Научная статья на тему 'АГИОТЕРМИНЛАР ТАРЖИМАСИНИ БЕРИШ ТАМОЙИЛЛАРИ'

АГИОТЕРМИНЛАР ТАРЖИМАСИНИ БЕРИШ ТАМОЙИЛЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
178
37
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
термин / терминология / агиографик терминлар таржимаси / диний матнлар таржимаси / таржима усуллари / term / terminology / translation of hagiographic terms / translation of religious texts / translation methods.

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Тухтасинова, Нигина Башировна

Ушбу мақолада олимларнинг тадқиқотларида агиотерминлар таржимаси таҳлил қилинган. Ўзбек тилшунослигида лексикография соҳасини ривожлантириш, турли хил соҳавий луғатлар яратиш борасида жуда кўп ишлар амалга оширилган бўлсада, бироқ агиографик терминларнинг назарий ва амалий масалалар ечимига бағишланган тадқиқотлар мавжуд эмас.Бу эса ўз навбатида бизнинг тадқиқотимизнинг долзарб ва заруратини яна бир карра исботлади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PRINCIPLES OF TRANSLATION OF AGIOTERMINES

This article analyzes the translation of hagiographic terms in the research of scientists. In Uzbek linguistics, a lot of work has been done to develop lexicography, create dictionaries in various fields, however, there are no studies devoted to solving theoretical and practical problems of hagiographic terms.This, in turn, once again confirmes the relevance and necessity of our study

Текст научной работы на тему «АГИОТЕРМИНЛАР ТАРЖИМАСИНИ БЕРИШ ТАМОЙИЛЛАРИ»

АГИОТЕРМИНЛАР ТАРЖИМАСИНИ БЕРИШ ТАМОИИЛЛАРИ

d 10.24412/2181-1784-2021-1-217-227

Тухтасинова Нигина Башировна

Узбекистан Миллий Университети докторанти

Аннотация: Ушбу маколада олимларнинг тадкикотларида агиотерминлар таржимаси тахлил килинган. Узбек тилшунослигида лексикография сохасини ривожлантириш, турли хил сохавий лугатлар яратиш борасида жуда куп ишлар амалга оширилган булсада, бирок агиографик терминларнинг назарий ва амалий масалалар ечимига багишланган тадкикотлар мавжуд эмас.Бу эса уз навбатида бизнинг тадкикотимизнинг долзарб ва заруратини яна бир карра исботлади.

Калит сузлар: термин, терминология, агиографик терминлар таржимаси, диний матнлар таржимаси, таржима усуллари

Abstract: This article analyzes the translation of hagiographie terms in the research of scientists. In Uzbek linguistics, a lot of work has been done to develop lexicography, create dictionaries in various fields, however, there are no studies devoted to solving theoretical and practical problems of hagiographic terms.This, in turn, once again confirmes the relevance and necessity of our study.

Keywords: term, terminology, translation of hagiographic terms, translation of religious texts, translation methods.

Охирги йилларда кескин ижтимоий-иктисодий хамда илмий-техник сохаларда руй бераётган узгаришлар ва янгиланишлар жараёни хар бир фан сохасига туб узгаришларни олиб кирмокда. Айникса, тилшунослик сохасида янги суз ва ибораларнинг кириб келиш бу борада жиддий мулохазаларни олиб бориш заруратини пайдо этмокда. Зеро, "Фан ва техника шиддат билан ривожланаётган бугунги кунда хилма-хил фан соуаларида кун сайин куплаб янги тушунчалар вужудга келмоцда. Табиийки, уларнинг барчаси махсус тил бирликлари, яъни терминлар билан ифодаланади. Хар бир соуада ахборот узатиш ва цабул цилиш учун уша соуанинг барча талабларига жавоб бера оладиган, тартибга солинган терминлар тизимига эутиёж сезилади". [1] Тилшуносликда янги терминларнинг кириб келиши янги имкониятларни

очибгина колмай, узига хос кийинчиликларни хам пайдо килишини инкор этиб булмайди.

Терминологиянинг тарихий илдизлари, тараккиёт боскичлари, терминларнинг миллий узига хослиги, уларнинг таснифи ва тавсифи каби масалалари тадкики борасида хориж олимлари куплаб тадкикот олиб борганлар. А.Рей, Ж.Сейжер, О.Вюстер, Ю.Марчук, Ж.Корню, Р.Теммермен, В.Лейчик, С.Омарова, М.Паржева, Ш.Шелов, О.Ахмановалар иши шулар жумласидандир.

Узбек олимлари томонидан хам мазкур йуналишда куплаб тадкикотар амалга оширилган. Узбек тили терминологияси тадкики утган асрнинг 30-йилларига тугри келади. Бу борада тилшунос олимлар У.Турсунов, А.Хржиев, А.Мадвалиев, С.Акобиров, Р.Дониёров, Н.Усмонов, Х.Дадабаев, Х.Бектемиров, Э.Бегматовларнинг терминологияга багишланган илмий асарлари сохалараро терминологияни шакллантиришда назарий-методологик асос булди. Шунингдек, О.Ахмедов, Х.Палуанова, Д.Кадирбекова, Т.Валиев, Д.Ходжаеваларнинг солик ва божхона, экология, спорт, АКТ, йулсозлик, тилшунослик сохаларига оид терминлар системасининг лингвистик ва назарий методологик хусусиятларини тадкик этишга багишланган ишлари хам мазкур сохадаги назарий ва амалий масалалар ечимига каратилган. [2]

Б.Суюнов тиббиёт терминларининг тилимизга кириб келиши ва уларнинг сабабларини очиб беришга каратилган терминларни куллашда тилимизда бир канча муаммолар мавжудлигини куйидагича асослаб берди:

Нутк муаллифи терминнинг туб маъносини тугри англаб етмайди. Натижада, уни мантикан тугри келмайдиган сузлар билан бириктириб, жумла тузади;

баъзан муаллиф онгли равишда мавжуд терминлардан фойдаланмасдан, омма учун тушунарсиз - янги терминлардан фойдаланади;

купинча, тилни яхши билмаслик, унинг лексик-семантик, синтактик имкониятлари хамда хусусиятларини яхши тушунмаслик сабабли нуткда терминлар мантикан нотугри кулланилади;

тилда суз ясалиши конун-коидаларини яхши билмаслик натижасида хам нотугри терминлар ясаш ёки ижод килиш кузатилади. [3]

Демак, тилимизда шундай сузлар борки, улар алохида семантик майдон сифатида фан билан, фан тараккиёти, ундаги янгиликлар ва узгаришлар билан бевосита боглик холда юзага келади ва яшайди.

Г.Исмоилова турли тизимдаги тилларда гендерга оид терминологиянинг шаклланишида лингвистик ва экстралингвистик омилларни аниклашга

багишланган тадкикотида гендер муносабатларининг давлат сиёсати даражасига кутарилиши гендерга оид терминлар тизимини чукур тадкик этиш, бундай терминларнинг ономасиологик, семасиологик, лексикографик хусусиятларини когнитив аспектда ёритиш, тилнинг когнитив имкониятларини оламни категориялаштириш ва концептуаллаштириш нуктаи назаридан очиб берган.[4]

Демак, узбек тилшунослигида лексикография сохасини ривожлантириш, турли хил сохавий лугатлар яратиш борасида жуда куп ишлар амалга оширилган булсада, бирок агиографик терминларнинг назарий ва амалий масалалар ечимига багишланган тадкикотлар мавжуд эмас, агиографик ёки агиологик терминларнинг изошли лугати, таржима лугатлари муаммолари ечимига багишланган йирик монографик тадкикот олиб борилмаганлигини курсатмокда. Бу эса уз навбатида бизнинг тадкикотимизнинг долзарб ва заруратини яна бир карра исботланди.

Хориж олимлари эса аксинча бу борада анча илгор эканликлари урганган материалларимизнинг сони ва салмогидан англашимиз мумкин. Бу борада мавжуд ишларни бирма-бир тахлилга тортамиз. Т.Ю.Галкина иконографик адабиётлардаги конфессионал терминлар таржимаси муаммоларига багишланган тадкикотида асосан рус ва инглиз тилидаги матнларнинг таржимаси муаммоларини урганади. Олима масалага асосан текстологик, терминологик ва таржима нуктаи назаридан ёндашиб энг аввало таржимон иконографик адабиётларда учрайдиган конфессионал терминларнинг мазмун мохиятини чукур англаши, лингвистик ва экстралингвистик илми кенглиги ва хар бир конфессия маданиятидан хабардорлик даражаси юкори булиш даркорлигига эътибор каратади. Т.Ю.Галкина куйдаги вазифаларни аниклашни уз олдига максад килиб олади, яъни:

1) турли жанрлардаги булган иконографик асарларни урганиш;

2) иконографик асарлар таржимасида учрайдиган терминларни лексик, семантик ва прагматик томонларини аниклаш;

3) адекват таржимага эришишда макбул усулларни танлаш;

4) иконографик адабиётлар тадкикикига багишланган ишларни тахлил килиш.

Олима рус тилидаги иконография терминнинг инглиз тилидаги иконография лексикаси орасидаги фарки тугрисида шундай дейди:

"Наличие расхождений между русской терминологией «иконография» и английской терминологией «iconography» обусловлено рядом

интралингвистических и экстралингвистических факторов, связанных с семантической структурой лексем, с историей развития религиозных культурных условий, с языковыми контактами. "[5]

Тадкикот натижасида олим иконографик адабиёт матнларини икки турдаги китобхонга йуналтириши лозимлигини курсатиб утади:

Кенг китобхон оммасига (яъни конфессионал билимга эга булмаган китобхонлар назарда тутилади).

Касбий йуналтирилган китобхонлар.

Олима махсус сохадаги мутахассислар деганда иконографлар, рассомлар, реставраторлар, тарихчилар, маданиятшунослар ва санъатшуносларни назарда тутган. Чунки улар иконографик адабиётнинг терминологик аппаратини бошкка тур китобхонларга нисбатан яхши тушунади, англайди ва фарклай олади.

И.Ж.Едиханов Каюм Носирийнинг "Кобуснома" асарининг русча таржимасида диний-дидактик лексикани угиришнинг узига хос жихатларини урганади. Маълумки, "Кобуснома" XI асрда форс тилида ёзилган нодир асар булиб 1432 йилда турк тилига, 1786-1787 йилда уйгур тилига, 1881 йилда татар, 1886 йилда эса рус ва француз тилига хамда 1992 йилда эса узбек тилидан козок тилига таржима килинган. Каюм Носирий тарихчи-этнограф, ёзувчи, татар адабиёти ривожига улкан хисса кушган адабиётшунос шунингдек, мусулмон давлатлари маданиятини чукур урганган маърифатпарвар олим. К.Носирий "Кобуснома"ни турк тилидан татар тилига таржима килган булса, О.С.Лебедева эса татар тилидан рус тилига таржима килган. И.Ж.Едиханов мазкур асарни таржимон О.С.Лебедова томонидан угирилган вариантини урганади. Тадкикотчи асосан диний лексикани рус тилига угирилишини киёсий тахлил килиш жараёнида жуда куп араб ва форс тилидан узлашган сузларни учратади. Булар асосан, намоз, руза, уаж, шаходат, умра кабилар. Масалан:

"Любое дело может стать поклонением: учёба, работа, помощь нуждающимся, намаз. Если у тебя появилось возможность поехать в Мекку, ты должен ехать для хаджа а не умры, которую ты не обязан делать ".[6]

Тахлиллар шу нарсани курсатдики, таржимада таржимон узлашма сузларни транслитерация, изохли таржима ва компенсация усуллари оркали беришга харакат килади. Трансфармацион тахлил эса куп холларда адекват таржима яратишга хизмат килгани аникланган. Тадкикотчи, уз урнида тугри кайд этиб утади, яъни диний терминларни таржима тилда беришда таржимоннинг укувчига матнни тугри ва тушунарли етказиб беришга харакат

килиб таржима матнини купайиб кетишига сабаб булган бирок бу контекстуал маънони укувчига тугри ва аник етказиб беришга хизмат килган.

Н.М.Улуков узбекча диний матнлар экзотик лексикасини илмий назарий жихатдан урганиб узбек тилшунослигида биринчи марта УДМ экзотизмларнинг лугавий маъновий, услубий хусусиятлари кенг тахлил килган, мавзуий жихатдан гурухларга ажратган, экзотизмларнинг тил лексикасидаги урни, уларнинг уз ва узлашма катлам сузларидан фаркли хусусиятларини ёритган. Хусусан, олимнинг УДМ ларда учрайдиган 500 га якин экзотизмлар семик тахлил усули асосида экзотик сузлар, экзотик атокли отлар каби йирик мавзуий гурухларга, уз навбатида, бу гурухлар яна бир катор кичик мавзуий гурухларга ажратилганлигини диссертация билан батафсил танишиш натижасида билиб олдик. [7] Айникса, Носиржон Улуковнинг экзотик атокли отларни антропонимлар, теонимлар, топонимлар, зоонимлар, хрононимлар каби турларга ажратгани бизнинг тадкикотимиз доирасида яратиладиган агиотерминлар лугатини гурухлашда узининг ижобий натижасини берди. Биз хам уз ишимизда олимнинг мазкур турларига таянган холда французча-узбекча агиотерминлар лугатимизни ишлаб чикдик ва унга Узбекистон Республикаси Кучмас Мулк агентлиги томонидан патент гувохнома олдик.

Ш.Д.Юсупова диний матнларнинг лингвопрагматик жихатлари динга оид терминларнинг семантик хусусиятларини урганган, динга оид лексик бирликларни лисоний воситаларнинг функциялари аниклаган, диний матнларга хос лингвопрагматик хусусиятларни нуткий актлар назарияси асосида тадкик этган. [8] Тадкикотда Куръон тафсири, хадислар, Шайх Мухаммад Содик Мухаммад Юсуф маърузалари, Алихонтура Согунийнинг «Тарихи Мухаммадий» асари, диний-оммабоп нашрлар («Х,идоят» журнали ва «Ислом нури» газетаси) материаллар илмий жихатдан чукур урганилган. Олима диний матнларнинг услубий, функционал ва лингвопрагматик хусусиятларини тадкик этиш оркали узбек тилидаги диний матнларнинг бошка матн турларидан фаркли хусусиятлари очиб бериб, уларни лексик бирликлар оркали таснифлаган, диний терминлар терминлашиш, детерминлашиш ва ретерминлашиш ходисалари асосида ёритиб берган. Мазкур диссертация агиографик терминлар таркибига кирган диний матнларнинг тадкикига багишланганлиги учун мазкур ишни хам илмий жихатдан куриб чикишга карор килдик. Айникса, ишда диний матнларга оид сохавий лексик бирликлар диний терминологик лугат яратишда манба булиб хизмат килиши далилланган.

Шахзода Юсупова узбек тилидаги ислом динига оид огзаки ва ёзма диний матнларни бир неча гурухларга булиб таснифлаган.Мазкур тасниф билан батафсил танишиб чикдик, чунки тадкикот доирасида агиографик матнлар таркибига кирувчи барча булимларни батафсил урганиб чикишни жоиз топдик. Олиманинг таснифи куйидагича:

1) Мукаддас диний матнлар. Бу гурух таркибига Куръон Тафсири киритилади. Мукаддас диний матнларнинг узига хос жихати уларнинг инсон томонидан яратилмаганлиги, Яратган томонидан нозил килинганлигида деб бахоланади.

2. Хддислар. Хддис Мухаммад Пайгамбар (с.а.в.)нинг курсатмалари, насихатлари келтирилган матн тури булиб, бир неча асрлик кадимий тарихий хусусиятларни узида жамлайди.

3. Диний илмий асарлар. Ушбу гурухга Куръонни укиш ва урганиш, тажвид, буюк алломалар, мухаддислар ва хадисшунослик илми, фикх каби йуналишларда ёзилган, умумхалк томонидан камрок мурожаат килинадиган, асосан, диний уламолар, олимлар ва шу йуналишда фаолият олиб борадиган мутахассислар учун яратилган китоблар киради. Бугунги кунда диний илмнинг ривож топиши, жамият аъзоларининг купчилик кисмида бундай билимларни эгаллаш иштиёкининг пайдо булиши, диний масалаларни чукуррок англаш зарурати динга оид илмий адабиётларга хам кенг жамоатчилик томонидан куп мурожаат этилишига сабаб булмокда. Бу эса диний матнлар учунгина хос булган жихатни - бир вактнинг узида хам илмийлик, хам оммабопликни узида жамлаш хусусиятини намоён этади. Мустакиллик даврида яратилган катор илмий китоблар, хусусан, Шайх Мухаммад Содик Мухаммад Юсуфнинг асарлари ана шундай асарлар сирасига киради.

4. Динга оид терминографик ва комусий лугатлар. «Ислом энциклопедияси», -^омус» лугати, О.Носиров, М.Юсупов, Ю.Рахматуллаев, А.Нишоновлар томонидан яратилган арабча-узбекча «Ан-Наъим ул-кабир» лугати, М.Умархужаевнинг «Диний атамалар ва иборалар» лугати кабилар шулар жумласидандир.

5. Диний публицистик матнлар гурухи. Бу гурух диний мазмундаги оммабоп нашрлар («Х,идоят», «Муминалар» журналлари, «Ислом нури» газетаси каби), диний телекурсатувлар («Х,идоят сари» каби), диний ахборот берувчи интернет сайтларини камраб олади.

6. Диний ваъзлар. Диний мазмундаги ваъзлар, одатда, дин билимдонлари, олимлар, имом-хатиблар, корилар томонидан укилади.

7. Дуо матнлари. Дуо диний эътикодда мухим роль уйнайди, динга сигинувчи хар кандай инсон дуо килиш оркали Яратган билан мулокотга киришади. Шу сабабли хам дуо барча учун хосдир. Дуо матнлари огзаки ва ёзма шаклларга эга булиб, сузлашув нуткида, бадиий нуткда, динга оид илмий адабиётларда, диний публицистик асарларда учрайди.

Мазкур тасниф жуда мукаммал тасиф хисобланиб, ундан лугатлар тузишда уларни гурухлаштиришда унумли фойдаланиш мумкин. Аммо узбек лугатшунослиги ёки таржимашунослигида агиографик терминларнинг тадкикига багишланган яхлит монографик иш булмаганлиги сабабли диний матнлар, диний терминлар тадкикига багишлаган диссертацияларни куриб чикдик.

Д.Л.Шагдарова буддавийлик лексикаси ва терминологияси хамда унинг таржима муаммоларига багишланган ишида мазкур терминни урганишда гурухлар, кичик гурухлар хамда микросестемаларга ажратиб урганишни лозим топади.[9] Таржима жараёнида буддизм терминларини угиришда миллий-хусусий ёндашувлар талаб этади. Бундай терминларга матн ичида ёки сатр остида изохи талаб этувчи лексика сирасига киритади. Олим бурятлик таржимонлар томонидан буддизм реалияларини таржимасида куйидаги усулларга асосланиш лозимлигини курсатиб утади:

1) узгаришсиз кабул килинган узлашган сузлар: хубаоак -хуварак, лам-лама, дацан-дацан, дамаари-дамский барабанчик, бубен, ошор-ваджра;

2) матн ичида ёки сахифа остида изох талаб этувчи узлашган сузлар: олбоки-маленькие тюфячки, обшитые дорогой материей;

3) кадимги мугул (бурят тили) тилида изох келтириш: Бхагават - Илажа тугэс нугшэгсэн.

4) таржима тилига якин булган суз оркали ифодалаш: ород лама (дослов.русский лама) - поп, шажанной лама (жаслов. Мусульманской религии лама) мулла.

Д.Шагдарова таклиф килган усулларидан туртинчи усулни миллий узига хос сузлари билан улар орасида катта фарк борлиги туфайли доимо хам таржимада шароитида узини окламаслигини айтиб утади. Шунингдек, мавжуд изохли лугатларда махсус терминларнинг барчасини топишнинг иложи йуклигини курсатиб махсус таржима лугатлар яратиш таржиманинг лексикографик муаммоларини бартараф этадиган асосий факторлардан бири эканлигини тайд этади.

Француз олими Адриана Сербан диний матнлар таржимаси тадкикига багишланган ишида XVII асрдан то хозирги кунга кадар Трансилванияда (Руминия) руминларнинг сиёсий хокимияти, хокимият билан диннинг узаро алокадорлигини очиб беради, диний матнлар ва уларнинг таржимаси, шунингдек, мазкур мавзудаги матнлар таржимасининг узига хос лингвистик ва экстралингвистик жихатларига тухталиб утади.[10]0лим мазкур лисоний тусикларни куйидагича асослаб беради:

"La traduction des textes religieux a toujours été une entreprise délicate, parfois carrément périlleuse, surtout quand il s'agit d'un texte sacré, donc du texte

л

central d'une religion, tel la Bible, le Coran ou la Torah. A part les difficultés de transfert linguistique et culturel d'un message complexe, à plusieurs niveaux d'interprétation, il reste tout un ensemble de facteurs à prendre en considération, dont l'histoire du texte, son impact sur la vie religieuse et sociale des individus, voire de peuples entiers, l'influence qu'il a pu avoir sur la production culturelle dans tous ses domaines, mais également les éventuelles traductions précédentes ou l'interdit de traduire, qui peuvent orienter les attentes et, par conséquent, les réactions des personnes auxquelles s'adresse la traduction ou retraduction. " Хдкдкатдан хам, диний матнлар таржимаси хам нозиклик билан бирга ута масъулиятли таржима хисобланади. Айникса, мукаддас битиклар таржимаси яъни Библия, Курон, Тора хакидаги матнлар таржимондан катта махорат талаб этади. Чунки бундай матнлар таржимаси хар кандай таржимондан катта тайёргарлик куриш шу билан бирга, хам лисоний, хам маданий, хам тарихий, хам диний хам ижтимий хаётдан бохабар булиши шарт. Диний матнлар, улар мазмунида акс этган агиографик терминларни угириш хар кандай таржимонни гангитиб куйиши мукаррар.

У.С.Мустафин татар тилида Курон таржималарини лингвистик ва теологик йуналишда урганади.[11] У оятлар тахлили ва уларнинг таржимаси сифатини тахлил килади. Олим уз ишининг илмий ахамиятини очиб беришда биринчи уринда татар мусулмонларининг бугунги кундаги Курон шархларини, оятларнинг мазмун мохиятини урганишга булган кизикиши ортганлиги, шу билан бирга олимларнинг мазкур сохада турли хил ракурсларда Курон таржималарини чукуррок тахлил килишга, бу борада бахс мунозаларнинг кучайганлигини таъкидлаб утади. Шу билан бирга бугунги кунда татар олимларининг Курон таржима мактаблари илмий тадкикотлар олиб боришдаги урни ва ахамияти ортиб бораёганлиги, татар ва рус тилида киёсий тадкикотларнинг купайганлигини тадкикотлар ва олимлар ишлари мисолида

ёритиб беради. Курон таржимаси ва Курон шархи янги таржима йуналиши ва усуллари шаклланиб бораёганлиги араб ва форс тилидан татар тилига килинган таржималарни тахлилга тортади.

Таржимашунос олима Раима Ширинова француз адабиётидан узбек тилига таржима килинган асарларни аслиятга мувофиклик даражасини тахлил килиш жараёнида католик динн пешволари мансаблари ва унвонларини узбек таржимонлари томонидан нотугри угирилини куйидагича асослаб:

"Католик дин пешволарининг мансаблари ва унвонлари билан бозлиц терминлар уам турли таржимонлар томонидан турлича таржима цилинган. Баъзан уатто бир таржимоннинг узи уам бир атамани бир неча куринишда таржима цилганларини гувоуи буламиз. Жумладан, биргина "аббат" (abbé) (П.Мериме "Карл IX салтанатининг йилномаси" асари) "бузрук", "кашиш", "бузрук", "кюре" ва "рууоний" каби бир неча куринишда берилади. Мисолларда келтирилган сузлар бир царашда синонимлардек туюлса %ам, "аббат ", "кюре" уамда "рууоний" сузлариуртасида катта фарц бор". [12]

Демак, юкорида берилган мисоллар тахлилидан маълум булдики, агиотерминларни таржимада беришнинг ягона тамойили йуклиги бундай хатоларни юзага келишга сабаб булган. Шу билан бирга бундай хато ва нуксонлар таржимонларнинг аслият тилида сузлашадиган халк амал килувчи диний таълимот ва унинг тарихини яхши билмасликлари, католик черков тузилиши хамда христиан диний маросимлари ва кундалик амалиётидан етарли даражада хабардор эмасликлари хамда хар бир тилда терминологик лугатларнинг етарли даражада эмаслиги билан изохланади. Терминлар таржимасида бу хилма-хиллик таржиманинг сифатига таъсир килибгина колмай, укувчида у ёки бу халкнинг эътикодий одат ва маросимлари хусусида нотугри тасаввур уйготади, уни чалгитади. Бу хол диний реалиялар таржимаси билан боглик хилма-хилликка чек куйиб, бу борада муайян меъёрларни белгилаб олишни такозо килади.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. Махкамов Н. Терминологик тамойиллар ва халкаро термин-элементлар//Хорижий суз ва терминлардан фойдаланишда меъёр ва миллий-ассоциатив фикрлаш муаммолари. -Тошкент, 2011.-Б. 212.

2. Adriana Serban. Enjeux et défis de la traduction des textes religieux : prolégomènes à une étude des choix identitaires en Transylvannie. Cahiers des études du réligieux. 2008/4.

3. Мустафин У.С. Проблемы перевода Корана на татарский язык. Современный мусульманский мир. 2019. №1.

4. Ширинова Р. Диний реалияларни бадиий таржимада кайта яратишнинг айрим тамойиллари (Француз адабиётининг узбек тилидаги таржималари мисолида) Филол. Фан.номз...автореф. -Тошкент 2002. —Б. 13-14.

5. Улуков Н.М. Узбекча диний матнлар экзотик лексикаси. Филол.фан.буй.фалсафа.фан док (PhD) дисс...автореф. —Тошкент 1997. —Б.27.

6. Юсупова Ш.Т. Диний матнларнинг лингвопрагматик тадкики. Филол.фан.ном.дисс... автореф. —Фаргона, 2021.

7. Шагдарова Д.Л. Буддийская лексика и терминология и проблема их перевода. Филологические науки. Вопросы теории и практики. Тамбов:Грамота. 2016. №3 (57) -С.192-194.

8. Hashimova, S. A., & Nasirova, S. A. (2021). FEATURES OF FORMING OF ANIMATED NOUNS WITH THE AFFIXES IN MODERN CHINESE LANGUAGE. Journal of Central Asian Social Studies, 2(04), 1-10

9. Hulkar, M. (2019). INTERACTIVE METHODS OF PEDAGOGICAL PROGRAMS IN TRAINING Oriental Languages. Uzbekistan Journal of Oriental Studies, 7(2), 146-155.

10. Khalmurzaeva, N. T., Omonov, Q. S., Rikhsieva, G. S., & Mirzakhmedova, K. V. (2021). SPECIFICITY OF THE ACTION OF SILENCE IN JAPANESE COMMUNICATION CULTURE. CURRENT RESEARCH JOURNAL OF PHILOLOGICAL SCIENCES (2767-3758), 2(08), 50-55.

11. Mirzakhmedova, H. V., Omonov, K. S., & Khalmurzaeva, N. T. (2021). METHODS OF IMPROVING LANGUAGE SKILLS USING MEDIA SOFTWARE. Journal of Central Asian Social Studies, 2(03), 47-55.

12. Nasirova, S. A., Hashimova, S. A., & Rikhsieva, G. S. (2021). THE INFLUENCE OF THE POLITICAL SYSTEM OF CHINA ON THE FORMATION OF SOCIAL AND POLITICAL TERMINOLOGY. Journal of Central Asian Social Studies, 2(04), 10-17.

13. Галкина Т.Ю. Проблемы терминологии при переводе конфессиональных текстов иконографической литературы. Автореф.дисс... канд.филол.наук. — Москва, 2007.

14. Едиханова И.Ж. Особенности перевода религиозно-дидактической лексики произведения К.Насиры «Кабуснаме» на русский язык. .Насиры К. Сайланме асарлари, 4 томда. 4 том. -Казан, 2006. -400 б.

15. Исмоилова Г. Турли тизимдаги тилларда гендерга оид терминологиянинг шаклланишида лингвистик ва экстралингвистик омиллар. Автореф дисс....филол фан доктори (DSc). -Тошкент, 2018. -Б.62.

16. Суюнов Б. Узбек тилида тиббиёт терминларини куллаш муаммоси. www.Journal Аеёи.иг.

17. Турсунов У. Узбек терминологияси масалалари. -Т., 1933; Х,ожиев А. Термин танлаш мезонлари. -Т.: Фан, 1996; Мадвалиев А. Узбек терминологияси ва лексикографияси масалалари. -Т.: Узбекистон миллий энциклопедияси, 2017; Акобиров С.Ф. Тил ва терминология. -Т., 1968; Дониёров Р. Узбек тили илмийтехникавий терминлари тарихидан. -Т., 1973; Усмонов Н.У. Узбек тилининг педагогик терминологияси: Филол.фан.номз. ... дис.автореф. -Т., 1994; Дадабаев Х. Общественно-политическая и социально экономическая терминология в туркоязычных письменных памаятников XI-XIV вв: Дис ... д-ра филол.наук. - Т., 1991; Бектемиров Х, Бегматов Э. Мустакиллик даври атамалари. -Т., 2002 ва х.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.