CC BY
111Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-43-47
AGATA KRISTIENING "KUTILMAGAN MEHMON" ("THE UNEXPECTED GUEST") ASARIDAGI ANTROPONIMLARNI INGLIZ TILIDAN O'ZBEK TILIGA TARJIMA QILISHDAGI MUAMMOLAR
Zeboxon Xayrulloyevna Abduraimova
Termiz davlat universiteti Tarjima nazariyasi va amaliyoti yo'nalishi talabasi E-mail: abduraimovazebo0@gmail .com
Fazilat Ravshanbek qizi Yusupova
Termiz davlat universiteti Gid hamrohligi va tarjimonlik faoliyati yo'nalishi talabasi E-mail: yusupovafazilat 13 @gmail .com
ANNOTATSIYA
Mazkur maqolada Agata Kristining "Kutilmagan mehmon" ("The Unexpected Guest") asaridagi antroponimlarni ingliz tilidan o'zbek tiliga tarjimasidagi muammolari va ularning mohiyatiga lingvistik nuqtai nazardan o'quvchi uni anglashi uchun ta'sir qiluvchi omillarni hisobga olgan holda tahlil qilinadi. Obyekt sifatida tanlangan ismlar ularning asardagi vazifasi hamda xarakteri so'ngra bu ismlarni kel ib chiqishi va ma'nosi jihatidan uni lingvistik qoliplarga solingan holda o'rganilishi ko'rsatilgan.
Kalit so'zlar: tarjima, antroponim, etimologik, leksikologik, fonetika
THE PROBLEMS OF TRANSLATING ANTHROPONYMS FROM AGATA CHRISTIE'S "THE UNEXPECTED GUEST" FROM ENGLISH TO UZBEK
ABSTRACT
This article analyzes the problems of translating anthroponyms from Agatha Christie's The Unexpected Guest from English into Uzbek and the factors influencing their linguistic comprehension. The names chosen as objects are then studied in terms of their function and character in the work, as well as their origin and meaning in linguistic patterns. As a result, the article suggests templates for the translator to analyze them etymologically, lexically, and phonetically before translating them into Uzbek.
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-43-47
Keywords: translation, anthroponym, etymology, lexicology, phonetics
KIRISH
Mazkur maqolada keltirilgan "Kutilmagan mehmon" asari 1958-yilda kriminal-fantastik yozuvchisi Agata Kristi tomonidan yozilgan. Asar jami 21 ta bo'limdan iborat bo'lib, har bir bo'limida turli xil mavzudagi g'oyalar ilgari suriladi. Asar nafaqat kitob bo'lib balki sahna asari sifatida ham ommaga tatbiq etilgan. Sahna asari sof ingliz tilida ijro etilgan va asar nashr etilgan yilning 12-avgust sanasida tomoshabinlar havolasiga tortiq qilingan. "Kutilmagan mehmon" hayotini Agata Kristi spektakli sifatida boshladi. Bu Charlz Osborn tomonidan yozilgan romanlashtirilgan versiya. O'qiyotganingizdek, u spektakldan olinganligi ayon bo'ladi, chunki butun roman bir xonada bo'lib o'tadi. Qahramonlar bu xonaga yakkama-yakka yoki guruh bo'lib, u yoki bu eshikdan keladi va ketadi, xuddi aktyorlar sahnaga kelib-ketadi. Bu asarning sifatiga ham, hikoyaning o'ziga ham putur yetkazmaydi. Ko'pgina Kristi romanlari singari, bu sir ochiladi va deyarli hamma bir vaqtning o'zida qotillikda gumon qilingan. Oxir-oqibat, eng kam gumonlanuvchilardan biri o'z xarakterining boshqa tomonini ko'rsatdi va aybdor tomon bo'ldi. Roman janubiy Uels qirg'og'i yaqinidagi zich tuman ostidagi ariqga mashinasini haydab ketayotgan notanish kishidan boshlanadi va alohida uyga ketayotib, u yerda nogironlar aravachasiga o'ralgan erining jasadi ustida qo'lida qurol turgan ayolni topadi. U qotillikni tan oladi va kutilmagan mehmon unga voqea hikoyasini o'ylab topishda yordam berishni taklif qiladi. Laura Uorvik ayol bo'lsada aslida qotillikni sodir etmaganiga shubha bor, lekin nega u aybini tan oldi? Uy gumondorlarga to'la va o'z navbatida siz ularning barchasidan shubhalanasiz. Asar shunday gumondor obrazlar va chigal jinoyatlar bilan kitobxonni chuqur o'yga to'ldirib o'ziga jalb qiladi.
ADABIYOTLARNI TAHLILI VA METADOLOGIYASI
Mazkur maqola uchun tadqiqot davomida tarjima qiyosiy adabiyot, qarama qarshi tavsifli tarjima va lingvistik atamalarning izohli tahlili, adabiyotning stilistik tahlili ko'rib, o'rganilib chiqildi. Ushbu tadqiqot uchun, "Tarjimashunoslik terminlarining ko'p tilli lug'at-ma'lumotnomasi" qo'llanmasidan foydalanildi.
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Zamonaviy tarjima talablariga asosan tarjimon asliyatning san'at asari sifatida
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-43-47
shakl va mazmun birligini qayta yaratishi, milliy va individual xususiyatlarini saqlashi lozim. Tarjimon ona tilining rivojlanish darajasi. Tarjimachilik an'analari, tajribalariga suyanadi, turli xil tafovutlarning mavjudligini hisobga oladi. Tarjimonning ijodiy qobiliyati va bilimi uning imkoniyatlarini kengaytiradi. Tarjima jarayonida tarjimon hamma vaqt o'z ona tilida fikrlaydi, ona tili unga tahlil quroli, sinov mezoni bo'lib xizmat qiladi.
Ingliz tilida O'zbek tilida
1. Richard Warwick Richard Uorvik
2. Cadwallader Kadvalder
3. Laura Warwick Laura Uorvik
4. Thomas Tomas
5. Henry Angell Genri Anxel
6. Michael Starkwedder Maykl Starkvedder
7. Jan Warwick Jan Uorvik
Richard Uorvik (Richard Warwick) ismini o'zbek tiliga tarjima qilganimizda fonetik o'zgarishlarga duch kelindi. "Warwick" so'zidagi birinchi "W harfi "U" ga o'zgargan. Ikkinchi "W" harfi "V" harfiga, "A" harfi "O" harfiga o'zgargan. Shu bilan birga "C" tovushi tushib qolgan bunda ikkita fonetik o'zgarish tovush almashishi va tovush tushishi yuz bergan.
Serjant Kadvalder (Sergeant Cadwallader) ismini ingliz tilidan o'zbek tiliga tarjima qilganimizda "E" harfi tushib tovush tushishini hosil qilgan. Cadwallader ismida ingliz tilidagi "C" harfi o'zbek tiliga "K" shaklida o'zgartirildi. "W harfi esa "V" harfig o'zgargan va shu bilan birga "L" va "A" harflari tushib qolgan natijada bu ismda ikkita tovush o'zgarishi yuz bergan.
Laura Uorvik (Laura Warwick) "Warwick" so'zidagi birinchi "W" harfi "U" ga o'zgargan. Ikkinchi "W" harfi "V" harfiga, "A" harfi "O" harfiga o'zgargan. Shu bilan birga "C" tovushi tushib qolgan bunda ikkita fonetik o'zgarish tovush almashishi va tovush tushishi yuz bergan.
Inspektor Tomas (Inspector Thomas) Thomas ismida "H" harfi tushish hodisasi yuz bergan.
Genri Anxel (Henry Angell) Genri ismida "H" harfi "G" harfiga va "Y" harfi "I" harfiga almashgan. Angell ismida "G" harfi "X" ga almashgan va "L" harfi tushib qolgan.
Maykl Starkvedder (Michael Starkwedder) ismida "I" harfi "A" harfiga, "C"
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-43-47
"H" harflari "Y" harfiga almashgan. "A" va "E" harflari tushib "K" harfi qo' shilgan. Starkwedder ismida "W" harfi "V" harfiga almashgan. Bunda uch hil fonetik o'zgarishi yuz bergan bo'lib ular tovush almashishi, tovush tushishi va tovush ortishidir.
Jan Uorvik (Jan Warwick) "Warwick" so'zidagi birinchi "W" harfi "U" ga o'zgargan. Ikkinchi "W" harfi "V" harfiga, "A" harfi "O" harfiga o'zgargan. Shu bilan birga "C" tovushi tushib qolgan bunda ikkita fonetik o'zgarish tovush almashishi va tovush tushishi yuz bergan.
XULOSA
Bu maqolani yozishdan asosiy maqsad, asar haqida qisqacha ma'lumot berish va asardagi antroponimlarni tahlil qilish. Syujetning qisqacha mazmuni Tumanli tunda Maykl Starkvedder kabinetdagi derazadan Uorviklarning uyiga kiradi. U Richard Uorvikning o'lik jasadini topadi va Uorvikning rafiqasi Lauraning qo'lida uni o'ldirgan qurolni topadi. Qotillik aniq bo'lishiga va unga ishora qiluvchi juda ko'p dalillarga qaramay, Starkwedder uni o'ldirganiga ishonmaydi va tez orada unga o'zining aybsizligini aytadi. Ikkalasi aybni o'tmishdagi dushman MakGregorga yuklashga qaror qiladi, uning o'g'li mast bo'lganida Richard tomonidan bosib ketgan. Hikoya davom etar ekan, ikkalasi qotillik haqida endigina xabar topayotganliklarini soxtalashtirishdi va uydagi boshqalar ham tanishtirildi. Ma'lum bo'lishicha, Laura Richardning shafqatsiz tabiati tufayli ishqiy munosabatda bo'lgan va u Richardni o'ldirganini da'vo qilganda, u aldagan odamga kafolat bergan. Ammo boshqa gumonlanuvchilar ham bor - Uorvikning onasi, uning oddiy o'gay akasi, mash'um Anxel yoki aftidan, xushmuomala Miss Bennett. Kutilmagan mehmon Kristining eng yaxshi spektakllaridan biri hisoblanadi. 1958-yil 12-avgustda Garbiy Endda ochilganida "boshqa sichqonchani qopqon" deb tan olindi, u keyingi 18 oy davomida.
REFERENCES
1. https : //agathachristie. fandom.com/wiki/The_Unexpected_Guest_(play)
2. Qodirovna, A. Z., & Kamoljonovich, S. J. (2022). JK ROULINGNING, GARRI POTTER VA AFSUNGARLAR TOSHI"ROMANIDAGI SEHRGARLAR OBRAZINI INGLIZ TILIDAN O'ZBEK TILIGA TARJIMA QILISHNING LINGVO-PERSPEKTIV TAHLILI. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(3), 176-180. https://doi.org/10.24412/2181-2454-2022-3-176-180
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-43-47
3. JEYMS KLIRNING "ATOM ODATLAR" ("ATOMIC HABITS") ASARIDAGI ANTROPONIMLARNI LINGVO-PERSPEKTIV MUAMMOLARI http: //www.myscience.uz/index.php/nuu/article/view/70
