Научная статья на тему 'ҚУЁНЛАРНИНГ ОВҚАТ ҲАЗМ ҚИЛИШ ЖАРАЁНЛАРИГА ВА МАҲСУЛДОРЛИГИГА «ПРОБИОКОРМ» ПРОБИОТИКЛИ ОЗУҚА ҚЎШИМЧАСИНИНГ ТАЪСИРИ'

ҚУЁНЛАРНИНГ ОВҚАТ ҲАЗМ ҚИЛИШ ЖАРАЁНЛАРИГА ВА МАҲСУЛДОРЛИГИГА «ПРОБИОКОРМ» ПРОБИОТИКЛИ ОЗУҚА ҚЎШИМЧАСИНИНГ ТАЪСИРИ Текст научной статьи по специальности «Агробиотехнологии»

CC BY
23
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
пробиотик бактерия / қуён / антибиотиклар / тана вазни / клиник тадқиқотлар / гематологик таҳлил / иммун система.

Аннотация научной статьи по агробиотехнологии, автор научной работы — Гўзал Жуманиязовна Қутлиева, Баҳора Исмаиловна Тураева, Дилноза Намозова

Тадқиқотлар чорвачилик соҳасида маҳаллий пробиотик препаратларнинг ҳайвонларнинг ўсишини, овқат ҳазм қилиш жараенларини яхшилайдиган ва иммунитетни рағбатлантирувчи таъсирини аниқлашга қаратилган. Қуёнларнинг иммун тизимини ва касалликларга чидамлилигини оширишда пробиотик препаратларни қўллаш орқали маҳсулот сифати ҳамда маҳсулдорлигини ошириш бўйича амалий ишлар олиб борилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по агробиотехнологии , автор научной работы — Гўзал Жуманиязовна Қутлиева, Баҳора Исмаиловна Тураева, Дилноза Намозова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ҚУЁНЛАРНИНГ ОВҚАТ ҲАЗМ ҚИЛИШ ЖАРАЁНЛАРИГА ВА МАҲСУЛДОРЛИГИГА «ПРОБИОКОРМ» ПРОБИОТИКЛИ ОЗУҚА ҚЎШИМЧАСИНИНГ ТАЪСИРИ»

ISSN: 2181-3337 | SCIENTISTS.UZ

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL SCIENCE AND INNOVATION

ISSUE DEDICATED TO THE 80TH ANNIVERSARY OF THE ACADEMY OF SCIENCES OF THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN

ЦУЁНЛАРНИНГ ОВЦАТ ^АЗМ ЦИЛИШ ЖАРАЁНЛАРИГА ВА МА^СУЛДОРЛИГИГА «ПРОБИОКОРМ» ПРОБИОТИКЛИ ОЗУЦА ЦУШИМЧАСИНИНГ ТАЪСИРИ

Гузал Жуманиязовна Цутлиева1, Бахора Исмаиловна Тураева2, Дилноза Намозова3

1 2.

' УзРФЛ Микробиология институти Самарканд Давлат Университети, биология факультети, таянч докторант https://doi.org/10.5281/zenodo.8371974

Аннотация. Тадцщотлар чорвачилик соуасида мауаллий пробиотик препаратларнинг уайвонларнинг усишини, овцат уазм цилиш жараенларини яхшилайдиган ва иммунитетни рагбатлантирувчи таъсирини аницлашга царатилган. Куёнларнинг иммун тизимини ва касалликларга чидамлилигини оширишда пробиотик препаратларни цуллаш орцали маусулот сифати уамда маусулдорлигини ошириш буйича амалий ишлар олиб борилган.

Калит сузлар: пробиотик бактерия, цуён, антибиотиклар, тана вазни, клиник тадцицотлар, гематологик таулил , иммун система.

Аннотация. Исследования направлены на определение влияния местных пробиотических препаратов на рост животных, улучшение процессов пищеварения и стимуляцию иммунитета животных. Проведена практическая работа по повышению качества и продуктивности сельскохозяйственных животных путем использования пробиотических препаратов для повышения иммунитета и устойчивости кроликов к болезням.

Ключевые слова: пробиотические бактерии, кролики, антибиотики, масса тела, клинические исследования, гематологический анализ, иммунная система.

Abstract. Research is aimed at determining the effect of local probiotic preparations on animal growth, improving digestive processes and stimulating immunity in the livestock sector. Practical work was carried out to improve the quality and productivity of the product by using probiotic preparations to improve the immune system and disease resistance of rabbits.

Keywords: probiotic bacteria, rabbit, antibiotics, body weight, clinical, hematological analysis, immune system.

Х,озирги пайтда кишлок хужалиги, чорвачилик ва ветеринария сохаларида биотехнологик саноатнинг ажойиб махсулоти - ферментли препаратлардан фойдаланиб кушимча гушт ва сут етиштириш мумкин. Рацион таркибига кушилган фермент препаратлари тирик организмга, айникса улар анча ёш булганда, озука моддаларининг яхши хазм булишида ёрдам беради.

Тадкикотлар учун хайвонларни овкат хазм килишини яхшиловчи, бактериал ичак касалликларини олдини олувчи ва даволовчи, озуканинг энергетик кийматини, самарадорлигини хамда уларнинг маусулдорлигини оширувчи махаллий микроорганизмлар асосида яратилган пробиотикли, ферментли ва оксилга бой, импорт урнини босувчи махдллий озука ем кушимчаси танлаб олинди. Унинг таркибида 10 дан зиед пробиотик бактериялар мавжуд булиб, улар Lactobacillus plantarum; Lactobacillus paraplantarum; Bifidobacterium, Propionibacterium авлодларига мансуб бактериялар.

Ошкозон-ичак тизимидаги микрофлорани тартибга солиш учун ишлатиладиган биопрепаратлар пробиотиклар деб аталади. Сут ачитувчи бактерияларида хужайрадан

ташкари протеолитик, b-глюкозидаза, b- маннозидаза ва b-манназа синтез килиши аникланган. Lactobacillus plantarum 7 штаммининг хужайрадан ташкари протеолитик, целлюлолитик ва гемицеллюлолитик фаоллиги аникланган. Lactobacillus plantarum штаммлари универсал куп хужайрадан ташкари гидролитик фермент хосил килади. Хужайрадан ташкари гидролитик фермент фаоллигиниг энг юкори умумий курсаткичи L. plantarum RI11 L. plantarum RG11 va L. plantarum RG14 кайтд этилди [1]. Тадкикотда турли хил табиий полилимерларнинг Lactobacillus plantarum RI 11 изолятининг хужайрадан ташкари целлюлолитик ва гемицеллюлозалитик ферментларнинг синтези буйича изланишлар олиб борилган. Ушбу илмий шарада сут ачитувчи бактерияларни биологик кайта ишлаш жараёнларида куллаш истикболлари тавсифланган [2]. Пробиотиклардаги бактериал хужайралар овкат хазм килиш трактидаги куплаб хаётий жараёнларнинг биокатализаторларидир [3]. Бу пробиотиклар ёрдамида чандик микрофлорасининг тур таркибини тузатиш оркали полигастрик хайвонларнинг махсулдорлигини ошириш ва юкумли булмаган патологияларнинг олдини олиш йулларини ишлаб чикиш учун назарий асос булиб хизмат килди [4]. Сунгги йилларда чандик микрофлорасининг сонини тиклаш ва сифат таркибини яхшилаш учун кенг спектрли куплаб воситалар яратилди. Пробиотиклар патоген ва шартли патоген микрофлорага карши антагонистик фаолликка эга булган патоген булмаган бактерияларни уз ичига олади. Пробиотиклар сифатида ишлатиладиган бактериялар асосан граммусбат булиб, улар таркибига Bacillus, Pediococcus, Enterococcus, Streptococcus, Saccharomyces и Lactobacillus кириши мумкин. Пробиотиклар асосида корамолларни етиштириш уртача кунлик даромаднинг ошириши хакида маълумотлар берилган; аммо, пробиотикларнинг усишга таъсири изчил эмас эди. Пробиотикларнинг корин микробиомига таъсири ишлатиладиган бактериал штаммларга, шунингдек дозага богликдир. Асосий булимлар: кавш кайтарувчи хайвонларнинг микробиота тавсифи, замонавий усулларнинг асосий тамойиллари, бу усуллардан фойдаланиш, куй коринлари микробиомини урганиш натижалари. Стресснинг корин микробиотасига таъсири ва уни адаптоген, антиоксидант биологик фаол моддалар ва пробиётиклар ёрдамида химоя килиш усуллари хакидаги маълумотлар тахлил килинган. Х,озирги вактда куёнчилик сохасида куёнларни купайтириш ва уларни парвариш килиш озиклантириш масалалари борасида кщплаб тадкикотлар олиб борилмокда. куёнларни озиклантиришда хар хил озука кушимчаларини куллаш ва уларни овкат хазм килиш тизимига таъсири етарлича урганилмаган. Шунинг учун куёнлар организмига махаллий «Пробиокорм» пробиотикли озука кушимчасининг таъсирини аниклаш буйича тадкикотлар олиб боришни максад килдик. Ёш куёнларнинг энг куп халок буладиган даври уларни сутдан ажратиладиган даврга тугри келади. Бу вактда ёш куёнчаларнинг танаси каттик стрессга учрайди, инфекция хавфи ортади, бунинг натижасида усиш тезлиги пасаяди. Бу даврда энг куп учрайдиган касалликлар ошкозон-ичак тракти касалликлари. Сунгги пайтларда ушбу муаммони хал килиш учун организмдаги метаболик жараёнларни оптималлаштириш, шунингдек, ошкозон-ичак тракти касалликларини даволаш ва олдини олиш ва нормал ичак микрофлорасини тиклаш кобилиятига эга булган пробиотик озука кушимчаларидан фойдаланиш тобора долзарб булиб бормокда. Х,айвонларнинг озукасидаги антибиотиклар уларнинг нобуд булишига ва сонининг камайишига олиб келади [5-6]. Ахолини сифатли чорвачилик махсулотлари билан таъминлаш муаммосидан келиб чикиб, пробиотиклардан фойдаланиш илмий ва

амалий ахамиятга эга. ^ишлок хужалиги хайвонлари организмига турли пробиотикларни куллаш кенг урганилган, аммо куёнчилик саноатида пробиотик озука кушимчаси «Пробиокорм»дан фойдаланиш хали урганилмаган.

Тадкикот усуллари: Тадкикотларда умумий кабул килинган клиник, морфологик, анатомик, зоотехникавий, статистик ва таккослаш усулларидан фойдаланилади.

Тажрибада четдан олиб келинган "Hikol" зотига мансуб куёнлардан олинган махаллийлаштирилган 3 ойлик ёшдаги куёнчаларга 130 кунлик ёшига кадар Пробиокорм прабиотикли препарат таъсири аниланди. ^уён болаларининг яшовчанлигига, усиш ва ривожланишига тасири . Тажриба гурухига 10 бош куёнлар, назорат гурухига 10 бош куёнлар олинди. Тажриба гурухидаги "Hikol" зотли 10 бош куён болаларига 1кг емига 2г ПроБиоКорм аралаштириб берилди. Тажриба куён болалари сундирилган охак ва формалиннинг 5 % эритмаси билан стерилланган махсус катакларда бино харорати 15-18 0 С ва 60-65% гача нисбий намликда сунъий ёруглик шароитида сакланди. Тажрибадаги иккала гурух куён болаларига махсус улар учун тайёрланган гранула шаклидаги омухта озука берилди. Озиклантириш бир хил рацион асосида амалга оширилди. Тажриба грухидаги "Hikol" зотли 10 бош куён болалари озука рационига ПроБиоКорм аралаштириб берилди. Назоратдаги куён болалари ПроБиоКорм пробиотикли препарати кушилмаган ем билан озиклантирилди. Тажрибадаги куён болаларини ПроБиоКорм озука кушимчаси берилмасдан олдин ва берилгандан кейин 105 кунлик ёшида периферик коннинг морфологик таркиби (эритроцитлар, лейкоцитлар, тромбоцитлар, гемоглобин даражаси), биокимёвий параметрлари (умумий оксил даражаси, мочевина, креатин, умумий билирубин, глюкоза, холестерин ва триглицеридлар), айрим кон зардоби ферментларининг фаолияти (аспартат ва аланин аминотрансфераза, гидрооксиди фосфатаза, лактат дегидрогеназа) аникланди. ^уёнларнинг клиник текширувлари стандарт усулларга мувофик ВС-3000 (Mindray, P.R.China) ярим автоматик гематология анализаторида утказилди. ^он зардобининг биокимёвий параметрлари бирлаштирилган усуллар билан аникланди: аспартат аминотрансфераза (АСТ) ва аланин аминотрансфераза (АЛТ) - Райтман-Франкел усулида, гидроксиди фосфатаза - нитрофенил фосфат билан бирлашган усул билан (Белгияда CYPRESS Diagnostics) аникланди. (БА-88 А анализатори (Mindray, P.R.China). ^оннинг батафсил тахлилига кура гемоглобин, эритроцитлар, тромбоцитлар, лейкоцитлар ва бошка гематологик параметрларнинг таркиби урганилди. 130 кунлик ёшига кадар тажрибада ПроБиоКорм препаратининг ёш усувчи куён организимига таъсири урганилди. Олиб борилган тадкикот натижаларига кура, хайвонларнинг жун тукималари майин булиши, озукани иштаха билан ейиши ва харакатчанлик фаолиятини саклаб колиши аникланди. ПроБиоКорм пробиотик препарати берилган тажриба гурухи куён болаларининг кон таркибидаги эритроцитлар, лейкоцитлар, тромбоцитлар ва гемоглобин микдори статистик жихатдан сезиларли даражада фаркланмаган назорат гурухига нисбатан катта фарк килмади ва физиологик нормада булди. ПроБиоКорм препаратини куллаш кон зардобида гемоглобин, эртоцитлар микдори бир оз ошганлигини аникланиб физиологик меъёрда даражасида булганлигини курсатди, бу кон таркибидаги шаклли элементларниг ташкил килувчи функциянинг баркарорлигини курсатади. ^он таркибидаги лейкоцитлар микдори тажриба бошланишида ва 120-кунлик ёшида гурухлар уртасидаги фарклар урганилди. Барча

урганилаётган даврда ядро шаклларининг умумий нейтрофил сони физиологик меъёрнинг куйи чегараларида булганлиги аникланди. ПроБиоКорм препарати биостимулятор таъсирида тананинг мудофаа механизмлари фаолияти кучайганлигини курсатади. Тажриба давомида барча нейтрофиллар шакллари йигиндиси физиологик норманинг пастки доирасида булди. Тажриба гурухида ПроБиоКорм препаратини куллашдан бир ой утгач, базал шароитларда ФП нинг сезиларли усиши назорат гурухига нисбатан бир баробарга ошди, бу курсаткичлар уларнинг организмида кон нейтрофилларининг ассимиляция жараёнини фаоллашганидан дарак беради. Тажриба гурухлари уайвонларнинг кон таркибида фагоцитарлик индекс кийматлари базал даражасидан бир оз ошиб 120-кунлик ёшига келиб тажриба гурухдаги куёнларда кон таркибининг шаклли элементлари сезиларл даражада узгарди.

I-жадвал

ПроБиоКорм препаратининг куёнлар ривожланишига ва тана массасига таъсири (тирик вазни,г.)

Тажрива грухлари 90-кунлик ёшда 100-кунлик ёшида 110- кунлик ёшида

назорат 2200 г 2320 г 2500 г

тажриба 2500 г 3080 г 3420 г

ПроБиоКорм препаратини куллаш 10 кундан бошлаб уайвонларнинг усишини тезлаштирди, уларнинг умумий физиологик курсаткичларига ижобий таъсир килди. куёнларнинг тана вазнини ошишига олиб келди. Назоратда куёнлар 100 кунлигида тажриба гурухидаги куёнларга нисбатан 580 г-га, 110 кунлик ёшига келиб 920 г-га, бутун тажриба давомида назорат гурухига нисбатан тажриба гурухи куёнлари 1,5 кг-гача ортикча вазн туплашига эришилди. Хулоса килиб айтиш мумкинки, барча гурухдаги куёнларнинг бутун тажриба давомида усиши юкори булиб, айникса тажриба гурухи куён болаларининг ПроБиоКорм препарати кунлик усишига ижобий таъсир курсатди. Тадкикотларимизда усувдаги куёнчаларни уртача тирик вазни усишини узга тадкикотчилар тажрибалари билан таккослаш шуни курсатадики, куёнчаларни турли усиш ва жадал бокиш даврлари буйича уртача тирик вазни узга тадкикотчилар натижаларига мос келди. Тадкикотлар давомида куёнларда хеч кандай касаллик ва улим холатлари кузатилмади. Ушбу махаллий пробиотик озика кушимча чорвачилик сохасида кишлок хужалиги хайвонларини махсулдорлигини оширишда, антибиотик урнида зарарсиз восита сифатида, иммунитетни рагбатлантирувчи самарадор биопрепарат сифатида куллаш имкониятларига эга.

REFERENCES

1. Fu Haw Lee, Suet Ying Wan, Hooi Ling Foo, Teck Chwen Loh, Rosfarizan Mohamad, Raha Abdul Rahim and Zulkifli Idrusl. Comparative Study of Extracellular Proteolytic Cellulolytic and Hemicellulolytic Enzyme Activities and Biotransformation of Palm Kernel Cake Biomass by Lactic Acid Bacteria Isolated from Malaysian Foods 3. Journal List Int J Mol Sci Int J Mol Sci. 2019 Oct; 20(20): 4979

2. Nursyafiqah A. Mohamad Zabidi, Hooi Ling Foo, Teck Chwen Loh, Rosfarizan Mohamad and Raha Abdul Rahim Enhancement of Versatile Extracellular Cellulolytic and Hemicellulolytic Enzyme Productions by Lactobacillus plantarum RI 11 Isolated from Malaysian Food Using Renewable Natural Polymers Journal List Molecules. 2020; 25(11): 2607.

3. Loredana Tarraran, Roberto Mazzoli Alternative strategies for lignocellulose fermentation through lactic acid bacteria: the state of the art and perspectives Review FEMS Microbiol Lett 2018. №365(15).

4. Ноздрин Г.А., Иванова А.Б., Ноздрин А.Г. Теоретические и практические основы применения пробиотиков на основе бацилл в ветеринарии // Вестник НГАУ. - 2011. -Т. 21. - № 5. - С. 87-95.

5. Миронова И.В., Косилов В.И. Переваримость коровами основных питательных веществ рационов коров черно-пестрой породы при использовании в кормлении пробиотической добавки Ветоспорин-актив// Известия Оренбургского государственного аграрного университета. - 2015.

6. Cheng G., Hao H., Xie S., Wang X., Dai M., Huang L. and Yuan Z. Antibiotic alternatives: the substitution of antibiotics in animal husbandry //Front. Microbiol.,- 2014. -№5. -Р. 6983.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.