Научная статья на тему 'АЛМАТЫ ҚАЛАСЫ ЕРЕСЕК ТҰРҒЫНДАРЫНЫҢ РЕВМАТОЛОГИЯЛЫҚ АУРУЛАРМЕН АУРУШАҢДЫҒЫ ЖӘНЕ ОЛАРҒА МЕДИЦИНАЛЫҚ КӨМЕКТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ'

АЛМАТЫ ҚАЛАСЫ ЕРЕСЕК ТҰРҒЫНДАРЫНЫҢ РЕВМАТОЛОГИЯЛЫҚ АУРУЛАРМЕН АУРУШАҢДЫҒЫ ЖӘНЕ ОЛАРҒА МЕДИЦИНАЛЫҚ КӨМЕКТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ Текст научной статьи по специальности «Медицинские науки и общественное здравоохранение»

CC BY
11
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ревматология / аурушаңдық / мүгедектік / респондент / ревматоидты артрит / остеоартроз. / ревматология / заболеваемость / инвалидность / респондент / ревматоидный артрит / остеоартроз.

Аннотация научной статьи по медицинским наукам и общественному здравоохранению, автор научной работы — А. Батырбекова, Ж. Әсіл

Қазіргі таңда ревматологиялық аурулар өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Ол өз кезегінде еңбекке қабілетті жастағы тұрғындар арасында еңбекке жарамсыздыққа алып келеді. Сол себепті ревматологиялық ауруларды ерте диагностикалау мүгедектіктің алдын алу үшін маңызды болып табылады. Мақалада Алматы қаласының ересек тұрғындарының ревматологиялық аурулармен аурушаңдығына талдау жүргізілді. Алматы қаласының 18-69 жас аралығындағы ересек тұрғындар арасында, атап айтқанда Алматы қаласы қалалық ревматологиялық орталығында, №8 қалалық емханасы базасында ревматологиялық аурулармен диспансерлік есепте тұратын 114 пациент арасында ақпараттық келісім алынып, әлеуметтік сауалнама жүргізілді және сауалнама нәтижелеріне талдау жасалды. Науқастарға көрсетілетін медициналық көмекті ұйымдастыру ерекшеліктері сипатталған. Зерттеу қорытындысы Алматы қаласы бойынша ревматолог мамандардың жеткіліксіз екендігін, пациенттердің ақылы жеке клиникаларға және емхананың бағыттауымен қалалық ревматологиялық орталыққа немесе ақылы түрде ревматолог кеңесіне жүгінетіндігін, ревматологиялық орталыққа ревматолог кеңесін алу үшін ұзақ күтетіндігін көрсетті.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по медицинским наукам и общественному здравоохранению , автор научной работы — А. Батырбекова, Ж. Әсіл

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ЗАБОЛЕВАЕМОСТЬ ВЗРОСЛОГО НАСЕЛЕНИЯ ГОРОДА АЛМАТЫ РЕВМАТОЛОГИЧЕСКИМИ ЗАБОЛЕВАНИЯМИ И ОРГАНИЗАЦИЯ ИМ МЕДИЦИНСКОЙ ПОМОЩИ

В настоящее время ревматологические заболевания являются одной из актуальных проблем. Это, в свою очередь, приводит к нетрудоспособности лиц трудоспособного возраста. Поэтому ранняя диагностика ревматологических заболеваний важна для предотвращения инвалидности. В статье проведен анализ по заболеваемости взрослого населения ревматологическими заболеваниями. С получением информированного согласия проведен социальный опрос среди взрослого населения г.Алматы в возрасте 18-69 лет, на базе Городского ревматологического центра и городской поликлиники №8 г.Алматы, а именно среди 114 больных состоящих на диспансерном учете с ревматологическими заболеваниями и результаты опроса были проанализированы Описаны особенности организации медицинской помощи, оказываемой больным. По результатам исследования было показано, что по г.Алматы имеет место нехватки врачей ревматологов, что приводит обращению пациентов в платные частные клиники, вместе с тем им приходится долго ждать платную консультацию ревматолога или же консультацию ревматолога городского ревматологического центра по направлению поликлиники.

Текст научной работы на тему «АЛМАТЫ ҚАЛАСЫ ЕРЕСЕК ТҰРҒЫНДАРЫНЫҢ РЕВМАТОЛОГИЯЛЫҚ АУРУЛАРМЕН АУРУШАҢДЫҒЫ ЖӘНЕ ОЛАРҒА МЕДИЦИНАЛЫҚ КӨМЕКТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ»

«MEDICINE, SCIENCE AND EDUCATION», № 2, 2023

ЭОЖ: 614.2:616-002.77(574) ЭО!: 10.24412/1609-8692-2023-2-69-78

ГТАХА: 76.75.02.

АЛМАТЫ КАЛАСЫ ЕРЕСЕК ТУРГЫНДАРЫНЫН РЕВМАТОЛОГИЯЛЫК АУРУЛАРМЕН АУРУШАЦДЫГЫ ЖЭНЕ ОЛАРГА МЕДИЦИНАЛЫК

К©МЕКТ1 ¥ЙЫМДАСТЫРУ

* А. Батырбекова1, Ж. Эс1л2

1 «КДСЖМ» Казакстандык медициналык университетi ЖШС

Алматы, Казакстан

2 ШЖК «№36 Калалык емханасы» МКК, Алматы, Казакстан

Тушндеме

^aзiргi тацда ревматологиялык аурулар езект мэселелердщ бiрi болып табылады. Ол ез кезегiнде ецбекке кабшетп жастагы тургындар арасында ецбекке жарамсыздыкка алып ке-ледi. Сол себепт ревматологиялык ауруларды ерте диагностикалау мYгедектiктщ алдын алу Yшiн мацызды болып табылады. Макалада Алматы каласыныц ересек тургындарыныц ревматологиялык аурулармен аурушацдыгына талдау жYргiзiлдi. Алматы каласыныц 18-69 жас аралыгындагы ересек тургындар арасында, атап айтканда Алматы каласы калалык ревматологиялык орталыгында, №8 калалык емханасы базасында ревматологиялык аурулармен дис-пансерлiк есепте туратын 114 пациент арасында акпараттык келiсiм алынып, элеуметпк са-уалнама жYргiзiлдi жэне сауалнама нэтижелерше талдау жасалды. Наукастарга керсетшетш медициналык кемектi уйымдастыру ерекшелiктерi сипатталган. Зерттеу корытындысы Алматы каласы бойынша ревматолог мамандардыц жеткiлiксiз екендЫн, пациенттердщ акылы жеке клиникаларга жэне емхананыц багыттауымен калалык ревматологиялык орталыкка не-месе акылы тYPде ревматолог кецесше жYгiнетiндiгiн, ревматологиялык орталыкка ревматолог кецесш алу Yшiн узак кYтетiндiгiн керсеттi.

ТYШндi свздер: ревматология, аурушацдыц, мYгедектiк, респондент, ревматоидты артрит, остеоартроз.

Юркпе. ^аз1рп тацда буын мен дэ-некер тiн аурулары медицинаныц ец езектi мэселелершщ бiрi болып табылады жэне оны дер кезшде емдеу наукастыц физика-лык белсендшш мен ецбекке кабiлеттiлiгiн сактау Yшiн ете мацызды. Тiрек-кимыл ап-паратыныц бузылуы ДYниежYзiлiк денсау-лык сактау уйымы (ДД¥) деректерi бойынша ец кеп тараган созылмалы аурулардыц бiрi болып табылады жэне олардыц саны екi есеге артады деп багаланады. Бул аурулар емiр сапасыныц айтарлыктай теменде-уше экеледi [1]. Ец жиi кездесетш ауруларга остеоартроз, ревматоидты артриттi жаткы-зуга болады. Остеоартроз бYкiл элем бойынша ересек жэне егде жастагы адамдардыц

арасында жш таралган жэне ол мYгедектiкке экеледi. Остеоартроздыц таралуы мен кауiп факторларын зерттейтш деректер денсау-лык сактау саясатын эзiрлеу Yшiн мацызды [2]. ^зе жэне жамбас буыныныц остеоар-трозы кеп таралган жэне де ол жас есе келе жшлейдь Таралуы зерттелетш аймактарга байланысты пациенттiц жынысына тэуелсiз езгерiп отырады [3]. Ревматоидты артриттщ таралуы дYниежYзiлiк масштабта езгерш отырады, коршаган орта кауiп факторлары-ныц эсерi, сонымен катар генетикалык фак-торлар, демографиялык ерекшелiктер жэне баска да себептер эсер етедi жэне енеркэсiбi жаксы дамыган елдерде ец жш кездеседi [4].

ДД¥ мэлiметтерi бойынша элемде тек

КОГАМДЫК ДЕНСАУЛЫК САКТАУ

ревматоидты артритпен халыктыц шамамен 2% - ы зардап шегедь Статистикага сэйкес, артроз 45 жаска дейiнгi адамдардыц 2% -ында, 45-64 жастагы адамдардыц 30% - ында жэне 65 жастан аскан адамдардыц 65-85% -ында аныкталады. Ревматоидты артрит шамамен 1000 адамга шакканда 5 адамда кез-деседi жэне буындардыц ауыр закымдалуы мен мYгедектiкке экелуi мYмкiн. РА-ны ерте диагностикалау жэне емдеу пациенттердщ 90% -ында буын закымдануыныц дамуын болдырмайды немесе айтарлыктай баяу-латады, осылайша туракты мYгедектiкке жол бермейдi [5]. Ревматологиялык аурулар кебшесе эйелдерде жэне 45 жастан аскан пациенттерде жиi кездеседi [6].

Элемнщ кептеген белiктерiнде туратын адамдардыц ревматологиялык, т1рек-кимыл аппараты жэне дэнекер тшшщ ауруларын диагностикалау жэне емдеу эдютерше кол жетюзу мYмкiндiгi шектеуш. Бул мэселе эсiресе табы-сы темен жэне орташа елдердiц ауылдык жер-лерiнде мацызды болып табылады [7].

Америка ^урама Штаттары алдагы онжылдыкта ревматологиялык кызметтiц тапшылыгына тап болады ден болжалу-да, егер бул мэселенiц алдын алмаса бYкiл елдегi ревматикалык аурулары бар на-укастарга кYтiм керсетуге бул жагдай терiс эсер етуi мYмкiн. Ревматолог мамандары-ныц зейнетке шыгуы, эйелдердщ жумыс кYшiне келуi жэне толык емес жумыс кYнiн iздеген ревматолог тYлектерiнiц саныныц есуi медициналык кызмет керсетушiлермен камтамасыз етудiц болжамды темендеушщ мацызды факторлары ретiнде аныкталды [8] Пэкютан халкы 200 миллион адамды курай-ды, онда 75 гана окытылган ревматолог бар. Ревматологиялык кемекке деген кажеттшк-тi канагаттандыру Yшiн жалпы тэжiрибелiк дэрiгерлердi ревматологиялык кемек керсе-ту Yшiн окыту усынылады. Ол Yшiн кыскар-тылган арнайы курстар карастырылган [9]. Сонымен катар Либерияда 4,7 млн адам ревматологиялык кемекке зэру. Либерияда Африканыц баска мемлекеттершдегщей ха-лыкка кемек керсететш ревматологтар жок. Осы мэселенi шешу Yшiн ревматологиялык кемектi керсетудi Yйрететiн арнайы кыска курстар уйымдастырылган [10].

^рек кимыл аппараты мен дэнекер тшнщ аурулары бар наукастарды жYргi-зу мен оцалтуда мынадай жш кездесетiн кателiктер: кеш диагностика, амбулатор-лы карталарда клиникалык диагноздардыц ашылып жазылумауы, диспансеризацияны дурыс жYргiзбеу, кадрлардыц дайындыгы-ныц, олардыц саныныц жеткшказдш. Бул мэселелер наукасты жYргiзу мен оцалту тактикасыныц дурыс болмауына алып ке-ледi. Осыныц барлыгы физикалык калыпка келтiрудiц канагаттандырылмауына, психо-логиялык жэне элеуметтiк-ецбектiк стату-сыныц нашарлауына, мYгедектiкке экелiп согады [11]. Кемек керсетудi жаксарту Yшiн емханага барганда пациенттердiц ка-жеттiлiктерi мен медициналык акпараттан кYтетiн нэтижелерiн багалайды. Пациент-тердiц колданатын кызметтерi туралы пшр-лерiн алу - кызмет керсетудi дамытудыц мацызды куралы болып табылады [12].

Зерттеу материалдары мен эдктерь Отандык жэне шетелдiк монографиялар жэне макалалар, Республикалык электрон-дык денсаулык сактау орталыгыныц Алма-ты каласы бойынша 2019-2021 жж. арналган статистикалык жинагы. Жарияланымдарга талдау PubMed, e-library деректер корынан жYргiзiлдi. Алматы каласыныц 18-69 жас аралыгындагы ересек тургындар арасында, атап айтканда Алматы калалык ревматологиялык орталыгында, №8 калалык емхана-сы базасында ревматологиялык аурулармен диспансерлш есепте туратын 114 пациент арасында акпараттык келiсiм алынып, эле-уметтiк сауалнама жYргiзiлдi. Орталыктыц максаттары мен мiндеттерi халыктыц ревматологиялык кемекке муктаждыктарын ескере отырып ревматологиялык ауруларды, тiптi жасырын сураныстарды канагаттандыру мYмкiндiгi. Эзiмiзге белгш, ^азакстан Республикасында жыл сайын ревматологиялык аурулардыц кебеюi байкалады, бул сезаз ез кезегiнде госпитализация дец-гейiмен багаланатын стационарлык кемек келемшщ улгаюына экеледi [13]. Соцгы он жылда ^азакстан Республикасыныц халкы-на ревматологиялык кемек керсетудi жетш-дiру барысында калалык ревматологиялык орталыкта кептеген максатты iс-шаралар

аткарылды. Мысалы, ^алалык ревматологи-ялык орталык 2016 - 2017 жылга арналган мэлiметтерде ересектерге арналган кеп бейiндi ауруханалар рейтингiнiц нэтиже-лерi бойынша ^азакстан Республикасын-дагы ауруханалар рейтингшде 7 орынды иелендi [14].

Сауалнама респонденттщ жасы, жы-нысы, элеуметпк мэртебесi, бiлiмi, отба-сылык жагдайы, тургылыкты мекен-жайы бойынша дэрiгер-ревматологтiц бар жогын, каншалыкты жиiлiкте ревматологка жYгi-нетiндiгiн, мYгедектiк тобы берiлгендiгiн, медициналык кемектi кандай негiзде ала-тындыгын, дэрiгер кабылдауын канша уакыт ^тетшдшн, медициналык уйыммен калай байланысатындыгын, калай кабылдауга жа-зылатындыгын, дэрiгердiц кабылдауына ка-нагаттануын, емдеу барысында жагдайынын езгеруiн, баска медициналык уйымдарга дэр^ер-ревматолог кецесiне жYгiну себебiн, медициналык уйымныц кызмет сапасын, дэрiлiк препараттардыц колже^мдшгш жэне т.б. жагдайлардыц сипатын аныктауга багытталып курылды. Сандык мэлiметтердi талдау Yшiн параметрлiк емес статистика-

Элеуметпк мэртебесi: жумыс жасай-ды-28 (СА 16,54-32,66), жумыссыз-14 (СА 6,14-18,46), студент-1 (СА -0,86-2,66), зей-неткер-27 (СА 15,74-31,66), YЙ шаруасын-

лык эдютер, сапалык мэлiметтердi талдау Yшiн - Пирсон х 2 критерий колданылды. Статистикалык мацыздылык децгейi Р<0,05 децгешнде аныкталды.

Зерттеу нэтижелер1 жэне оларды талдау. 2021 жылга арналган Республика-лык электрондык денсаулык сактау орта-лыгыныц есебi бойынша Алматы каласында ревматологиялык аурулармен 14913 адам есепте турады [15].

Ревматологиялык аурулармен есепте туратын 114 респонденттщ 39-ы, ягни 34%-ын (СА (сешм аралыгы) 25,32-43,08) ер адамдар, ал 75 адам, 65,8% -ын (СА 56,92-74,68) эйел адамдар курады. Ягни эйел адамдар ею есе кеп. 30-65 жас аралыгында ревматологиялык аурулармен ауыратындар 82,4%-ды курады, ягни ецбекке кабiлеттi жастагы адамдар. Онын iшiнде: 18-29 жас аралыгында-5 (4,4%) (СА 0,56-8,24), 30-39 жас аралыгында - 16 (14,2%) (СА 7,5-20,5), 40-49 жас аралыгында - 26 (23%) (СА 14,94-30,66), 50-59 жас аралыгын-да-28 (24,8%) (СА 16,54-32,66), 60-65 жас аралыгында - 23 (20,4%) (СА 12,68-27,72), 65 жэне одан Yлкен-15 (13,3%) (СА 6,86-19,54) (1-сурет).

дагы эйел-10 (СА 3,5-14,1), декреттiк де-малыста-2 (СА -0,7-4,3), мYгедек-29 (СА 17,24-33,56), баска-3 (СА -0,38-5,58). Ре-спонденттердщ бiлiм децгейлерi бойынша:

1-сурет. Респонденттердщ жасы

орта бшм бар-22 (19,3%) (CA 11,9-26,7), аякталмаган орта бiлiмi бар-6 (5,3%) (CA 1,1-9,5), жогары бiлiмi бар - 49 (43%) (CA 33,72-52,28), аякталмаган жогары бiлiмi бар - 5 (4,4%) (CA 0,56-8,24), арнайы орта бшм1 бар - 30 (26,3%) (CA 18,06-34,54), жогары оку орнынан кeйiнгi - 2 (1,8%) (CA-0,7-4,3). Отбасы жагдайы бойынша: Yйлeнгeн (тур-

мыста) - 74 (64,9%) (CA 55,96-73,84), уй-лeнбeгeн (турмыста eмeс) - 17 (14,9%) (CA 8,22-21,58), ажыраскан - 14 (12,3%) (CA 6,14-18,46), жeсiр - 9 (7,9%) (CA 2,84-12,96).

Рeспондeнттeрдщ 82-i (CA 64,2-81) тургыльщты мeкeн-жaйы бойынша тсргел-гeн eмхaнaдa дэрiгeр-рeвмaтолог жок дeп жауап бeрдi, ол 72,6%-ды курады (2-сyрeт).

2-cypem Тркелген емханада дэрiгер-ревмаmолог болуын aHbiK,may

78 (CA 59,7-77,1) рeспондeнттi ка-лалык рeвмaтологиялык орталыкка eмхa-на багыттаган, ол 68,4%-ды курады. Орта-ша алганда рeвмaтологкa наукастар 6 айда 1 рeт жYгiнeдi, ол 32 адам, 28,1%-ды (CA 19,68-36,52) курады. Рeспондeнттeрдщ 78-i мeдицинaлык кeмeктi тeгiн нeгiздe алады,

ол 77,2%-ды (CA 59,7-77,1) курады, акылы тYPдe - 26 адам (22,8%) (CA 14,94-30,66) алган.

ЖYргiзiлгeн сауалнама нэтижeсiнe CYЙeнсeк рeвмaтологиялык ауруы бойынша мYгeдeктiк 31 рeспондeнттe бар, ол 27,2%-ды (CA 18,86-35,54) курады (3-сyрeт).

3-cypem. Ревмаmологияльщ ауруы бойынша мYгедекmiк

Оньщ iшiндe II топ мYгeдeгi-12 адам (CA 4,76-16,24), III топ-19 адам (CA 9,72-23,68). МYгeдeктiк ауру ауыртпалы^ы-ныц курамдас бeлiгi жэнe дeнсayлык сакта-уда кeп шыFындaрFa экeлeтiндiктeн, зeрттe-yлeргe жаца, эсeрi жаксы eмдiк араласулар стрaтeгиялaрын эзiрлey кaжeттiгiн туды-рады [16]. МысaлFa остеоартрозды алатын болсак, аурудыц клиникалык бeлгiлeрi 65-70 жастан аскандардыц 97%-да аныкталады, ал рeнтгeндe eзгeрiстeр 55-65 жaстaFы eр-лeрдiц 40% -да жэ^ эйeлдeрдiц 28% -да, 70 жастан аскан адамдардыц 80% -да байкала-ды. Эйeлдeрдe тiзe буыныныц закымдануы, ал eрлeрдe жамбас буыныныц закымдануы жш кeздeсeдi. Остeоaртроз - буындарды ауыстырудыц жэнe мeрзiмiнeн бурын мYгe-дeктiк пайда болуыныц жиi кeздeсeтiн œ-бeбi болып табылады [17].

^^ы он жыл iшiндe (2008 жылдан бастап) бiздiц eлiмiздe мaмaндaндырылFaн мeкeмe - ^алалык рeвмaтологиялык ор-талык жумыс iстeйдi. 2015-2017 жж ара-лыFындa Aлмaты каласында калалык рeв-матологиялык орталыкта рeвмaтологиялык ayрyлaрмeн eмдeлгeн барлык eрeсeк ха-лыктыц 68%-ын 18-59 жас aрaсындaFы e^ бeккe кaбiлeттi турFындaр камтыды. Осы наукастардыц 40% ауруы бойынша мYгe-дeк дeп танылды. МYгeдeк дeп тaнылFaн адамдардыц орта жасы 48,3 жасты курады жэнe олардыц 67%-на рeвмaтоидты артрит, aнкилозирлeyшi спондилоартрит, 21%- на созылмалы рeвмaтикaлык жYрeк ауруы, дэ-нeкeр тiннiц диффузды аурулары диагнозы KOЙылFaн [18].

Рeвмaтологиялык кeмeк кeрсeтyдi жeтiлдiрyдiц Yздiксiз жаксаруына кара-мастан ^азакстан Рeспyбликaсындa ха-лыкка рeвмaтологиялык кeмeк кeрсeтyдi уйымдастыруда проблeмaлaр бар. Бул eм-дey мeкeмeлeрiнeн жолдамалардыц кeп бо-луы, олардыц Yздiксiз eсyi, ол eз кeзeгiндe тeрiс сураныска экeп соктырады. Aлмaты

каласы рeвмaтологиялык ayрyлaрмeн ауы-ратын пaциeнттeр госпитализацияны узак кYтeдi, жэ^ олар барлык профильдeрдiц iшiндe офтальмологиялык, эндокринологи-ялык жэнe кардиологиялык профильдeрдeн кeйiнгi тeртiншi орында. «Рeвмaтология» профилi бойынша кYтy узaктыFы 107 кYндi курайды [19].

Дэрiгeр-рeвмaтологкa кaбылдayFa жа-зылFaннaн бастап кYтyгe кeткeн уакытка 10 кYннeн аз дeп 45 рeспондeнт жауап бeр-гeн, ол 40,5%-ды (CA 31,18-49,82) курады, яFни бул пaциeнттeрдiц басым бeлiгi акылы жeкe клиникаларда жэнe калалык рeвмa-тологиялык орталыкта акылы тYPдe ге^с aлFaн. Ceбeбi пaциeнттeрдiц турFылыкты мeкeн-жaйы бойынша тiркeлгeн eмхaнaдa дэрiгeр-рeвмaтолог жок, калалык рeвмa-тологиялык орталыкка eмхaнa жолдама-сымeн кeцeс алу Yшiн узак уакыт кYтпeс Yшiн акылы те^с aлyFa мэжбYр. Рeвмa-толог га^сш 24 адам 10 ^н (21,6%) (CA 13,78-29,42), 28 адам 10-30 ^н (25,2%) (CA 16,96-33,44), 14 адам 1 айдан адп уакыт (12,6%) (CA 6,3-18,9) ^т^н.

Дэр^р^вматолог кабылдауына жа-зылу тYрi: рeгистрaтyрaFa коцырау соFy aркылы,call-center аркылы-55 (48,2%) (CA 38,84-57,56), yчaскeлiк дэр^р жолдама-сымeн-58 (50,9%) (CA 41,54-60,26), жазыла алмадым-1 (0,9%) (-0,86-2,66).

Дэр^рдщ кабылдауына 95 рeспон-дeнттiц ^цш толады, ол 84,1%-ды (CA 76,32-90,28) курады, жартылай 13 рeспон-дeнт (11,5%) (CA 5,44-17,36).

Рeвмaтологтыц кeцeсiн алу Yшiн калалык рeвмaтологиялык орталыкка жYгiнyгe тура кeлeтiндiгiн жэ^ онда бару киындык тудыратынын 65 рeспондeнт растады, ол 57%-ды (CA 50,78-69,62) курады, 18 рe-спондeнт жeкe акылы клиникaлaрFa рeвмa-толог ге^ате барады, сeбeбi жeргiлiктi eм-ханада рeвмaтолог жок eкeндiгiн айтты, ол 15,8%-ды (CA 9,52-23,88) курады (4-сурет).

60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00%

27,20%

15,80%

Тур тылы кты мек ен-жай ым Ц ала лык ревматологи ялы к Же ке ак ы лы кл ин и к ал ар га бойынша емханада жакын орталыкка жугшуге тура ревматолог кецесше барамын, орналасцан келеда, мен \чшн о л алые се бе 61 жерплпсп емханада

ревматолог жок

4-сурет. Царалатын дэриер-ревматолог сидщ тургылыцты мекен-жайыцыздан

цаншалыцты шалгай орналасцан

Баска медициналык уйымдарга дэрь гер-ревматолог кецесiне жYгiнесiз бе жэне оныц себебi: 57 (50%) (СА 40,64-59,36) респондент баска медициналык уйымдарга дэр^ер-ревматолог кецесше жYгiнедi, се-бебi тургылыкты мекен-жайы бойынша емханада дэрiгер-ревматолог жок, 31 (27,2%) (СА 18,86-35,54) респондент калалык ревматологиялык орталыкта бшкп мамандар

кеп болгандыктан сонда жYгiнедi, жеке акылы емханаларда дэрiгерлердiц бшк-тiлiгi жогары деп ойлагандыктан жеке акылы клиникаларга ревматолог кецесiне 10(8,8%) (СА 3,5-14,1) респондент жYгiн-д^ Жок, езiм тiркелген медициналык уйым ревматологы жумысы толык канагаттанды-рады деп - 13 адам (11,4%) (СА 5,44-17,36) жауап бердi (5-сурет).

5-сурет. Басца медициналыц уйымдарга дэркер-ревматолог кецесте жYгiну себеб1

^аралган емхананыц немесе баска медициналык мекеменiц кызмет сапасына 82 (72,6%) (СА 67,66-84,14) респондент

анагаттанды, 25 (22,1%) (СА 14,98-31,22) респондент жартылай канагаттанды, 1 респондент канагаттанамын (СА -0,92-2,72),

5 (СА 0,56-8,64) респондент жауап беруге киналамын деп жауап бердь

Ауруына сэйкес (ревматологиялык диагноз бойынша) тегiн дэрiлiк препараттар-ды 66 (57,9%) (СА 48,66-67,14) респондент алады, 12 (СА 4,76-16,24) респондент ал-майды, 21 (СА 11,14-25,66) респондент-кей кезде емханада дэршк препараттардыц бол-мауына байланысты iшiнара алады, 13 (СА 5,44-17,36) респондент ешкашан алмаган. Кeрсетiлетiн ^меет^ уйымдастырылуын жаксартуга арналган усыныстарга 2 респондент бейiндi мамандардыц кецесше кiру киынды; тугызады, 2 респондент тiркелген емханада ревматолог болса деп, 2 респондент емхана ревматологы мукият тексерiс жYргiзсе деп, 1 респондент белмелер тар деп, 1 респондент тегш дэрiлер алуга мYм-кiндiк жок деп, 1 респондент дэршер жет-кiлiксiз деп, 1 респондент тагы да ревмато-логиялык орталык ашылса екен деп жауап бердь

Ревматологиялы; аурулардыц ерек-шелш (туракты мYгедектiк, ецбекке ка-бшеттшктщ жогалуы, функционалдык бузылулар, буындар, булшыкеттер, т.б. ауырулары мен аскынулар) наукастардьщ мYгедектiгiнiц алдын алу Yшiн ерте ауруды диагностикалау жэне емдеудi ерте бастау ка-жеттiлiгiн тудырады [20]. Ревматологиялык кeмектi жетiлдiру максатында Германияда

2015 жылдан бастап Бастапкы медицина-лык-санитариялык кемек (БМСК) дэр^ер-лерiмен жолданган ревматологиялык ауру-дыц ерте белгiлерi бар наукастарга ашык кецес беру кызметi басталды. Пациенттер келес критерийлердщ кем дегенде бiреуiне сай болса, аптасына бiр рет алдын ала жа-зылусыз консультацияга келе алады: оц рев-матоидты фактор, жогары C-реактивтi акуыз (СРБ), антициклдi цитрулинделген пептидт антиденелер (АЦЦП) немесе антинуклеар-лык антиденелер, 3 айдан астам уакыт маза-лайтын буындардагы немесе аркадагы ауру сезiмi, буындардыц iсiнуi, шыгу тегi белгiсiз кызба немесе жедел булшыкет ауруы бас ау-руымен бiрге немесе онсыз [21].

^орытынды. Осы зерттеуден шыга-тын корытынды, ягни ревматолог мамандардыц жеткшказ екендiгiн, пациенттердiц акылы жеке клиникаларга жэне калалык ревматологиялык орталыкка емхананыц багыттауымен немесе акылы тYрде ревматолог кецесше жYгiнетiндiгiн, ревматологиялык орталыкка ревматолог кецесiн алу Yшiн узак кYтетiндiгiн кeрсеттi. Ол ез ке-зегiнде ревматологиялык кемект1 жетiлдiру кажеттшгш кeрсетедi. Бул мэселелердiц алдын алу жэне оны оцтайландыру Yшiн дэрь гер ревматологтар тапшылыгын шешу жэне ревматологиялык кeмек кeрсететiн уйымдар санын арттыру кажеттiлiгi туындайды.

ЗАБОЛЕВАЕМОСТЬ ВЗРОСЛОГО НАСЕЛЕНИЯ ГОРОДА АЛМАТЫ РЕВМАТОЛОГИЧЕСКИМИ ЗАБОЛЕВАНИЯМИ И ОРГАНИЗАЦИЯ ИМ МЕДИЦИНСКОЙ ПОМОЩИ

*А. Батырбекова1, Ж. Эсш2

:ТОО Казахстанский медицинский университет «ВШОЗ», г. Алматы, Казахстан 2ГКП на ПХВ «Городская поликлиника №36», г. Алматы, Казахстан

Аннотация

В настоящее время ревматологические заболевания являются одной из актуальных проблем. Это, в свою очередь, приводит к нетрудоспособности лиц трудоспособного возраста. Поэтому ранняя диагностика ревматологических заболеваний важна для предотвращения инвалидности. В статье проведен анализ по заболеваемости взрослого населения ревматологическими заболеваниями. С получением информированного согласия проведен социальный опрос среди взрослого населения г. Алматы в возрасте 18-69 лет, на базе Городского ревматологического центра и городской поликлиники №8 г.Алматы, а именно среди 114 больных состоящих на диспансерном учете с ревматологическими заболеваниями и результаты опроса

были проанализированы Описаны особенности организации медицинской помощи, оказываемой больным.

По результатам исследования было показано, что по г.Алматы имеет место нехватки врачей ревматологов, что приводит обращению пациентов в платные частные клиники, вместе с тем им приходится долго ждать платную консультацию ревматолога или же консультацию ревматолога городского ревматологического центра по направлению поликлиники.

Ключевые слова: ревматология, заболеваемость, инвалидность, респондент, ревматоидный артрит, остеоартроз.

MORBIDITY OF ADULT RESIDENTS OF ALMATY WITH RHEUMATOLOGICAL DISEASES AND ORGANIZATION OF MEDICAL ASSISTANCE TO THEM

*А. Batyrbekova1, Zh. Assil2

1LLP Kazakhstan's Medical University «KSPH», Almaty, Kazakhstan 2SUE on the REM «City Polyclinic №36», Almaty, Kazakhstan

Summary

Today, rheumatological diseases are one of the urgent problems. This, in turn, leads to the disability of people of working age. Therefore, early diagnosis of rheumatic diseases is important to prevent disability. The article analyzes the incidence of rheumatological diseases in the adult population. With the receipt of informed consent, a social survey was conducted among the adult population of Almaty aged 18-69 years, on the basis of the City Rheumatological Center and City Polyclinic No 8 analyzed. The features of the organization of medical care provided to patients are described. The conclusion from this study showed that there are not enough rheumatologists, that patients go to paid private clinics and city rheumatology centers with the referral of the clinic or for paid rheumatologists' advice, they wait a long time to get rheumatologists' advice at the rheumatology center.

Key words: rheumatology, morbidity, disability, respondent, rheumatoidarthritis, osteoarthritis.

Эдебиеттер tÍ3Ímí:

1. Fikentscher T., Springorum H.R., Grifka J., Götz J. (2017) Orthoses and assistive devices in rheumatology: Prevention of disability, support of residual function. Z Rheumatol. 76 (3):245-258.

2. Cho H.J., Morey V., Kang J.Y., Kim K.W., Kim T.K. (2015) Prevalence and Risk Factors of Spine, Shoulder, Hand, Hip, and Knee Osteoarthritis in Community-dwelling Koreans Older Than Age 65 Years. Clin Orthop Relat Res. 473 (10):3307-14. Epub 2015 Jul 11.

3. Fan Z., Yan L., Liu H., Li X., Fan K.., Liu Q., Li J.J., Wang B. (2023) The prevalence of hip osteoarthritis: a systematic review and meta-analysis. Arthritis Res Ther. 29; 25 (1):51.

4. Finckh A., Gilbert B., Hodkinson B., Bae S.C., Thomas R., Deane K.D., Alpizar-Rodriguez D., Lauper K. (2022) Global epidemiology of rheumatoid arthritis. Nat Rev Rheumatol. 18 (10):591-602. Epub 2022 Sep 6.

5. Daniel Aletaha, Josef S. Smolen. (2018) Diagnosis and Management of Rheumatoid Arthritis. Clinical Review & Education. 2;320 (13):1360-1372.

6. Larrosa Padró M,. Inoriza J.M., Valls Garcia R., Armengol Pérez E., Nolla J.M., Coderch de Lassaletta J., Perez Berruezo X. (2022) Prevalence of rheumatic diseases in Baix Empordá. Reumatol Clin (Engl Ed). 18 (9):551-556. Epub 2022 May 3.

7. Rezaian M.M., Brent L.H., Roshani S., Ziaee M., Sobhani F., Dorbeigi A., Fatehi Z., Hardy J., Ragati Haghi Y., Maghsoudi T., Beinaghi F. (2020) Rheumatology Care Using Telemedicine. Telemed J E Health. 26 (3):335-340.

8. Kilian A., Upton L.A., Battafarano D.F., Monrad S.U. (2019) Workforce Trends in Rheumatology. Rheum Dis Clin North Am. 2;45 (1):13-26.

9. Khan SE A, Saeed M.A., Batool S., Farman S., Ahmad N.M., Hasni S.A. (2020) A rheumatology curriculum in Pakistan for empowering family physicians and fighting disability. Clin Rheumatol. 39(3):681-687.

10. Lewandowski L.B., Schiffenbauer A., Mican J.M., Moses S.J., Fallah M.P., Plotz P., Katz J.D. (2020) Rheumatology capacity building: implementing a rheumatology curriculum for Liberian health-care providers in 2016. Clin Rheumatol. 39(3):689-696. Epub 2020 Jan 20.

11. Бегун Д.Н. (2015) Проблемы организации медицинской помощи больным ревматическими болезнями в России. URL: https://s.science-education.ru/pdf/2015/5/224.pdf {Begun D.N. (2015) Problemy organizacii medicinskoj pomoshhi bol'nym revmaticheskimi boleznjami v Rossii. URL: https://s.science-education.ru/pdf/2015/5/224.pdf}.

12. Mercieca C., Cassar S., Borg A.A. (2014) Listening to patients: improving the outpatient service. Int J Health Care Qual Assur. 27 (1):44-53.

13. Кулемабева А.Б., Бримжанова М.Д., Есиркепова Г.С. (2017.) Стратегический план развития ревматологического центра. - Алматы: 32 с. {Kulemabeva A.B., Brimzhanova M.D., Esirkepova G.S. (2017.) Strategicheskij plan razvitija revmatologicheskogo centra. -Almaty: 32 s}.

14. Рейтинг медицинских организаций. URL: http://www.rcrz.kz/index.php/ru/2017-03-12-10-51-29/rejting-med-organizatsij. {Rejting medicinskih organizacij. URL: http://www.rcrz. kz/index.php/ru/2017-03-12-10-51-29/rejting-med-organizatsij}.

15. Республиканский Центр Электронного Здравоохранения. Статистические данные за 2021 гг. по городу Алматы. {Respublikanskij Centr Jelektronnogo Zdravoohranenija. Statisticheskie dannye za 2021gg. po gorodu Almaty}.

16. Vos T., Lim S.S., Abbafati C., Abbas K.M., Abbasi M., Abbasifard M., Abdelalim A. (2020) Global burden of 369 diseases and injuries in 204 countries and territories, 1990-2019: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2019. Lancet. 17; 396 (10258):1204-1222.

17. Калягин А.Н., Казанцева Н.Ю. (2005) Остеоартроз: вопросы клиники и диагностики. Сибирский мед. журнал. № 1. - С. 97-101. {Kaljagin A.N., Kazanceva N.Ju. (2005) Osteoartroz: voprosy kliniki i diagnostiki. Sibirskij med. zhurnal. № 1. - S. 97-101}.

18. Кулембаева А.Б., Бримжанова М.Д., Есиркепова Г.С. (2018) Организация оказания ревматологической помощи населению Республики Казахстан: проблемы и перспективы. Медицина (Алматы). №3 (189).С.23-26. {Kulembaeva A.B., Brimzhanova M.D., Esirkepova G.S. (2018) Organizacija okazanija revmatologicheskoj pomoshhi naseleniju Respubliki Kazahstan: problemy i perspektivy. Medicina (Almaty). №3 (189). S.23-26}.

19. Отчет Алматинского городского филиала РГП на ПХВ «Республиканский центр электронного здравоохранения» МЗ РК 2017 г. URL: http://riac-almaty.kz. {Otchet Almatinskogo gorodskogo filiala RGP na PHV «Respublikanskij centr jelektronnogo zdravoohranenija» MZ RK 2017 g. URL: http://riac-almaty.kz}.

20. Решетников А.В., Присяжная Н.В., Павлов С.В., Вяткина Н.Ю., Марочкина Е.Б. (2018). Особенности обращения пациентов за медицинской помощью на этапе дебюта заболевания ревматоидным артритом (по результатам проведения экспертной фокус-группы) // Социология медицины. №2. {Reshetnikov A.V., Prisjazhnaja N.V., Pavlov S.V., Vjatkina N.Ju., Marochkina E.B. (2018). Osobennosti obrashhenija pacientov za medicinskoj pomoshh'ju na jetape debjuta zabolevanija revmatoidnym artritom (po rezul'tatam provedenija jekspertnoj fokus-gruppy) // Sociologija mediciny. №2}.

21. Voigt A., Seipelt E., Bastian H., Juche A., Krause A. (2018). Improved early diagnostics of rheumatic diseases: Monocentric experiences with an open rheumatological specialist consultation. Z Rheumatol. 77 (9):844-849.

Конфликт интересов. Все авторы заявляют об отсутствии потенциального конфликта интересов, требующего раскрытия в данной статье.

Вклад авторов. Все авторы внесли равноценный вклад в разработку концепции, выполнение, обработку результатов и написание статьи. Заявляем, что данный материал ранее не публиковался и не находится на рассмотрении в других издательствах.

Финансирование. Отсутствует.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Сведения об авторах

Корреспондирующий автор. Батырбекова Алия Канатцызы - магистрант 2 курса по специальности «Общественное здравоохранение», ТОО Казахстанский медицинский университет «ВШОЗ» Казахстан, г. Алматы, E-mail: aliabatyrbekova@mail.ru, ORCID https://orcid. org/0009-0009-4734-8083.

дст Жiбек Январцызы - врач-ревматолог, ГКП на ПХВ «Городская поликлиника №36», Казахстан, г. Алматы, E-mail: Assil_zhibek@mail.ru, ORCID https://orcid.org/0009-0002-0310-2566.

Статья поступила: 04.04.2023.

Статья принята: 03.05.2023.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.