1914-15 YOSHDAGI DZYUDOCHILARNI KUCH SIFATINI RIVOJLANTIRISH USLUBYATI
Laylo Xudaybergnovna Sobirova
Urganch Davlat universiteti talabalasi
Jo'rabek Xolillo o'g'li Raximboyev
Urganch Davlat universiteti talabalasi
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada 14-15 yoshdagi dzyudochilarning kuch sifatini rivojlantirish uslubiyati ustida ish olib borilgan. Olimlarning adabiyotlari o'rganilib yangi metodika ishlab chiqildi va 14-15 yoshdagi dzyudochilarning kuch sifatini rivojlantirish uslubiyati rivojlanishiga erishildi.
Kalit so'zlar: Jismoniy tayorgarlik, kuch, harakat, jismoniy holat, jismoniy mashq, dzyudo, egluvchanlik.
METHODOLOGY OF DEVELOPING POWER QUALITY FOR 14-15 YEAR
OLD JUDICIARIES
This article has worked on a methodology for developing the quality of strength of judokas aged 14-15 years. The literature of scientists has been studied and a new methodology has been developed, and a methodology for developing the quality of strength of judokas aged 14-15 has been developed
Keywords: Physical training, strength, movement, physical condition, exercise, judo, flexibility.
Dzyudochilarning kuch sifatini rivojlantirish uslubyati. Osib kelayotgan yosh avlodni har tomonlama jismoniy tarbiyalash talim, tarbiya, muasasalari, oila, jamoat tashkilotlarining birgalikdagi harakati kuch g'ayratlari bilan amalga oshiriladi. Jismoniy tarbiya sog'liqni yaxshilashga, jismoniy sifatlami rivojlantirishga yoshlarni mehnatga va Vatanni himoya qilishga tayorlashga qaratilgandir. Bu borada sport taraqqiyotning bugungi bosqichda biz shunday
ABSTRACT
KIRISH
xususiyatlarni ko'ramizki, ular sportchini toyyorlash jarayoniga
February, 2022
jiddiy tasir ko'rsatadilar va trener bilan sportchi oldiga yangidan-yangi murakkab vazifa va topshiriqlarni qo'yadilar bu vazifa va topshiriqlarni esa, oz navbatida, mashq jarayonini tashkil qilishning eng munosib shakl va usullarini izlanadilar. Kuch sifatini rivojlantirish asoslari. Kuch muskul kuchlanishi orqali, ularga ko'rsatuvchi mexanik va biyomexanik kuch samaradorligini taminlashdir. Kuch jismoniy sifatni tashqi obyektlar bo'yicha, bir kishining tasiri bir olchov bilan ta'minlash, maxsus ko nikmalar majmui bilan aniqlanadi. Bu yoshdagi dzyudochilarimiz johon sport maydonlarida muhim g'alabalarni qolga kiritib kelmoqda. Ammo erishgan yuksak o'rinni saqlab qolish uchun trenirovka jarayonini takomillashishga qaratilgan tatqiqotlarni davom ettirish zarur boladi. 14-15 yoshdagi dzyudochilarni tayorlashda o'quv trenirovka yuklamalarini nazorat qilishning aniq uslublarini rejalashtirishda mashq yuklamalarini me'yorlash hamda nazorat qilish, trenirovka mashxulotlarida tanlangan yo'nalishdagi jamlangan yuklamalarni qollash uslublari eng samarali hisoblanadi. Bu yoshdagi dzyudochilar bilan olib boriladigan o'quv trenirovkasida maxsus tezkor-kuch sifatini rivojlantirish musobaqalarda yaxshi natijaga erishishga imkon beradi. Dzyudochilarda maxsus tezkor-kuch sifatini aniqlash va uni rivojlantirish uslubiyati orqali trenerovkadagi yuklamalarni optimal rejalashtirish musobaqalarda yuqori natijalarni beradi. Hozirgi payta, deyarli ikki o'n yilik o'tib ketgandan so'ng bu vaqt ichida kopkina murabbiylar va sportchilar shu yondashuvni amalga oshirishga ulgurib boldilar shu narsa oydinlashdiki, bu holda yilning ko'p qismi davomida musoboqalarda qatnasha olish imkonyatiga erishish musobaqaga tayyor turishning eng yuqori darajasiga chiqish hamda asosiy musobaqalarda yuqori natijalarga erishish ehtimolining keskin kamayishi, tayorgarlik sifatini va sport natijalari darajasining yomonlashishi jarohatlanish xafining oshishi bilan birga kuzatildi.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYASI
Hozirgi vaqtda spotrchilarning oganizmiga ortiqcha jismoniy yuklama qanday tasir ko'rsatishi bo'yicha katta malumotlar to'plagan bolsada bolalarning organizmi xususiyatlarini xisobga olmasdan, ularga bir xildagi jismoniy yuklama berib borish hollari ham ko'p uchrab turibdi. Dasturdagi asosiy bo'lgan mashqlarni bolalarning yoshiga, jinsiga va tayyorgarligiga qarab me'yorlanmagan. Bundan tashqari yana shuki o'g'il va qizlarning jismoniy tarbiyasiga tabaqali yondashishda jismoniy yuklamani qaysi yoshdan boshlash kerakligini tola o'rganilmagan. Shuning uchun organizimni mushaklarini xarakatlardagi ortiqcha imkonyatlarni objektiv ravishda aniqlash
February, 2022 Multidisciplinary Scientific Journal
330
muhim ilmiy manbalarga amaliy ahamyat kasb etadilar. Dzyudo(yaponcha dzyu-yumshoq yo'l) sport yakkakurashi. Dzigoro Kano (1860-1938)1882-yilda asos solgan. U yaponyaning djiu-jitsu yakka kurashidan inson salomatligiga ziyon yetmaydigan usullarini olib, dzyudo' chilarni jismoniy barkamollikka yetaklaydigan sport turi sifatida shakillantirildi. Dzyudochilar kimono (oq kalta kamzul va cholvur) kiyib, yalang oyoqda tatani yani (gilam)ustida bellashadilar asosan 7 ta vazin toyfasida (erkaklar 60,66,73,81,90,100,100 + ayolarda bulardan farqli 48,52,57,63,70,78, 78 +) musobaqa uyishtiriladi (erkaklarda 5minut) (ayolarda 4minut davom etadi.) Bu 14-15-yoshdagi bolalarni rivojlantirish va ularni sport turlariga saralashning zamonaviy usularini ishlab chiqish bo'yicha chuqur ilmiy izlanishlar olib borildi.
Yurtimizda bu 14-15 yoshdagi bolalarga qaratilgan jiddiy etibor tufayli, bu yoshdagi bolalarni har tamonlama rivojlanishi jismonan yetuk qilib tarbiyalash, salomatligini mustaxkamlash xamda turli miqyosidagi musobaqalarda natijalarga erishishlari uchun keng imkonyatlar mavjud bo'lib, bularning xammasi bolalar va o'smirlar sporti nazaryasi va uslubyati soxasidagi qator muammolarning xar tomonlama xal etilishini talab qiladi.
14 -15 -yoshdagi dzyudochilarni tayyorlashda o'quv trenirovka yuklamalarini nazorat qilishning aniq uslublarini rejalashtirishda mashq yuklamalarini me'yorlash hamda nazorat qilish, trenirovka mashg'ulotlarda tanlangan yo'nalishdagi jamlangan yuklamalarni qo'llash uslublari eng samarali xisoblanadi.
Tatqiqotning maqsadi. Dzyudochilarda maxsus kuch sifatini aniqlash va mashg'ulotda ularni rivojlantirish uslubyatini o'rganish va tahlil qilish.
Tatqiqotning ob'ekti. Dzyudochilarning trenirovka mashgulat jarayonlari.
Tatqiqotning predmeti. Dzyudochilarning maxsus kuch sifatini rivojlantirish vosita va uslublari.
Tatqiqotning ilmiy yangiliki. Dzyudochilar maxsus kuch sifatini rivijlantirishda trenirovka mashq yuklamalarining yangicha taqsimlash orqali musobaqa folyatidagi natijalarni yuqori darajada ko'rsatish.
Tatqiqotning nazariy va amaliy ahamyati. Bu yoshdagi dzyudochilar bilan olib boriladigan o'quv trinirovkasida maqsus kuch sifatini rivojlantirish musoboqalarda yuqori natijani beradi.
Tatqiqot farazi. Dzyudochilarda maxsus kuch sifatinini aniqlash va ularni rivojlantirish uslubyati orqali trenerovkadagi yuklamalarni optimal rivojlantirish musobaqalarda yuqori natijalarni beradi.
Bu yoshdagi bolalarda jismoniy tarbiyasi turli adabiyotlarda
February, 2022
bolalarning jismoniy va harakat tayyorgarligi jarayoni mazmuni bir xil talqin etilmaydi.
Bugingi kunda dzyudo sport turi bilan shug'ulanuvchi yoshlar soni kun sayn tobora ko'payib bormoqda. Albatta bu yurtimizda yo4ga qo'yilgan isloxatlarni to'g'riligidan dalolat beradi. Bugingi kunda sportchilarimiz ichidan iqtidorli va istedodli sportchilarimizni izlab topish va saralash bo'yicha ko'plab mutaxasislar ish olib borishgan bulardan olimlarimiz qatorida В.Б.Зеличеник, В.Г.Верхошанских, М.Н.Умаров, Ф.А.Керимов, К.ТШакиржанова, О.В.Ганчаровалар o'z hayoтини olib borishmoqdalar.
Bu yoshdagi dzyudochilarni umumiy jismoniy tayyorgarlik darajasini oshirish uchun qanchalik zarur ekanligini aytib o4gan olimlar Nurshin.J.M, Salomov R.S, Kerimov,F.A.lar malakali sportchini tayorlashda umumiy va maxsus jismoniy tayyorgarlik darajasing beqiyos ahamyatini takitlab ushbu jarayoni texnik mahoratni shakillantirishda asosiy omil bo'lib xizmat qilishni ko'rsatib o'tganlar.
Kerimov F.A.(6,7) uzoq yillar davomida turli yoshdagi va malakaga ega sportchilar ustida tatqiqot o4kazish natijasida jismoniy sifatning texnik mahoratga va musobaqa olushuv jarayonida to'g'ridan-to'g'ri aloqador ekanligini takidlab o4gan edi. Uning fikiricha yosh dzyudochilarda jismoniy sifatlar qanchalik yuqori darajada shakilangan boisa, sport mahorati shunchalik mukammal o'sib boradi.
L.P.Matveev, F.A.Kerimov, N.Tastanov va boshqa olimlar kondensator ommilardan foydalanish muhimligini yozib qoldirganlar. Masalan T.I.Osokinani darsliklarda harakat folyatini shakilantirish bilan birga jismoniy sifatlarni: shuningdek kuch sifatini rivojlantirish zaruryatini qayt etadi. Mazkur mashqlarni ro'yobga chiqarish uchun bu yoshdagi bolalarda odata, jismoniy mashqlardan va harakatli o'yinlardan iborat bo'lgan keng qamrovli o'quv materiallari taqdim qilingan.
NATIJALAR
Tajribamizning natija ko'rsatkichlarida trenirovka jarayonida sportchilar ish qobiliyatini tiklash tizimida umumiy massaj, pedagogik, psixologik, musiqiy va farmakalogik tasirlari avvaldan o'rganib kelingan va u keng tarqalgan bo'lsa, bevosita dzyudo kurashchilarga bu tiklanish vositalarini qo'llash orqali keyingi mashg'ulotlarga tiklanishning tasirini aniqlash muammosi yetarlicha o'rganilmagan. Bu mashg'ulotning davom etish vaqti, bellashuvlar o'rtasidagi va bellashuvlardagi dam olish tanaffuslari davomiyligini tartibga
soluvchi qoidalarning ko'p marta o'zgartirilishi bilan
February, 2022
tushuntiríladí. Qisqa dam olish ichida murakkab turnir vaziyati va ruhiy zoriqish sharoitlarida sekundantlik qilish, kopincha esa birinchi tibbiy yordam ko'rsatish hamda tiklanishga ko' maklashish masalalarini hal etish lozim.
Bellashuv tanaffusidagi massaj juda nozik va murakkab ishdir. U massaj qilayotgan shaxsdan katta bilim, xar tomonlama tayyorgarlik va muntazam ijod qilishni taqazo etadi. Tiklanish tadbirlarining samaradorligi ikkita massajchining o'zaro kelishilgan ishi bilan kuchaytirilishi mumkin. Trener-sekundant ikkinchi massajchi bo'lishi mumkin. U bir vaqtning ozida tegishli ruhiy terapiyani olib boradi, bellashuvning keyingi taktikasi to'g'risida ko'rsatmalar beradi va boshqalar 1-jadval Dzyudo kurashchilarga tetiklashtiruvchi massajni qo'llash orqali keyingi mashg'ulotlarga tiklanishning tasirini aniqlash tadqiqot boshidagi tajriba natijalarmmg qiyosiy taxlili aytib o'tildi. Unga ko'ra Muolajalarning nomi: Harakatni tezlashtirish Muolajalarning o'lchov birligi: marta
Boshni (peshana,chakka) massaj qilish 8-10 marat. Yuz mushaklarini massaj qilish (peshana,ko'z atrofí,yuqori pastkijag' soxalari) 8-10 marat. Bo'yin mushaklarini massaj qilish 8-10 marat. Yoqa sohasini massaj qilish, bo'yinning orqa yuzasi, orqa soha, kokrak umurtqasigacha, kokrak qafasining oldingi yuzasi 2 qovurg'agacha Qo'llar, yelka, qo'lbo'g'imlarini massaj qilish, yelka bo'g'imini massaj qilish(bo,g,im sohasi va elka usti) tirsak bo'g'imini massaj qilish (bilakning yuqorigi 3/1 qismi,bo,g,im sohasi va elkaning pastki 3/1/qismi) bilak-kaft bo'g'imini massaj qilish (kaftning yuqori qismi, bilak sohasi) barchasini 10 marta. Bilak va kaftni massaj qilish 8-10 marat. Ko'krak qafasi sohasini massaj qilish (oldingi yuzasini elka ustidan qovurg'alar yoyi gacha, orqa yuzasini 8 bo'yin umurtqasidan 2 bel umurtqasigacha) 6-7 marat. Dzyudo kurashchilarga tetiklashtiruvchi massajni qo'llash orqali keyingi mashg'ulotlarga tiklanishning tasirini aniqlash tadqiqot oxiridagi tajriba natijalarining qiyosiy taxlili
Tadqiqotdan oldin:
Ism, familya Yosh Beldan oshirib tashlash 15 sekuntda (marta) yelkadan oshirib tashlash 15 sekuntda (marta)
Atabekov Zohidjon 14 7 8
Baxtiyorov Laziz 14 8 7
Matyoqubov Inomjon 14 5 6
® o
February, 2022 Multidisciplinary Scientific Journal
©
O
333
Jamilov Eldor 14 6 8
Rajabboyev Murod 14 7 6
Rajabboyev Begzod 14 8 5
Yusufboyeva Lola 14 5 7
Bahodirov Atham 15 8 5
Ergashboyev Asliddin 15 4 7
0 O'ktamov Mo'min 15 7 8
1 Bahodirov Qodir 15 6 5
2 Sotimboyeva Guli 15 8 7
3 Bahodirova Mohidil 15 8 8
4 Qo'ziboyeva Laylo 15 7 5
Boshni (peshana,chakka)massaj qilish 10-12 marta, yuz mushaklarini massaj qilish (peshana,ko'z atrofi,yuqori pastki jag'soxalari) 10-12 marta, Bo'yin mushaklarini massaj qilish 10-12 marta, yoqa sohasini massaj qilish,bo'yinning orqa yuzasi:orqa soha 6 kokrak umurtqasigacha,ko'krak qafasining oldingi yuzasi 2 qovurg'agacha 10-12 marta, Qo,llar,elka,qo,l bo'g'imlarini massaj qilish 10-12 marta, Elka bo'g'imini massaj qilish (bo'g'im sohasi va elka usti) 10-12 marta, Tirsak bo'g'imini massaj qilish (bilakning yuqorigi 3/1 qismi,bo'g'im sohasi va elkaning pastki 3/1/qismi) 10-12 marta, Bilak-kaft bo'g'imini massaj qilish (kaftning yuqori qismi, bilak sohasi) 10-12 marta, Bilak va kaftni massaj qilish 10-12 marta, Ko'krak qafasi sohasini massaj qilish (oldingi yuzasini elka ustidan qovurg'alar yoyigacha, orqa yuzasini 8 bo'yin umurtqasidan 2 bel umurtqasigacha) 10-12 marta, Trener va massajchi mashg'ulotlardan keyin organizmning tez tiklanishini taminlash maqsadida, sportchini keyingi trenirovka samaradorligini oshirish va ularni massaj qilish maqsadga muvofíq xisoblanadi. Mashg'ulotdan chiqgan sportchini, masajchi qo'li bilan navbatma-navbat kurashchi oyoqlarini ko'tarib, yelkasiga joylashtiradi. Qollarni bo'shashtirishga esa ularga gorizontal holat berish bilan erishiladi. Buning uchun massaj qiluvchi iloji boricha stolga yaqin kelib,tizzalarida turadi. Faol va sust giperventilyasiya hamda kurashchi yuzi va gavdasini hol sochiq bilan artishdan so'ng yuqori yelka kamaridan massaj qilishni boshlash lozim. Asosiy usullari yarim aylanali, navbatma-navbat uqalash. Usullar ikki qollab bajariladi (qo'l kaftlari bir-biriga parallel joydashtiriladi
February, 2022 Multidisciplinary Scientific Journal
334
va qaramaqarshi tomonga harakatlantiriladi). Shu usul ikki va uchboshli elka mushaklarini massaj qilish uchun ham foydalaniladi. Yelkani bukuvchi va yozuvchi mushaklar uchun uqalash usuli qo'llaniladi. Massajchi uni tik turgan holda ikkita qo'l kaftini parallel holda uzatib, qarama-qarshi tomonga harakatlartiradi. Ishlagan mushaklarning zoriqish ("shishib ketish") darajasiga qarab, ko'ndalangiga bitta yoki ikkita qo'l bilan to'xtovsiz uqalash qo'llaniladi. Muayyan holda (bellashuv davrida) asosan nagruzkani ko'taradigan oyoq-qo'llarga (mushaklar guruhiga) yengil massaj qo'laniladi. Yuzaki silashdan so'ng chuqur qamrovchi silashni bajarish mumkin. Oyoq-qo'llar sezilarli darajada shishgan va mushaklar zo'riqqan paytda hamda vaqt yetarli bo'lsa, yelka yana bir bor uqalanadi. Uqalashdan so'ng siltash bajariladi. Yelkani bukuvchilar va yozuvchilar ko'proq shishadi. Bu ko'pincha keskin og'riqlar va kuch imkoniyatlari hamda ish qobiliyatining susayishi bilan kuzatiladi. Ushbu holat kurashchilarda birinchi bellashuvdan so'ng, ayniqsa, ko'proq vaznni yo'qotish paytida hamda suv-tuz almashinuvi buzilganda, kam harakatli bellashuvlarda, ushlab olish uchun kurashishda yuzaga keladi. Shu tariqa mashg'ulotdan keyin massajni qo'llash orqali keyingi mashg'ulot samaradorligi oshirildi.
Keyin o'pkalarning sustgina giperventilatsiyasi bajariladi. Stul orqasida turgan holda massaj qiluvchi bo'shashtirilgan ikkala qo'llarni tirsaklaridan ushlab, ularni yuqoriga ko4aradi("nafas ol" deb) va pastga tushiradi ("nafas chiqar" deb). Oyoqlarni massaj qilish tanaffuslarda kamdan-kam bajariladi. Alohida hollarda uqalash va siltash usullari qo'llaniladi. Bellashuv tanaffusidagi massaj juda nozik va murakkab ishdir. U massaj qilayotgan shaxsdan katta bilim, xar tomonlama tayyorgarlik va muntazam ijod qilishni taqazo etadi. Tiklanish tadbirlarining samaradorligi ikkita massajchining o'zaro kelishilgan ishi bilan kuchaytirilishi mumkin. Trener-sekundant ikkinchi massajchi bo'lishi mumkin. U bir vaqtning o'zida tegishli ruhiy terapiyani olib boradi, bellashuvning keyingi taktikasi to'g'risida ko'rsatmalar beradi. Dzyudo kurashchilarga tetiklashtiruvchi massajni qo'llash orqali keyingi mashg'ulotlarga tiklanishning ta'sirini aniqlash tadqiqot boshidagi tajriba natijalarining qiyosiy taxlili aytib o'tiladi: Boshni (peshana, chakka) massaj qilish 14-1б marta, Yuz mushaklarini massaj qilish (peshana, ko'z atrofi, yuqori pastkijag' soxalari) 14-1б marta, Bo'yin mushaklarini massaj qilish 14-1б marta, Yoqa sohasini massaj qilish, bo'yinning orqa yuzasi: orqa soha б ko'krak umurtqasigacha, ko'krak qafasining oldingi yuzasi 2 qovurg'agacha 14-1б marta, Qo'llar, elka, qo'lbo'g'imlarini massaj qilish 14-1б marta, б yelka bo'g'imini massaj qilish (bo'g'im sohasi va yelka usti) 14-1б marta, V tirsak
bo'g'imini massaj qilish (bilakning yuqorigi 3/1 qismi,bo'g'im
February, 2022
sohasi va yelkaning pastki 3/1/qismi) 14-1б marta, S Bilak-kaft bo'g'imini massaj qilish (kaftning yuqori qismi, bilak sohasi) 14-1б marta, 9 Bilak va kaftni massaj qilish 14-1б marta, 10 Ko'krak qafasi sohasini massaj qilish (oldingi yuzasini elka ustidan qovurg'alar yoyigacha,orqa yuzasini S bo'yin umurtqasidan 2 bel umurtqasigacha) 14-1б marta, Dzyudo kurashchilarga tetiklashtiruvchi massajni qo'llash orqali keyingi mashg'ulotlarga tiklanishning tasirini aniqlash tadqiqot uchinchi haftasida ham olib borildi, keyingi haftadagi mashg'ulotning oxirida birinchi haftadagidek olib borildi unga ko'ra: Boshni (peshana,chakka)massaj qilish S-10 marta, Yuz mushaklarini massaj qilish (peshana, ko'z atrofí,yuqori pastkijag' soxalari) S-10 marta, Bo'yin mushaklarini massaj qilish S-10 marta, 4 Yoqa sohasini massaj qilish,bo„yinning orqa yuzasi:orqa soha 6 kokrak umurtqasigacha,ko'krak qafasining oldingi yuzasi 2 qovurg'agacha S-10 marta, 5 Qollar, elka, qo'lbo'g'imlarini massaj qilish S-10 marta, б Elka bo'g'imini massaj qilish (bo'g'im sohasi va elka usti) S-10 marta, 7 Tirsak bo'g'imini massaj qilish (bilakning yuqorigi 3/1 qismi,bo,g,im sohasi va elkaning pastki 3/1/qismi) S-10 marta, S Bilak-kaft bo'g'imini massaj qilish (kaftning yuqori qismi, bilak sohasi) 2S-10 marta, 9 Bilak va kaftni massaj qilish S-10 marta, 10 Ko'krak qafasi sohasini massaj qilish (oldingi yuzasini elka ustidan qovurg'alar yoyigacha,orqa yuzasini S bo'yin umurtqasidan 2 bel umurtqasigacha) S-10 marta, Trener va massajchi mashg'ulotlardan keyin organizmning tez tiklanishini taminlash maqsadida, sportchini keyingi trenirovka samaradorligini oshirish va ularni massaj qilish maqsadga muvofiq xisoblanadi. Mashg'ulotdan chiqgan sportchini, masajist qo'li bilan navbatma-navbat kurashchi oyoqlarini ko4arib, yelkasiga joylashtiradi. Qollarni bo'shashtirishga esa ularga gorizontal holat berish bilan erishiladi. Buning uchun massaj qiluvchi iloji boricha stolga yaqin kelib, tizzalarida turadi. Faol va sust giperventilyasiya hamda kurashchi yuzi va gavdasini ho! sochiq bilan artishdan so'ng yuqori yelka kamaridan massaj qilishni boshlash lozim. Asosiy usullari yarim aylanali, navbatma-navbat uqalash.Usullar ikki qo'llab bajariladi (qo'l kaftlari bir-biriga parallel joydashtiriladi va qaramaqarshi tomonga harakatlantiriladi). Shu usul ikki va uchboshli elka mushaklarini massaj qilish uchun ham foydalaniladi. Yelkani bukuvchi va yozuvchi mushaklar uchun uqalash usuli qo'llaniladi.Massajchi uni tik turgan holda bitta qo'l kaftini parallel holda uzatib, qarama qarshi tomonga harakatlartiradi. Ishlagan mushaklarning zo'riqish ("shishib ketish") darajasiga qarab, ko'ndalangiga bitta yoki ikkita qo'l bilan to'xtovsiz uqalash qo'llaniladi. Muayyan holda (bellashuv davrida) asosan nagruzkani ko'taradigan oyoq-qo'llarga (mushaklar guruhiga) yengil massaj qo'laniladi. Yuzaki
February, 2022
https://t.me/ares uz Multidisciplinary Scientific Journal
silashdan so'ng chuqur qamrovchi silashni bajarish mumkin. Oyoq-qollar sezilarli darajada shishgan va mushaklar zoriqqan paytda hamda vaqt yetarli bolsa, yelka yana bir bor uqalanadi. Uqalashdan so'ng siltash bajariladi. Yelkani bukuvchilar va yozuvchilar ko'proq shishadi. Bu kopincha keskin og'riqlar va kuch imkoniyatlari hamda ish qobiliyatining susayishi bilan kuzatiladi. Ushbu holat kurashchilarda birinchi bellashuvdan so'ng, ayniqsa, ko'proq vaznni yo'qotish paytida hamda suv-tuz almashinuvi buzilganda, kam harakatli bellashuvlarda, ushlab olish uchun kurashishda yuzaga keladi. Shu tariqa mashg'ulotdan keyin massajni qollash orqali keyingi mashg'ulot samaradorligi oshirildi.
Tadqiqotdqn keyin:
Ism, familya Yosh Beldan oshirib tashlash 15 sekuntd; (marta) yelkadan oshirib tashlash 15 sekuntda (marta)
Atabekov Zohidjon 14 9 10
Baxtiyorov Laziz 14 10 10
Matyoqubov Inomjon 14 10 9
Jamilov Eldor 14 9 10
Rajabboyev Murod 14 9 9
Rajabboyev Begzod 14 10 9
Yusufboyeva Lola 14 9 10
Bahodirov Atham 15 10 9
Ergashboyev Asliddin 15 9 9
0 O'ktamov Mo'min 15 9 10
1 Bahodirov Qodir 15 9 9
2 Sotimboyeva Guli 15 10 9
3 Bahodirova Mohidil 15 10 10
4 Qo'ziboyeva Laylo 15 9 9
Keyingi mashg'ulotlarga tiklanishning tasirini aniqlash tadqiqot oxiridagi tajriba natijalarining qiyosiy taxliliga ko'ra shu asnoda olib borildi. Har bir mashg'ulot natichasiga va tayyorgarlik ko'rish jarayoniga bog'liq holda massajlar tashkil qilinadi.
February, 2022 Multidisciplinary Scientific Journal
337
XULOSA
l.Ilmiy-uslubiy adabiyotni tahlili shularni ko'rsatib boradiki, so'nggi yillarda dzyudochilar tayyorgarlik bosqichining mashg'ulotlari yo'nalishi va kattaligi tizimlarini takomillashtirishga katta etibor qilmoqda. Trinirovkadan tashqari shakillarda amalyot bilan bogliq xarakat malakalari va ular bilan bogliq bolgan maxsus tezkor kuch sifatlarining rivojlanishigaqaratilgan mashqlarning samaradorligi dzyudo bo'yicha yetakchi muttaxasis olimlar tomondan o'rganilgan.
2.Dzyudochilarda tayyorgarlik bosqichlardagi maxsus kuch sifatini rivojlantirish jarayonida alohida ahamiyat berish kerak bu esa dzyudochilarning musoboqalarda yuqori natijalarga erishishi kasb etadi.
3.Dzyudo bo'yicha sportchilarni tayyorlashda yuklamaning kattaligi va yo'nalishiga ko'ra mashg'ulotlarni rasional almashlash, tajriba natijasi ko'rsatkichlari asosida amalyotga tanlangan yo'nalish dasturiga muvofik tuzilgan mikrosikllar tanlanadi.
REFERENCES
1. "Jismoniy tarbiya va sport to,g,risida"gi Ozbekiston Respublikasi qonuni (yangi taxrir). "Xalq so'zi" gazetasi 174(6357)-sonida e'ion qilingan 2015yil 5 sentyabr.
2. Mirziyoyev SH.M. "Milliy taraqqiyot yo'limizni qat'iyat bilan davom ettirib, yangi bosqichga kotaramiz" Toshkent 2017 yil.
3. Kerimov F.A. "Sport sohasidagi ilmiy tadqiqotlar" T.2004 yil.
4. Kerimov F.A. "Sport kurashi nazariyasi va usuliyoti" T.2005 yil.
February, 2022
