Научная статья на тему 'ԱՅԼԸՆՏՐԱՆՔԱՅԻՆ ԲՈՒԺՄԱՆ ԵՂԱՆԱԿՆԵՐԸ ԵՎ ԱՎԱՆԴԱԿԱՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԶԲՈՍԱՇՐՋՈՒԹՅԱՆ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄԸ'

ԱՅԼԸՆՏՐԱՆՔԱՅԻՆ ԲՈՒԺՄԱՆ ԵՂԱՆԱԿՆԵՐԸ ԵՎ ԱՎԱՆԴԱԿԱՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԶԲՈՍԱՇՐՋՈՒԹՅԱՆ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄԸ Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Амберд
Область наук
Ключевые слова
այլընտրանքային ավանդական բժշկություն / այուրվեդա / հոմեոպաթիա / նատուրապաթիա / քրոմոթերապիա / հոգեսոմատիկա / էզոթերիզմ / alternative traditional medicine / Ayurveda / homeopathy / naturopathy / chr omotherapy / psychosomatics / esotericism / альтернативная традиционная медицина / аюрведа / гомеопатия / на туропатия / хромотерапия / психосоматика / эзотерика

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Գայանե Թովմասյան

Այլընտրանքային ավանդական բժշկությունը վերաբերում է բուժական փորձին և մի շարք թերապևտիկական մոտեցումների, որոնք տարբերվում են արևմտյան բժշկության հիմնական հայեցակետերից: Այլընտրանքային բուժումը, սովորաբար, մշա-կութային կամ պատմական արմատներ ունի։ Հոդվածում ներկայացվել են այլընտրանքային բուժման մի շարք մեթոդներ, ինչպիսիք են այուրվեդան, ավանդական չինական բժշկությունը, ասեղնաբուժությունը, նատուրապաթիան, հոմեոպաթիան, ռեֆլեքսաթերապիան, մեղվաբուժությունը, տզրուկաբուժությունը, գունային թերապիան, բաժակների թերապիան և այլն։ Անդրադարձ է կատարվել Հայաստանում կիրառվող այլընտրանքային բուժման մեթոդներին։ Քննարկվել են նաև հոգեսոմատիկան, էզոթերիզմը և զգացմունքների վրա կենտրոնացված թերապիան, այլընտրանքային բժշկական զբոսաշրջության հիմնական ուղղություններն աշխարհում և զբոսաշրջության այս ուղղության զարգացման հիմնական մարտահրավերները։

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ALTERNATIVE MEDICAL APPROACHES AND THE DEVELOPMENT OF TRADITIONAL MEDICAL TOURISM

Alternative traditional medicine refers to a variety of healing practices and therapeutic approaches that differ from Western medicine approaches. Alternative healing approaches usually have cultural or historical roots. The article presents a number of alternative treatment methods, such as Ayurveda, traditional Chinese medicine, acupuncture, naturopathy, homeopathy, reflexotherapy, apitherapy, leech therapy, color therapy, cupping therapy, etc., as well as alternative treatment methods in Armenia. Psychosomatics, esotericism and emotion-focused therapy were also discussed. The main directions of alternative medical tourism in the world and the main development challenges were presented.

Текст научной работы на тему «ԱՅԼԸՆՏՐԱՆՔԱՅԻՆ ԲՈՒԺՄԱՆ ԵՂԱՆԱԿՆԵՐԸ ԵՎ ԱՎԱՆԴԱԿԱՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԶԲՈՍԱՇՐՋՈՒԹՅԱՆ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄԸ»

hUM ^hSb£, RP...

U8LCLSPUL£U8hL PPhdJUL baULUMLbPC b4

U4ULT-U«hUL PdGMUbULL

apnuuepanh^UL aupqusn^G

DOI: 10.52174/2579-2989 2024.1-127

<^^wpwnbp. Lujiptispuitipuijfrti LUL[uitityuiliuiti pd2^mpjmt, u/jmpLbqu, hnittin-u/uip-ui, hutyini-puiuiuip-ftui, ppninpbpuiui-ui, hnqbuniutshlui, tqnpbp-qi

Ц|lphspulhpulJ-h Lu[whq.wlwh pd2lmpjmtp [b-pupbpm! t p^dulut ipnpd-t U dp 2wPf pbpuiu/U-S-lulut iSnyibgnLitttbpnpntf suppbp[m! bt upUlsjut pd~2lnLpJUlh h-^ulut hujbgulbsb-p-g: ЦJ|phspulhpulJ-h prndmilp, un[npupup, tyui-Impuj-t lul u/uslulut utplustbp nit-: [ui&nLiJ tbplujug[bi bt LUJlphspulhpulJ-h prndiut dp2upf dbpnqtbp,ptjupupf bt u/jmpLbqut, LuLut-qulut j-tulut pd2lmpJmhp, ulubqhwpmdmpJm-tp, hulsnLpulU|Ulp-ulh, hn^nuup-ut, nb$>[bpuui-pbpuiui-uiti, dbqLwpmdmpjmbp, sqp^lupmdmpjm-tp, qi^t^-it pbpuuhut, pudultbp- pbpuuhut U uijit: Utrpuiruipd t lusup[b[ ^ujuusutrnd lppun[nq LUJlphspulhpulJ-h prnddutt dbpnrhbpph: ^ttupl^bi bt tuU hnqbundus-lut, tqnpbp-qdp U qqwgdmhfhbpp [pui lbtspntug^ud pbpuuhut, LUJlphspulhpulJ-h pd2lullulh qpnuw2P2mPJwh hpi-twl^t nLqqmpJmhhbph ui2^uphmd U qpnuut2p£nL-pjut uuju nL^qmpjut qupqugiut hp^ulut iup-

Suhpu[bptbpp:

■ I dwdwhw^bpnid mwpw&nLd t qrnb[

qpnuw2P2nLpjnL-

hp: Urn wnn^mpjwh U prnddih ^ dnmbgmd t, npmb^ hwdwrnb^n^ bh ipUdrnjih pd2^nLpjni.hh m mpUb[-jih mjLphmpmhfmj^h m Lpwgmg^ prnddih ^pn^.hbpp: Lw^' hip^ t np ipUdrnjih U wpLb|j iih pd2^m-pjnLhhbpp ^bpiphpnid bh bp^ni. rnippbp

hidi^ipqbp^: UpUdmjwh pd2^mpjmhp, h^^ih^mpji-hp hidi^wrniu^ih, hwmni.^ ^b^i^gnghbp t h2i-hi^md, ^ididihi^, i^mih^2hbph m i-

^ijihb

Shrnbuiq^mmpjih pb^hidm, i^ngbhm

2010 p. qbpwqwhgmpJwdp ui-[wpsb[ t lwnw[w

pmi duluhwq-snLPJwdp: 2014 p. usugb[ t shsbuwq-smPJuh pblbwdm- q-sulut uus--6uib, 2021 p.' qngbbsh q-su-

lut lnjmd:

2016 p.-fig <^S< «Uipbpr» hbsuqnsulwt lbtspnt- uu2-Ivwswltig t:

2016 p.--g rrwuw[whr.níd t « ^Ll-nrf, 2019 p.--g' <^S<-mi, 2023 p.--g' bpUut-lUbsulwt hwdw[uwpwhníd U U. Ppjmun[- lut^t lubswlwt hwdw[uwpwhníd:

130--g w^b- q-sulut hpui-iuwpwlni№bp-, uijr p^rni' mp líbhwqpmpJwh U bpbf mum^u-lut dbntupl- hb^ptul t U hu-^hb^t^! £nr.[w&hbp-g 15-p Suuqp[b[ bt Scopus U Web of Science 2Sbdwpwhhbpmd ptq.-qpl[ud luduwqpbpmd:

ORCID - https://orcid.org/0000-Ui? 0002-4131-6322

Web of Science ResearcherlD: AAH-5677-2021

Scopus Author ID: 56690085600

nmhöhh opqmh hmJmLmpqbpQ, pnLdJmh |bp^Q npn2b[m hmJmp: h hmLm^.pni.pjni.b H-pm' mpUb|jmh pd2Lm.pjn1.hQ Lbhspn-hmhmJ t mhöh' np^bu mJpn^2nLPjmh pmdJmh, mjL n^ ^mjh hpm m^mmhh2hbph 4pm: UpUbumh m^m^^mLm^ pd2Lm.pjn1.hQ hh^mh^mpjmh m^mnpn2mJQ, pm.dni.jQ U Lm^^mpqb[mJQ t hmJmLhp

ÖUn^ hbpmnbLn^ pmqJmph^ qnpönhhbp, Jmuhm^npm^bu' ^mfQ, Jmp^hQ U hn-

qhh:

T-mpbp 2mpm^m| m^mh^mLmh mj[-Qhmpmhpmjhh pd2Lm.pjmh mp^jmhm^b-mm.pjni.hh m^mgrng^b t ^mpm|h^ U n^ ^mpm|h^ hh^mh^nLpjnLhhbph |mh^mp-qb[Jm^, fpnhhLmLmh U qm^mhh Qhpm-gn^, hty^bu hmU hnqb|mh hh^mh^m-pjmhhbph ^bJ ^mjpmpmJ U öbpmpmhm-pjmh hmpgbpmJ:

Cum U.nn^2m^mhmpjmh hmJm2^mp-hmjhh LmqJmLbp^mpjmh (UX^)' mjLQhm-pmhpmjhh m^mh^mLmh pd2Lm.pjn1.hb mnn^2nLPjmh hbm Lm^mö mmppbp Jn-mbgm^bp, qhrnb[hf m hm^mmmLhfhbp, hh^bu hmU pmumLmh, Lbh^rnhmLmh, hmhpmjhh ömqrnJ mhbgn^ ^.b^npmj-pm-jhh ^gng^bp, u^hphmmm[ JmhmmL (hn-qb|mh pd2Lmpjmh m^nLpjnLh) prndrnJ U 4mpdm.pjni.hhbp hbpmnn^ hmJmLhp t, npli mnmhöhh |mJ hmJmLg^mö ÖUn^ Lhpmn-^mJ t hh^mh^nLpjnLhhbph |m^^mpqbL-Jmh, m^mnpn2Jmh U pmdJmh b^msm-

Ln^1:

U^mh^mLmh pd2Lm.pjn1.hQ, hm JmLg^b-Ln^ mpUJmjmhh hbm, |mpn^ t oqmm|mp Lh^bL hh^mh^nLpjnLhhbph pmdJmh hmJmp (ophhm|' mub^hmpmdnLpjnLhQ |mpn^ t h^mumbL ^2fh gm^h pmdJm^Q1 un^npm-|mh pd2Lm|mh pmdJmh hbm ^muh^)2:

UpUbymh mjLQhmpmhpmjhh pmdJmh ^pn^hbphg bh.

1. Ujmp^bq.w:ÜmqmJ t hhh hh^LmLmh pd2Lm.pjn1.hhg U m^bLh fmh 3000 mmp-^m ^mmJnLpjnLh mhh: «Ujmp^b^m» bq-pnijph mnm2mgb t ayur (|jmhf) U veda (qhmmpjnih |mJ qhsbLhf) pmnbphg: Uju-^hun^' mjmp^b^m^ pmpqJmh^mJ t np-

^bu ||m^fh hJmgmpjnLh |mJ Ljmhfh Jmuhh qhsbLhf: mjh qm^m-

^mph 4pm, np hh^mh^nLpjnLhQ ^mjJm-hm^np^mö t Jmp^m qhmmLgmpjmh mh-hm4mumpmL2nmpjm Jp |mJ uppbun^, mjmp^b^m^ ^pm^mumJ t Lbhum|bp^h npn2m|h ^2mJmnLpjm.hhbp U phmLmh pbpm^hmhbp' ^bpmLmhqhbLni. hm^mum-Jmp^h, Jsfh, hnqm U 2p2m|m ^2m^mjph ^2U: Ujmp^b^mjh pmdmJQ uLu^mJ t ^bpfh^ JmfpJmb qnpÖQ^pmghg, nph^ hm2np^mJ b^ hm-mm| u^^^mLmpqQ1 pmum|m^ ^2ng^b-pn^, ^pumJQ, jnqm^ U ^^hmmghm^: PmdJm^ ^pn^hbph oq^mJ b^ Jmp^m^' ^^mqbg^bLn^ m^mm^h2^bpQ, ^ömg^b-Ln^ hh^m^^mpjm^ ^LmmJmJp ^hJm^pn-^mLm^mpjm^Q, ^^^Ln^ m^hmbqumm-pjm^^ nL m^mhn^bLn^ Ljm^fh ^bp^m2-^mLmpjm^Q3: Ujmp^b^mLm^ pmdJmb ^2 Lmj^npb^ oqmmqnpö^^J bh ^nmm-pmjubp U mjL pnljubp, hbpmnjmL jm^bpp U un^npmLmh hm^JmhfhbpQ, h^^^bu hmU ^pumJ, jnqm U uhh^m|mpq, npnhg mp^.jmhfmJ ^mh^mh^mJ t Jmp^m Qh^-hmhmp mnn^2mPJmhQ, h^mqmJ uppbum-jhh hnqb^h^mLQ U pmpÖpmhmJ |bhum-hm|mpjmh JmLmp^mLQ4:

2. tfhwtywh pd2tynipjnito:

LbpmnmJ t mub^hmpmdmpjmh, ^nmm-pmjubp, pmj ^h U ghqnhq, Lmpqm^npmJ t «^h» thbpqhmjh hnufQ Jmp^mJ' mnn^ 2mpjmhQ 4bpm|mhqhbLm hmJmp, pb-pUmghmJ gm^Q, mJpmghmJ hJ^hmjhh hmJmLmpqQ, pmpbLm^mJ hnqbpmhm|mh hhfhmqqmgn^mpjmhQ5: Uub^hmpmdm-

U^mh^mlmh pd2|^PJ^h, https://int-heritage.am/avandakan-bjshkutyun/

Western vs. Eastern medicine: What to know, https://www.medicalnewstoday.com/articles/western-vs-eastern-medicine Ayurveda, https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/ayurveda

Lad V., Ayurveda: A Brief Introduction And Guide, https://www.ayurveda.com/ayurveda-a-brief-introduction-and-guide/

pjni.hQ bhpwTpmJ t wubqhbp Jrnghb[ Jwp^h ^pwhbLnL hwJwp Jw2l|h L J^whhbph qqwjw^wh hjwpT-bpQ: Urn ^w-pn^ t oqhbL pmdb[ ppnhh^ gw^Q, qL^w-gw^Q, nLJwmh^ wppphsQ, ^qpbhQ, 6wj-pwJwuwjhh hbjpn^wmhwh L wjl $hqh-^w^wh ^hThphbp: Cum ^hhw^wh w^wh-Tw^wh pd2^mpjwh1 «^»-h hnuni.J t Jwp-T.m Jwp^mJ, L thbpqhwjh hnufQ hw-uwhbLh t Jwp^h 361 wub^hwpnldnlpjwti ^bmbph ^2ngn^: Uju ^bmbpniJ, mb^w-TpbLn^ wub^hbp hwJw^wmwu^wh hw-Jw^gnLpjnLhhbpn^, hhwpw^np t hw^w-uwpw^nbL thbpqhwjh hnufQ6:

fa-wj ^^h hhh ^^hw^wh w^wh^mjp t, oqhni.J t pwpbLw^^L hw^wuwpw^nni.-pjnLhQ L ^wnw^wpb gw^Q: ^wj ^^h npn2 T.b^pbpni.J hwL h^wqbghniJ t Qh^6w^-sh (T-b^pbuhwjh) w^mwh^2hbpQ7:

S^qnhqQ hhwqnijh ^npd t, npQ ^wpn^ t oqmw^wp LhhbL JwpT.nL Jrnphh, Jwp-^^h L hnqrnh: T-w p^mJ t ^hhw^wh ^h-L^un^wjmpjmh^g L pd2^nLpjni.hhg: Qhhw-^wh wjl w^wh^w^wh un^npnljphbph hJwh, ghqnhqQ p^mJ t wjh qw^w^wphg, np «^»-h ^wJ ^jwhfh nidQ hnumJ t Jwp^h

^pb «^h»-h wpqbLw^w^^^J t,

L6whmJ ^wJ 2wm wpwq hnumJ, tw ^wpn^ t hwhqbghbL wnn^w^wh ^h^^phbp^: S^qnhqQ h^wmw^ ni.hh ^bpw^whqhbLrn hw^wuwpw^nnLpjnLhQ Jwp^h hbpumJ: 3hqnhqh ni.hh ^npu pw^wTph^ 2h£wnw-^wh mb^hh^w, Jwp^h ^bg^w&p, wnw2-hnp^n^ ^wm^bphbp L ^^^mwg^w: 3h-qnhqh oqhmJ t Jwp^^whg ^wl lw^ Jwp-qw^h^w^mJ L w^rnh^. LhhbL, pbpLwghb[ ppnhh^w^wh w^mwhh2hbpQ (ophhw^ gw^Q) L h^wqbghbL uppbuQ8:

3. O-wfr Uhpumdp (Thai massage), npQ 6wqbL t ^h^^wumwhmJ, qnjmpjmh mhh w^bLh fwh 2500 mwph: h u^qpwhb hw-Jwp^bL t pnidh wp^burn: U^wh^w^wh pwh ^purnJQ ^pmJ t hh^^bu wjmp^b-Tw^wh, wjh^bu tL w^wh^w^wh ^hhw-^wh pd^rnpjwh wqT.bgnlpjni.hQ: h mwp-pbpnlpjmh un^npw^wh ^puJwh, wju

Tb^pmJ ^wpmw^hp £t, np pmdwnmh ^wn^h ^puJwh Jwh6w^wLhh, bpp ^p-un^ pbpw^LmQ jni4 t pumJ hpw Jwp^h^ L ^pumJ J^whhbph m 6h2Jwh ^bmbpQ: ^n^wpbhQ1 wh^Q 2npbpn^ ^wn^mJ t qbmhhh' qnpqh 4pw, hu^ ^pun^Q pw-hbghmJ t 5qn^, pw2£2nT. L opnpn^ mb^-hh^w' Lwp^wSmpjmhQ pmLwghbLm, hwh-qhumh w^whn^bLm L 6^mhmpjmhh m wpjwh 2p2whwnmpjmhQ pwpbLw^bLni. hw-Jwp: <h^wh^h Jwp^h swppbp JwubpQ SqbLm, fw2bLm L opnpbLnL hwJwp ^p-un^h oqmwqnpSmJ t hp SbnfbpQ, pmp JwmhbpQ, wpJmh^hbpQ L Sh^hbpQ: Lw ^wpn^ t hnyhhu^ humbL hh^wh^h 4pw, np^buqh 5qh hpwh' qus npn2w^h T-hp-fbph: Sqm^bph npn2 mbuw^hbp ^wpn^ bh hbpwnbL jnqwjh hJwh^n^. 2wpdm^bp ^wmwpbLQ, bpp iibpun^_Q ^whmJ ^wJ fw-2mJ t hh^whThh' Thpf umwhwLm hwJwp: ^wh ^pumJQ, npQ bppb^ ^n^^^J t odwh-Tw^ jnqw, m^^^w^ t Jwp^mJ thbpqhwjh hnufh pwpbLw^JwhQ: ^wh ^pum^ oq-hmJ t pmdbL qL^wgw^Q, ^qpbhQ, ^2fh L ^wpwhngh gw^Q, ^SwghmJ t 2wpdJwh 6^mhmpjmhQ, h^wqbghmJ whhwhqumm-pjmhQ9:

4. 3nqwto^hqh^w^wh ^bg^w&fh, 2h^w-nw^wh ^npdh L ^Thswghwjh hwJw-Tpmpjmh t, npQ pwpSpwghmJ t hmpjwh Jw^wpTw^Q, h^wqbghmJ uppb-uq L h^wummJ QhT-hwhrnp ^hqh^w^wh

What Is Traditional Chinese Medicine?, https://www.webmd.com/balance/what-is-traditional-chinese-medicine

How does acupuncture work?, https://www.medicalnewstoday.com/articles/156488

What are the health benefits of tai chi?, https://www.medicalnewstoday.com/articles/265507

Qigong benefits, types, and how to get started, https://www.medicalnewstoday.com/articles/qigong-benefits

Science-Supported Benefits of Thai Massage, https://www.healthline.com/health/thai-massage-benefits

nL dmi^np mhi^mpjmhhbp^ pipbn^-dihp: Up^jmhfmd n^rnhnLd t fmhp, h^iqnLd ihhihqummpjmhp, idpihmd bh d^ihhbph m hn^bpp10:

5. Puidwtybbpfr p-bpwqfrwb (Cupping therapy), npp bq^rnig^hbph oqsiqnp-Sni.d thh ^bnUu 5500 mip^ ^qih^g mrng, ^rn^iS t gi^P Uiiu-

hiqbsp pidi^hbp t rnb^i^pmd h^ih-

r).fi libggfi, uinwdngufi, dbngbpfi, nmgbpfi U luj[ hwmi|w&libpfi i|puj: Pwdwl|p l[luL|nl-nidn^ di2^P fi2md t T-b^h ^bpU: Uju pbpi^ij^ ^gngn^ hhipi^np t ipj™.-hp dip^^ sippbp diubp^g fi2b[ ^id H-b^h dip^^ ijl diubp' gi^p ^^dighb[m hidip: Pidi^hbp^ pbpi-^ih oqhmd t hbrnUji[ i^sih^2hbp^ ^b^fmd' ippp^rn, ^ipihng^,

nw^, Sh^ gi^bp, urnidnfui^f ij^ti rnpi^rn^ ^ihqipm^bp, qL^igi^, ip-jih pipdp 6h2ni.d U ijLh":

6. oqrniqnpS^^d

bh phi^ih hjnipbp^ h^iqiq^h pid^hhbp' opqih^q^ ^hfhipmdmdp

hidip: Cidip^nLd t ih^sihq U imhg ^n^^i^ iq^bgmpjmhhbp^ ^pn^., oqhmd t fpnh^i^ih h^^h^m-pjmhhbp^ U iLbpqhihbph ^b^fmd12: Cn-^n^ip^^ prnddih ^pn^ h^^i^^ph t qbpdihig^ pd^ U phiqbs £p^u-rn^ih Uidmb[ Cihbdihp

(1755-1843 pp.), nph ^p «Pd2^i^ih ip-^bum^ opqihnh» i2NmmmpJmhmd 5Ui-^bp^b[ t s^JiL b^ihi^ h^^i^ih qi-^i^iphbpp13: h^^^iS t

ijh qi^i^ip^ ^pi, np bpb ^h^-np ^ hjnip^g drnp^ni. ^2 mmgrnhmd bh

npn2i^h i^rnih^hbp, i^i ij^ hnijti hjnip ^i^iqihg ^nfp fihi^mpjidp hhipi^np t pnLdb[ h^^ih^ dip^ni. hnijti i^mih^hbpp: ^2nghbpp

^impium^^d bh ^h^-np hjnip (h^^i-^ihrnd' pmui^ih, ^bh^ihi^ih ^id f^^i^ih Siqdih) h^dih ^pi, npp piqdi^ hnupig^md t 2pn^ ^id hn|n^: ij^ hjnipbph ijhfih bh

hnupig^md, np u^qphi^ih hjmp^g npUt ^ignp^ ^ ^md: Uju^u^ ^^us hnu-pig^iS ^impiumm^hbpp ^ipn^ bh ij-hmhbmU ^bpiS^b hipbp^, hb^ni^hbpfi ^id funlfhbp^14:

7. LwsnLpwqwpfrw:t dipd-h^ ^hfhipmddihh 4pi' oq-

rniqnpSb[n4 phi^ih ^pn^.hbp, ^h^^^-u^f bh ^b^ipmjubpp, uhh^i^ipqp U h^^pnpbpi^^ih: L^iummd t ph^hi-hmp mn^2mpjihp, i2w^gmd i^^hbp^ U dipun^i^ih hidi^ipq^ qnpSmhbm-pjihp15: Lmmmpi^mp^ij^ hqurni^h

'o How does yoga work?, https://www.medicalnewstoday.com/articles/286745 " Cupping therapy, https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/16554-cupping '2 What is homeopathy?, https://www.webmd.com/balance/what-is-homeopathy '3 Cn^n^ip^i, http://altmed.am/?page_id=5502&lang=hy '4 Cn^n^ip^i, https://medex.am/health-topics/homeopathy

'5 What is Naturopathic Medicine?, https://www.webmd.com/balance/what-is-naturopathic-medicine

t ^ppb Jmp^mb, np hm hnq mmhh hp U hp Qhmmhhfh Jmuhh'

h4mqmqnLjhh hmughbLn4 jnLpmfmhynLp hh4mhT.ni.pjmh m^mmhh2hbpQ, mgm^gb-Ln4 Jmp^h' prnd^^Lm ^mpnT.ni.pjmhQ U hm4mumpm^2^^[n4 Jmp^hQ, np^buqh hbmmqmjnLJ hh4mhT.ni.pjmh hm4mhm^m-hni.pjni.hQ ^nfpmhm: Lmmmpm^mp^mb hwmni.l| hfi4wtir|.m-|3jwti prudriLJ ^t, LUJ[ [pujgnLg^ pbpwiqfiiu, npp l|Lupnr[ t L|h_ pujni|t¡[ pd2l|wl|UJti U pnLdxul|wli luj[ lib-pnr|libpfi hbrn LfbLjinLwmni.pujujuj-pfiiuli hfiifüi|w& t lib 2UJPP hMwqhil iibpnr|.lit¡pfi i|puj, npnlig libpuunriLd till'6.

• UlirngJujli U ulilir|.wl|wpqfi i|t¡pujpt¡pjuj[ funphnLpr|.lit¡p. i|luui ulilir).ujl|ujpqp Juiuli-qiupnLií t opqiulifiqiiji [lui| qnp&b|ni.li, L inngufllllltjpfl l|nLU1Ujl|nLjQ l|LUpnr[ t

hiuliqt¡glit¡L ifl1 2UJPP hL|.Lutir|.nL|ajnLtititi-pfi wnwgwgdiuliQ: U.riuJ2Ujpl|i|nLJ tliiu-^m^mm^mpjm^Q rnm[ mJpnT2m^mh, pmpJ U ^m^mS uhh^hh:

• Prnum^mh pd2^nLpjni.h, fmhh np t^TW-pnijubpQ ^mpnq. bh wgm^gbi. Jmp^hh:

• <h^pnpbpm^hm (gpmjh^ pbpm^hm), ophhm^' mmf U umnQ pp2nghbph oq-mmqnp6mJ, mpjmh hnufh U Jmp^h 2bpJnLpjmh ^pm mq^nL hmJmp:

• ihqh^m^m^ pbpm^hm, ophhm^' ^p-uni.J, mubThmpnLdnLpjnLh U mjL^17:

8. ffbfybfuwpbpwqfrwb nmfbph U Óbn-fbph npn2m^h ^bmbph ^puni.^ t' opqmh-bbph U mnhmumpm^ Jmp^h mnnT.2^-pjnLhQ pmpbLm^bLm hmJmp: L4mqbghni.d t uppbuQ, Lm4mghni.J mpjmh 2p2mhm-nnLpjnihQ, pbpUmghniJ gm^Q18: 0-m ^qmu-mmJ t thbpqhmjh hm4mumpm^2^Jm^Q' Óbnfbph U nmfbph mjh hmrn4m6hbph ^pmhJmJp, npnhf bh mmppbp

opqmhhbph, qbqSbph U Jmp^h Jmub-ph hbm: h rnmppbpnLpjnLh mub^^mpm-dnLpjmh, npQ qnpómJ t mub^hbph oqhnL-pjmJp, nb^bf umpbpm^hmh hh^4m& t nb^bfumjhh qnmh^bph 4pm, npnhf Óbn-fbph U nmfbph npn2m^h hmrn4m6hbp bh'

np^bu mJpnT.2 Jmp^h hnLnqpm^bp: Hpn2m^h nb^bfumjhh ^bmbph 4pm 6h2ni.d qnp&m^pbLn^ ^mpbih t Jmp^h hmJm-^rnsmu^wb hmm4m6ni.J ^n^b thbp-qhmjh hnufQ19:

9. Ubq^wpnidnipjnitip Ijwd luyfipbpw-iqfrwb pd^w^wh h^mmm^hbpn4 oqsm-qnpómJ t ^Tntobph ^wmpwumwó mp-

mm^pm^fQ (^TP, ^TpmJnJ, Sm^^m^n-2h, ^T4h P^jh U wjL^): U^hpbpm^hmh Tmpbp 2wpmhm^ ^bp t mhbgbL m4mh-T-W^wh pd2^mpjmh ^2: ^hh hmhm^mh, bqh^mm^mh U ^hhm^mh fm^mfm^ppm-pjmhhbph oqrnmqnpSmJ thh ^n.mhbph mpmmTpmhfQ ^mu4m6fhbph U hh4mh-^mpjmhhbph pmdJmh hmJmp: Cum hb-mwqnmnтhbph, oqhmJ

t h4mqbghbL pnppnfm^bpQ, pmpbLm4b[ mpjmh 2p2mhmnmpjmhQ U ^pmhbL hJ^-hmjhh hmJm^mpqQ: ^bT4mpmdmpjmhQ h^mummJ t hmU mppphsh U u^Lbpnqh pmdJmhQ: ^b^ph odm4m6 t hm^mpnppn-fmjhh, hm^mof uh^mhrn, hm^mmnmg-fmjhh U hm^mJmhptmjhh, hh^^bu hmU upmh hmJmp mnnT2mpmp hmm^mpjmh-hbpn4: Um^mjh, ^T4mpmdmpjmhh mhh hmU pmgmum^mh ^n^^m^h mq^bgm-pjmhhbp' mLbpqhm, J^mhmjhh pmLmpjmh, qL^mgm4, hmq U mjLh20:

10. SqpnLtywpnLdnLpjmb Ijwd hfrpmq.n-p-bpui^frui: <hh bqh^mnuh dmJmhm^-hbphg h 4bp rnqpm^Q pd2^mpjmh ^2 oq-mmqnp&4bL t hjmp^mjhh hmJm^mpqh

16 Naturopathy, https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/naturopathy

17 Kinesiology, https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/kinesiology

18 Reflexotherapy, https://beautiliciouswaterford.ie/treatments/reflexotherapy/

19 Acupressure & Reflexology: Are They Same Or Different?, https://medium.com/@theacupressurelife/acupressure-reflexolo-gy-are-they-same-or-different-d0106774bfa

30 Everything to know about apitherapy, https://www.medicalnewstoday.com/articles/apitherapy

ihndi[hihbp^, umu^upmdu^uh ^ph-^.hphbph, di2^ijhh h^^ih^mpjmhhbp^ U ^ipi^hbp^ prnddih hidip: Ujuop mqpni^hbpp h^^i^ihmd ^^pm^md bh mium^ 4hpipm^mpjih U ^^pn^hpi-pmdmpjih phiqi^i^hbpmd: T-i ^ij-dihi^np^iS t hpihn^, np mqpni^hbph ipwiquwmd bh ^b^mh^hbp U u^hmi-^rnghbp, npnhf ^ih^md bh ipjih di-^ip^mdp: Uju ipmiqimm^bpp hijm-hh bh hiU np^bu hi^i^niqmLihrn-hbp: Pmdi^ih mqpni^hbph mhbh bpbf Shnrn1 imi^bph ^nfph^ 2ipfbpn^: Lpihf imi^bpn^ Si^md bh dip^ni. di2^p U pfh hbpip^md hi^i^n-

iqmLihmhbp: UjhmhbmU mqpni^hbphh pnyLimp^md t ipjnLh hihb[ prndmrnhg1 20-45 pn^bh phpigfmd: Ui hi^iuip t ipjih hi^dimipip ^nfp fihi^h' ^h^U 15 ^[hlhmp1 ^^ mqpni^h hidip:

Sqpni^h pfhg umig^iS fh^i^ih hjnl-

pbpp ^bpiS^md bh ^i^nghbph, npnhf ^ipn^ bh pmdb[ hh^bpmnhhi, ^i-ph^nq, di2^h ^h^hphbp, ippphm2':

11. 9-mbwjfrb Ifwd gpndnpbpwqfrwb ludpnqgwtywb prndrnd t t[b^mpidiqhh-ui^ih 6iniqijpdih mbuihb[h u^b^-mph (qmjhbph) ^hpi^didp, npp h^iu-mmd t ^hqh^i^ih U hnqb^ih rnnqj^-pjih mippbp ^h^hphbph LmSdihp: Ldihimh^ prnddih ipdimhbpp hiu-hmd bh ^h^U hhh bqh^mi^ih ^ipi-2p2ih, bpp ipUn^ ig^iS ubhj i^md, qnl-hi^np i^hng ^pb[n^, pmdrnmh ^npSmd tp LmSb[ hp ^h^hphbpp:

Cum hh^i^ih ijmp^b^i^ih pd^nL pjih1 himni.^ qmjhbpp ^ipn^ bh ^pi-hb[ dip^h ^i^pihbpp U 2m^b[ ^pihg

lhhl4lUlpl^2nmPJmhQ, ^ididihi^

pip5pighb[n4 dip^ni. mpidi^pmpjm-hp, pipb[i4b[n4 hnpdnhiL ub^pbgmdp U h^iqbghbjn^ uppbup: Cum fpndnpb-pi^Umhbph' ^p pn[np opqihhbph mhbh thbpqhijh npn2i^h hi6i^i^ihmpjmh: Opqihhbpp [i^iq^jhu i2Nimmd bh thbpqhijh npn2i^h di^ip^i^md, U ij^ hi6i^i^ihmpjih i^h ^ ^n^n-^mpjmh ^ipn^ t mi2ighbL hh^ih^ni.-pjmh ^id ijl i^mipihi^ih (^ipn-[nqhi^ih) ^ijdihhbp: 9-m.hijhh pbpi ^hih ^bpi^ihqhmd t dip^ni. opqih-hbph thbpqhijh hudm^imiu^mh di-^ip^i^hbpp: 9-njni.pjni.h mhbh qmhijhh pbpi^hijh ^ fihh mbui^hbp.

• Mip^p: ^pndnpbpi^Umhbpp ^ip-^pp h^ipiqpmd bh np^bu thbp-qhijh ^pihh^: Lpihf oqmiqnpSmd bh qmjhbp1 ^hqh^i^bu hjmS^iS dip^ihg thbpqhih pipSpighbLm hidip: Mip^ph pbpi^hih ^np-hmp^ t mp^^d hiU ipjih 2p2ihi-nmpjih ^ihqipm^bph, ^ip^iSh U nUdimh^ hh^ih^mpjmhhbph ^b^-fmd:

• Mi^mjmh mippbp bpihqhbpp pipb-

bh mpidi^pmpjmhp U hih-qpumighn^ iq^bgmpjmh mhbhmd mippbp opqihhbph ^pi: ^pndnpb-pi^Umhbpp ^i^mjmh oqmiqnpSmd bh qL^igi^h, uppbuh, ph^6i^mh, ihfhmpjih, hjip^ijhh ih^ijmhm-pjih, h2hiuh U ^ 2ipf iJL pnppnfi-jhh hh^ih^mpjmhhbph ^b^fmd:

• ^b^hhh pbpi^hih pipSpighmd t dip^m mpidi^pmpjmhp U umh^md dmhbL bp2ih^mpjih i2Niph: oq-mi^ip t ihhihqummpjih, uppbuh U ppnh^ijhh hh^ih^mpjmhhbph di-dihi^:

• Mihi^p pmLighmd t uppbup U ih^-

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

2i^bu hihqumighmd Lip^iS hjip-^bpp:

• Liph2iqmjhp ^pihrnd t mpi^ qqigdmhfhbpp, i^npdi^p U dmi-^np i^mh^^pj^hp: Uiiuhiqbmhbpp ^nphmp^ bh miLhu

qmhijhh pbpi^hijh bp^ni. mb^hh^i.

What Is Leech Therapy?, https://www.healthline.com/health/what-is-leech-therapy

21

?0?V I • ULTPbPO- SbT-bMUq-hP . AMBERD BULLETIN . АМБЕРД БЮЛЛЕТЕНЬ

r-0 Ю

= á J -s

CL С

t í 3 ^

с -3-С

V ^

^ л

3 ¿L

é?.

f I

1" с

'з О) С--13

3 3

■о с

3 3 -с с.

-13

CJ ,3 р

С Ä

S J # 3

Ст) ^ с

с d"

-13 J

,3 С-

ft-С-2-

14

J3

■3 Г

c V

О) ,3

-E:

3 3^

H

It

^ 13

d-'o

,3

3

5" 3

с

-13 d-c

V

i£i 5 c.

Jb.-

с.

3

1 iL Eilt "з j 3 I

-13 с

j3 ю

f cj J c.

3 c

-

3

"b ÍF

,3

-C- CJ

с ^ Ü ¿ d- -3 3

J с ? ^

3 a> ^ 3

CM

П

3

43 J

cj1^

c. -d

-13 c-

с

-§jj-r ■ 3 Ë

It.

J >3

3 Ë

- -3" 3

CJj_r Ë ?

Ю j_r

3 -d

■ - С. C.

■■Я -13 -13

j3 CL

S

3 e

^ хз

с ■31

CSJ

с

C-C -

,3 CL

Ql

d

3 E

II

3

J

,3 CT) с

ом

=

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

5 J3

H

d-J

-SJ

,3

3 .

aw

:d =- с = с.

^ -13

- C1. -13

5 с

ai з

1 -E?_i3 c. £S-3 13

I a

3 <5

^ ,3

^ 3

-13 ..

d-'o

3 J

43

3

V

,3

с

E

с d"

,3

3 ^ ■5 3 "з 3

■ ^"jZ.

-5-J-

с ,3

-5- 5

•■з -13

Is

J 3

3

3*3

II

с

d" 3

С

C. CT)

С 3

J. ом

CT) с

ом

j3 С

II

с -13

i 3

СЛ j3

-13

5

-13 ■ d-3 ■

■КЗ

-I'

3 "S"' d-

J ^

■<3 >-3

-13

с d-

ai

С__13

3 ¿

■T3

3

3 F1 3

-13 " j3

-13 CJ

ft -d 43

-13 = Cj

-rj3

€ if

II

J 5

1,5

d-

j3

.3 -13 -13 £0.

d >3 ^ С

CT)

5 5

¿Э--1-Г d с

с' с-

¿ J-

С!

IÎ tí

CJ

с

ai 3"

-13 d-

È.

-13

j3

d-

j3

3 . d-. j3

CJ C--13

3 d-

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

3 "

3

5 3

CT1 CT)

II

.3- с:

a 3

C -C-

c d-

-13

-13

с

CSJ -to CL

.-13

j3

CL j3

ai

с. -3 .

CSJ

3 ai

3 c. 5

CJ

Ë Ê-с' С

с 3

I" с

CSJ -п

-3-• -С.

S-

CSJ

3

■T3

ai

3

j3

Ю

= S E-13

■Sv -to .

CL •g

3 Ë

CL C.

Ю 3

3 3

Ê. Ë 3

"i: = -13

CT'J

II

3 g,

C- -13 ,3 d CT1

3 3

С- 3

3 3

■T3 О)

3 .. -2-Я

oj-^r

3 ^

-13 iíj

^ 3 с ^

ai

CJ

3

■T3

с -

ai

CT1' -13

ai

, 43

3 ë: ю с

CJ -

c: en

-3" CL

-£- w с. о

-13

CË-'C ' с

Я'ю

-Li «

» aj

•ä j3

- C-13 ■C.

'Ii

1 и

' PÑ 3

С d-

-13 ^

3 ^3

CJ

-C- C. Л -13

■C 3

Ol Щ

-L J с j3 Ë

3 Ë f 3

= 3 1

■D С È-

E "Ë "S

S2

пз » _

-13

.b 3

3 S.

л

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

CT)

3 C--13

j3

с = i ä

,3

3 Ë 3 g

ü I-

^^3 j3

-13

£S_ c CT1

Ol Ol

II

3 E,

^ , -

III

H

F ^ ->з

3

Mf

С CM

E Б 3

f Ë |s

-LT С СГ^ -, CT) C-

É 3 3

3 =

_ 3 3 = с

—'. /VI ^

с «§

CSJ -to a

CSJ j3

"CO J i£i c£i

oi a:

с

Ql Б 3

Ë

-13

CT)

. CSJ j3 __

" a З-

c. 3

-13 -to с ■ CL ■

j3 -13 :

■гз

3 Ë

E 3

j? * 3 ■§■ I

c 3 E

CL "3J

tt

3 Ë d- ai

11

ю

о с:

zf

cl -

■гз

3 : E.

CJ J3

-13 CT1

If

,3 Ê-

II

3

j3

C'-E; с

>3

S 'S = .

С

C. CT) ^ 3

s ^

4 S -d. £

i I- c.

J -13 d oi

■ i-Д

; € ^ i С-

г 3 J

i 'ГЗ -E;

Л ¿f CT) 3

a.

■IJ1

-13 -C-- j3 3 CT) J -13 —> d- ..

IJ-

С ^ CJ

3 3 ^

^ л

Ю -13

3 3 d- 3 5

3^ 3," "d-

CT) -13

i. 11

Ii

3 J1

-13 -3- =

s s &

ш

¿3

_. с .13 ,3 3 -

с

3 -

Ë.®

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

g)3 f =

Ст'ц

.d

CJ

ом

J 3

Ii

-13

Ë 3 Ë

-П 'гз с.

5 Zf

3 è Ë Ë

J-Ü

-13

n

d <5 fi

cj §",S

m

с E,J-f i.

-13 Ë Ë

- s|

E ^ 3" = "2

3 ^ с 5

CSJ -3" 3

3 3 ^j 3"_5 ^ 3 d" cj

d- ^3

5 3"^-

c С. с С- С О)

î-t 1(1 113 I 3* =

£S- JZ »

Ql-d С -

3 Rj Ë

CL £^<3 Ë J 3 CJ 3

If-g-

IN'

Ë -d

с с Ст) -3" .

3CSJ 3 a

S

Z.3" 3

С.Ю ^

j3 J ^Er

!¡ J '■з

i =

-13 . .

O) CT) 3 #

ом d

II

II

^ -13

с. c: 3 3

■T3 CL

d-£

3 &

II i -L-r

.d ^ с

fo та

. CQ

in

ЗЙ in

lg

ts

J CÛ J «

J3 «

d-Q

с m

«

с to d-Q

3 S

■a <

3 in с Q

3 «

Ol in

□.о

«

3 10

С in 5 О

CSJ«

-n о

со a«

i 2. in

a" in -с о

3 oo У ■ ^S S

3 с <

3^ я ю 'о > Q £ E «

3 3

^ I

О з

0

(Л с

■— з

1 =

5 V

l: <

S «

s-

с я о

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Ц ä « I SÇ

с ä <

I

-о m S.Q = S «

V ^ Ll_

Uj^bun^.' ^Uf ^wpn^ bUf w^b Ubp-^.w2Uw^ LhU^L bUfUbpu ^q hbs U, qrngb, UnijUbu^ ^wpn^wUwUf ^wU^b w^b ^np pwfU^wS ^p hb4.wU^.nLpjni.UUbpb ^.puUnpmJp: Uwp^nLpjwU ^.pw n^

^wpw^b^ hb^wU^nLpjnLUUbpb Jwup ^wjJwUw4.np4.w6 t w^pbLw^bp^b pUs-pnlpjwJp: tqnpbpb^ pd2^nLpjni.UU oqUni.J t hwu^wUw[, pb bU^bu U bU^nL t T-w sb^b mUbUmJ, U bU^bu ^wpnq. bUf ^wU^wpqb[b[ m ^p opqwUbq^ hwJwp w^whn^bL w^bLh Ubp^w2Uw^ w^pb[w-^bp^: tqnpbpb^ pd2^mpjmUp pb|w^.-pmJ t wUSUw^wU ^wmwu^wUwm^m-pjmU ub^w^wU wnnqgnLpjwU U^ws-JwJp' pwgwhwjrnb[n4 jmpwfwU^jmp pUs-pnlpjwU wq^bgmpjmUp Jwp^ni. wnn^-2nLpjwU U pwpb^bgnlpjwU 4pw: tqnpb-pb^ pd2^nLpjni.UU w^pbgUb[m U pmdb[m wp4bus t' ^w^wnU4w& ubpn w^Uw-^np tnLpjwJp m pwUw^wUmpjwJp pUs-pmpjmU ^wrnwpb[m hbm25:

3. Qqwgdmbgbbpfr Ijwd kdngfrwbbpfi ijpw Ibhspnhwg^wd pbpw^frwb (EFT-Emotion-focused therapy) pmdw^wU Jn-sbgni.J t, pus npb' qqwgJmUfUbpU bU bUfUnLpjwU pwUw[hU: EFT-U hb^4w& t wjU qw^w^wpb 4pw, np qqwgJrnUfUbpp ^bmf t oqrnwqnp6b[ wnn^2, bJwuswLbg 4|wUf 4.wpb[m hwJwp: Uju sbuni.pjni.Up ^wpu^4.w6 t Jwp^m hniqw^wU ^np-dwnnlpjwU qbsw^wU hbswqnsnlpjwU 4pw: Uwp^wjbU hnijqbpb qbsw^wU mum^wu^pmpjmUp pwgwhwjrnb[ t, pb bU^bu bU wnw2wUni.J qqwgJmUfUbpp, bU U2wUw^mpjmU mUbU ^.pwUf Jwp-qnp6ni.Ubni.pjwU hwJwp U bU^bu bU ^w^4nLJ Jsfb nL ^wpfh hbs: 2qwg-JniUfUbpb JwubU q^rnb[hfp ^wpn^ t hb-mwqwjmJ oqUb[ Jwp^wUg 4bpw^n^-4b U 5bppwqwm4.bL ^d^wp hnijqbpbg: CU^hwUpw^bu, hwJwp4ni.J t, np EFT-U hw2n^ t pUpwUmJ, bpb pnLdwnnLU bp qqwjw^wU ^npdb JwubU w4^b 2ws t sb^b^wg4w&: Lw ^wpn^ t UwU mUbUw[ hnljqbpp ^wpqw4npb[m [w^ mUw^mpjmU U w^b[b [w^ 4.bpw^n^b[ n^ oqsw^wp

hmjqbpp26:

Uju^bun4' wjLpUspwUf wjbU pd^rn-pjwU ^.bpp p^wp^4.w6 ^pn^Ubpp ^bpw-nb[b bU ^ 2wpf hb^wU^mpjmUUbpb ^wU-^wpqb[JwU U pnidJwU ^.b^frnJ, uw^wjU 2ws hw6w^ ^bU ^wpn^ ^n^wpbUb[ ^w-uw^wU wpUJsjwU pd2^mpjwU ^pn^Ub-

pbU:

^bmf t wub[, np wjLpUspwUfwjbU pd2^mpjmUp qpw^b^ t qpnuw2p2b^Ubpb hwJwp: CU^ npmJ, UpwUgbg 2wsbpp 6wJ^np^mJ bU hbUg wjLpUspwUfwjbU pd2^mpjwU npUt b^wUw^n^ pmd^bLm U^wsw^n^: 2pnuw2p2b^Ubpb 2p2wUmJ 6wUw^mJ mUbU hws^w^bu ^bUw^wU w4.wU^w^wU pd2^ni.pjwU b^wUw^Ubpp:

U^wU^w^wU pd2^mpjwU U^wsw^n^ qpnuw2p2b^Ubpp hb^w^wUmJ 6wJ^np-^mJ bU n-b^b hbsUjwL ^busbUwgbwUbp.

1. <U^^wuswU, npp hwjsUb t bp hbU wjmp4.b^w^wU ^np5n^ U qpw4.mJ t wjU hb4.wU^.UbpbU, npnUf ^UspmJ bU wJpn^-2w^wU U pUw^wU pmdmJ:

2. QbUwuswU. w4.wU^w^wU pd2^m-pjwU hwpnws ^wsJmpjwJp wju m^^m-pjmUU wub^UwpmdmpjwU, pmuwpmdm-pjwU U wjl hwJwUJwU b^wUw^Ubpb pwnJwU wnw2wswpUbpbg t:

3. ^wbLwU^. wnn^2wpwUUbpn^ U u^w ^bUspnUUbpn^ hwpmus wju bp^bpU wnw2wp^mJ t wjLpUspwUfwjbU pmdJwU LwjU sbuw^wUb, UbpwnjwL pwb ^pumJp U w^wU^w^wU pmuw^wU ^2ngUbpp:

4. ^bpJwUbw. hb4.wU^UbpbU qpw^mJ bU hn^n^wpbwjb U Uwsmpn^wpbwjb hwjsUb ^LbUb^wUbpp:

5. ^bfub^w. hwUpw6wUw^ 4.wjp t ^wpSbL wjU w^pb^wgb hb4.wU^.Ubpb hwJwp, npnUf ^UspmJ bU Jws^bLb wjLpUspwUfwjbU pmdJwU ^pn^.Ubp:

QUwjw6 bp w6n^ dn^n^p^w^wUmpjw-Up' wjLpUspwUfwjbU pd2^mpjwU qpn-uw2p2n1.pjn1.Up pw^4mJ t ^ fwUb Jwp-swhpw^bpUbpb, wj^ p^mJ' • uswU^wpswgJwU pwgw^wjmpjmU. wjLpUspwUfwjbU pd2^mpjwU ^np^b pwqJwqwUm.pjni.Up ^wpn^ t ^d^wpwg-UbL ^2wqqwjbU ^w^wUb2Ubpb hwu-swsm^ m ^wh^wUmJp:

25 What is Esoteric Medicine?, https://www.universalmedicine.com.au/articles/what-esoteric-medicine

26 Emotion-Focused Therapy, https://www.goodtherapy.org/learn-about-therapy/types/emotion-focused-therapy

• Mmpqm4npJmU smppbpni.pjni.UUbp. smppbp bp^pUbp ni.UbU mjLpUspmUpm-jbU pd2^nLpjmU ^mpqm4npJmU smppbp Jm^mp^.m^, bUU mU^.pm^.mnUni.J t prndJmU npm^b U mU4smUqni.pjmU 4pw:

• tph^m^mU JsmhnqnlpjnlUUbp. npn2 fUUm^msUbp ^U^mJ bU, np mj[pUrn-pmUpmjbU pd2^mpjmU qpnum2p2nL-pjmUp ^mpnq. t ^ngbLh pUm^nLpjmU 2mhmqnpöJmU ^mmömn ^mnUm[:

• U^mhn4mqpm^mU ömö^nijp. pmqJm-pb4 m^mhn4mqpm^mU öpmqpbp ^bU UbpmnniJ mjLpUrnpmUfmj^U pni.dni.Jp, bU^p ^mpn^ t umhJmUm^m^bL pd2^m-^mU qpnum2p2mpjmU ^bUmUum^mU U^msm^mhmpJmpnlpjni.Up npn2 hb-4mU^.Ubpb hmJmp27:

—mUb np mjLpUrnpmUfmj^U pd2^nLpjmU qpnum2p2mpjmU n|npmp 2mpnLUm^ni.J t m6b[, n[nprnb JmuUmqbsUbpp ^bsp t m^mhn^bU hb4mU^.Ubpb bpmqb^4mönL-pjmUp U UpmUg hbm hm^np^m^gmpjm-Up: UjLpUmpmUfmj^U prndJmU mmppbp sbum^Ubpb U ^pmUg hUmpm^np oqmrn-Ubpb m nbu^bpb JmubU bpmqb^p ^mpnq. t oqUb[ hb4mU^.UbpbU sb^b^mg4mö npn-2m^bp pU^mUb[ bpbUg ^UmJfb 4bpm-pbpjm[: Pmg hm^np^m^gmpjmUU mnn^-2m^mhm^mU ömnmjmpjmUUbp JmsnL-gn^Ubpb, pd2^m^mU qpnum2p2nLpjmU ^mqJm^bp^b^Ubpb U hb4mU^.Ubpb ^2U ^mpnq. t ^pmUb[ 4usmhni.pjni.Up U pm^m-pmp4mönlpjni.Up:

<mjmusmUp ^.bnUu hbU dmJmUm^Ub-pbg hmjsUb t b^b[ w^wU^m^wU pd2^ni.-pjmU bp ^pn^.Ubpn4, npnUg JmubU 4^m-jmJ bU mUmb^ hb^Um^Ubp <bpn^.nsnup, UmpmpnUp, —ubUn^nUp, m^m UmU hmj ^2Um^mpjmU ^ms^Ubpp1 Un^ubu fan-pbUmgbU, ^m^umnu PrnqmU^p, n_mqmp ^mp^bgbU: CU^. npmJ, pus mum^m-ubpn^Ubpb m hUmqbsm^mU rn4jm[Ubpb, ^mmJm^mU <mjmusmUb mmpmöfmJ

pd2^m^mU J2m^nijpp u^ub[ t 0Um4.np4.bL ^.bn —. m. 15-13-p^ ^mpbpmJ: Uj^. 2p2mUb pd^m^mU J2m^mjpb JmubU 4^mjmpjmU-Ubp bU ^mh^mU4b ub^mqbp mpÖmUm pmpjmUUbpmJ, munprnprnp^m^mU m hbU hmUm^mU m^pjmpUbpmJ, pmgb mju, mpmprnm^mU hUm4mjpbpb ^b^rn^bpb dmJmUm^ qsU4b bU pd2^m^mU qnpöbf-Ubp, 4bpmpmdm^mU ^2m Jsm.pjni.UUb pn4 nu^pbp U wjlU: <mjmummUmJ U <bU m2^mphmJ ^ö ömUm^mJ bU mUbgbL ^p bp^pb hmUfmjbU ömqJmU ^ 2mpf pmdm^2ngUbp' hmj^m^mU ^m4p (Bolus armena), ^m^mjs fmpp (Petra armena), hmj^m^mU pnpm^p (Ammonium armena): ^pmUf mpsmhmU4b bU wjl bp^pUbp, npsbq. oqsmqnpö4b bU pmdm^mU U^m-mm^Ubpn4: <mjmummUmJ qmpqmgmö t b^bL m4mU^m^mU-^b^mpmumjbU pd2^m-pjmUp: LmjUbu^ ^ 2mpf ^b^mpmjubp, bpbUg qbppUm^mU pmdb^ hmm^mpjmU-Ubpb 2Unphb4, ^mpÖbL bU ^m2smJmUfb mnmp^m: UmuUm4npm^bu1 uppmqmU U2mUm^mpjmU t 4bpmqp4bL Ln2mm^bU, hmJmu^jmnbU, mUpmnm^U: Cus 9-p^ ^mpb ^ms^^ ^n4Jm UpöpmUm1 —. m. 1-bU ^mpmJ Upmm2bu P pmqm4npb ^mp-qm^pmpjmJp Uprnm^rn fm^mfb 2mp2 mU^4bL bU mjqbUbp, npmb^ m6bg4bL pmj-ubp, npnUf tL oqsmqnpö4bL bU pmdm^mU U^mmm^Ubpn428:

Uju^bun^ m4mU^m^mU mjLpUspmU-fmjbU pd2^mpjmU b^mUm^UbpU mjuop ^b-pm^4mJ bU 2ms bp^pUbpmJ: CU^ npmJ, ^ 2mpf 4mjpbpmJ ^pmUf hmJm^g4^J bU mpUJsjmU ^mum^mU pd2^mpjmU ^pn^Ubpb hbs, bu^ npn2 bp^pUbpmJ ^spm^ ^bp^n4 ^bJ bU mpsmhmjs4mJ m4mU^m^mU ^pn^.UbpbU: hU^Ut, pmd-JmU npUt ^pn^b ^mJ b^mUm^b pUs-pmpjmUp ^mJ ^pmUg hmJm^gmpjmUp

^bsf t ^msmp4b pd2^b gmg^Jn4, fmUb

np m^U ^mpmqmjmJ bUfUmpmdmpjmJp qpm^4bLp ^b ^pm^mu4mJ:

27 Exploring the World of Alternative Medicine through Medical Tourism, https://www.magazine.medicaltourism.com/article/explor-

ing-the-world-of-alternative-medicine-through-medical-tourism

28 m2wqpw^ ^wurn hwj^wl^wU pd2^mpjwU ^bpwpbpjrnL, https://www.art365.am/%D5%B-

D%D5%B8%D6%82%D5%BD-%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B6%D6%84/7-%D5%A6%D5%A1%D6%80%D5%

B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AC%D5%AB-%D6%83%D5%A1%D5%BD%D5%BF-%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%

A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%A2%D5%AA

%D5%B7%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A5% D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%AC-1

1. U^wU^w^wU pd2^mpjmU, https://int-heritage.am/avandakan-bjshkutyun/

2. <nqbundwsi|il|w, https://zartonqcenter.am/hogesomatika/

3. <nqbundwrn|ilw. |iU£ii|bu t wju pwpi^. bqpmjpQ hb2rnmpjwdp gwjgwjnLd dwpqm hnqblwU L ^^q^lwlwU w2^iwphQ, https://www.aysor.am/am/news/2023/12/ 05/%D5%80%D5%B8%D5%A3%D5%A5 %D5%BD%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%B-F%D5%AB%D5%AF%D5%A1/2193643

4.

http://altmed.am/?page_id=5502&lang=hy

5. <niftrnn|wp|iw, https://medex.am/health-topics/homeopathy

6. 7 m2wqpw^ ^wum hwjlwlwU w^wU^wlwU pd2lmpjwU ^bpwpbpjw|_, https://www.art365.am/%D5%B-D%D5%B8%D6%82%D5%BD-%D5%AF%D5%A1%D 6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B6%D6%84/7-%D5% A6%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D 5%A1%D5%AC%D5%AB-%D6%83%D5%A1%D5%B-D%D5%BF-%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D 5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%A1%D5%BE %D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5% A1%D5%B6-%D5%A2%D5%AA%D5%B7%D5%AF%D 5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5% A5%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%AC-1

7. Acupressure & Reflexology: Are They Same Or Different?,

https://medium.com/@theacupressurelife/acu-

pressure-reflexology-are-they-same-or-differ-

ent-d0106774bfa

8. Ayurveda, https://www.hopkinsmedicine.org/health/well-ness-and-prevention/ayurveda

9. Cupping therapy,

https://my.clevelandclinic.org/health/treat-ments/16554-cupping

10. Emotion-Focused Therapy, https://www.goodtherapy.org/learn-about-therapy/ types/emotion-focused-therapy

11. Everything to know about apitherapy, https://www.medicalnewstoday.com/articles/apith-erapy

12. Exploring the World of Alternative Medicine through Medical Tourism, https://www.magazine.medicaltourism.com/ article/exploring-the-world-of-alternative-medi-

cine-through-medical-tourism

13. How does acupuncture work?, https://www.medicalnewstoday.com/articles/156488

14. How does yoga work?, https://www.medicalnewstoday.com/articles/286745

15. Kinesiology, https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/condi-tionsandtreatments/kinesiology

16. Lad V., Ayurveda: A Brief Introduction And Guide,

https://www.ayurveda.com/ayurveda-a-brief-intro-duction-and-guide/

17. Naturopathy, https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/condi-tionsandtreatments/naturopathy

18. Qigong benefits, types, and how to get started,

https://www.medicalnewstoday.com/articles/qi-gong-benefits

19. Reflexotherapy, https://beautiliciouswaterford.ie/treatments/ reflexotherapy/

20. Western vs. Eastern medicine: What to know, https://www.medicalnewstoday.com/articles/west-ern-vs-eastern-medicine

21. What are the health benefits of tai chi?, https://www.medicalnewstoday.com/articles/265507

22. What is colour therapy?, https://www.narayanahealth.org/blog/what-is-co-lour-therapy/

23. What is Esoteric Medicine?, https://www.universalmedicine.com.au/articles/ what-esoteric-medicine

24. What is homeopathy?, https://www.webmd.com/balance/what-is-homeopa-thy

25. What Is Leech Therapy?, https://www.healthline.com/health/what-is-leech-therapy

26. What is Naturopathic Medicine?, https://www.webmd.com/balance/what-is-naturo-pathic-medicine

27. What Is Traditional Chinese Medicine?, https://www.webmd.com/balance/what-is-tradition-al-chinese-medicine

28. 6 Science-Supported Benefits of Thai Massage,

https://www.healthline.com/health/thai-mas-sage-benefits

Ключевые слова: альтернативная традиционная медицина, аюрведа, гомеопатия, натуропатия, хромотерапия, психосоматика, эзотерика

Gayane TOVMASYAN

Senior researcher at «Amberd» Research center, ASUE, PhD in Economics, Associate Professor

DO YOU KNOW THAT...?

ALTERNATIVE MEDICAL APPROACHES AND THE DEVELOPMENT OF TRADITIONAL MEDICAL TOURISM

Alternative traditional medicine refers to a variety of healing practices and therapeutic approaches that differ from Western medicine approaches. Alternative healing approaches usually have cultural or historical roots. The article presents a number of alternative treatment methods, such as Ayurveda, traditional Chinese medicine, acupuncture, naturopathy, homeopathy, reflexotherapy, apitherapy, leech therapy, color therapy, cupping therapy, etc., as well as alternative treatment methods in Armenia. Psychosomatics, esotericism and emotion-focused therapy were also discussed. The main directions of alternative medical tourism in the world and the main development challenges were presented.

Keywords: alternative traditional medicine, Ayurveda, homeopathy, naturopathy,

chromotherapy, psychosomatics, esotericism

s

СГ p

СГ ■Г

s

-y

n

Гаяне ТОВМАСЯН с

Старший исследователь исследовательского центра «Амберд», АГЭУ, т

кандидат экономических наук, доцент з

А ВЫ ЗНАЕТЕ, ЧТО...?

АЛЬТЕРНАТИВНЫЕ МЕДИЦИНСКИЕ ПОДХОДЫ И РАЗВИТИЕ ТРАДИЦИОННОГО МЕДИЦИНСКОГО ТУРИЗМА

Альтернативная традиционная медицина относится к множеству лечебных практик и терапевтических подходов, которые отличаются от подходов западной медицины. Альтернативные подходы к лечению обычно имеют культурные или исторические корни. В статье представлен ряд альтернативных методов лечения, таких как аюрведа, традиционная китайская медицина, иглоукалывание, натуропатия, гомеопатия, рефлексотерапия, апитерапия, гирудотерапия, хромотерапия, баночная терапия и др., а также альтернативные методы лечения в Армении. Также обсуждались психосоматика, эзотерика и эмоционально-ориентированная терапия. Были представлены основные направления альтернативного медицинского туризма в мире и основные проблемы развития.

"О &

Б

5

л сг

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.