.
The constant presence of 137Cs results from its long half-life value, which is 30.2 years. For instance, other radioactive cesium isotopes 134Cs were being reported only until 1996. Currently, this radionuclide is not detected in the soil (its concentration value is below the lower detection limit) as this isotope has decayed because of its short half-life (2.06 years).
The 137Cs concentration in the surface layer of soil has been gradually decreasing as a result of radioactive decay and penetrating deeper soil layers. This radionuclide goes from forest soils to trees, bushes and other plants, through their roots. The highest concentration of cesium is in brown mushrooms (Xerocomus badius), but their radioactivity is harmless; humans would have to eat several dozens of kilos of those mushrooms to receive a limit dose.
The results of 137Cs surface concentration measurements [kBq/m2] of soil samples taken in the Opole province in 1988— 2014 are presented in Table 1.
Results and discussion
According to the data presented in Table 1, 137Cs surface concentration decreased gradually over the years and became stable at levels similar to the values of measurements of samples taken in Warsaw, which was about 1.5 kBq/m2. Only the samples from Gtuchotazy, Opole, Otmuchow and Stare Olesno still showed 137Cs surface concentrations higher than for the soil taken in central Poland. The average value of 137Cs deposition in the soil taken in 2014 was 1.33 ± 0.12 kBq/m2 for Poland and 3.55 ± 0.59 kBq/m2 for the Opole province.
Tabela 1. Zestawienie wynikow pomiarow st^zenia powierzchniowego 137Cs w glebie w woj. opolskim w latach 1988-2014 Table 1. A summary of 137Cs surface concentration measurements in the soil in the Opole province in 1988-2014
Stçzenie powierzchniowe 137Cs / 137Cs Surface concentration [kBq/m2]
Rok badania Research time Miejscowosc Place 19SS 19S9 1992 1996 199S 2000 2004 2006 200S 2010 2012 2014
Gtuchotazy 19,97 1б,92 17,4б 1б,92 14,11 22,бб 8,19 7,35 б,48 б,2б б,00 5,38
Gotuszowice-Gtubczyce 4,11 2,42 4,0б 1,90 2,12 2,б8 2,21 1,53 1,45 1,25 1,15 1,07
Grodkow 13,бб 10,50 8,б8 7,20 б,81 б,95 3,30 2,б4 3,45 3,12 3,11 2,70
Korfantow 1б,83 23,57 9,41 12,09 8,87 13,52 7,77 4,93 5,12 5,88 3,92 3,59
Namystow 2,04 1,77 1,43 1,97 1,25 1,51 1,58 2,04 2,28 1,2б 0,97 0,79
Opole 33,19 32,17 10,40 13,30 9,80 14,74 б,б9 7,38 10,б1 5,74 7,80 б,00
Otmuchow 24,2б 19,75 22,15 21,75 15,38 18,70 10,б0 10,35 10,70 11,79 5,32 5,17
Prudnik 11,50 8,19 9,05 9,13 б,б7 4,81 4,18 5,70 3,11 2,93 2,34 3,00
Stare Olesno 81,00 57,79 48,б5 37,б1 34,бб 34,28 21,24 23,11 2б,79 17,51 5,5б 5,38
Sukowice-Zakrzow 10,б1 11,40 11,75 7,55 5,09 б,90 5,59 4,27 3,98 3,б1 4,04 2,45
Zrodto: Opracowanie wtasne. Source: Own elaboration.
Zmiany st?zenia powierzchniowego 137Cs w glebie pobra-nej w woj. opolskim w latach 1988-2014 przedstawiono na rycinie 3. Podobnie jak z wyników zebranych w tabeli 1, wy-nika z niej, ze wartosc depozycji 137Cs systematycznie maleje, a maksymalne wartosc w 1988 roku oraz najszybszy spadek mozna odnotowac dla Starego Olesna. Na mapie (rycina 4) zaznaczono miejscowosci woj. opolskiego o najwyzszej depozycji 137Cs w 1988 roku.
Wartosci st?zen promieniotwórczych 137Cs dla próbek gleby pochodz^cych z czterech miast woj. opolskiego, które wykazywaty pocz^tkowo najwyzsze st?zenia tego radionu-klidu, zostaty zebrane w tabeli 2. Zamieszczono w niej rów-niez wartosci st?zen izotopów naturalnych 226Ra, 228Ac i 40K, które, jak mozna zauwazyc, niewiele zmieniaty si? na prze-strzeni lat z uwagi na dtugi okres potowicznego zaniku (np. czas zycia izotopu potasu 40K wynosi 1,25 x 1 09 lat, radu 226Ra - 1 599 lat). Niewielkie zmiany st?zenia potasu 40K mozna wyttumaczyc zjawiskami przypadkowymi np. nawozeniem pobliskich pól nawozami potasowymi i wiejecymi dosc sil-nymi wiatrami w kierunku ogródka meteorologicznego, z którego pobierane byty próbki gleby do badan. Wiatry takie mogty naniesc mate ilosc potasu z nawozonych pól czy t^k. W przypadku aktynu 228Ac, jego wzrost (podobnie jak radu 226Ra) moze byc zwi^zany np. z nisk^ temperature powietrza i wi?kszym niz w innych okresach ogrzewaniem domów za pomoce w?gla. W czasie spalania w?gla do atmosfery uwal-nia si? duzo radionuklidów naturalnych [8]. Ta zwi?kszona ilosc promieniotwórczosci naturalnej moze miec odzwier-ciedlenie w minimalnie wi?kszych st?zeniach tych izotopów w powierzchniowej warstwie gleby.
Analiza wyników zebranych w tabeli 2 potwierdza, ze war-tosc st?zenia powierzchniowego 137Cs w okresie 1988-2014
The changes in 137Cs surface concentration for the soil taken in the Opole province in 1988-2014 are presented in the chart (Figure 3). Similarly to results in Table 1, the chart shows that the 137Cs deposition value has been decreasing, and the maximum value in 1988 and the fastest decrease could be observed for Stare Olesno. Figure 4 is a map showing the places in the Opole province which had the highest 137Cs deposition in 1988.
Table 2 below presents the values of 137Cs radioactivity concentration in soil samples in four towns in the Opole province which showed the highest concentration of this radionuclide. There were also values of natural isotopes 226Ra, 228Ac and 40K concentration which, as can be observed, changed only slightly over the years due to their long halflife (e.g. the life span of 40K potassium is 1.25 x 1 09 years and 226Ra radium 1 599 years). Minor changes in the 40K potassium concentration could be explained with accidental events, e.g. fertilising nearby fields with potassium fertilisers, or quite strong winds blowing into the direction of the weather post from which the soil samples were taken. Such winds could have transported a little potassium from the fertilised fields and meadows. As far as 228Ac actinium is concerned, its increase (similarly to 226Ra radium) might have resulted from low air temperature and, greater than in other seasons, heating houses with coal. While burning coal, a lot of natural radionuclides are released into the atmosphere [8]. The increased amount of natural radioactivity can result in slightly higher concentrations of these isotopes in the surface soil layer.
Analysing the results gathered in Table 2, one can observe that the value of 137Cs surface concentration in 1988-2014 decreased significantly. In 1988, the maximum value of 137Cs
znacznie zmalala. W 1988 roku maksymaln^ wartosc depozycji 137Cs odnotowano dla probki ze Starego Olesna (81 kBq/m2), nato-miast w 2014 roku - dla probki pochodz^cej z Opola (6 kBq/m2).
deposition was reported for the samples from Stare Olesno (81 kBq/m2), whereas in 2014 - for the sample from Opole (6 kBq/m2).
Stçzenie powierzchniowe 137Cs w glebie w woj. opolskim w latach 1988-2014 / 137Cs surface concentration in the soil in the Opole province in 1988-2014
Goiuszowice-Giubczyce Korfantow
1988
1989
1992
1996
1998
2000
2004
2006
2008
2010
2012
2014
Rycina 3. Stçzenie powierzchniowe 137Cs w glebie w woj. opolskim w latach 1988-2014 Figure 3. 137Cs surface concentrations in the soil in the Opole province in 1988-2014 Zrodto: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
Rycina 4. Miejscowosci woj. opolskiego o najwyzszym stçzeniu 137Cs w glebie w 1988 roku Figure 4. The places in the Opole province with the highest 137Cs concentrations in the soil in И Zrodto: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
Tabela 2. Zestawienie wynikow pomiarow stçzerï promieniotworczych ,37Cs, 226Ra, 228Ac i 40K w glebie w wybranych miejscowosciach wojewodztwa opolskiego w latach ,988-20,4
Table 2. Results summary of the measurements of ,37Cs, 226Ra, 228Ac and 40K radioactive concentrations in the soil in selected towns in the Opole province in ,988-20,4
Stçzenie powierzchniowe 137Cs / 137Cs surface concentration [kBq/m2]
Rok badania
Research time
1988 1989 1992 1996 1998 2000 2004 2006 2008 2010 2012 2014
Miejscowosc Place
Opole 33,19 32,17 10,40 13,30 9,80 14,74 6,69 7,38 10,61 5,74 7,80 6,00
Stare Olesno 81,00 57,79 48,65 37,61 34,66 34,28 21,24 23,11 26,79 17,51 5,56 5,38
Otmuchow 24,26 19,75 22,15 21,75 15,38 18,70 10,60 10,35 10,70 11,79 5,32 5,17
Gtuchotazy 19,97 16,92 17,46 16,92 14,11 22,66 8,19 7,35 6,48 6,26 6,00 5,38
Stçzenie 226Ra / 226Ra concentration [Bq/kg]
Rok badania
Research time
1988 1989 1992 1996 1998 2000 2004 2006 2008 2010 2012 2014
Miejscowosc Place
Opole 16,3 22,7 14,1 13,5 13,7 11,2 12,1 13,4 16,1 13,0 14,3 12,1
Stare Olesno 36,8 32,7 24,2 23,8 22,0 23,0 22,7 29,1 23,1 22,6 21,4 35,5
Otmuchow 25,2 26,6 27,8 28,2 22,7 20,9 23,3 26,5 26,1 26,1 26,9 42,2
Gtuchotazy 36,3 34,5 34,6 29,8 29,8 33,3 32,1 32,4 33,2 34,2 32,1 32,2
Stçzenie 228Ac / 228Ac concentration [Bq/kq]
Rok badania
Research time
1988 1989 1992 1996 1998 2000 2004 2006 2008 2010 2012 2014
Miejscowosc Place
Opole 15,9 15,6 9,7 11,2 9,7 12,1 12,2 12,8 13,4 12,8 13,3 11,9
Stare Olesno 18,0 17,1 17,2 16,8 18,8 19,6 20,1 12,7 19,8 20,2 12,1 23,9
Otmuchow 24,6 21,2 23,0 23,7 20,9 26,9 21,9 24,8 26,6 26,6 28,2 23,4
Gtuchotazy 31,2 28,0 29,9 31,7 32,5 34,0 33,8 35,3 36,8 34,5 33,7 33,5
Stçzenie 40K / 40K concentration [Bq/kg]
Rok badania
Research time
1988 1989 1992 1996 1998 2000 2004 2006 2008 2010 2012 2014
Miejscowosc Place
Opole 278 237 223 242 228 243 233 252 258 259 260 249
Stare Olesno 379 379 357 358 337 348 378 363 365 364 204 285
Otmuchow 744 489 626 676 600 591 571 609 661 661 694 548
Gtuchotazy 225 366 486 473 455 450 436 471 510 480 457 480
Zrodto: Opracowanie wtasne. Source: Own elaboration.
Stçzenia radionuklidow naturalnych dla wybranych miejscowosci woj. opolskiego utrzymuje siç na zblizonym poziomie. Srednie stçzenie 40K w glebie wyznaczone dla okresu 1988-2014 wynosi: 247 Bq/kg (Opole), 343 Bq/kg (Stare Olesno), 622 Bq kg (Otmuchow) oraz 441 Bq/kg (Gtuchotazy). Srednie stçzenie 226Ra w glebie w tym okresie wynosi: 14,4 Bq/kg (Opole), 26,4 Bq/kg (Stare Olesno), 26,9 Bq/kg (Otmuchow) oraz 32,9 Bq/kg (Gtu-chotazy). Srednie stçzenie 228Ac w glebie wyznaczone dla tego samego okresu wynosi: 12,6 Bq/kg (Opole), 18 Bq/kg (Stare Olesno), 24,3 Bq/kg (Otmuchow) i 32,9 Bq/kg (Gtuchotazy).
Natural radionuclides concentration for the selected towns in the Opole province are at a similar level. The average 40K concentration for the soil set for the period of 1988-2014 was 247 Bq/kg (Opole), 343 Bq/kg (Stare Olesno), 622 Bq/kg (Otmuchow) and 441 Bq/kg (Gtuchotazy). The average 226Ra concentration in the soil was 14.4 Bq/kg (Opole), 26.4 Bq/kg (Stare Olesno), 26.9 Bq/kg (Otmuchow) and 32.9 Bq/kg (Gtuchotazy). The average 228Ac concentration for the soil set for the same period of time was 12.6 Bq/kg (Opole), 18 Bq/kg (Stare Olesno), 24.3 Bq/kg (Otmuchow) and 32.9 Bq/kg (Gtuchotazy).
Na wykresach przedstawionych na ryc. 5-8 zobrazowa-no zmiany stçzenia 137Cs oraz naturalnych izotopow w glebie pochodz^cej z czterech wybranych miejscowosci woj. opolskiego, pobranej w latach 1988-2014. Skazenie 137Cs w 1988 roku na terenie Starego Olesna bylo prawie 4-krotnie wiçksze niz na terenie Otmuchowa i prawie 3-krotnie wiçksze niz na terenie Opola.
Figures 5-8 show the changes of 137Cs concentration and natural isotopes for the soil from four chosen towns of the Opole province, taken in 1988-2014. 137Cs contamination in 1988 in Stare Olesno was almost 4 times higher than in the area of Otmuchow, and almost 3 times higher than in the area of Opole.
Rycina 5. Stçzenie powierzchniowe 137Cs w glebie w wybranych miejscowosciach wojewodztwa opolskiego w latach 1988-2014 Figure 5. 137Cs surface concentration in the soil in the selected places in the Opole province in 1988-2014 Zrodto: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
Rycina 6. Stçzenie 226Ra w glebie w wybranych miejscowosciach wojewodztwa opolskiego w latach 1988-2014 Figure 6 . 226Ra concentration in the soil in the Opole province in 1988-2014 Zrodto: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
Najwyzsze stçzenie 137Cs w Starym Olesnie utrzymywalo siç az do 2010 roku, po czym nastgpil spadek depozycji do wartosci odpowiadajqcej pozostalym dwom wybranym miejscowosciom.
Wartosci stçzenia powierzchniowego 137Cs w glebie na prze-strzeni lat 1988-2014 systematycznie malejq. Dla probek pobranych w 2014 roku w wybranych czterech miejscowosciach Opol-szczyzny sq one zblizone. Maksymalne stçzenie zarejestrowano w probce pobranej w Opolu.
Jak wynika z wykresu przedstawionego na rycinie 6 wartosci stçzen 226Ra dla poszczegolnych miejscowosci utrzymujq siç przez lata na podobnym poziomie. Wartosc srednia stçzenia 226Ra w latach 1988-2014 wynosi 27,2 Bq/kg dla woj. opolskiego oraz 25,6 Bq/kg dla calej Polski.
The highest 137Cs concentrations in Stare Olesno were being reported until 2010, and then the depositions decreased to the values equal to the two other towns.
The values of 137Cs surface concentration in the soil were systematically decreasing in the years 1988-2014. For the samples collected in 2014, these values for four selected towns in the Opole region remained at a similar level, with the maximum value recorded in the sample from Opole.
As can be seen in the diagram above (Figure 6), the 226Ra concentrations for the respective towns remained at a similar level over the years. The average 226Ra concentration in the years 1988-2014 was 27.2 Bq/kg for the Opole province and 25.6 Bq/kg for the whole of Poland.
Stçzenie 228Ac w glebie w woj. opolskim w latach 1988-2014 / 228Ac concentration in the soil in the Opole province in 1988-2014
1988 1989 1992 1996 1998 2000 2004 2006 2008 2010 2012 2014
u Opole M Stare Olesno Otmuchow ■ Glucholazy
Rycina 7. Stçzenie 228Ac w glebie w wybranych miejscowosciach wojewodztwa opolskiego w latach 1988-2014 Figure 7 . 228Ac concentration in the soil in the selected places in the Opole province in 1988-2014 Zrodto: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
Z wykresu znajdujqcego siç na rycinie 7 mozna odczytac, ze wartosci stçzen 228Ac w glebie pobranej w latach 1988-2014 z poszczegolnych miejscowosci woj. opolskiego utrzymujq siç na podobnym poziomie. Wartosc srednia stçzenia 228Ac dla okresu 1988-2014 wynosi 25,0 Bq/kg dla woj. opolskiego oraz 22,3 Bq/kg dla catej Polski.
Z wykresu na rycinie 8 wynika, ze wartosci stçzen 40K w glebie poszczegolnych miejscowosci Opolszczyzny w ana-lizowanych latach sq do siebie zblizone. Wartosc srednia stçzenia 40K obliczona dla okresu 1988-2014 wynosi 448 Bq/kg dla woj. opolskiego oraz 406 Bq/kg dla catej Polski.
Analysing the chart in Figure 7, one might conclude that the values of 228Ac concentrations for the soil taken in 1988-2014 from the towns in the Opole province were at similar levels. The average value of 228Ac concentration for 1988-2014 is 25.0 Bq/kg for the Opole province and 22.3 Bq/kg for the whole of Poland.
Having analysed the chart in Figure 8, one might conclude that the values of 40K concentration for particular towns of the Opole province were at a similar level within the period 19892014. The average value of 40K concentration counted for the above-mentioned period of time was 448 Bq/kg for the Opole province and 406 Bq/kg for the whole of Poland.
UOpole H Stare Olesno UOtmuchów UGhjchotazy
Rycina 8. St^zenie 40K w glebie w wybranych miejscowosciach wojewodztwa opolskiego w latach 1988-2014 Figure 8. 40K concentration in the soil in the selected places in the Opole province in 1988-2014 Zrodto: Opracowanie wtasne. Source: Own elaboration.
Podsumowanie
Zgodnie z przewidywaniami wartosc depozycji sztuczne-go radionuklidu 137Cs w glebie sukcesywnie maleje w zwiezku z rozpadem promieniotworczym tego izotopu oraz cz^scio-wym wnikaniem w gt^bsze warstwy gleby. Wartosc srednia st^zenia powierzchniowego 137Cs w glebie dla probek po-branych w 2014 r. wynosi 3,55 kBq/m2 dla woj. opolskiego i 1,33 kBq/m2 dla Polski. Na podstawie danych z 2014 roku narazenie osob z ogotu ludnosci Polski spowodowane obec-nymi w srodowisku sztucznymi izotopami promieniotwor-czymi pozostaje na bardzo niskim poziomie. Dawka, ktore moge otrzymac mieszkancy woj. opolskiego od sztucznych izotopow gamma promieniotworczych, stanowi utamek pro-centa wartosci dawki granicznej dla ogotu ludnosci (wyno-szecej 1 mSv rocznie) [2]. Wskazane jest prowadzenie dal-szych badan na terenie Opolszczyzny, poniewaz 137Cs jako pozostatosc po awarii w Czarnobylu, nadal jest rejestrowany w glebie na poziomie prawie trzykrotnie wyzszym niz w po-zostatych rejonach Polski. Ponadto wskazane jest przepro-wadzenie pomiarow w probkach gleby pobranej z gt^bokosci 25 cm, w celu poznania, jaka cz^sc tego izotopu przedostata si^ do gt^bszych warstw.
St^zenia naturalnych izotopow potasu 40K, radu 226Ra oraz aktynu 228Ac w glebie utrzymuje si? na statym poziomie. Wartosci srednie st?zen obliczone dla okresu 19882014 dla probek pobranych w woj. opolskim se porowny-walne z wartosciami srednimi dla Polski. Moc dawki od na-turalnych izotopow promieniotworczych dla mieszkancow Opolszczyzny wynosi 47,5 nGy/h, co stanowi ok. 17% dawki od tta naturalnego.
Conclusions
As was predicted, the value of 137Cs artificial radionuclide deposition has been gradually decreasing as a result of the radioactive decay of this isotope and its partial penetration into deeper soil layers. The average value of 137Cs surface concentration for the samples taken in 2014 was 3.55 kBq/m2 for the Opole province and 1.33 kBq/m2 for the whole of Poland. According to data from 2014, the threat to the Polish population caused by the artificial radioactive isotopes present in the environment is at a very low level. A portion of the artificial radioactive gamma isotopes which can be received by the residents of the Opole province seems to be a fraction of the limit of the portion for the whole population (which is 1 mSv a year) [2]. It is recommended to conduct further researches in the area of the Opole province, because 137Cs, as a remnant of the Chernobyl accident, is still being detected in the soil at the level almost three times higher than in other Polish regions. Furthermore, it would be advisable to conduct measurements of soil samples taken at a depth of 25 cm in order to learn which part of this isotope has penetrated into the deeper layers.
The concentrations of the natural isotopes 40K potassium, 226Ra radium and 228Ac actinium in soil are at a stable level. The average concentration values counted for 1988-2014 for the samples taken in the Opole province are comparable to the average values for Poland. The strength of a portion of natural radioactive isotopes for the residents of the Opole region is 47.5 nGy/h, which constitutes 17% of the portion from the natural background.
Artykul zostal opracowany w ramach projektu pt. „Program do oceny ryzyka wystqpienia awarii w obiektach przemyslowych stwarzajqcych zagrozenie poza swoim terenem" finansowanego przez Narodowe Centrum Badan i Rozwoju.
The article was written within the project "An IT tool for assessing a risk of accidents in industrial companies posing a threat outside their areas", financed by the National Centre for Research and Development.
Literatura / Literature
[1] Jaworowski Z., Jak to z Czarnobylem byfo, „Wiedza i zycie", 1996, 5, [dok. elektr.] http://archiwum.wiz.pl/1996/96052000.asp [dostçp: 20.09.2016].
[2] Panstwowa Agencja Atomistyki, http://www.paa.gov.pl/ [dostçp: 20.09.2016].
[3] Grudzka A., Co nam pozostalo po Czarnobylu, [dok. elektr.] http:// www.nto.pl/magazyn/reportaz/art/4166081,co-nam-zostalo-po-czarnobylu,id,t.html [dostçp: 20.09.2016].
[4] Isajenko K., Fujak M., Piotrowska B., Fujak M., Kuczbajska M., Zqbek A., Monitoring stçzenia 137Cs w glebie w latach 200В-2009, CLOR, Warszawa 2010.
[5] Isajenko K., Fujak M., Piotrowska B., Fujak M., Kuczbajska M., Kielbasinska A., Monitoring stçzenia 137Cs w glebie w latach 20102011, CLOR, Warszawa 2012.
[6] Isajenko K., Fujak M., Piotrowska B., Monitoring stçzenia 137Cs w glebie w latach 2012-2013, CLOR, Warszawa 2014.
[7] Isajenko K., Kardas M., Wojtkowski K., Piotrowska B., Kwiatkowska I., Stawarz O., Zqbek A., Kielbasinska A., Monitoring stçzenia 137Cs w glebie w latach 2014-2015, CLOR, Warszawa 2016.
[8] Piotrowska B., Fujak M., Isajenko K., Krawczynska S., Building Materials Radioactivity in Poland, BiTP Vol. 44 Issue 4, 2016, pp. 151-158.
MGR INZ. KRZYSZTOF ISAJENKO - zastçpca dyrektora Centralnego Laboratorium Ochrony Radiologicznej (CLOR) w Warszawie, kierownik Zakla-du Dozymetrii CLOR, kierownik akredytowanego Laboratorium Pomiarow Promieniotworczosci Naturalnej, absolwent Wydzialu Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej Politechniki Warszawskiej (studia ukonczone w 1987 roku z tytulem magistra inzyniera podstawowych problemow techniki), wieloletni czlonek Komisji Badania Morza Polskiej Akademii Nauk, wykladowca na Wydziale Fizyki Politechniki Warszawskiej, uczest-nik wielu szkolen dotyczqcych ochrony radiologicznej i bezpieczenstwa jqdrowego (zarowno krajowych jak i zagranicznych), autor lub wspolautor wielu publikacji zwiqzanych z tq tematykq.
MGR BARBARA PIOTROWSKA - w 1996 r. ukonczyla Wydzial Fizyki na Uniwersytecie Warszawskim o specjalnosci fizyka jqdrowa. Od 1 lipca 2009 roku pracownik Centralnego Laboratorium Ochrony Radiologicznej w Zakladzie Dozymetrii. Spektrometriq promieniowania gamma zajmuje siç od 1996 roku. Obecnie bierze udzial w pracach nad promieniotwor-czosciq naturalnq w surowcach i materialach budowlanych oraz prowa-dzi szkolenia z tego zakresu badan. Jest kierownikiem ds. technicznych w Laboratorium Pomiarow Promieniotworczosci Naturalnej.
MGR OLGA STAWARZ - w 2001 roku ukonczyla Wydzial Fizyki na Uniwersytecie Warszawskim o specjalnosci fizyka czqstek elementarnych i oddzialywan fundamentalnych. Od 2002 roku pracuje w Centralnym Laboratorium Ochrony Radiologicznej w Zakladzie Dozymetrii. Poczqtkowo zajmowala siç pomiarami radonu i jego produktow rozpadu oraz pelnila funkcjç Inspektora Ochrony Radiologicznej. Obecnie bierze udzial w pra-cach zwiqzanych z monitoringiem radiologicznym srodowiska, zajmuje siç spektrometriq promieniowania gamma, pomiarami promieniotwor-czosci naturalnej surowcow i materialow budowlanych oraz pomiarami promieniowania i ocenq dawek w terenie, w budynkach i miejscach pracy. Jest kierownikiem ds. jakosci w Laboratorium Pomiarow Promieniotwor-czosci Naturalnej.
KRZYSZTOF ISAJENKO, M.Sc.Eng. - Deputy Director of the Central Laboratory for Radiological Protection (CLOR) in Warsaw, Head of the CLOR Department of Dosimetry, Head of the accredited Laboratory of Natural Radioactivity Measurements; graduated in 1987 from the Faculty of Technical Physics and Applied Mathematics at the Warsaw University of Technology (majoring as an MSc. Eng. in Fundamental Technological Research), a longtime member of the Commission for the Exploration of the Sea at the Polish Academy of Sciences, lecturer at the Faculty of Physics at the Warsaw University of Technology, participant in many training courses on radiation protection and nuclear safety (both domestic and foreign), the author or co-author of numerous publications dealing with these topics.
BARBARA PIOTROWSKA, M.Sc. - in 1996 graduated from the Faculty of Physics at Warsaw University with specialisation in nuclear physics. Since 1 July 2009 an employee of the Central Laboratory for Radiological Protection in the Department of Dosimetry as Deputy Head. Previously, she worked at the Military Institute of Chemistry and Radiometry. Engaged in gamma spectrometry since 1996. Currently, she is working on natural radioactivity in raw and building materials, and conducts training in this field of research. She is the Manager of the Technically Accredited Laboratory of Natural Radioactivity Measurements in CLOR.
OLGA STAWARZ. M.Sc. - in 2001 graduated from the Faculty of Physics at Warsaw University with specialisation in the physics of elementary particles and fundamental interactions. Since 2002 she has been working at the Central Laboratory for Radiological Protection in the Department of Dosimetry. Initially, she dealt with the measurements of radon and its decay products, and worked as an Inspector of Radiological Protection. Currently, she is participating in work related to the radiological monitoring of the environment, gamma-spectrometry, the measurements of natural radioactivity of raw and building materials, and the measurements of radiation and dose assessment in the field, buildings and at workplaces. Quality Manager in Laboratory of Natural Radioactivity Measurements, the Central Laboratory for Radiological Protection, Department of Dosimetry.
DR ANETA tUKASZEK-CHMIELEWSKA - ukonczyta studia na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Adiunkt w Zaktadzie Fizyki i Chemii w Szkole Gtównej Stuzby Pozarniczej w Warszawie. Prowadzi badania naukowe zwi^zane z palnosci§ i dymotwórczosci§ materiatów polimero-wych, a takze radioaktywnosci§ komponentów srodowiska.
MGR SYLWIA KRAWCZYNSKA - zastçpca dyrektora Centrum Naukowo--Badawczego Ochrony Przeciwpozarowej im. J. Tuliszkowskiego - Pan-stwowego Instytutu Badawczego (CNBOP-PIB) ds. Badan i Rozwoju. Jest wyktadowc§ Szkoty Gtównej Stuzby Pozarniczej (SGSP), absolwentk§ stu-diów magisterskich Wydziatu Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego, studiów doktoranckich Kolegium Analiz Ekono-micznych Szkoty Gtównej Handlowej, Szkoty Trenerów Biznesu oraz studiów podyplomowych m.in. na kierunkach: zarz^dzanie w stanach zagro-zen (SGSP) i nowoczesne metody zarz^dzania strategicznego (w Wyzszej Szkole Zarz^dzania i Prawa im. H. Chodkowskiej). Od 2002 roku zwi^zana ze srodowiskiem pozarniczym. Autorka kilkunastu publikacji z zakresu mo-delowania matematycznego i analiz ekonomicznych w obszarze inzynierii bezpieczenstwa, edukacji dla bezpieczenstwa oraz zarz^dzania zasoba-mi ludzkimi w stuzbach mundurowych. Posiada doswiadczenie w pracy w krajowych i miçdzynarodowych projektach naukowo-badawczych (5PR, 6PR, 7PR, Erasmus +).
ANETA tUKASZEK-CHMIELEWSKA, Ph.D. - graduated from the Faculty of Physics at Warsaw University. Assistant Professor in the Institute of Physics and Chemistry at the Main School of the Fire Service in Warsaw. She conducts researches in the field of flammability and the smoke production of polymer materials, as well as the radioactivity of environmental components.
SYLWIA KRAWCZYNSKA, M.A. - Deputy Director for Research and Development in the Scientific and Research Centre for Fire Protection - the National Research Institute (CNBOP-PIB), an academic teacher in The Main School of the Fire Service (SGSP), a graduate of the Faculty of Mathematics, Informatics and Mechanics of the University of Warsaw, doctoral studies in the Collegium of Economic Analysis of the Warsaw School of Economics, postgraduate studies, among others Management in the United Threats in SGSP and Modern Methods of Strategic Management at the School of Management and Law and The School of Business Trainers. Since 2002, she has been engaged in the environment of firefight-ing and fire protection. The author of several publications in the field of mathematical modelling and economic analysis in the fields of safety engineering, safety education and human-resources management in the uniformed services. She has experience in the field of research projects at the national and international levels (FP5, FP6, FP7, Erasmus +).
BEZPIECZENSTWO I TECHNIKA POZARNICZA
SAFETY & FIRE TECHNIQUE
МЫ ПРИГЛАШАЕМ ВАС К СОТРУДНИЧЕСТВУ
Редакция ежеквартального журнала В^Р. Безопасность и Пожарная Техника
Предлагает Вам присылать проекты научных и обзорных статей, отчёты об исследованиях и случаях, а также научные рецензии, касающиеся широко понимаемой безопасности (на английском или русском языках). Правила для Авторов доступны на интернет-странице http://bitp.cnbop.pl/ru.
'Oft
"»И-,
«Ос,
Журнал индексирован в международных базах научных исследований
Бесплатная публикация в открытом доступе
Реклама статей на интернет-порталах для учён ых
Журнал в перечне польского Министерства Науки и Высшего Образования
