Научная статья на тему 'АҲОЛИНИНГ ТИББИЙ МАДАНИЯТИНИ ОШИРИШ ВА ОИЛАДА СОҒЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИ КЎНИКМАЛАРИНИ ШАКЛЛАНТИРИШДА ТИББИЁТ ҲАМШИРАСИНИНГ ЎРНИ'

АҲОЛИНИНГ ТИББИЙ МАДАНИЯТИНИ ОШИРИШ ВА ОИЛАДА СОҒЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИ КЎНИКМАЛАРИНИ ШАКЛЛАНТИРИШДА ТИББИЁТ ҲАМШИРАСИНИНГ ЎРНИ Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
1407
90
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Scientific progress
Ключевые слова
Тиббиёт ҳамшираси / тиббий маданият / соғлом турмуш тарзи / аҳоли / nurse / medical culture / healthy lifestyle / population

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Зарнигор Бешимова, Элмира Шавқиддиновна Суюнова

Мамлакатимизда юқумли бўлмаган касалликлар, ҳамда уларнинг хавф омилларининг олдини олиш, даволаш ва назорат қилиш, аҳолининг барвақт ўлим ҳамда касалланишини камайтириш бўйича изчил чора-тадбирлар амалга оширилмоқда. Шу билан бирга, аҳоли саломатлигини муҳофаза қилиш борасида профилактика чора-тадбирларини самарали мувофиқлаштириш тизими мавжуд эмаслиги фуқароларнинг жисмоний фаоллиги даражасини қўллаб-қувватлаш ва соғлом турмуш тарзини юритишда келишилган чоралар кўриш имконини бермаяпти. Мақолада аҳолининг тиббий маданиятини ошириш ва оилада соғлом турмуш тарзи кўникмаларини шакллантиришда тиббиёт ҳамширасининг ўрни таҳлил қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по фундаментальной медицине , автор научной работы — Зарнигор Бешимова, Элмира Шавқиддиновна Суюнова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE ROLE OF NURSE IN IMPROVING THE MEDICAL CULTURE OF THE POPULATION AND FORMING HEALTHY LIFESTYLE SKILLS IN THE FAMILY

Consistent measures are being taken in our country to prevent, treat and control non-communicable diseases, as well as their risk factors, reduce premature deaths and morbidity. At the same time, the lack of an effective system of coordination of preventive measures to protect the health of the population does not allow to take concerted measures to support the level of physical activity and lead a healthy lifestyle. The article analyzes the role of the medical nurse in improving the medical culture of the population and the formation of healthy lifestyle skills in the family.

Текст научной работы на тему «АҲОЛИНИНГ ТИББИЙ МАДАНИЯТИНИ ОШИРИШ ВА ОИЛАДА СОҒЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИ КЎНИКМАЛАРИНИ ШАКЛЛАНТИРИШДА ТИББИЁТ ҲАМШИРАСИНИНГ ЎРНИ»

АХОЛИНИНГ ТИББИЙ МАДАНИЯТИНИ ОШИРИШ ВА ОИЛАДА

СОГЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИ КУНИКМАЛАРИНИ ШАКЛЛАНТИРИШДА

ТИББИЁТ ХАМШИРАСИНИНГ УРНИ

Зарнигор Бешимова Элмира Шавкиддиновна Суюнова

Тошкент тиббиёт академияси, Жамоат Тошкент тиббиёт академияси педагог

соглигини саклаш Олий хамширалик кадрларни кайта тайёрлаш ва уларнинг

иши магистратура мутахасислиги малакасини ошириш маркази катта

магистр талабаси укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Мамлакатимизда юкумли булмаган касалликлар, хамда уларнинг хавф омилларининг олдини олиш, даволаш ва назорат килиш, ахолининг барвакт улим хамда касалланишини камайтириш буйича изчил чора-тадбирлар амалга оширилмокда. Шу билан бирга, ахоли саломатлигини мухофаза килиш борасида профилактика чора-тадбирларини самарали мувофиклаштириш тизими мавжуд эмаслиги фукароларнинг жисмоний фаоллиги даражасини куллаб-кувватлаш ва соглом турмуш тарзини юритишда келишилган чоралар куриш имконини бермаяпти. Маколада ахолининг тиббий маданиятини ошириш ва оилада соглом турмуш тарзи куникмаларини шакллантиришда тиббиёт хамширасининг урни тахлил килинган.

Калит сузлар. Тиббиёт хамшираси, тиббий маданият, соглом турмуш тарзи,

ахоли

THE ROLE OF NURSE IN IMPROVING THE MEDICAL CULTURE OF THE POPULATION AND FORMING HEALTHY LIFESTYLE SKILLS IN THE

FAMILY

ABSTRACT

Consistent measures are being taken in our country to prevent, treat and control non-communicable diseases, as well as their risk factors, reduce premature deaths and morbidity. At the same time, the lack of an effective system of coordination of preventive measures to protect the health of the population does not allow to take concerted measures to support the level of physical activity and lead a healthy lifestyle. The article analyzes the role of the medical nurse in improving the medical culture of the population and the formation of healthy lifestyle skills in the family.

Keywords: nurse, medical culture, healthy lifestyle, population

Юкумли булмаган касалликлар профилактикаси, ахолининг соглом турмуш тарзини шакллантириш ва жисмоний фаоллигини оширишни ташкил килиш ва бошкариш механизмларини такомиллаштириш максадида хамда Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 7 декабрдаги «Узбекистон Республикаси согликни саклаш тизимини тубдан такомиллаштириш буйича комплекс чора-тадбирлар тугрисида»ги ПФ-5590-сон Фармонига мувофик: 2019 — 2022 йилларда юкумли булмаган касалликлар профилактикаси, ахрлининг соглом турмуш тарзини куллаб-кувватлаш ва жисмоний фаоллиги даражасини ошириш Концепцияси ва 2019 — 2022 йилларда юкумли булмаган касалликлар профилактикаси, ахолининг соглом турмуш тарзини куллаб-кувватлаш ва жисмоний фаоллиги даражасини ошириш чора-тадбирлари Дастури тасдикланди. Сифатли тиббий ёрдам курсатиш учун согликни саклаш тизимини такомиллаштириш ва оптималлаштириш тиббиёт ходимларининг салохияти ва кадрлар салохиятини ривожлантириш оркали амалга оширилади. Тиббий ёрдам тизимида беморларнинг соглигини химоя килувчи хамширадир. Хдмшира тиббиёт касбининг ажралмас кисмидир ва хамширалик хизмати беморларга тез тузалиши, сифатли тиббий муолажалар олиши ва хамширалик парваришини амалга ошириш учун зарурдир. Соглом турмуш тарзини куллаб-кувватлаш ва касалликларнинг олдини олиш, жумладан, тиббий стандартлаштириш тизимини шакллантириш, диагностика ва даволашнинг юкори технологияли усулларини, патронаж ва тиббий курикнинг самарали моделларини жорий этиш" Бу вазифаларни бирламчи согликни саклаш муассасаларида амалга ошириш максадида патронаж хамширалар фаолиятини яхшилаш, сурункали юкумсиз касалликларнинг олдини олиш, ахолига курсатилаётган патронаж хизматларининг сифати ва самарадорлигини ошириш буйича тизимли чора-тадбирларни ишлаб чикиш долзарб вазифалардан бирига айланмокда [1,2].

Максади: согликни саклашнинг барча бугинларида ишлаётган тиббиёт хамшираларнинг ахоли тиббий маданиятини ошириш ва оилада соглом турмуш тарзи куникмаларини шакллантиришдаги урнини асослаш.

Тадкикотнинг материали ва услублари Тошкент вилояти согликни саклашнинг бирламчи бугинларида фаолият юритаётган тиббиёт хамширалар фаолияти урганилади (300 та);

тиббиёт хамширалари томонидан ахолининг тиббий маданиятини ошириш ва оилада соглом турмуш тарзи куникмаларини шакллантиришга каратилган патронаж ишлари тахлил килинди.

Тадкикот материалларини йигиш, ишлов бериш ва тахлил килиш жараёнида замонавий: эпидемиологик, ижтимоий-гигиеник, социологик, хронометраж, санитария-статистик, эксперт бахолаш усуллари кулланилди.

Олинган натижалар. Анкета-суров натижаларига кура, иштирокчиларнинг 55%ини 35-55 ёш оралигидаги хамширалар ташкил этади. Юкори хавф гурухида булган пациентларга патронаж ишлари канча вакт оралигида олииб борилади деган саволга 34% хамширалар ойда 1 маротаба, 26-28%и режа асосида ва пациентларнинг ахволига караб деб жавоб беришган булса, 2% хамширалар ойига 4-6 марта деб жавоб беришган.

Ахоли орасида репродуктив саломатлик тугрисида патронаж хамширалар сухбатлар олиб борилишига карамасдан, Тугруклар орасидаги интервал бир йилгача булган оналар участкангизда борми? деган саволга 30% респондентлар "ха" деб жавоб беришган.

Ахоли билан ишлаш жараёнида кандай кийинчиликларга дуч келгансиз? деган саволга 36% респондентлар ахоли патронаж вактида уйида булмаслигини, 2% эса барча ахолини патронаж килиш учун вакт етмаслигини, 58% патронаж хамширалар хеч кандай кийинчиликлар йуклигини такидлашган.

Ахоли уртасида соглом турмуш тарзини таргиб килишга оид саволлардан кайси инструмент СТТ куникмаларини купрок шакллантиради? деган саволга 23% хамширалар китоблар, 41% барча воситалар, 6-8% брошюра ва буклетлар, 610% интернет маълумотлари, кинокурсатувлар деб жавоб беришган. Кайси материал фойдаланиш учун кулай деган саволга, 26% буклетлар, 23% китоб ва интернет маълумотлари, 10-13% журнал ва брошюралар, 4% барча материаллар фойдаланиш учун кулайлигини такидлашаган.

Ахоли билан купров СТТ килишнинг кайси масалалари хакида сухбатлашасиз, 58% рационал овкатланиш хакида, 41% контрацептив воситалар куллаш ва индивидуал гигиена тугрисида, 30% жисмоний фаолликнинг ахамияти, 21% репродуктив саломатлик, 15% зарарли одатлар ва уларнинг асоратлари, 10 % мавсумий касалликлар профилактикаси, 13 % СТТ таргиб килишнинг барча масалаларига оид сухбатлар олиб боришини курсатган.

Патронаж хамшираларнинг уз турмуш тарзига оид саволлар натижалари куйидагича, Сизда кандай зарарли одатлар мавжуд? саволига иштирокчиларнинг 25%и чекиш, 31,8%и ёгли ва тез тайёрланадиган овкатланларни истемол килиш, 28,2%и ичиш, 7,5%и зарарли одатларим йук, деб жавоб беришган. Тугри овкатланиш коидасига риоя киласизми дея келтирилган саволга 65% иштирокчи йук, 18% иштирокчи ха, 12% иштирокчи баьзан жавобини беришган. Сиз жисмоний тарбия билан шугулланасизми деган саволга тахлилларимиз натижасига кура 20% иштирокчи мунтазам равишда, 33,7% иштирокчи вакти-вакти билан, 16,3% иштирокчи мен буни умуман килмайман, 30% иштирокчи жавоб беришга кийналаман дея белгилашган.

Хулоса. Олинган натижалар шуни курсатдики, патронаж хамшираларининг куп кисми (65%) тугри овкатланиш коидасига риоя килмайди, 20%и жисмоний

машклар билан мунтазам шугулланмайди. Бу эса юрак кон-томир касалликларини келиб чикишига замин яратади. Бу уринда патронаж хамширалари фаолиятига алохида эьтибор каратиш лозим булади. Чунки улар ахоли билан бевосита мулокотда буладилар. Соглом турмуш тарзини кенг таргиб килиш учун уларга алохида имкониятлар эшигини очиб бериш лозим.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 7 декабрдаги «Узбекистон Республикаси согликди саклаш тизимини тубдан такомиллаштириш буйича комплекс чора-тадбирлар тугрисида»ги ПФ-5590-сон Фармони;

2. Маматкулов Б.М., Нодиров Т. Соглом турмуш тарзи ва оила саломатлиги. Укув кулланма. Карши, 2018.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.