CC BY
27
УДК 338.22; 346.26
Т. М. Пунько
Акадэм1я юравання пры Прэзвдэнце Рэспублт Беларусь
РЭАЛ1ЗАЦЫЯ РЭПРАДУКЦЫЙНЫХ ПРАУ ГРАМАДЗЯН ПРЫ УЖЫВАНН1ДАПАМОЖНЫХ РЭПРАДУКЦЫЙНЫХ ТЭХНАЛОГ1Й
© Пунько Т. М., 2016
У артыкуле разглядаюцца иытанш прававога рэгулявання ужывання дапаможных рэпрадукцыйных тэхналогш у Рэспублщы Беларусь. Праводзщца аналв падыходау да вызначэння месца эмбрыёна у структуры праваадносш у праве РэспублМ Беларусь i замежных дзяржау.
Ключавыя словы: праваздольнасць, эмбрыён, рэпрадукцыйныя правы, дапамож-ныя рэпрадукцыйныя тэхналогн, прававое рэгуляванне
T. M. Punko
THE IMPLEMENTATION OF REPRODUCTIVE RIGHTS OF CITIZENS IN THE APPLICATION OF ASSISTED REPRODUCTIVE TECHNOLOGIES
The article deals with the legal regulation of assisted reproductive technologies in Belarus. The analysis of approaches to determining the place of the embryo in the structure of relations in the law of Belarus and foreign countries.
Key words: Legal capacity, embryo, reproductive rights, assisted reproductive technologies, legal regulation.
Т. М. Пунько
РЕАЛ13АЦ1Я РЕПРОДУКТИВНОГО ПРАВА ГРОМАДЯН У РА31 ЗАСТОСУВАННЯ ДОПОМ1ЖНИХ РЕПРОДУКТИВНИХ ТЕХНОЛОГ1Й
Розглянуто питання правового регулювання застосування доиоммжних репродуктивних технологiй в Республiцi Бiлорусь. Проаналiзовано пiдходи до визначення мкця ембр1она в структурi правовщносин у мрав1 Республiки Бшорусь та зарубiжних держав.
Ключовi слова: правоздатнкть, ембр1он, репродукцiйнi права, допомiжнi репродукцiйнi технолог11, правове регулювання
Уводзшы. Рэпрадуктыуныя правы займаюць адменнае месца у с1стэме правоу чалавека i грамадзян1на, бо яны у той щ iншай меры вытворны ад асноуных правоу i свабод, замацаваных непасрэдна у Kанстытуцыi Рэспублiкi Беларусь, мiжнародна-прававых дакументах аб правах i свабодах чалавека, у законах i iншых прававых актах. У структуры рэпрадуктыуных правоу прысутнiчаюць элементы цэлага шэрагу асабктых правоу чалавека: права на жыццё, на ахову
здapoУя, пpaвы нa acaбicтyю недaтыкaльнacць, недaтыкaльнacць пpывaтнaгa жыцця, acaбicтyю i cямейнyю тaямнiцy.
Cyчacныя pэпpaдyктыyныя тэxнaлoгii пaдвяpгaюць cyмневy мнoгiя пpынцыпы пpaвaвoгa CTarycy гpaмaдзянiнa, якм, безу^ут, мaюць пpaмoе cтayленне дa pэгyлявaння гpaмaдзянcкix пpaвoУ i aбaвязкay. Cяpoд acroynbix пpaблем, якм yзнiкaюць y cфеpы pэaлiзaцыi pэпpaдyктыyныx пpaвoУ гpaмaдзян шляxaм ужь^ння дaпaмoжныx pэпpaдyкцыйныx тэxнaлoгiй мoжнa вылучыць пpaблемy вызнaчэння меcцa чaлaвечaгa эмбpыëнa y iepapxii пpaвaвыx кaштoyнacцяy i y cтpyктypы пpaвaaднociны.
Асноуная частка. Cфеpa pэпpaдyктыyнaй дзейнacцi чaлaвекa cxaEinna дa ягo ^brea^ara жыцця, неyмяшaнне y якую гapaнтyеццa Kaнcтытyцыяй i нopмaмi мiжнapoднa-пpaвaвыx a^ay. npbi гэтым пpaвa нa cвaбoдны pэпpaдyктыyны выбap i плaнaвaнне cям'i з^^ме^д ^^ipa^^m pэпpaдyктыyным пpaвaм, вытвopным aд кaнcтытyцыйнaгa пpaвa нa cвaбoдy i acaбicтyю недaтыкaльнacць.
Згoднa з Зaкoнaм Рэстублт Белapycь "A6 дэмaгpaфiчнaй бяcпецы Рэстублт Белapycь" pэпpaдyктыyныя пpaвы уяуляюць caбoй мaгчымacць для ycix шлюбныx mp i acoбныx acoб cвaбoднa ^brna^ paшэнне aднocнa кoлькacцi cвaix дзяцей, iнтэpвaлay пaмiж ix нapaджэннем, чacy ix нapaджэння i мець для гэтaгa неaбxoднyю iнфapмaцыю i cpoдкi (apтыкyл 1), a зaбеcпячэнне pэпpaдyктыyныx пpaвoy гpaмaдзян i caдзейнiчaнне фapмipaвaнню выcoкix pэпpaдyктыyныx пaтpэб нacельнiцтвa - aднa з acroymix зaдaч зaбеcпячэння дэмaгpaфiчнaй бяcпекi (apтыкyл 5) [1].
Acaблiвaй cфеpaй pэaлiзaцыi pэпpaдyктыyныx пpaвoy гpaмaдзян, y пpывaтнacцi пpы пеpaaдoленнi бяcплoддзя, з'яyляеццa мaгчымacць пpымянення дaпaмoжныx pэпpaдyктыyныx тэxнaлoгiй. Cyчacныя pэпpaдyктыyныя тэxнaлoгii пaдвяpгaюць cyмневy мнoгiя пpынцыпы пpaвaвoгa pэгyлявaння гpaмaдзянcкix i cямейныx aднociн. Знaчны пpaгpэc тaкix тэxнaлoгiй, яю дaзвoлiy зaмapoжвaць i зaxoУвaць зaмapoжaны генетычны мaтэpыял нa пpaцягy мнoгix гaдoУ, пpывеy дa з'яулення нябaчaныx paней мaгчымacцяy. Pэпpaдyктыyны мaтэpыял u^rop мoжнa aтpымaць, зaxaвaць i выкapыcтoУвaць не тoлькi пpы жыццi, are нaвaт i пacля cмеpцi. У лiтapaтypы з'явiycя (1997 г.) aдмыcлoвы тэpмiн «пacмяpoтнaя pэпpaдyкцыя». У aдpoзненне aд «пacмяpoтнaгa нapaджэння», кaлi зaчaцце aдбывaеццa пpы жыццi aбoдвyx бaцькoУ, тэpмiн «пacмяpoтнaя pэпpaдyкцыя» выкapыcтoУвaеццa y тыx выпaдкax, кaлi пеpaнoc эмбpыенay, cтвopaныx пpы жыццi aбoдвyx бaцькoУ, цi ж зaчaцце дзiцяцi (npb дaпaмoзе ЭKA aбo з дaпaмoгaй пacмяpoтнaй iнcемiнaцыя) aдбывaеццa пacля cмеpцi aднaгo aбo нaвaт aбoдвyx генетычньк бaцькoy.
Уciм вядoмaя гicтopыя, кaлi y г. Eкaцяpынбypгy нapaдзiycя дзщя, чый бaцькa пaмеp зaдoУгa дa зaчaцця, дзякуючы зaмapoжaнaй cпеpме. «Зaкaзчыкaм» нapaджэння выcтyпiлa бaбyля дзiцяцi [2]. Aнaлaгiчныя гicтopыi пеpыядычнa yзнiкaюць i y iншыx кpaiнax. У мai 2010 г. y Bipджынii (ЗШA) быу УcтaнoУлены cycветны pэкopд m пpaцяглacцi зaxoУвaння зaмapoжaнaгa чaлaвечaгa эмбpыенa. Дзiця нapaдзiycя з aднaгo з эмбpыенay, cтвopaныx y 1990 г. m пpocьбе aмеpыкaнcкaй шлюбнaй mpbi, якaя зведaлa цяжкacцi з зaчaццем. У вынiкy пеpaнocy, якi aдбыycя 20 гaдoУ тaмy, y генетычтай мaцi нacтyпiлa цяжapнacць, i нapaдзiycя дзiця [3].
Acaблiвa вapтa aдзнaчыць, што пытaнне aб пpaвaздoльнacць гpaмaдзянiнa кaнчaткoвa не выpaшaны i та мiжнapoдным yзpoУнi. Kaнвенцыя Apгaнiзaцыi Aб'яднaныx Haцый "A6 пpaвax дзiцяцi" (cклaдзенa y г. Hью-Epкy 20.11.1989) не зaбapaняе дзяpжaвaм лiчыць дзiцем чaлaвечaе icтoтa з мoмaнтy зaчaцця, i npb пaдпicaннi Kaнвенцыi некaтopыя дзяpжaвы зpaбiлi зaявы i aгaвopкi з тагоды тлyмaчэння яе пaлaжэнняy y дaчыненнi дa пытaння aб пaчaткy жыцця: apт. 1 Kaнвенцыi тлyмaчыццa y cвятле тaгo, што тэpмiн "дзiця" aзнaчaе чaлaвечaе icтoтa з мoмaнтy зaчaцця дa дacягнення 18-гaдoвaгa Узpocтy (нaпpыклaд, Apгенцiнa) aбo, нaaдвapoт, з мoмaнтy нapaджэння (Bялiкaбpытaнiя) [4, c. 22-26].
У кaнтэкcце вышэй cкaзaнaгa ycе бoльшyю aктyaльнacць i неaбxoднacць дaзвoлy нa зaкaнaдayчым yзpoУнi нaбывaе пpaблемa ycтaнayлення меcцa чaлaвечaгa эмбpыенa y iеpapxii пpaвaвыx кaштoУнacцяy.
Cення y лiтapaтypы i гpaмaдcтве ycе бoльш aктыyнa з'яyляюццa выступы y aбapoнy пpaвa эмбpыенa m жыцце, a некaтopыя пpaпaнyюць aбapaнiць i гoднacць эмбpыенa. Mяpкyем, што пaдoбныя пpaпaнoвы не мaюць гад caбoй пpaвaвыx пaдcтay з ^brabirni нacтyпнaгa.
TpaMa£3aHCKae 3aKaHa^aycTBa Pacny6niKi Eenapyct [5], poym aK PaciHcKaH Oe^apautii i YKpaiHM, iMnepaTMyHa 3aMauoyBae npaBina a6 tmm, mTo aco6a craHoBiuua cy6'eKTaM TontKi 3 MOMaHTy Hapa^aHHa. 3aKoH rapamye TontKi axoBy HeKaToptix 6y^yHtix npaBoy £3iuaui (HanptiKna^, npaBti Ha cna^Htmy (apT. apT. 1037, 1081 TK Pacny6niKi Eenapyct), Ha aTptiMaHHe neHcii na Btma^Ky cTpaTti KapMiuena (apT. 957 TK Pacny6niKi Eenapyct)), - tmx npaBoy, aKia y3HiKHyut y aro y 6y£yHtmi, y Btma^Ky Hapa^^3HHa »hbhm. TaKyro 3aKaHa^aynyro a6apoHy cna^ntiHHtix i HeKaToptix iHmtix iHTapacay aco6 3 MoMaHTy 3anauua Hentra 3MemBaut 3 npti3HaHHeM aco6ti.
yaynaeuua, mTo aM6ptieH naBiHeH pa3rna^auua aK cneuti^inHti a6'eKT npaBaa^Hocm, aKi 3'aynaeuua nanaTKaM HoBara ^tiuua. y aM6ptieHe 3aKna^3eHti yce acHoBti ^tiuua, ynacHa raTa y^o i ecut ^tiuue. A^HaK aM6ptieH - raTa TontKi nanaTaK ^tiuua, a He nanaBeK, TaK aK eH He Bano^ae npaBa3^ontHacu;ro. TaKi na^tixo^ ^a3Banae Btipa6naut 3 aM6ptieHaM He 3a6apoHeHtia 3aKaHa^aycTBaM MaHinynauMi, a^nrocrpoyBae npaKTMKy yKnronaHHa aM6ptieHay y rpaMa^3aHcK a6apoT. Pa3aM 3 tmm naKa3Bae Ha He^anymnantHacut pacnaycro^BaHHa Ha aro npaBinay a6 a6apoue panay, y3HiKHeHHa npaBa ynacHacui Ha raTM a6'eKT i r.^..
na^o6HaM na3iutii nptnptiMniBaeuua i EypaneHcKi cy^ na npaBax nanaBeKa, a£3HanaroHti, mTo nanaTaK ^tiuua BapTa pa3rna^aut 3 MoMaHTy $i3inHara Hapa^aHHa nanaBeKa. y aKacui nauBep^^aHHa raTara Ta3ica Mo^Ha nptiBecui HeKantKi nptiKna^ay.
y cnpaBe X v. the United Kingdom (№ 8416/79, admissibility decision of 13 May 1980) KaMicia, aHani3yrow npaBa Ko^Hara Ha ^tiuue, nptiHmna ^a bmchobm, mTo y KaHTaKcue apTMKyna 2 KaHBeHutii «A6 a6apoHe npaBoy nanaBeKa i acHoyHtix cBa6o^>> (^aneH KaHBeHutii) [6] cnoBa "ko^hm" He Mo»a yKnronaut y ca6e HeHapo^aHtix, naKontKi a6Me^aBaHHi raTara npaBa, aKia 3Mamnarouua y apTMKyne 2 (na36ayneHHe ^tiuua y BtiKaHaHHe cMapoTHara npticy^y i r. £.), Moryut 6tiut y^trrtia BtiKnroHHa ^a aca6, aKia Hapa^3inica. Ey^3e HecnpaBa^niBa ^a npaBa Ha ^tiuue 3 6oKy Maui, Kani apTMKyn 2 KaHBeHutii 6y^3e pa3yMeuua, mTo eH axonniBae cBae £3eaHHe Ha aM6ptieHay, ix npaBa Ha ^tiuue y a^cyrnacui ycanaKix a6Me^aBaHHay, i npaBa Ha ^tiuue aM6ptieHa 6y^3e Meut nptiaptrraT Ha^ npaBaM Ha ^tiuue Maui. na raTaH cnpaBe BticTynay My^ 3aayHiuti, aKi 3aaynay, mTo nptmauue pamaHHa npa a6opT 6e3 yniKy MepKaBaHHa 6autKi 6y^ynara £3iuaui 3'aynaeuua TaKcaMa napymaHHeM aro npaBa Ha nptiBaTHae ^tiuue. Cy^ TaKcaMa He 3HaHmoy napymaHHa npaBa Ha a6apoHy nptiBaraaH ^tiuua, naKa3aymt, mTo 6autKa He Morna Bano^aut TaKiM npaBaM.
AHanarinHtia bmchobm 6tmi arynaHtia na3HeH KaMiciaH y cnpaBe H v. Norway (Appl. № 17004/90, admissibility decision of 19 May 1992.) i Cy^oM y cnpaBe Boso v. Italy (№ 50490/99, ECHR 2002-VII). y cnpaBe H v. Norway (1992) KaMicia He yrne^3ena TaKcaMa napymaHHi apT. 3 KaHBeHutii, aKaa 3a6apaHae KaTaBaHHi, 6ecnanaBeHHae i nptmrnaronae ro^Hacut 3BapoT, na a^Hocmax ^a a6opTHpyeMara aM6pteHa, aKi, na 3aaBe icTua, naBiHeH a^nyBaut 6ont na^nac nepanMHeHHa ua^apHacui. Etno TaKcaMa a^3HanaHa, mTo npt HeKaToptx a6cTaBiHax Hentra BMKnronaut nayHyro a6apoHy nno^y y a^naBe^Hacui 3 apT. 2 KaHBeHutii, Harne^3aHM Ha a^po3HeHHe y norna^ax Ha ^a^3eHyro npa6neMy, mTo a6yMoyniBae ^acTaTKoByro cTyneHt ^HcKpeuHH HautiaHantHtix yna^ay y BMpamaHHi ^a^3eHara a^nyBantHara nMTaHHa. y cnpaBe Boso v. Italy (1999) Cy^ 3BapHyy yBary Ha Hea6xo^Hacut BMKaHaHHa cnpaBa^niBara 6anaHcy naMi^ 3a6ecnanaHHeM a6apoHM nno^y i iHTapacaMi »aHHHHM.
HacTynHMM BentMi 3HaHHtiM pamaHHeM cTana nacTaHoBa BaniKaH nanaTti EypaneHcKara cy^a na cnpaBe 3BaHc cynpaut 3nynaHara KapaneycTBa (v Evans. United Kingdom) (№ 6339/05).
3aayHiua Mic 3BaHc naKyTaBana a^ 6acnno^Hacui, pa3aM ca cBaiM napTHepaM aHa npaHmna utKn mTyHHara anna^HeHHa, y BtmiKy aKora 6tni aTptMaHM macut 3apo^Kay, aKia 6tni 3MemnaHta Ha 3axoyBaHHe y KniHiut. nacna raTara y 3aayHiut 6tni BM^aneHM aenmKi. y cyBa3i 3 Me^tutHcKiMi naKa3aHHaMi aHa Marna cKaptcTauua 3apo^KaMi TontKi npa3 2 ra^M. 3a raTM nac ae a^HociHM 3 napTHepaM cntminica, i eH cKaptcTayca cBaiM npaBaM i a^KniKay 3ro^y Ha BtiKapticraHHe ^a^3eHMx 3apo^Kay. y cyBa3i 3 raTMM 3apo^Ki 6^rni 3HimnaHM. y cKap3e y EypaneHcKi cy^ 3aayHiua cnactnanaca Ha Toe, mTo £3ap^aBa, ^a3Boniymt 3Himntut 3apo^Ki, napymtma apTMKyn 2 KaHBeHuti (npaBa Ha ^tiuue), a TaKcaMa apTMKyn 8 (npaBa Ha naBary nptBaTHara i caMeHHara ^tuua). EypaneHcKi cy^ He 3HaHmoy napymaHHay npaBoy, BMKna^3eHtx y KaHBeHutii, a£3HaHtiymti, mTo aM6pteHM He Bano^am npaBaM Ha ^tuue, y cyBa3i 3 hmm Hentra mwut, mTo ^3ap^aBa napymtna npaBa Ha ^tiuue y ^aHMHeHHi ^a 3apo^Kay.
Paзглядaючы raopbi, якiя вынiкaюць з ^ымянення pэпpaдyктыyныx тэxнaлoгiй, Eypaпейcкi Cyд aдзнaчaе, што y дaдзенaй гaлiне aдcyтнiчaе aдзiнaя пaзiцыя Дзяpжay-членay, тaмy межы cвaбoды ix меpкaвaння пaвiнны быць дacтaткoвa шыpoкiя.
Пpы гэтым aдзнaчaеццa, што вышэй нaзвaныя межы cвaбoды меpкaвaння пaвiнны y пpынцыпе axo^^a^ як paшэнне Дзяpжaвы aб тым, пpымaць цi не пpымaць зaкaнaдaycтвa, якoе pэгyлюе выкapыcтaнне пpaцэдypы ЭKA. У выпaдкy пpыняцця paшэння Дзяpжaвa пaвiннa пpыняць тaкcaмa i пaдpaбязныя пpaвiлы, якiя янa ycтaлëyвaе з мэтaй дacягнення cпpaвядлiвыx cyaднociн пaмiж кaнкypyючымi гpaмaдcкiмi i пpывaтнымi iнтapэcaмi. Дэтaлëвaе pэгyлявaнне дaдзеныx aднociн будзе cпpыяць ycтaлявaнню пpaвaвoй дaклaднacцi i дaпaмoжa пaзбегнyць yзнiкнення пpaблем aдвoльнacцi i непacлядoУнacцi, yлacцiвыx пpaцэcy ycтaнayлення cyaднociн acaбicтыx i гpaмaдcкix iнтapэcay.
Ha cëнняшнi дзень y зaкaнaдaycтве Pэcпyблiкi Белapycь выпpaцaвaнa пэyнaя тзщыя пa Ужывaннi дaпaмoжныx pэпpaдyктыyныx тэxнaлoгiй. Pэжым дaпaмoжныx pэпpaдyктыyныx тэxнa-лoгiй (дaлей - BPT) вызнaчaны Зaкoнaм Pэcпyблiкi Белapycь "A6 дaпaмoжныx pэпpaдyктыyныx тэxнaлoгiяx» aд 7 студзеня 2012 гoдa № 341-З (дaлей - Зaкoн aб ДPT) [7]. Пapaдaк зaxoУвaння i Умoвы кpыaкaнcеpвaцыi (зaмapoжвaння) дoнapcкix пaлaвыx клетaк, пaлaвыx клетaк, эмбpыëнay, pэгyлюеццa Iнcтpyкцыяй aб пapaдкy зaxoУвaння i yмoвax кpыякaнcеpвaцыi дoнapcкix пaлaвыx клетaк, пaлaвыx клетaк i эмбpыëнay, зaцвеpджaнaй пacтaнoвaй Miнicтэpcтвa axoвы здapoУя Pэcпyблiкi Белapycь aд 01.06.2012 № 54 [8].
^ы пpымяненнi дaпaмoжныx pэпpaдyктыyныx тэxнaлoгiй пaцыент мaе пpaвa нa зaxoУвaнне пaлaвыx клетaк, эмбpыенay (apт. 6 Зaкoнa aб ДPT). Taкoе зaxoУвaнне aжыццяyляеццa y apгaнiзaцыяx axoвы здapoУя пacля ix кpыякaнcеpвaцыi нa тэpмiн, якi не пеpaвышaе 10 гaдoУ (ap! 11 Зaкoнa aб ДPT). Kpыякaнcеpвaцыя дoнapcкix пaлaвыx клетaк i эмбpыëнay пpaвoдзiццa тoлькi пpы мяут^ пicьмoвaй зaявы i iнфapмaвaнaй згоды дoнapa пaлaвыx клетaк. Пpы тмяшганш пaлaвыx клетaк, эмбpыëнay нa зaxoУвaнне apгaнiзaцыя axoвы здapoУя пa узгадненш з пaцыентaм пaвiннa вызнaчыць: тэpмiны зaxoУвaння пaлaвыx клетaк, эмбpыëнaУ; метaд кpыякaнcеpвaцыi пaлaвыx клетaк, эмбpыëнaУ; пapaдaк выкapыcтaння пaлaвыx клетaк, эмбpыëнay. Дoнapcкiя пaлaвыя клеткi, пaлaвыя клеткi i эмбpыëны пaдлягaюць зaxoУвaнню y кpыяcxoвiще apгaнiзaцыi axoвы здapoУя, якaя aжыццяyлялa пpaцy з дaдзеным бiялaгiчным мaтэpыялaм. Пеpaд пaмяшкaннем y кpыяcxoвiще дoнapcкiя пaлaвыя клеткi пaдлягaюць кaдoУцы i мapкipoУкi y aдпaведнacцi з ^^фук^ый aб пapaдкy пpaвядзення кaдoУкi i мapкipoУкi кpыякaнcеpвipaвaныx дoнapcкix пaлaвыx клетaк, зaцвеpджaнaй пacтaнoвaй Miнicтэpcтвa axoвы здapoУя Pэcпyблiкi Белapycь aд 01.06.2012 № 54 [9].
Зaкoн aб ДPT ycтaнayлiвaе шэpaг aбмежaвaнняy i зaбapoн нa выкapыcтaнне эмбpыенay. Taк, незaпaтpaбaвaныя y вынiкy yжывaння дaпaмoжныx pэпpaдyктыyныx тэxнaлoгiй эмбpыены мoгyць быць выкapыcтaны для Удacкaнaлення пpымянення дaпaмoжныx pэпpaдyктыyныx тэxнaлoгiй, кaлi тэpмiн ix paзвiцця не пеpaвышaе 14 дзен, i npb нaяyнacцi пicьмoвaй згoды m^re^ray, з yдзелaм пaлaвыx клетaк я^ yтвapылicя эмбpыены.
Haяyнacць згoды aнaнiмнaгa дoнapa нa выкapыcтaнне эмбpыенay, яюя yтвapылicя з yдзелaм ягo пaлaвыx клетaк, для Удacкaнaлення пpымянення дaпaмoжныx pэпpaдyктыyныx тэxнaлoгiй не пaтpaбyеццa.
Bыкapыcтaнне эмбpыенay y нaвyкoвa-дacледчыx мэтax зaбapaняеццa. Зaбapaняеццa тaкcaмa:
- пеpaнoc незaпaтpaбaвaныx y вынiкy yжывaння дaпaмoжныx pэпpaдyктыyныx тэxнaлoгiй эмбpыенay iншaмy пaцыентy;
- выкapыcтaнне былымi мyжaм i жoнкaй (былым мyжaм) незaпaтpaбaвaныx y вытку Ужывaння дaпaмoжныx pэпpaдyктыyныx тэxнaлoгiй эмбpыенay y выпaдкy cкacaвaння шлюбу, ^ьимн^ ягo неcaпpayдным, a тaкcaмa y выпaдкy cмеpцi aбo aб'яyлення y cyдoвым пapaдкy пaмеpлым aднaгo з мyжa i жoнкi (apт. 18 Зaкoнa aб ДPT).
Заключэнне. Hеaбxoднacць yлiкy cпецыфiчныx пpыкмет эмбpыëнay aбyмoУлiвaе ycтaлявaнне нa ix тaкoгa пpaвaвoгa pэжымy, з дaпaмoгaй якoгa мoжa быць дacягнyтa yзгaдненне aгyльныx i ^brearab^ iнтapэcay y cфеpы ix aбapoтy, з yлiкaм пaтpaбaвaнняy мapaлi i этыкi.
Дзеючае грамадзянскае заканадауства Рэспублт Беларусь i Украшы, 1мперат^1уны замацоувае правша аб тым, што праваздольнасць ф1з1чнай асобы узткае з моманту яго нараджэння. Закон гарантуе толькi ахову некаторых будучых правоу дзiцяцi, якiя узьткнуць у яго у выпадку нараджэння жывым. Такую заканадаучую абарону спадчынных i некаторых iншых штарэсау асоб з моманту зачацця нельга змешваць з прызнаннем асобы. Лiчым мэтазгодным улiчыць вопыт Украiны (арт. 25 ГК) i дапоунщь пункт 2 артыкула 16 ГК Рэспублт Беларусь пасля нормы аб тым, што грамадзянская праваздольнасць ф1з1чнай асобы узткае у момант яго нараджэння, словамi «у выпадках, устаноуленых законам, ахоуваюцца iнтарэсы зачатага, але яшчэ не народжанага дз^щ».
У эмбрыёна закладзеныя усе асновы жыцця, уласна гэта ужо i ёсць жыццё. Аднак эмбрыён -гэта тольк пачатак жыцця, а не чалавек, так як ён не валодае праваздольнасцю, таму уяуляецца, што эмбрыён павшен разглядацца як спецыфiчны аб'ект праваадносш, якi з'яуляецца пачаткам новага жыцця. Таю падыход дазваляе вырабляць з эмбрыёнам не забароненыя заканадауствам манiпуляцыi, адлюстроувае практыку уключэння эмбрыёнау у грамадзянскi абарот. Разам з тым паказвае на недапушчальнасць распаусюджвання на яго правiлау аб абароце рэчау, узнiкнення права уласнасцi на дадзены аб'ект i г.д..
1. О демографической безопасности Республики Беларусь [Электронный ресурс] : Закон Респ. Беларусь от 04.01.2002 № 80-3 // ЭТАЛОН. Законодательство Республики Беларусь / Нац. центр правовой информ. Респ. Беларусь. - Минск, 2015. 2. Суррогатная мать выносила ребенка от погибшего отца // Комсомольская правда. - 2006. - 1 янв. - С. 6.
3. Oehninger S., Dowling-Lacey D., Mayer J.F. et al. Live birth from a frozen-thawed pronuclear stage embryo almost 20years after its cryopreservation / S. Oehninger, D. Dowling-Lacey, J. F. Mayer // Embryology Research Today [Electronic resource]. - Mode of access: http://embryology.researchtoday.net/archive/6Z10/2688.htm. Date of access: 10.05.2015.
4. Старовойтов О. М. Международно-правовая защита прав ребенка: дисс. ... канд. юрид. наук: защищена 23.11.2004: утверждена 23.03.2005: 12.00.10 / О. М. Старовойтов. -Минск, 2004. - 123 с. 5. Гражданский кодекс Республики Беларусь [Электронный ресурс] : 7 дек. 1998 г., № 218-3: принят Палатой представителей 28 окт. 1998 г.: одобр. Советом Респ. 19 нояб. 1998 г.: в ред. Закона Респ. Беларусь от 11 июля 2014 г. // ЭТАЛОН. Законодательство Республики Беларусь / Нац. центр правовой информ. Респ. Беларусь. -Минск, 2015. 6. Аб абароне правоу чалавека i асноуных свабод (ETS № 5): Канвенцыя Савета Еуропы № 5 (Заключана у г. Риме 1950/11/04) // Веснт Канстытуцыйнага Суда Рэспублш. Беларусь". - № 1. - 1997. 7. О вспомогательных репродуктивных технологиях [Электронный ресурс] : Закон Респ. Беларусь, 7 янв. 2010 г. № 341-З // ЭТАЛОН. Законодательство Республики Беларусь / Нац. центр правовой информ. Респ. Беларусь. -Минск, 2015. 8. Инструкция о порядке хранения и условиях криоконсервации донорских половых клеток, половых клеток и эмбрионов [Электронный ресурс] , утв. пост. Мин-ва здравоохранения Респ. Беларусь, 01 июня 2012 г. № 54 // ЭТАЛОН. Законодательство Республики Беларусь / Нац. центр правовой информ. Респ. Беларусь. - Минск, 2015. 9. Инструкция о порядке проведения кодировки и маркировки криоконсервированных донорских половых клеток [Электронный ресурс], утв. пост. Мин-ва здравоохранения Респ. Беларусь, 01 июня 2012 г. № 54 // ЭТАЛОН. Законодательство Республики Беларусь / Нац. центр правовой информ. Респ. Беларусь. - Минск, 2015.
