АХБОРОТ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ УЧУН ДАСТУР
ИШЛАБ ЧЩИШ
Расулмухамедов Мухамадазиз Махамадаминович, ф.-м.ф.н., доцент
Тошкент давлат танспорт университеты Азимов Абдулхай Абдулатиф угли, асс.
Тошкент давлат танспорт университеты Гаффаров Нуриддин Ёркин угли, МАТ -1 гурууи Тошкент давлат танспорт университети
АННОТАЦИЯ
Бугунги кунда ахборот хавфсизлиги - куп циррали фаолият соуаси булиб, унга фацат тизимли, комплекс ёндашув муваффацият келтириши мумкин. Ушбу муаммони уал этиш учун ууцуций, маъмурий, процедурали ва дастурийтехник чоралар цулланилади. Давлатнинг ахборот хавфсизлигини таъминлаш муаммоси миллий хавфсизликни таъминлашнинг асосий ва ажралмас цисми булиб, ахборотни мууофаза цилиш эса давлатнинг бирламчи масалаларига, давлат сиёсати даражасига айланмоцда. Демак, ахборот хавфсизлиги билан бозлиц муаммоларни уал этиш мазкур ишнинг нацадар долзарблигини англатади.
Калит сузлар: Ахборот хавфсизлиги, ахборотни мууофазаси, Маълумотлар базаси.
ABSTRACT
Today, information security is a multifaceted field of activity, and only a systematic, comprehensive approach to it can bring success. Legal, administrative, procedural and software measures will be taken to solve this problem. The problem of information security of the state is a key and integral part of national security, and the protection of information is becoming a priority of the state, the level of public policy. So, addressing information security issues means how relevant this work is.
Keywords: Information Security, Information Protection, Database.
Ахборот хавфсизлигини таминлаш нафакат техник воситалар, балки дастурий таъминот хам ахамиятлидир.Шу сабабли, С# дастурлаш тилида Бул функциялари ёрдамида ахборот хавфсизлигини таъминлаш учун дастуришлаб чикиш асосий максади хисобланади.
Амалга ошириш доирасида куйидаги масалаларни ечиш кузда тутилган:
- Ахборот хавфсизлиги ва ахборотни мухофаза килиш хакида маълумотлар бериш;
- Бул функциялари хакида маълумотлар бериш;
- ахборот хавфсизлигини таъминлаш учун Бул функциясидан фойдаланган холда дастур ишлаб чикиш назарда тутилган.
Маълумотлар базасини яратиш, ахборот хавфсизлиги, химоя воситалари, дастурлаш технологиялари усуллари, объектга ёъналтирилган дастурлаш усуллари жорий этилган.
XXI асрда шахс, жамият ва давлат тараккиётида ахборот ресурслари ва технологияларининг ролини ортиши натижасида Узбекистан Республикасида фукаролик жамиятини ахборотлаштирилган жамият сифатида куриш масаласини хал этиш билан бирга куйидаги омиллар миллий хавфсизликни таъминлаш тизимида ахборот хавфсизлигининг етакчи урин эгаллашини белгилайди:
- миллий манфаатлар, уларга тажовуз ва уларни бу тажовузлардан химоялаш ахборот ва ахборот сохаси оркали ифодаланади, амалга оширилади;
- инсон ва унинг хукуклари, ахборот ва ахборот тизимлари хамда уларга эгалик килиш - бу нафакат ахборот хавфсизлигининг асосий объектлари, шу билан бирга жами хавфсизлик сохаларидаги хавфсизлик объектларининг асосий элементларидир;
- ахборот ёндашувидан асосий илмий-амалий усул сифатида фойдаланиш оркали миллий хавфсизлик масалаларини хал этиш мумкин;
- миллий хавфсизлик муаммоси яккол ажралиб турувчи ахборот тавсифига эга.
Ахборот хавфсизлиги тизими давлатнинг ахборот сохасидаги сиёсатини мамлакатда миллий хавфсизликни таъминлаш давлат сиёсати билан чамбарчас боглайди. Бунда ахборот хавфсизлиги тизими давлат сиёсатининг асосий ташкил этувчиларини яхлит бир бутунликка бириктиради. Бу эса ахборот хавфсизлигининг роли ва унинг мамлакат миллий хавфсизлиги тизимидаги мавкеини белгилайди. Ахборот сохасидаги Узбекистоннинг миллий манфаатларини, уларга эришишининг стратегик йуналишларини ва уларни амалга ошириш тизимларини узида акс эттирувчи максадлар яхлитлиги давлат ахборот сиёсатини англатади. Шу билан бирга давлат ахборот сиёсати мамлакатнинг ташки ва ички сиёсатининг асосий ташкил этувчиси хисобланади ва жамиятнинг барча жабхаларини камраб олади.
Ахборот хавфсизлигининг замонавий концепцияси ахборот хавфсизлигини таъминловчи максадлар, вазифалар, тамойиллар ва асосий йуналишлар буйича расмий нуктаи назарлар мажмуини билдиради.
Куйида ахборот хавфсизлигининг асосий ташкил этувчилари ва жихатлари келтирилган:
- ахборотни мухофаза килиш (шахсий маълумотларни, давлат ва хизмат сирларини ва бошка турдаги таркатилиши чегараланган маълумотларни куриклаш маъносида);
- компьютер хавфсизлиги ёки маълумотлар хавфсизлиги - компьютер тармокларида маълумотларнинг сакланишини, фойдаланишга рухсат этилганлигини ва конфеденсиаллигини таъминловчи аппарат ва дастурий воситалар туплами, ахборотдан муаллифлаштирилмаган фойдаланишдан химоя килиш чоралари;
- ахборот эгаларига ёки ахборотдан фойдаланувчиларга хамда уни куллаб кувватловчи инфратузилмага зарар етказиши мумкин булган табиий ёки сунъий характердаги тасодифий ёки касддан таъсир этишлардан ахборот ва уни куллаб кувватловчи инфратузилманинг химояланганли;
- фукаролар, алохида гурухлар ва ижтимоий катламлар, умуман олганда ахолининг яшаш фаолияти, таълим олиш ва ривожланишлари учун зарур булган сифатли ахборотга булган талабларининг химояланганлиги.
Хавфсизлик сиёсати - хавфсизлик объектлари ва субъектларининг берилган куплигининг хавфсизлигини таъминлаш процедуралари ва механизмларини белгиловчи коидалар туплами. Тизим хавфсизлигини таъминлашнинг аник механизмларини танлаш кабул килинган хавфсизлик сиёсатига мувофик амалга оширилади.
REFERENCES
1. Плагиатни кидириш усулларини ишлаб чикиш. Муаллиф: Абраров Ринат Динарович. Сарлавха: Махсус сон. Томонидан нашр этилган: "Ёш олим" да 12-сон (116) 5-7-бетлар. Июнь-22016
2. Матннинг узига хослигини текшириш. [Электрон ресурс]. - Кириш тартиби: хттпс: / / ^^^^этхт. ру/антиплагиат/
3. Антиплагиатни кандай алдаш керак. Антиплагиатни алдашнинг ишлаш усуллари. [Электрон ресурс]. - Кириш режими: хттп://студроом.ру/ антиплагиат.