CC BY
20
УДК 613.97_057.21:66
Ж.Ц. Т0ЛЕУБАЕВА, М.К. ТАУШАНОВА
Марат Оспанов атындагы Батыс Казацстан мемлекеттк медицина университету «Когамдыц денсаулыц сацтау» мамандыгыныц 2 курсмагистранттары
АКТ0БЕ ХРОМ КРСЫЛЫСТАР ЗАУЫТЫ ЖУМЫСШЫЛАРЫНЫЦ ДЕНСАУЛЫК ЖАFДАЙЫ
вндiрiс орындарында жумыс жасайтын жумысшылардыц денсаулыгына эсер ететт факторлар цурылымында УЕЖ децгешн жогарылатын, кэаби аурулар мен жумыс ортасы мащызды факторлар болып табылады. Эр тyрлi вндiрiстiк салада жумыс жасайтын жумысшылардыц УЕЖ зерттеу, вте мащызды к-шаралардыц бiрi болып табылады. Бул мацалада АК «Ацтвбе хром цосылыстар зауыты» негiзгi жэне цосалцы цех жумысшыларыныц денсаулыц жагдайын багалау ушт №16 форма «Уацытша ецбекке жарамсыздыц есебЬ> бойынша уацытша ецбекке жарамсыздыц децгешне ретроспетивтi талдау жyргiзiлдi жэне алдыцгы цатардагы аурулардыц нозологиялыц формалары аныцталды.
Tyürndi свздер: уацытша ецбекке жармсыздыц, Ацтвбе хром цосылыстар зауыты жумысшылары.
бзекплт. 6ндiрiс орындарында жумыс жасайтын жумысшылардыц тенденциясыныц темендеуше дуниежузшж кргамдастык; алацдаулы. Ецбек медицинасы бойынша Дуниежузшж денсаулы; са;тау уйымы (ДДС¥) Галамды; стратегиясында «Жумыс орны - ;аушт орта» екендтн непзге алды [2] жэне 2008-2017 жылдарга арналган ДДС¥ 60-шы сессиясында (2007, мамыр) Галамды; эрекеттер жоспары ;абылданды. Жаhандык; жоспарында жумысшылардын денсаулыгы енiмдiлiктi арттыруда жэне экономикалы; дамуда аса мацызды екендтн атап керсеттi. [1, 13]
Соцгы жылдары денсаулы; са;тау саласында адамныц емiр салтына теориялы; жэне практикалы; тургыдан эсер ететiн MYMкiн факторлар жэне денсаулы; факторлары, ягни денсаулы;ты ныгайтуга MYмкiндiк беретiн немесе халы;тыц денсаулы; жагдайын элсiрететiн KYнделiктi кубылыстар ерекше орын алуда. Та;ырыптын ;огамда орын алып отырган езектi мэселес ретiнде кетерiлу себебi жумысшылардын ез жумыс орындарында денсаулы;тары мен уа;ытша ецбекке жарамсызды;тары. Жумысшылардын уа;ытша ецбекке жарамсыздьщтары (УЕЖ) ;^рп кездегi ер^ алып отырган созылмалы потологиялардыц кепшшпнщ керсеткiшi ендiрiстiк факторлардыц белгiлi бiр сатыда эсер етуiнен туындайды. УЕЖ жумысшылардын аурушандылы;тарына байланысты ЖYгiнуi жэне жумысшылардын денсаулы; жагдайын багалауда мацызды керсеткiш. УЕЖ талдау жэне зерттеу тек ;ана элеуметтж -гигиеналы; емес, сонымен ;атар медициналы;, элеуметтiк - экономикалы; мацызы зор. [5, 11, 12] Зерттеу мацсаты: АХКЗ жумысшыларыныц денсаулы; жагдайын сипаттайтын УЕЖ негiзгi керсеткiштерiн ретроспектива талдау Материалдар мен эдiстер.
Ецбекке жарамсызды; пара;тарыныц деректерiне CYЙене отырып, «Уа;ытша ецбекке жарамсызды; есебш» (ф. 016) эзiрлейдi. Бул деректер жумысшылардын уа;ытша енбекке
жарамсызды;тарына талдау жасау жэне есепке алу Yшiн эр ай сайын, то;сан сайын, жарты жыл жэне бiр жыл сайын жасалынады.
Зерттеуге алынган объект - АХКЗ жумысшылары. Зерттеу нысаны - оныц тiркелген аурушацды;тары, зерттеу бiрлiгi - уа;ытша ецбекке жарамсызды; KYнi жэне жагдай.
2011 - 2015 жж аралыгындагы «УЕЖ есебЬ бойынша ретроспективтi талдау ЖYргiзiлдi. «АХКЗ» АК жумысшыларыныц денсаулы; жагдайы керсеткштершщ мэлiметтерiн жинау жэне талдау Н.В. Догле жэне АЯ.Юркевичтщ «Уа;ыта ецбекке жарамсызды;» (М.,1984) методикалы;
усыныстарыныц талаптарына сэйкес ЖYргiзiлдi. 2011 - 2015 жылдар аралы;тарындагы уа;ытша ецбекке жарамсызды; «ЮКОН» ЖШС медициналы; уйымынан алынган №16-ВН «Уа;ытша ецбекке жарамсызды; есебЬ Yлгiсi мэлiметтерi бойынша багаланды.
Жумысшылардыц УЕЖ бойынша денсаулы; жагдайын багалау жалпы ;абылданган Yш керсетюш (100 жумысшыга ша;;андагы о;игалар, ^ндер жэне 1 о;иганыц уза;тыгы) бойынша ЖYргiзiлдi. Уа;ытша ецбекке жарамсызды^а талдау ЖYргiзе отырып, УЕЖ себепшi непзп аурулардыц нозологиялы; формалары аны;талды жэне непзп жэне ;осал;ы цех жумысшыларыныц 2 керсетюш (100 жумысшыга ша;;андагы о;игалар жэне KYндер) есептелiп, салыстырылды.
Аурушацды; керсеткiшi Excel 97-2003 багдарламасында келес формула бойынша есептелiндi:
1) УЕЖ жагдайыныц кeрсеткiшi Жыл бойы УЕЖ жагдайлар саны *100
Жумысшылардыц орташа жылдык; саны
2) УЕЖ кундершщ кeрсеткiшi Жыл бойы УЕЖ кундер саны *100
Жумысшылардыц орташа жылдык; саны
Зерттеу нэтижелерi мен оларды талцылау.
АХКЗ жумысшылары 2011-2015 жж аралыгындагы 100 жумысшыга шакккандагы УЕЖ орташа жагдай саны 126,3 жэне кундер саны 1103,5 курады. АХКЗ жумысшыларыныц 2011 - 2015 жж аралыгындагы назологиялар бойынша УЕЖ, жагдай (100 жумысшыга ша;;анда) (сурет 1) керсетюштер
бойынша тенденция: тыныс алу органдары аурулары
- 13,9 % темендеген; трек кимыл аппараты аурулары
- 22,9 % жогарылаган; гастрит. Дуоденит - 7,5 % жогарылаган; гипертониялык; аурулар - 22,8 % темендеген; тершщ кабыну аурулары - 70,9 % жогарылаган.
Сурет 1 - Назологиялар бойынша УЕЖ керсеткштер^ жагдай (100 жумысшыга шакканда)
АХКЗ жумысшыларынын, 2011 - 2015 жж аралыгындагы назологиялар бойынша УЕЖ, кундер (100 жумысшыга шакканда) (сурет 2) керсетюштер бойынша тенденция: тыныс алу органдары аурулары - 12,2 % темендеген; трек кимыл аппараты аурулары
- 23, 8 % жогарылаган; гастрит. дуоденит - 20,9 % жогарылаган; гипертониялык аурулар - 31 % темендеген; тершщ кабыну аурулары - 68 % жогарылаган.
Сурет 2 - Назологиялар бойынша УЕЖ керсеткштер^ кун (100 жумысшыга шакканда)
2011-2015 жж аралыгында жумысшылардын, УЕЖ кундерш (сурет 3) 100 жумысшыга шакканда 964,6 KYHдi (2011ж - 968,2 кун) курады. Сыркаттанушылык
бойынша УЕЖ керсеткiштерi 0,4 % темендеген, ал УЕЖ жогары керсеткiштерi 2013 жэне 2014 жж. (сэйкесiнше 1187 жэне 1218,6 кундер).
Сурет 3 - АХКЗ жумысшыларнын, сыркаттанушылыктары бойынша уакытша ецекке жарамсыздык керсеткiштерi, кундер (100 жумысшыга шакканда)
УЕЖ 100 жумысшыга шаккандагы жагдай керсеткiштерi (сурет 4) 4,2 % жогарылган жэне 2015 ж. 114,9 жагдайды (2011 ж. - 110,9 жагдай) курады.
2011 - 2014 жж. Аралыгында 100 жумысшыга шаккандагы УЕЖ жагдай саны керсеткштершщ туракты есуi байкалды.
Сурет 4 - АХКЗ жумысшыларнын, сыркаттанушылыктары бойынша уакытша ецекке жарамсыздык керсеткштер^ жагдайлар (100 жумысшыга шакканда)
УЕЖ талдаудыц негiзгi мiндетi болып
сыркаттанушылыкты темендету бойынша iс -шараларды эзiрлеу. УЕЖ Е.Л. Ноткин усынган «УЕЖ багалау» шкаласы (1979 ж) бойынша УЕЖ багалауга болады.
Шкалага сэйкес АХКЗ жумысшыларынын 2011-2015 жж аралыгындагы барлык аурулар бойынша УЕЖ жагдайлар керсеткiштерi «жогары» децгейге, ал кундер керсеткiштерi «орташадан жогары» децгейде (кесте 1).
Таблица 1 - АХКЗ жумысшыларынын, УЕЖ керсетюштерш багалау шкаласы
Жыл УЕЖ багалау УЕЖ Е.Л.Ноткин шкаласы бойынша багалау
жагдайлар кундер жагдайлар кундер
2011 114 990,7 Орташадан жогары Орташа
2012 127,2 1112 Жогары Орташадан жогары
2013 135 1218 Жогары Жогары
2014 140,3 1225,3 Жогары Жогары
2015 115,02 971,7 Орташадан жогары Орташа
Орташа 126,3 1103,5 Жогары Орташадан жогары
Осы шкалага сэйкес АХКЗ жумысшыларынын 20112015 жж аралыгындагы барлык аурулар бойынша УЕЖ жагдайлар керсеткiштерi «жогары» децгейге, ал кундер керсеткiштерi «орташадан жогары» децгейде.
Цорытынды. Зерттеудщ нэтижелерi УЕЖ кун жэне жагдай керсеткштершщ арасында елеулi
айырмашылык бар жэне УЕЖ темендетету жэне алдын алу шараларын эзiрлеу Yшiн арнайы тэсiлдер керек екендiгiн керсеттi. 100 жумысшыга шаккандагы кун жэне жагдайдыц орташа керсеткштерi жогарылауда. Жумысшылардыц УЕЖ керсеткiштерi бойынша жиi ауыратын арулары: тыныс алу арулары, тiрек кимыл аппараты аурулары,
гастрит, гипертониялык аурулар жэне тершщ кабыну аурулары. Сонымен катар тыныс алу органдары аурулары жэне гипертониялык аурулар (100 жумысшыга шакканда) кун жэне жагдай бойынша
темендеген, ал тiрек кимыл аппараты, гастрит жэне терi кабыну аурулары (100 жумысшыга шакканда) жогарылаган.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 "Workers' health: global plan of action" Sixtieth World Health Assembly 23 May 2007 .
2 WHO/OCH/95.1. Global strategy on occupational health for all. The way to health at work. Geneva; 1995.
3 Ершов, А.В. Особенности заболеваемости с временной утратой трудоспособности населения Калужской области // Вестник новых медицинских технологий.-2010.-Т.17. - №4. С.208-210
4 Догле Н.В., Юркеевич А.Я. Заболеваемость с ременной утртой трудоспобности. - М.: 1984. - 173 с.
5 Измеров, Н.Ф. Национальная система медицины труда как основа соохранения здоровья работающего населения России// Здраввохранение Российской Федерации. -2008.-№1. -С.7-8.
6 Мамырбаев А.А., Засорин Б.В. Гигиеническая оценка профессионального риска // Мат.конф. «Актуальные проблемы современной теоретической и клинической медицины и медицинского отравления». - Актобе: 2007. -С.125-129.
7 Спаринская И.П., Журавлев Ю.И. Особенности заболеваемости с временной утратой трудоспособности работников Оскольского электрометаллургического комбината // Медицина. Фармация. - 2013. - №25(186). - С. 88-94.
8 Мамырбаев А.А. Гигиеническая оценка условий труда рабочих хромового производства // Батыс Казакстан медициналык журналы. - 2016. - №1(49). - С. 68-75.
9 SlavHcek, J. Lifestyle decreases risk factors fo r cardiovascular diseases/ / Central European Journal of Public Health Public. - 2008. - Vol.16. - №4. - P. 161-164.
10 Нургайбеков, А.Г. Еще раз о достоверности статистических отчетов позаболеваемости с временно утратой трудоспособности // Качество медицинской помощи. - 2004. - №2. - С.12-16.
11 Сиротко М.Л. Оценка заболеваемости населния самарской области с временной утратой трудоспосбоности/ Сиротко М.Л., Бочкарева М.Н.// Медицинский вестник Башкорстана. - 2013. - №18. - С. 26-29.
12 Помыткина Т.Е. Состояние здоровья работников при производстве соединений Азотной группы (обзор литературф) // Гигиена и санитария. - 2014. - №3. - С. 39-45.
Ж.К. ТОЛЕУБАЕВА, М.К.ТАУШАНОВА
Западно - Казахстанский Государственный медицинский университет имени Марата Оспанова
СОСТОЯНИЕ ЗДОРОВЬЯ РАБОЧИХ АКТЮБИНСКОГО ЗАВОДА ХРОМОВЫХ СОЕДИНЕНИЙ
Резюме: В структуре факторов, влияющих на здоровье работающего населения, большое значение имеют вредные факторы рабочей среды, воздействие которых приводит к высоким уровням заболеваемости с временной утратой трудоспособности, развитию производственно обусловленных и профессиональных заболеваний. Изучение заболеваемости работников различных отраслей производства является важным мероприятием, так как позволяет выявить закономерности, свойственные формированию уровня здоровья специфических производственных групп и наметить пути профилактики заболеваний. В этой статье для оценки состояния здоровья рабочих основного и вспомогательного цехов АО «Актюбинский завод хромовых соединений» по форме №16 «Отчет о временной нетрудоспособности» сделан ретроспективный анализ степени временной утратой трудоспособности и определены нозологические формы передовых заболеваний.
Ключевые слова: временная утрата трудоспособности, заболеваемость, Актюбинский завод хромовых соединений.
ZH.K. TOLEUBAYEVA, M.K.TAUSHANOVA
West Kazakhstan Marat Ospanov State Medical University
STATE OF EMPLOYEES' HEALTH IN THE AKTOBE FACTORY OF CHROMIUM COMPOUNDS
Resume: In the structure of factors affecting the health of the working population, are important factors harmful working environment, the impact of which leads to high levels of morbidity with temporary disability, the development of work-related and occupational diseases. The study of the incidence of different sectors of production is an important measure as it allows to identify the patterns inherent in the formation of the level of health of specific product groups and identify ways of preventing the disease. In this article, to assess the health status of employees of the main and auxiliary shops of JSC "Aktobe factory of chromium compounds" in the form №16 "Temporary disability report" made a retrospective analysis of the degree of temporary disability and identified nosological forms of foremost diseases. Keywords: morbidity, temporary disability, Aktobe factory of chromium compounds
