Научная статья на тему '14-16 ЁШЛИ ФУТБОЛЧИЛАР ҲУЖУМЛАРИНИ ТАШКИЛ ҚИЛИШЛАРИДА ҲАЖМ ВА СИФАТ КЎРСАТКИЧЛАРИНИ ТАҲЛИЛИ'

14-16 ЁШЛИ ФУТБОЛЧИЛАР ҲУЖУМЛАРИНИ ТАШКИЛ ҚИЛИШЛАРИДА ҲАЖМ ВА СИФАТ КЎРСАТКИЧЛАРИНИ ТАҲЛИЛИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
24
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
МОЛОДЫЕ ИГРОКИ / ПОДНЯТИЕ МЯЧА НА СРЕДНИЕ И ДЛИННЫЕ ДИСТАНЦИИ / ПОДНЯТИЕ МЯЧА БЫСТРО И ТОЧНО / СКОРОСТРЕЛЬНОСТЬ И ГРОМКОСТЬ СТРЕЛ / ТЕХНИКО-ТАКТИЧЕСКИЕ ДВИЖЕНИЯ

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Пўлатов С.Н.

Мақолада ёш футболчиларнинг ҳужум уюштиришига оид маълумотлар келтирилган. Айниқса, ҳужумларнинг турли зоналардан бошлаш, ҳужум ҳаракатларини давом этиш вақтларига оид натижалар аниқ очиб беришга ҳаракат қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «14-16 ЁШЛИ ФУТБОЛЧИЛАР ҲУЖУМЛАРИНИ ТАШКИЛ ҚИЛИШЛАРИДА ҲАЖМ ВА СИФАТ КЎРСАТКИЧЛАРИНИ ТАҲЛИЛИ»

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

УУК (УДК, UDC) 796.077.5:616-

Муаллиф билан богланиш учун:

sirojiddin.pulatov@inbox.ru

Укитувчи С.Н. ПУЛАТОВ1

'Узбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт

университети,

Чирчик шахри, Узбекистон

14-16 ЁШЛИ ФУТБОЛЧИЛАР ХУЖУМЛАРИНИ ТАШКИЛ ЦИЛИШЛАРИДА ХДЖМ ВА СИФАТ КУРСАТКИЧЛАРИНИ ТАХДИЛИ

Аннотация

Annotation

В статье приводится информация о нападении молодых игроков. В частности, предпринимались попытки четко раскрыть результаты атак начиная с разных зон, сроки продолжения наступательных действий.

Ключевые слова: молодые игроки, поднятие мяча на средние и длинные дистанции, поднятие мяча быстро и точно, скорострельность и громкость стрел, технико-тактические движения.

Мак;олада ёш футболчиларнинг хужум уюштиришига оид маълумотлар келтирилган. Айнщса, ^ужумларнинг турли зоналардан бошлаш, хужум харакатларини давом этиш вак;тларига оид натижалар анщ очиб беришга ^аракат к;илинган.

Калит сузлар: Ёш футболчилар, тупни урта ва узок, масофага ошириш, тез ва

аниц тупни ошириш, тезлик ва %ажм курсаткичлари, техник-тактик %аркатлар.

***

The article provides information about young players attack. In particular, attempts have been made to clearly disclose the results of the attacks starting from different zones, the timing of the continouing of the offensive action.

Key words: Young players, raising the ball to medium and long distances, raising the ball quickly and accurately, speed and volume arrows, technical-tactical movements.

Кириш. Футболчиларни юкори натижаларга эри-шишда жисмоний тайёргарлиги билан бир каторда техник-тактик тайёргарлиги хам катта урин тутади ва уни ургатиш мухим омил хисобланади. Чунки, футбол хозирги кунга келиб, бутун дунё буйича биринчи ракамли уйин хисобланади. Футбол спорт тури кундан-кунга ривожланиб бормокда. Уйин услу-блари такомиллашиб, футболчини харакат фаолияти кийинлашиб бормокда.

Узбекистон терма жамоа клубларда ёшлар ва усмир-лар терма жамоаларимиз хужум уюштиришда халкаро майдонларда юкори натижаларни кулга киритишмаётган-ларини купгина муаллифлар таъкидлашган [1,2,3]. Футбол мутахассиси ва футбол мураббийларининг фикрларича, маглубиятларимизни сабаби, бу футболчиларимизнинг хужум уюштириш харакатларини суст ва ноаник бажа-ришларида деб таъкидлашади. Шуни хисобга олганда футболчиларимиз бу камчиликларни бартараф этиш учун анчагина ишлашларига тугри келади.

Футболчиларнинг самарали хужум уюштири-шлари жамоани галабага етаклайди. Лекин, бутун харакатлар жамоа футболчиларидан тезлик, техник-тактик харакатларни самарали амалга ошириб хужумни якунлашда мухим ахамиятга эга. Айникса, ёш футболчиларнинг тупни урта ва узок масофага, шеригини харакат килиш йулига ошириб бериши мухим рол уйнайди. Бундай хужумни асосий мак-сади, тупни ракиб зонасига химоя зонасидан тезда етказиб бериб, дарвоза ёнида хавфли харакатларни уюштириб, дарвозага гол уришдан иборат [2,3,4].

Шунинг учун ёш футболчиларнинг хужум килиш ва хужумни якунловчи боскичи каратилган мавзуси купгина мутахассис ва мураббийлар диккат маркази-да булиб келмокда. Бундан ташкари хозирги кунда бундай хужумларга неча сония вакт кетиши, неча футболчи иштирок этиши ва даровзага зарба бериш ва бошка харакатлари долзарб мавзулардан хисоблана-ди. Хужумларни ташкил килишда футболчиларни харакатларни аниклаш долзарб масалалардан биридир.

Ишнинг максади. Хужум уюштириш харакатла-рини мусобака шароитида урганиш асосида юзага келган камчиликларни тахлил килиш.

Тадкикот усуллари. Тадкикот усуллари сифа-тида илмий-услубий адабиётлар маълумотларини умумлаштириш ва тахлил килиш, педагогик кузатиш ишлари олиб борилди.

Педагогик кузатув давомида "РИОЗМИ", "Пахта-кор" ва "Чигатой" ёш футболчилар жамоаларининг мусобака фаолиятидаги уйинлари кузатилди.

Республика ихтисослаштирилган олимпия захи-ралари мактаб интернати ("РИОЗМИ") ва "Пахтакор" тарбияланувчиларини мусобака фаолиятларидаги хужумларни ташкил килишда куйидаги курсаткичлар кайд этилди:

1. Майдонни турли кисмларидан (химоя, урта хужум зоналари) хужумларни бошлаш;

2. Хужум харакатларини тезлиги;

3. Хужум харакатларини хажми;

4. Хужум харакатларини самарадорлиги урга-нилди.

26

e-mail: fan_sportga@uzdjtsu.uz

№3-2020

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

Ёш футболчиларнинг майдонни турли зонала-ридан хужумларни бошлашларидаги харакатлари турли зоналарга тугри келди. Лекин уларнинг ху-жумларни бошлаш зоналар буйича таксимланиши хар хил булди. Жумладан, "РИОЗМИ" ва "Пахтакор" ёш футболчилар жамоаларининг узаро уйини давомида уюштиришган бу хужум харакатларини зоналар буйича таксимланиши кизикарли куриниш олди. Бу натижалар 1-жадвал ва 1,2-диаграммалар-да курсатилган.

Жадвал ва диаграммадан куриниб турибдики, "РИОЗМИ" ёш футболчилари уйин давомида уюштирган жами 82 та хужумдан, 19 та хужум I худудда (химоя зонаси), 41 та хужум П-зонада (май-дон марказидаги зона) шунингдек 22 та хужум III худуддан (хужум зонаси) бошланган. Шунингдек, жадвалдан маълум булишича, бу жамоа хужумлари бошланишининг 23,1% I худудга, 50 % II худудга ва 26,8% III худудга тугри келади. "Пахтакор"чиларда эса бу курсаткич I худудда 29,5%, II худудда 33,3%, III худудда эса 37,8% курсатгични ташкил килди. III худуддан хужум бошлашда "Пахтакор"чилар фаолрок булишган улар, 37,8% хужумларни айнан шу ердан бошлашган булса, ракиблар эса 26,8 % хужумларни шу зонадан бошлашган.

1-жадвал.

"РИОЗМИ" ва "Пахтакор" жамоалар ёш футболчиларининг хужум харакатлари бошланишини зоналар буйича таксимланиши (зоналар буйича сони ва % курсатгичида)

2-жадвал

"РИОЗМИ" ва "Пахтакор" жамоалар ёш футболчиларининг хужумларини узилиб ^олиши буйича тахлили (зоналар буйича сони ва %).

Жамоалар "РИОЗМИ" "Пахтакор"

Худудлар Сони % Сони %

I худуд 19 23.1 26 28.9

II худуд 41 50 30 33.3

III худуд 22 26.8 34 37.8

Жами 82 100 90 100

Изох: 1 худуд (химоя зонаси); 2 худуд (майдон марказидаги худуд); 3 худуд (хужум зонаси)

1-диаграмма. "РИОЗМИ" ва "Пахтакор" жамоаларнинг турли зоналардаги хужум харакатларини бошлаш буйича таксимланиши (сони)

2-диаграмма. "РИОЗМИ" ва "Пахтакор" жамоаларнинг турли зоналардаги хужум харакатларини бошлаш буйича таксимланиши (%курсатгичида)

Бу хужумларни барчаси хам узини мантикий якунига етмаган албатта. Хужумларни узилиб коли-шидаги холатлари 2-жадвалда курсатилган.

Жамоалар "РИОЗМИ" "Пахтакор"

Худудлар + Жами СК% + Жами СК%

I худуд 15 4 19 21.1 21 5 26 19.2

II худуд 19 22 41 53.7 11 19 30 63.3

III худуд 8 14 22 63.6 10 24 34 70.6

Жами 42 40 82 48.8 42 48 90 54.5

Изох: %лар хужумларини узилиб ^олиши буйича келтирилган

2-жадвалда эса бу уйиндаги хужумларни амалга ошириш жараёнида тупни йукотиш, яъни хужумни якунлай олмасликлари буйича холатлар ёритилган. "РИОЗМИ" футболчиларини I худуддан бошлаган 19 та хужумларидан 4 нафари (21.1%) шу ерни узида узилиб колган.

Бу I худуддаги хужумларни 21,1%ини йукка чикишидир. II худудда эса ташкил килинган 41 та хужумни 22 тасида туп йукотилган ва бу хужумларни 53,7%ини бузилганини англатади. III худудда ташкил килинган 22 та хужумдан 14 тасида туп йукотилган, бу уз навбатида 63,6% хужумлар самарасиз якун топганини билдиради.

"Пахтакор" футболчиларида I худудда 19,2% (26/5 та хужум), II худудда 63,3% (30/19 та хужум) ва III худудда 75% (32/24 та хужум) хужумлар узини мантикий якунига етмаган.

Уйин давомида "РИОЗМИ" ёш футболчиларини уюштирган жами 82 та хужумларидан, 40 тасида турли сабабларга кура узилишлар кузатилди. Бу хужумларни 48,8 %ни ташкил килади. "Пахта-кор"да эса бу курсаткич 90 та умумий хужумлардан 48 та хужумда узулиш содир булган. Бу 54,5 %ини ташкил килади.

Педагогик кузатув давомида шунингдек "РИОЗМИ" ва "Чигатой" жамоалари уртасидаги уйинда амалга оширган хужум харакатларининг тезлиги кайд килинди (3-жадвал).

"РИОЗМИ" ва "Чигатой" ёш футболчиларининг узаро уйинидаги хужумларини тезлик ва хажм курсаткичлари.

Жамоалар "РИОЗМИ" "Чигатой"

Хужумлар ваь;ти Сони % Зарба Сони % Зарба

5 сониягача 28 36.8 2 39 56.5 3/1 гол

10 сониягача 31 40.8 4/2 гол 13 18.8 5/1 гол

15 сониягача 12 15.8 4 11 15.9 3

20 сониядан 5 6.6 1 6 8.7 1

Жами 76 100 11 69 100 12

Изох: Зарба- шу ва^тда давомида дарвозага йулланган зарбалар

3-жадвал ва 3,4-диаграммадан куриниб турибди-ки, "РИОЗМИ" жамоаси ёш футболчилари бу уйинда жами 76 та хужум харакатларини амалга оширишган. Шулардан 5 сониягача давом этган хужумлар умумий хужумларнинг 36,8% ини, 10 сониягача давом этган-лари 40,8%ини, 15 сониягача - 15,8%ини ва 20 сони-ядан куп вакт оралигида - 6,6 % ини ташкил килди.

№3-2020 е-шаП: fan_sportga@uzdjtsu.uz

27

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

80

i I

5 сония ген ан 10 сония ггн а 15 сония гам а 20 сониядан куп жами

и РИОЗМИ 28 31 12 5 76

■ч Iff этой 39 13 11 б 69

3-диаграмма. РИОЗМИ ва ЧиFатой жамоларининг турли ва^тларда амалга оширилган хужумлар сони

4-диаграмма. РИОЗМИ ва ЧиFатой жамоларининг турли ва^тларда амалга оширилган хужумлар фоизда куриниши (%)

"Чигатой" жамоаси ёш футболчилари эса 5 сония-гача вакт давомида 56,5 % хужумларни, 10 сониягача - 18,8 % хужумларни, 15 сониягача - 15,9 %ни ва 20 сониядан куп вакт ораликларида 8,7 % хужумларни уюштиришди.

Олинган натижалардан куришимиз мумкинки, киска вактда якунланган хужумлар сони, узок вакт давом этадиган хужумлар сонидан куплигини кур-мокдамиз. Бундан ташкари мана шу киска вактларда якунланган хужумларда дарвозага йулланган зарба-

лар сони ва гол билан якунланган холатлар юкори-лигини курмокдамиз.

Олинган натижалардан куриш мумкинки, укув-машгулот жараёнида биз шугулланувчиларга киска вактларда амалга ошириладиган хужумларга оид воситаларни танлаб жорий этишимиз даркор.

Хулосалар:

1. Хулоса килганда, бу уйинда Пахтакор тарбия-ланувчилари купрок ракиб жарима майдони якинида тупни эгаллаб туришга ва ракиб дарвозасига хавф тугдиришга харакат килишган. "РИОЗМИ" футбол-чилари эса купрок химояга якинрок жойлашиб, тупни эгаллагандан сунг тадрижий (позицион) хужумларни уюштиришга харакат килишди.

2. Хулоса киладиган булсак, бу икки жамоалар орасидаги натижаларда, "Чигатой" жамоасининг ёш футболчилари ("Пахтакор" жамоасига нисбатан 19,7 %га) купрок тезкор хужумларни уюштиришга харакат килишганини таъкидлаб утиш лозим.

3. Хулоса киладиган булсак, киска вактда амалга оширилган хужумлар оркали дарвозага йулланган зарбалар сони ва гол вазиятлари узок вакт давом этадиган хужумлар сонидан юкорилиги аникланди.

Адабиётлар:

1. Шагин Н.И., Педагогические компоненты технологии успешной подготовки начинающих футболистов, Теория и практика физ. культуры, № 5, 2018, с.40.

2. Исеев Ш.Т. Анализ выступления молодежной сборной Узбекистана по футболу на чемпионате Азии 2014 года. ФАН-СПОРТГА Илмий-назарий журнал №1 2015, Ташкент.

3. Нуримов Р.И. Соверенствование тактический действий футболистов высокой квалификации - Т: 2000 - 106с.

4. Арканкин, Д.А. Хужумкор жамоада шахсий уйин ва жамоавий тактикалар. Китобда: Футбол бугун ва эртага / Д.Акканкин - М .: 1991.-

УУК(УДК, UDC) 796.093.32:34:015.26

Укитувчи

Х.Х. ^УРБОНОВ1

'Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, Чирчик шахри, Узбекистон

Муаллиф билан богланиш учун:

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

xurshid.qurbonov@gmail.com

ИИЛЛИК ТАИЁРГАРЛИК ЦИКЛИДА УЗОК МАСОФАЛАРГА ЮГУРУВЧИЛАРНИНГ СПОРТ ФОРМАСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Аннотация

Annotation

В данной статье приводятся сведения о поэтапном планирования тренировок в годичном цикле тренировок бегунов на длинные дистанции и сохранении устойчивой спортивной формы на этапах соревновательних циклов.

Ключевые слова Тренировочное занятие, микроцикл, спортивная форма, бегуны на длинные дистанции, подготовительный период, предсоревновательный период, соревновательный период, переходный период.

Мазкур маколада узок масофаларга югурувчиларнинг йиллик тайёргарлик жараёнининг мусобака циклларида, спорт формасини баркарор ушлаб туришда машгулотларни боскичли режалаштириш хакида маълумотлар берилган.

Калит сузлар: Машгулот, микроцикл, спорт формаси, узоц масофаларга югурувчи,

тайёргарлик даври, мусобаца олди тайёргалиги, мусобаца даври, утиш даври.

***

This article provides information on the gradual planning of trainings in the competition cycles of the annual training process of long-distance runners, maintaining a stable sports uniform.

Key words: Training, microcycle, sports uniform, long-distance runner, training period, pre-race training, competition period, transition period.

28 e-mail: fan_sportga@uzdjtsu.uz №3-2020

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.