Научная статья на тему 'Алматы облысы бойынша тағам ӛнімдерінің қауіпсіздігін гигиеналық бағалау'

Алматы облысы бойынша тағам ӛнімдерінің қауіпсіздігін гигиеналық бағалау Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
95
13
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Пестицид / гербицид / инсектицид / фунгицид / контаминация / pesticide / herbicide / insecticide / fungicide / contamination.

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Қ Қ. Тоғызбаева, Л С. Ниязбекова, Ш К. Мырзахметова, А Б. Нуршабекова, Д Д. Жуністаев

Бұл мақалада Алматы облысы Қарасай ауданындағы тағам ӛнімдеріне санитарлық-химиялық және микробиологиялық кӛрсеткіштері бойынша зерттеулер, сонымен қатар азық-түлік құрамында пестицидтер қалдықтарының болуына лабораториялық бақылау жүргізілгені кӛрсетілді.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

HYGIENIC ASSESSMENT OF FOOD SAFETY IN ALMATY REGION

In article presented researches of foodstuff on sanitary and chemical and microbiological indicators, and also laboratory control of the remains of pesticides in food and food staples .

Текст научной работы на тему «Алматы облысы бойынша тағам ӛнімдерінің қауіпсіздігін гигиеналық бағалау»

Вестник КазНМУ, №2(2)- 2014

УДК 613.2:614.31(574.51)

к.К- ТОГЫЗБАЕВА, Л.С. НИЯЗБЕКОВА, Ш.К. МЫРЗАХМЕТОВА, А.Б. Н¥РШАБЕКОВА, Д.Д. ЖУН1СТАЕВ, М.Б. СЕЙТАХМЕТОВА, Э.У.

Калдыбай, л.б. сейдуанова, а.а. т¥рГанбек

С.Ж. Асфендияров атындагы ^азак ¥лттык Медицина Университет/' АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ БОЙЫНША ТАГАМ 9Н1МДЕР1Н1И КАУ1ПС1ЗД1Г1Н ГИГИЕНАЛЫК БАГАЛАУ

Бул макалада Алматы облысы ^арасай ауданындагы тагам ешмдер'ше санитарлык-химиялык жэне микробиологиялык керсетшштер'! бойынша зерттеулер, сонымен катар азык-тYлiк курамында пестицидтер цалдьщтарыньщ болуына лабораториялык бакылау жYргiзiлгенi керсет'лд'!.

ТYйiндi свздер: Пестицид, гербицид, инсектицид,фунгицид, контаминация

^аза^стан Республикасы агроeндiрiстiк багдарламасыныц алдына койган ма^саттарыныц бiрi азыl^-тYлiктiц ^аутаздИн ^амтамасыз ету болып табылады. Осы жагдайда ауылшаруашылы^ ешмдершН бэсекеге ^абтетллИн арттыру, eндiрiсте жаца гылыми жетiстiктердi ^олдану ^арастырылады. Тагам ешмдершН сапасы мен ^аутаздИн бакылау ^аза^стан Республикасыныц Мемлекеттiк санитарлы^-эпидемиологиялы^ бакылау органдары мен мекемелершщ мiндетi болып табылады. Бул халы^тыц денсаулыгына эсер ететш бiр^атар |^аутт факторлардыц алдын алуда мацызды болып саналады. 1991-2001 жылдардан бастап шаруашылы^ ^урылымы б^атар eзгерiстерге ушырады: ауыл шаруашылы^ енд1рюнН Yлесi тeмендедi, ал шаруа ^ожалыгы мен жеке шаруашылы^тыц Yлесi есе бастады. Халы^тыц жекеменшiк шаруашылы^ саласында ет-cYт жэне кeкeнiс eнiмдерi бiрiншi орынга кeтерiлдi, ягни жалпы eнiмнiц 88,5% ^амтыды [1].

1994 жылдан бастап Кооперативтi фермалы^ шаруашылы^ топтары ^урылды [2]. ^аза^стан Республикасыныц статистика агентлпнщ мэлiметiне сYйенсек КФШ жэне жеке шаруашылы^ 89% ет eнiмдерiн жэне 90% сYт eнiмдерiн eндiре бастады. ^азiргi тацда елде мемлекетпк агросаясат^а белсендi ^олдау ^рсеттуде. Ауыл шаруашылы^ты дамыту ма^сатында шагын жэне орта бизнестi дамытуга ^ажетл нормативтт-^ы^ты^ актiлер ^урастырылды.

^аза^станда соцгы онжылда пестицидтердщ ^олдану кeлемi 4 есеге тeмендедi, ал 1флданыстагы жалпы саны жылдан жылга кецд жэне ^азфп кезде олардыц жалпы атаулары 200-ден асты.

80 жылдардыц ортасындагымен салыстырганда eсiмдiктердi |^оргау ^уралдары бiршама тeмендедi. Бул жайыт тек ауыл eнiмдерiнiц ^аржылы^ жагдайына Гана емес, сонымен ^атар eсiмдiктердi 1фргаудагы жаца химиялы^ заттарга жэне пестицидтердщ ру^сат етiлген тiзiмiндегi eзгерiстерге байланысты болды. Осылай, препараттардыц мeлшерi бiрден жогарылады, шыгын орташа кeлемi 0,01-0,3 л/га ^урады [3]. Адам агзасына ауадан, судан жэне тагам eнiмдерiнен тYсетiн пестицидтердщ аз мeлшерi физиологиялы^ жYйелердiц спецификалы^ eзгерiсiне (жедел жэне созылмалы) алып келетiнi баршага мэлiм.

Непзп аурушылды^тыц дамуына халы^тыц сапалы емес тагам eнiмдерiн пайдалануы, жолдагы обьекттер мен сауда жасауга ру^сат етшмейтш орындарда, санитарлы^-гигиеналы^ жэне санитарлы^-ветеринарлы^ ережелердН санталу жэне тасымалдау шартыныц бузылуына тiкелей байланысты. Сонымен ^атар Yй турмысында да ^ателттер орын алып жатады.

Зерттеу ма^саты: тагам eнiмдерiнiц ^аутсвдИн гигиеналы^ бакылау жэне азы^-т^к ^урамында пестицидтер ^алды^тарыныц болуына лабораториялык бакылау жYргiзу. Зерттеу Эдiстерi мен материалдары.

^аза^стан Республикасында гигиеналы^ талаптарга сэйкес келмейтiн тагам eнiмдерiне жYргiзiлген сынамалар кeлемiн сипаттайтын кeрсетiштер айтарлы^тай жогары децгейде емес (2000жылы 0,22%-0,3% ^рсетедО.

Алматы облысы, ^арасай ауданында зерттеу нысындары ретiнде 93eндiрiс орындары ^атысты: сYт , ет eцдеу, ^ус eндiрiсi, кондитерлiк цехтар, дэн eндiрушiлер, алкогольсiз сыра, сYт eндiрiсiндегi шаруашылы^тар жэне т.с.с, ^огамды^ eндiрiстегi -142 нысан, 375 сауда нысандары, 11 бас^а да нысандар, барлыгы - 628 нысан. 9ндiрiстiк шимзаттар мен азы^-т^к

eнiмдерiнiц 3350 зертханалы^ кeрсеткiштерi анализден eткiзiлдi, соныц шшде санитарлы^-химиялы^ кeрсеткiштер бойынша-1054,физико-химиялы^ кeрсеткiштерден -88 сынама, пестицидтердщ ^алды^ кeлемiне -12 сынама, микробиологиялык кeрсеткiштерге- 2294 сынама жYргiзiлдi. Тагам eнiмдерiн зерттеуге алынган материалдарды жинау Алматы облысы^Р ДСМ Мемлекетпк санэпидба^ылау комитетшН департаментi базасынан алынган мэлiметтер бойынша жYргiзiлдi.

Зерттеу нэтижелерi мен талкыланулар

Алматы облысы, ^арасай ауданында eндiрiстiк сала (кэсторындар: сYт, ет eнiмдерi, ^ус eндiрiсi, дэн eндiрiсi, кондитерлiк цехтар т.с.с) экономикалы^ туртыдан алдыцгы ^атарда, 27%-32% ^урайды. Ауыл шаруашылыгындагы халы^тыц непзп eнiмге ^ажетплттершщ 78,9%-ы облысты^ шаруашылы^ жэне кэсторындардыц негiзiнен ^анагаттандырылады. Бул нысандардыц ^оргалуы бiрiншi кезекте халы^тыц денсаулыгына эсерi мол.

9нiмдердi зерттеуде оц нэтижелер аз пайызды ^урады. Зерттеу барысында ет жэне ет eнiмдерiнiц 528 микробиологиялык сынамаларынан 75 сынама оц реакция кeрсеттi, ягни 14,2%-ы ^урайды.

Тагам eнiмдерiнiц бактериалды^ контаминациясы микробты^ тургыдан жогары 1^ауттттт1 кeрсетедi. ^огамды^ тагам eнеркэсiбiнде патогендi жэне шартты патогендi микробтардыц болуы 14,2%-ы ^урайды, шайындыныц лабораториялы^ зерттеулершде 119 сынамасында(11%) оц нэтиже ^рсет^. Ет жэне ет eнiмдерiне жасалган сынамалардыц оц нэтижелерiнiц жалпы саныныц iшiнен санитарлы-химиялы^ кeрсеткiштер бойынша - 9%, микробиологиялы^ кeрсеткiштер -14,2%, eнiмдер мен кeкeнiстерден микробиологиялы^ кeрсеткiштер - 14,9%, шикiзаттар мен бас^а да азы^ eнiмдерi санитарлы-химиялы^ кeрсеткiштерден -13,7%,

микробиологиялы^ кeрсеткiштен -5,9%-ы ^урайды. Ет, сут жэне кондитерлiк eнiмдер, гарнирлер мен салаттар бактериалды ластануга бейiм екенi аны^талды, бул дегенiмiз профилактикалы^ жэне эпидемияга ^арсы шараларды жYргiзуде негiзгi нысандар ретiнде ^арастырылатынын ай^ындайды. Токсикалы^ заттармен тагамды^ eнiмдердiц тeменгi контаминанттылыгы назар аудартады. Сыналып отырган 55 сынаманыц 5-i ягни 9%-ы талаптарга сэйкес еместiгi аны^талды.Тагамды^ eнiмдер мен шикiзаттардан алынган 604 сынаманыц 83ч физико-химиялы^ талаптарга сэйкесаздИн кeрсеттi (13,8%).

Алматы облысында eндiрiске шыгарылуга арналган eсiмдiк тектi eнiмдердiц (картоп, томат, бурыш, сарымса^, сэбiз т.с.с) 364 сынамасына анализ жYргiзiлдi.

^аза^стандагы негiзгi ^олданыстагы тагам eнiмдерiндегi ^алды^ пестицидтердiц санына жYргiзiлген мониторинг нэтижеа соцгы жылдары гигиеналы^ талаптарга сэйкесаз сынамалар саны республика, жеке облыстар бойынша едэуiр аз екенш кeрсеттi. Зерттеу нэтижелерi Алматы облысындагы тагам eнiмдерiне жэне eндiрiстегi шишзаттарга жYргiзiлген сынамалар саны зерттеу барысында бiр децгейде екенiн бай^аймыз (2009ж-534 сынама жэне 2010ж- 548 сынама), ал ^алды^ пестицидтерге жYргiзiлген зерттеулер азайды, 2009ж- 550 сынама, 2010ж- 463 сынамага тeмендеп отыр.

Сонымен ^атар Алматы облысында тагам eнiмдерiне, eндiрiстiк шикiзаттарга жYргiзiлген сынамалардан бiрде-бiр пестицидтер аны^талмаганын атап eту ^ажет.

Вестник КазНМУ, №2(2)- 2014

Пестицидтермен ластанудыц на^тыра^ аны^тау ма^сатында ретроспектива турде 364 сынама анализден eттi. Зерттеу нэтижелерi сынамалардан нитраттардыц ШРЕД-нен аспайтын

кeлемi аны^талганын кeрсеттi. ^алдыщ пестицидтерге оц сынамалар саны 0,27%-ды алып отыр (1 кесте).

1 Кесте - ПестицидтердН ^алдыщ мeлшерiн зерттеу

Аталуы Сынамалардыц жалпы саны Сынаманыц жагымды ^орытынды саны Сынаманыц жагымды салма^ ^рсеткш % бойынша ШРЕК денгешнен асып кет-кен сынама саны Сынама-ныц сэйкес келмейтш мeлшерi%

9амдт теки азы^-тулттер 364 1 0,27±0,12 0 0

Корытындылар.

Мэлiметтерге суйене отырып Алматы облысы ауыл шаруашылыгында пестицидтердi ^олдану тeменгi децгейдеп аймака жататыны аны^талды. Бул бiр жагынан 1^рп

замангы препараттардыц аз дозадагы жогары эсерлИмен байланысты болса, екiншi жагынан айма^тагы агроeндiрiстердiц жогары багадагы улыхимикаттарды алуга мYмкiншiлiк бермеуi. Зерттеуге алынган сынамалардыц физико-химиялы^ параметрлерге тeменгi сэйкессiздiгi жэне оларда ауыр металл

туздарыныц аны^талуы, зерттеуге 1^рп замангы контаминант класстарын табудагы эдiстердi ^олданатын санэпидба^ылау лабораториясын енгiзу мацызды болып саналады. Микробиологиялы^ кeрсеткiштерге оц нэтижелер жиiлiгi 8,8%-ы ^урайды. Тагам eнiмдерiнiц контаминанттылыгыныц ^аутттт позициясы облыс айма^тарында гигиеналы^, климатты^ сипаттамасы бойынша, ауылшаруашылы^ eнiмдерiн eh^^a^ ^олайлы жагдай жасалганы аны^талды.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Жаркинов Е.Ж., Красников В.Н., Тотанов Ж.С., Ташметов К.К., Черепанова Л.Ю.. Современные проблемы гигиены села и задачи научных исследований //Медицина и экология, 2002. - №2(22). - С.27-29.

2 Аубакиров Я.А. Социально-экономические преобразования в сельском хозяйстве Казахстана // - Алматы: Казахстан, 1994, -200 с.

3 Герштейн Е.Г., Накарякова М.В., Борисов С.Ю. Вопросы гигиены труда при применении пестицидов. // Медицина труда и промышленная экология . - 2003. - №11. - С.13-18.

К.К. ТОГУЗБАЕВА, Л.С. НИЯЗБЕКОВА, Ш.К. МЫРЗАХМЕТОВА, А.Б. НУРШАБЕКОВА, Д.Д. ЖУНИСТАЕВ, М.Б. СЕЙТАХМЕТОВА,

А.У. КАЛДЫБАЙ, Л.Б. СЕЙДУАНОВА, А.А. ТУРГАНБЕК

ГИГИЕНИЧЕСКАЯ ОЦЕНКА БЕЗОПАСНОСТИ ПИЩЕВЫХ ПРОДУКТОВ В АЛМАТИНСКОЙ ОБЛАСТИ

Резюме: В статье представлены исследования пищевых продуктов по санитарно-химическим и микробиологическим показателям, а также лабораторный контроль за остатками пестицидов в продуктах питания и продовольственном сырье. Ключевые слова: Пестицид, гербицид, инсектицид, фунгицид, контаминация.

K.K. TOGUZBAYEVA, L.S. NIYAZBEKOVA, SH.K. MYRZAKHMETOVA, A.B. NURSHABEKOVA, D.D. ZHUNISTAYEV, M.B. SEITAKHMETOVA, A.U. KALDYBAI, L.B. SEIDUANOVA, A.A. TURGANBEK

HYGIENIC ASSESSMENT OF FOOD SAFETY IN ALMATY REGION

Resume: In article presented researches of foodstuff on sanitary and chemical and microbiological indicators, and also laboratory control of the

remains of pesticides in food and food staples .

Keywords: pesticide, herbicide, insecticide, fungicide, contamination.

УДК 616.931-036.72(334)

А.Б. ДАНИЯРОВА, С.А. АМИРЕЕВ, А.Г. НАЖМЕДЕНОВА, А.М. КУАТБАЕВА

Казахский национальный медицинский университет им. С.Д. Асфендиярова, кафедра эпидемиологии РГКП «Научно-практический Центр санэпидэкспертизы и мониторинга»

АНАЛИЗ ЗАБОЛЕВАЕМОСТИ ДИФТЕРИЕЙ В РЕСПУБЛИКЕ КАЗАХСТАН

В Республике Казахстан многолетняя динамика за 1990-2012 годы характеризуется вспышечной заболеваемостью дифтерией в период с 1993 по 1998 годы, когда регистрировались локальные вспышки с пиком подъема заболеваемости в 1995 году (1105 случаев, в том числе 31случай с летальным исходом). Последние, эпидемиологически связанные, серии случаев дифтерии были зарегистрированы в 2007-2008 годы в Северо-Казахстанской области.

Объект исследования. Статистические данные по заболемаемости дифтерией и носительством коринебактерий в РК, бактериологические исследования больных и бактерионосителей.

Цель исследования: разработка новых методологических подходов совершенствования эпидемиологического надзора за дифтерией на этапе резкого снижения заболеваемости в РК.

Методы исследования. Эпидемиологические,

бактериологические, иммунологические, серологические и статистические.

Результаты и обсуждение. В период с 2009 по 2012 годы случаи заболевания дифтерией в республике не зарегистрированы (рисунок 1).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.