CC BY
32
Đuro Jovanić,
kapetan, dipl. ekon.
VP 1403, Beograd
STANDARD NIJ 0115.00 ZA TESTIRANJE OTPORNOSTIZAŠTITNIH PRSLUKA NA UBODE NOŽEM I PREDMETIMA SA OŠTRIM VRHOM
UDC: 614.082.2 : 646.43] : 623.444.6
Rezime:
Standard NIJ 0115.00 (prema Nacionalnom institutu pravde SAD), namenjen je za utvrđivanje minimuma tehničkih zahteva i metoda ispitivanja otpornosti zaštitnih prsluka, koji treba da zaštite gornji deo tela od uboda nožem i predmetima sa oštrim vrhom. Područje primene ovog standarda ograničeno je samo na pretnje ubodima, a ne na balističke pretnje, poput onih koje su obuhvaćene standardom NIJ 0101.04 za testiranje balističke otpornosti zaštitnih prsluka.
Ključne reči: energija, upadni ugao, penetracija, ispravan pogodak, nož, sečivo, šilo, defor-macija, zaštitni prsluk, uzorak.
NIJ 0115.00 STANDARD FOR TESTING STAB RESISTANCE OF BODY ARMOR
Summary:
In this work made presentation of NIJ 0115.04. (National Institute of Justice) standard, witch purpose is to establish minimum performance requirements and methods of testing for the stab resistance of body armor intended to protect the torso against slash and stab threats. The scope of the standard is limited to stab resistance only; the standard does not address ballistic threats, as those are covered by NIJ Standard 0101.04. Ballistic Resistance of Personal Body Armor.
Key words: energy, angle of incidence, penetration, fair hit, knife, blade, spike, deformation, body armor, sample.
Uvod
Pod uticajem povećanja sofisticira-nosti vatrenog oružja proizvođači zaštit-nih prsluka su svoja istraživanja usmerili na segment zaštite integriteta lica izlože-nih balističkim pretnjama, što je, uglav-nom, rezultiralo zapostavljanjem oblasti zaštite od pretnji tradicionalnim - hlad-nim oružjem.
S druge strane, statistička ispitivanja u poslednjoj deceniji XX veka pokazala su da na pripadnike vojske i policije, pri oba-vljanju redovnih poslova bezbednosti, pre-
ko 65% napada biva izvršeno nožem ili predmetom sa oštrim vrhom, 12% klup-skim oružjem (palice, šipke, lanci, bokseri i sl.), dok se napadi vatrenim oružjem izvr-še samo u 2% slučajeva (slika 1).
Hladna oružja
Sl. 1 - Napadi u zavisnosti od vrste oružja
156
VOJNOTEHNIČKI GLASNIK 2/2008.
Statistički gledano, od 5 slučajeva povreda izazvanih nožem ili predmetom sa oštrim vrhom, čak tri imaju smrtono-san ishod. Šta više, penetracija sečivom dubine od 20 mm u predelu vitalnih organa, u većini slučajeva rezultuje fatal -nijim ishodom nego iste povrede nane-sene pojedinim zrnima kalibra 9 mm (slika 2).
Analizirajući navedene, kao i mno-ge druge rezultate ispitivanja vezane za napade hladnim oružjem, otpočelo se sa formulisanjem standarda pomoću kojeg bi se utvrdili minimumi tehničkih zahte-va i propisale metode ispitivanja otpor-nosti zaštitnih prsluka, koji treba da zaš-tite gornji deo tela (torzo) od dejstva uboda nožem i predmeta sa oštrim vr-hom. Ovom projektu pristupili su UKPSDB (United Kingdom Police Scientific Development Branch) i USNIST
(United States National Institute of Standards and technology), što je rezultiralo standardom NIJ 0115.00, kao zajednič-kom tehničkom dokumentu, koji preci-znije definiše zahteve o obeležavanju, kriterijume za prijem i postupke merenja otiska u materijalu iza zaštitnog prsluka, odnoseći se u svojoj primeni isključivo na zaštitu od uboda nožem i predmeta sa oštrim vrhom. Zahvaljujući tome što u svojoj primeni standard NIJ 0115.00 is-ključuje sve druge vidove pretnji vezane za testiranje zaštitnih prsluka, poput bali-stičkih (nastalih dejstvom vatrenog oruž-ja), pretnji od povreda tupim ili energet-skim1 vrhom (slika 3), ovaj standard se smatra zasebnim u oblastima ispitivanja zaštitnih prsluka.
1 U okviru NIJ standarda pod pojmom „oružje sa ener-getskim vrhom“ podrazumevaju se sva hladna oružja čiji vrh prenosi energiju napada na kontaktnu površinu u kontinuiranim talasima (vrhovi strela, kopalja i sl.).
VOJNOTEHNIČKIGLASNIK 2/2008.
157
Klasifikacija zaštitnih prsluka
Svi zaštitni prsluci obuhvaćeni stan-dardom NIJ 0115.00, u zavisnosti od vr-ste pretnji (nož ili šilo), klasifikuju se na dva tačno određena tipa zaštite:
- tip I, namenjen za zaštitu od ubo-da komercijalnih - mašinski izrađenih i naoštrenih sečiva - vrhova noža. Za ovaj tip zaštitnih prsluka koristi se komercijal-na oznaka „EB“ (Edged Blade).
- tip II, namenjen za zaštitu od dej-stva noža i predmeta sa oštrim vrhom, iz-rađenim od materijala lošijeg kvaliteta, improvizovane - ručne izrade i finišira-nja (oštrenja). Ovaj tip zaštitnog prsluka nosi komercijalnu oznaku „S“ (Spike).
Pored samih tipova pretnji, prsluci namenjeni za zaštitu od uboda no-žem i drugih predmeta sa oštrim vr-hom klasifikuju se na tri različita ni-voa zaštite, za čije određivanje se uzi-ma nivo energije uboda u trenutku udara u zaštitni prsluk. Energije uboda
koje se koriste za određivanje nivoa zaštite, dobijene su testiranjem muš-kog dela populacije u periodu od 1997. do 1999. godine, koje je izvršila orga-nizacija PSDB. Naime, uzimanjem aritmetičke sredine proizvedenih ener-gija uboda, na osnovu tri najčešće teh-nike uboda nožem ili predmetom sa oštrim vrhom (od gore, od dole, sa strane), došlo se do rezultata da: ener-giju najnižeg nivoa proizvodi 85% de-la testirane populacije; energiju sred-njeg nivoa - 90% dela populacije, a energiju najvišeg nivoa - 96% dela testirane populacije.
Radi dobijanja što pouzdanijeg re-zultata testiranja, bez obzira na to o kom nivou zaštite se radi, u standardu NIJ 0115.00 izričito se zahteva da svaki uzo-rak zaštitnog prsluka bude testiran sa dva različita nivoa energija uboda, uzimajući tako najnižu zadovoljenu vrednost energije uboda za određivanje nivoa zaštite prsluka (tabela 1).
158
VOJNOTEHNIČKI GLASNIK 2/2008.
Tabela 1
NIJ 0115.00 - Nivoi zaštite u odnosu na energiju uboda nožem ili predmetom sa oštrim vrhom
Nivo zaštite „E1“ osnovna energija uboda „E2“ krajnja energija uboda Način i vreme nošenja
j ft- lbf j ft- lbf
1 24 ± 0,50 17,7 ± 0,36 36 ± 0,60 26,6 ± 0,44 C + ExW
2 33 ± 0,60 24,3 ± 0,44 50 ± 0,70 36,9 ± 0,51 C/O + ExW
3 43 ±0,60 31,7 ± 0,44 65 ± 0,80 47,9 ± 0,59 O + SW
Legenda:
C (Covert) - skriveni način nošenja zaštitnog prsluka - ispod gornje odeće; O (Overt) - otkriveni način nošenja zaštitnog prsluka - iznad gornjeg ili kao gornji deo odeće, namenjeni za nošenje u situacijama sa većim stepenom rizika;
C/O (Covert/Overt) kombinacija nošenja u zavisnosti od konkretne situacije i stepena rizika; ExW (Extended Wear) -zaštitni prsluci namenjeni za neprekidno-produženo nošenje; SW (Short Wear) - zaštitni prsluci specijalne namene, koji se upotrebljavaju u situacijama sa izuzetno visokim stepenom rizika, velike težine i malog komfora pri nošenju.
Definisani nivo zaštite pruža mo-gućnost lakog određivanja načina i duži-ne nošenja zaštitnog prsluka. Tako se za određene tipove zaštite, u zavisnosti od proizvođača ili na zahtev krajnjeg kori-snika, prsluci namenjeni za zaštitu od uboda nožem ili predmetima sa oštrim vrhom, izrađuju kao gotovi odevni pred-meti: jakne, sakoi, kaputi ili prsluci sa zaštitnim umecima (panelima).
Karakteristike zaštitnih prsluka
Uzorkovanje zaštitnih prsluka oba-vlja se metodom slučajnog uzorka, tj. iz-dvajanjem najmanje tri kompletna i is-pravna prsluka, po mogućnosti što većih konfekcijskih veličina, radi povećanja verovatnoće da će se testiranje završiti na manjem broju kompleta prsluka. Najčeš-će se uzimaju uzorci prsluka koji odgo-varaju za obime grudi od 117 cm (46,1 in) do 122 cm (48,0 in), kada su u pitanju
muškarci, ili od 107 cm (42,1 in) do 112 cm (44,0 in), kada se radi o zaštitnim pr-slucima namenjenim ženama.
Potvrda (sertifikat) o ispravnosti predstavlja dokument u kojem proizvo-đač izjavljuje da proizvodna jedinica zaš-titnog prsluka ispunjava ili premašuje sve zahteve ovog standarda za navedeni nivo zaštite.
Upadni ugao predstavlja ugao izme-đu linije udara noža ili predmeta sa oš-trim vrhom i normale na tangentnu ravan do tačke udara (slika 4).
normals i na tangentu —=► \ 1 i <r linija normalc na pravac Ida toga
upadni ugao \ tangenta na taCku uboda J — oštrica noža tačka uboda zaStitni prsluk к materijal za pozadinu
Sl. 4 - Upadni ugao
Materijal za pozadinu predstavlja iz-modelirani blok, postavljen tako da bude u kontaktu sa zadnjom stranom ispitiva-nog uzorka prsluka za sve vreme ispiti-vanja. Minimalne dimenzije materijala za pozadinu treba da iznose 381 mm (15,0 in) u dužinu i 305 mm (12,0 in) u širinu, koje se smatraju dovoljnim za kompletno naslanjanje ispitivanog dela prsluka.
Materijal za pozadinu sastavljen je od sledećih komponenti (slika 5):
- četiri spojena lista neoprenskog sunđera, ukupne debljine 5,8 mm (0,23 in);
- jedan list polietilenske pene, ukupne debljine 31 mm (0,23 in) i gusti-ne od 33 kg/m3 (2,06 lb/ft3);
- dva lista prirodne gume, ukupne debljine 6,4 mm (0,25 in).
VOJNOTEHNIČKI GLASNIK 2/2008.
159
_ Л lists reoprenskog sjnSera
j>- 1 list polietilerske репе
2 lists gume
Sl. 5 - Materijal za pozadinu
Pre početka testiranja materijal za pozadinu treba da se kondicionira najma-nje 12 h, na temperaturi od 21°C ± 6°C (70°F ± 10°F) i relativnoj vlažnosti od 50% ± 20%. Uslovi kondiciranja se mere pre i posle testa, kao i svaka 4 h za vreme trajanja testiranja, a njihove vrednosti se obavezno dokumentuju. Testiranje se oba-vlja tako što se čelična kugla, mase 1,042 kg (2,297 lb) i prečnika 45,5 ± 0,5 mm (1,75 ± 0,02 in), pušta da slobodno pada sa visine od 1500 mm ± 15 mm (59 in ± 0,59 in) na udarnu stranu materijala za pozadinu, sa ciljem da se odbije na visinu od 450 mm ± 102 mm (17,7 in ± 4,0 in).
Svako mesto udara mora se jasno obe-ležiti, tako da se pri narednom testu izbegne izlaganje iste površine materijala za pozadinu udaru čelične kugle, za čije se ispuštanje mogu koristiti cevi za navođenje ili slična sredstva, kako bi se osigurao potpun - is-pravan kontakt udarnog kraja kugle sa udar-nom površinom materijala za pozadinu.
Mokri diskovi prečnika 50 mm ± 1 mm (1,97 in ± 0,04 in) izrađuju se od iste vrste polietilenske pene korišćene u sred-njem sloju materijala za pozadinu i po-stavljaju se radi popunjavanja dobijenih otisaka, nakon postizanja zadovoljavaju-ćih rezultata testa materijala za pozadinu.
Ispravni pogoci ili ubodi zadovolja-vaju sledeće uslove:
a) da se energija udara nalazi izme-đu vrednosti E1 i E2 (tabela 1);
1 ----------------
V////////////////X
V///////////////A
b) da se ubod ne nalazi bliže od 51 mm (2,0 in) u odnosu na ivicu zaštitnog prsluka;
c) da se ubod ne nalazi bliže od 51 mm (2,0 in) u odnosu na ivicu materijala za pozadinu;
d) da se ubod ne nalazi bliže od 51 mm (2,0 in) u odnosu na prethodni ubod;
e) da odstupanje uboda u momentu pogađanja prsluka ne prelazi ±5° od pla-niranog upadnog ugla.
Označavanje mesta za ubod vrši se iscrtavanjem krugova pomoću šablona ili mernog uređaja, prema šemi prikazanoj na slici 6, u zavisnosti od vrste testa i uzorka. Sva označena mesta se ne moraju izložiti ubodu, već to zavisi od broja po-trebnih pokušaja za dobijanje ispravnog pogotka.
160
VOJNOTEHNIČKI GLASNIK 2/2008.
Učvršćivanje uzorka na materijalu za pozadinu obavlja se pomoću elastičnih traka širine 51 mm (2,0 in), kao što je prikazano na slici 7. Tako učvršćeni uzo-rak zaštitnog prsluka na materijalu za pozadinu nalazi se u horizontalnom položa-ju u odnosu na inženjerijski projektovani nož ili šilo, koji su pripremljeni za testi-ranje. Elastične trake treba da spreče sva eventualna pomeranja uzorka, koja mogu nastati u trenutku udara oružja, kao i da obezbede njegovo potpuno naleganje na materijalu za pozadinu. U slučaju da ela-stične trake na bilo koji način otežavaju ostvarivanje ispravnog pogotka, pomera-ju se na drugo mesto, ali tako da se ne naruši naleganje uzorka na materijalu za pozadinu.
Potisni uređaj (slika 8) predstavlja čelični teg valjkastog oblika, koji na udarnoj strani ima konusni završetak sa aluminijumskom glavom u koji se posta-vlja inženjerski projektovan nož ili šilo (slika 9), čija izlazno-radna dužina iznosi 83 mm ± 2 mm (3,27 in ± 0,08 in).
Rastojanje konusne glave između donje - uže i gornje - šire tačke iznosi 30 mm (1,18 in), radi nesmetanog testiranja panela zaštitnih prsluka pod uglom od 45°. Sa zadnje strane potisnog tega nalazi se najlonski konopac, koji obezbeđuje normalu pravca leta ovog uređaja. Tako-
đe, sa zadnje strane potisnog tega monti-raju se opruge, koje mogu uspešno da si-muliraju pokrete ljudske ruke pri napadu i rasprostiranju energije uboda. Masa potisnog tega sa instaliranim oružjem iznosi 650 g ± 7 g (1,43 lb ± 0,02 lb).
Sl. 9 - Montiranje sečiva u konusnu glavu potisnog uređaja
Inženjerski projektovani noževi predstavljaju dva posebno dizajnirana i izrađena tipa sečiva, koji se koriste u standardu NIJ 0115.00 za simulacije na-pada uboda nožem.
Prvo sečivo noža nosi oznaku „P1“ (slika 10) i služi za simulaciju napada od tipičnog malog noža, jednostrano naoš-trenog i tankog tela, koji se može nositi u svakoj prilici, skriven u džepu ili za poja-som.
VOJNOTEHNIČKI GLASNIK 2/2008.
161
Drugo sečivo noža nosi oznaku „S1“ (slika 11) i služi za simulaciju na-pada sa većim sečivom, „commando“ oblika ili većeg kuhinjskog noža, koji ima obostrano naoštreno, debelo i robust-no telo. Obe vrste inženjerski projektova-nih sečiva imaju karakteristično izražen i definisan vrh, koji je utemeljen u čvrstoj konstrukciji sečiva, tako da ne može doći do njegovog loma ili pucanja pri udaru od uzorka zaštitnog prsluka.
Inženjerski projektovano šilo pred-stavlja posebno dizajnirano i izrađeno oružje, koje po svojoj konstrukciji i iz-gledu podseća na šilo za led i u standar-du NIJ 0115.00 koristi se za simulacije napada od oružja sa oštrim vrhom. Za potrebe testiranja u ovom segmentu standarda koristi se samo jedna vrsta ši-la, koje je izrađeno po uzoru na Kalifor-nijsko šilo za led „Californian Ice Pick“ (slika 12).
162
VOJNOTEHNIČKI GLASNIK 2/2008.
Stepen naoštrenosti utvrđuje se na mašini RHT (Rockwell Hardness Testing), vršeći pritisak inžinjerski projek-tovanim nožem ili šilom, u rasponu od 3 kg (6,61 lb) do 5 kg (11,0 lb), na alumi-nijumski blok čistoće od 99,997% i de-bljine od 5 mm (0,197 in), radi ostavlja-nja otisaka određene dubine, prema Roc-kwellovoj C skali (tabela 2).
Tabela 2
Određivanje stepena naoštrenosti inženjerski projektovanih sečiva prema Rockwellovoj C skali
HRC Dubi- na (mm) HRC Dubi- na (mm) HRC Dubi- na (mm) HRC Dubi- na (mm) HRC Dubi- na (mm)
-160 0,52 -130 0,46 -100 0,40 -70 0,34 -40 0,28
-150 0,50 -120 0,44 -90 0,38 -60 0,32 -30 0,26
-140 0,48 -110 0,42 -80 0,36 -50 0,30 -20 0,24
Tačka udara predstavlja mesto na zaštitnom prsluku koje je predviđeno da bude izloženo udaru vrha noža ili šila.
Proboj (penetracija) iščitava se iza perforacija na uzorku zaštitnog prsluka, nastalih usled dejstva noža ili predmeta sa oštrim vrhom, te prisustvom oštećenja u vidu posekotina, rupa i sl.; u prvom sloju materijala za pozadinu ili rupama, zasekotinama, poderotinama i cepanjem papira Polyart™.2
2 Papir za merenje otisaka u materijalu za pozadinu, čija osnovna masa iznosi 140 g/m2 (0,46 oz/ft2), a debljina 0,178 mm (7 mil).
Pod dubinom proboj a podrazumeva se dužina vrha noža ili predmeta sa os-trim vrhom, koja izlazi iz zadnje strane prsluka (slika 13) .
Polyart™ predstavlja vrstu papira koja se postavlja preko mokrih diskova i materijala za pozadinu, radi identifikacije (merenja) otisaka nastalih ubodom noža ili predmeta sa oštrim vrhom. Navedeni papir može se zameniti i nekom drugom vrstom papira, pod uslovom da pripada grupi sin-tetičkih papira izrađenih od polietilenskog filma visoke gustine, čija je osnovna odlika velika izdržljivost na cepanje.
Udarna (prednja) strana predstavlja površinu zaštitnog prsluka, koju je proiz-vođač zamislio kao površinu u koju treba da udari nož ili predmet sa oštrim vrhom i označava se natpisom.
VOJNOTEHNIČKI GLASNIK 2/2008.
163
Zadnja strana je površina zaštitnog prsluka koja, po zamisli proizvođača, tre-ba da se nosi prema telu korisnika.
Energija udara predstavlja proraču-natu kinetičku energiju, koju poseduje vrh noža ili šila, u poziciji neposredno pre kontakta sa zaštitnim prslukom.
Zona za merenje brzine potisnog uređaja nalazi se iznad same tačke udara i njena dužina iznosi manje od 51 mm (2,0 in). U trenutku kada potisni teg do-spe u najnižu tačku zone za merenje sop-stvene brzine, vrh noža ili šila treba da se nalazi od 0 mm (0,0 in) do 25 mm (1,0 in) iznad same tačke udara.
Testiranje otpornosti zaštitnih
prsluka na ubode nožem („EB“ test)
Celokupno „EB“ testiranje zaštitnih prsluka završava se nakon dobijanja 24 ispravna pogotka na dva kompletna prsluka (slika 14). Radi lakšeg praćenja re-dosleda sekvenci testiranja, prednji i zad-nji paneli svakog zaštitnog prsluka ozna-čavaju se brojevima od 1 do 4. U zavi-snosti od ugla uboda, testiranje otporno-sti zaštitnih prsluka na ubode nožem vrši se na načine prikazane u tabelama 3 i 4.
Sl. 14 - Testiranje zaštitnog prsluka
Tabela 3
Testiranje na ubode nožem pod uglom od 0°
я ^ 5 ^ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
Energija E1 E2 E1 E2
Tip sečiva P1 S1
Panel broj 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
Celokupno „S“ testiranje zaštitnih prsluka završava se nakon dobijanja 12 ispravnih pogodaka na dva kompletna prsluka. Takođe, radi lakšeg praćenja redo-sleda sekvenci testiranja, kao i kod „EB“ testa, prednji i zadnji paneli svakog zaš-titnog prsluka označavaju se brojevima od 1 do 4.
Tabela 4
Testiranje na ubode nožem pod uglom od 45°
'S’ 'ТЗ О 17 18 19 20 21 22 23 24
Energija E1 E1
Tip sečiva P1 S1
Panel broj 1 2 3 4 1 2 3 4
164
VOJNOTEHNIČKI GLASNIK 2/2008.
Testiranje otpornosti zaštitnih prsluka na ubode predmetima sa oštrim vrhom („S“ test)
U zavisnosti od ugla uboda, testiranje otpornosti zaštitnih prsluka na ubode oružjem sa oštrim vrhom obavlja se na način prikazan u tabeli 5.
Tabela 5
Testiranje na ubode predmetima sa oštrim vrhom
Ugao uboda 0° 45°
я ^ 5 ^ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Energija E1 E2 E1
Tip sečiva S p i k e
Panel broj 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
Tehnički zahtevi
Kriterijumi za prijem ispunjeni su u slučajevima kada svi uzorkovani zaštitni prsluci zadovoljavaju zahteve u pogledu izrade, označavanja i kada svaki ispitani deo prsluka ispunjava zahteve u pogledu penetracije i deformacija definisanih standardom NIJ 0115.00.
Označavanje etiketom (etiketiranje) podrazumeva da se svaki set prsluka na-menjenih za zaštitu od uboda nožem ili predmetima sa oštrim vrhom, jasno i traj-no označi „jednom“ etiketom sa jasno či-tljivim slovima, u skladu sa nivoom zaš-tite i namenom zaštitnog prsluka.
U zavisnosti od toga da li se radi o označavanju zaštitnog panela, nosača pa-keta za neizmenljive panele ili spoljnim plaštovima sa izmenljivim panelima, na etiketama se nalaze različiti podaci:
Zaštitni panel treba da ima jednu etiketu, koja će se upotrebiti za označa-vanje spoljašnje površine panela, sa sle-dećim informacijama:
a) naziv, logotip ili druga oznaka za identifikaciju proizvođača, uključujući i njegovu adresu, telefon ili neki drugi na-čin za kontakt;
b) oznaka za procenjeni nivo zaštite;
c) veličina (ako kupcu odgovara može da sadrži i ime pojedinca za koga je izrađen);
d) broj partije (lota);
e) datum proizvodnje;
f) datum isporuke;
g) model ili oblik koji jedinstveno identifikuje panel radi nabavke (paneli označeni da odgovaraju ženskom torzu treba da imaju posebno vidljiv natpis „ZA ŽENE“);
h) udarna strana ili zadnja strana -površina panela, koja treba da bude izlo-žena ili da se nosi uz telo mora da bude jasno obeležena („UDARNA STRANA“ ili „OVA STRANA IDE DO TELA“);
i) serijski broj;
j) uputstvo za održavanje balistič-kog materijala u skladu sa 16CFR 423*3;
k) za zaštitne panele koji bi se, po pro-ceni proizvođača, mogli izložiti dejstvu va-trenog oružja, (iako za to nisu namenjeni) štampa se upozorenje čija su slova najmanje dva puta veća od ostalih slova na etiketi (iz-uzev potrebnih informacija datih u tački „a“), kojim se upozorava da prsluk nije na-menjen za zaštitu od puščanih i pištoljskih zrna (promena boje slova je prihvatljiva, ali se ne može menjati njihov tip i veličina);
l) potvrda o saglasnosti sa standar-dom NIJ 0115.00.
3 CFR - Close Focus Research-Standard definiše po-sebne prateće parametre u oblastima istraživanja i testiranja u okviru Standarda malih oružja (Small Arms Standards).
VOJNOTEHNIČKI GLASNIK 2/2008.
165
Za nosače paketa sa neizmenljivim zaštitnim panelima, pored etikete na zaštit-nom panelu, treba da postoji etiketa na spoljnom ogrtaču, koja je u skladu sa zah-tevima za zaštitne panele. U slučajevima kada je zaštitni prsluk konstruisan tako da etiketa na zaštitnom panelu nije pokri-vena spoljnim ogrtačem, ona nije ni po-trebna.
Spoljni ogrtač sa izmenljivim zaš-titnim panelima treba da ima etiketu (e) na bilo kojoj spoljašnjoj strani. U slu-čajevima da je izrađen od jednog ko-mada (npr. svi delovi su zajedno proši-veni u jednom komadu odeće) dovoljna je jedna etiketa, a ako se prednja i zad-nja strana mogu razdvojiti, onda se eti-ketom označava i jedna i druga strana. Etiketa treba da sadrži sledeće informa-cije:
a) naziv, logotip ili drugu oznaku za identifikaciju proizvođača, uključujući adresu i telefon;
b) izjavu kojom se korisniku sa-opštava da pregleda zaštitne panele, kako bi se utvrdio nivo zaštite;
c) veličinu;
d) datum isporuke (ovu rubriku is-punjava kupac);
e) model ili oblik koji jedinstveno identifikuje panel radi nabavke (paneli označeni da odgovaraju ženskom torzu treba da imaju posebno vidljiv natpis „za žene“);
f) delovi i šavovi spoljnjeg ogrtača koji nisu ispunjeni zaštitnim panelima, treba da budu obeleženi natpisom „u ovom delu nema zaštite“, koji se prišiva sa obe strane;
g) uputstvo za održavanje ogrtača pr-sluka u skladu je sa propisom 16 CFR 423.
Zaključak
Očigledno je da rutinska upotreba odgovarajućeg zaštitnog prsluka znatno smanjuje verovatnoću fatalnog povređi-vanja, ali da je 100%-tna zaštita u svim situacijama nemoguća. Izbor zaštitnog prsluka u izvesnom stepenu predstavlja kompromis između zaštite i komfora pri nošenju, odnosno masa i komfornost zaš-titnog prsluka obrnuto su proporcionalni nivou zaštite koji se i obezbeđuje. Zna-čajno je da onaj ko vrši nabavku zaštitnih prsluka, kao i svaki krajnji korisnik, treba da zna i razume zaštitu koju prsluk pruža, kao i sva njegova ograničenja.
Pre nabavke zaštitnog prsluka, na-menjenog za zaštitu od uboda nožem ili predmetima sa oštrim vrhom, neophodno je proučiti Vodič NIJ 100-98 „Selection and Aplication Guide to Police Body Ar-mor“, koji detaljno opisuje problematiku izbora prsluka za ovakav specifičan vid pretnji. Standard NIJ 0115.00 predstavlja „otvoren“ dokument i podleže stalnim dopunama, radi pružanja što detaljnijih i pouzdanijih metoda testiranja, omoguću-jući krajnjim korisnicima koji imaju spe-cijalne (više ili niže) zahteve u pogledu zaštite - mogućnost pouzdanog testiranja i drugačijih vidova pretnji u oblasti napa-da hladnim oružjem od opisanih u ovom standardu.
Literatura:
[1] National Institute of Justice. NIJ Standard-0101.04, Ballistic Resistance of Police Body Armor (2000).
[2] National Institute of Justice. NIJ Standard-0101.03, Ballistic Resistance of Police Body Armor (1987).
[3] American National Standards Institute. „sAaMI Z299.3-1993: Voluntary Industry Standards for Pressure and Velocity of Center fire Pistol and Revolver Ammunition for the Use of Commercial Manufacturers44, 1993.
[4] U. S. Army Test and Evaluation Command. TOP 2-2-710, Test
Operations Procedure, Ballistic Tests of Armor Materials. (1999).
[5] Department of Defense. MIL-STD-662F, D o D Test Method Standard, V50 Ballistic Test for Armor. (1997
166
VOJNOTEHNIČKI GLASNIK 2/2008.
