CC BY
96
НОМАИ ДОНИШГОҲ» УЧЁНЫЕ ЗАПИСКИ» SCIENTIFIC NOTES»
№4(41) 2014
УДК 8Т1 Н.Ю.САЛИМОВ, Ш.А.СОЛЕҲОВ
ЯКЕ АЗ ОМИЛҲОИ ЗУҲУРИ НАСРИ РЕАЛИСТИИ ТОҶИКӢ
Вожаҳои калидй: наср, насриреалистй, насри муосири тоцик, таъсирпазирии адабй,сафарнома, аньанагарой.
Зуҳур ва ривоҷи насри реалистй ва ё вуқӯъгароро метавон ба ҳайси муҳимтарин падидаи адабии қарни XX дар ҳаёти маънавию фарҳангии тоҷикон ба шумор овард. Ба эътирофи аксари муҳаққиқон ин падидаи нодир натоиҷи қаробат ва таъсирпазирии адабию эстетикии адабиёти тоҷик бо халқҳои шӯравии собиқ ва махсусан адабиёти пургановати рус будааст. Бешубҳа, ин баҳрабардории адабй боиси зуҳури равия ва сабку шеваҳои тозаи насрнависй гардид ва дар таҳрики ин тамойили тоза насри классикию шӯравии рус бетардид нақши муҳим бозид. Ба ин ҳодисаи адабй ишора намуда, устод М.Шакурй менависанд: «Адабиёти рус яке аз муҳимтарин омилҳое буд, ки насрнависии моро ба ҷӯяндагй илҳом медод ва тамоили асосии ин ҷустуҷӯҳоро муайян мекард.» (7, 170) Бояд гуфт ки голибан ҷустӯҷӯҳое, ки дар адабиёти тоҷикии баъди Инқилоби Октябр сурат гирифтанд, натиҷаи омӯзиш ва истифода аз таҷрибаи адабию эҷодии нависандагони бузурги рус мисли Л.Толстой, И.Тургенев, А.Чехов, М.Горкий, М.Шолохов ва дигарон буд. Вале ин гуфтаҳо чунин маънй надоранд, ки нависандагони тоҷики ибтидои қарни XX аз таҷрибаи бою пургановати насри классикй ва суннатҳои куҳани достоннависии миллй бебаҳра буданд. Ҳарчанд адабиёти гузаштаи мо дар баробари шеъри нодиру нотакрор осори фаровони гаронбаҳои насрй ҳам дошт, вале он дар нимаи аввали қарни XX ё ба иллати таассуби мафкуравй ва ё бо сабабҳои дигар мавриди омӯзиш ва интишор қарор нагирифт. Устод Х.Шарифов ба ин ҷиҳати маъсала ишора карда менависад: «Дар сурати аз эътибор дур мондани ин мероси азими ҳунарй ва маънавй таърихи адабиёт аз лиҳози сохтори ҳунарй, бадей-эстетикй нокомил ва паҳлӯҳои зиёди он торику нодониста мемонд.» ( 8, 3) Хушбахтона, аз нимаи дуюми қарни XX сар карда таваҷҷӯҳи муҳаққиқон ва аҳли адабу фарҳанг ба ин бахши пургановати адабиёти гузаштаи тоҷикй ба куллй тагйир ёфт. Ба нашр расидани намунаҳои беҳтарини насри форсии тоҷикй, ҳамаи гумону шубҳаҳои дар ин замина ба миён омадаро аз байн бурд ва «Самаки айёр», «Ҳазору як шаб», «Синбоднома», «Тутинома», «Ҳотами Той» ва «Чор дарвеш» барин достонҳои маргубу хондании қадимаи тоҷикй дастраси доираи васеи хонандагон гаштанд ва онҳо ба забонҳои зиёди дунё баргардону мунташир шуданд. Дар баробари ин, тамойили таҳқиқу пажӯҳиши таърихи татаввур ва сайру такомули наср ривоҷ гирифт. Дар ин замина устодони бузурге мисли М.Баҳор, Ҳ.Хатибй, З.Сафо, С.Шамисо, Ҷ.Дуррй, Р.Ҳодизода, Х.Шарифов, Ю.Салимов, Қ.Чиллаев, А.Алимардонов, Қ. Восеъ, Н.Салимов ва дигарон корҳои муҳиму шоистаро ба сомон расониданд. Ҳар яке аз ин донишмандон масъалаҳои умумй ва алоҳидаи таърихи татаввури насри классикиро ба таҳқиқ гирифта, собит сохтанд, ки шукӯҳу азамати насри форсй аз шукӯҳу азамати шеъри он камӣ надорад. Асарҳои арзишманди М. Баҳор «Сабкшиносй», Ҳ.Хатибй «Фанни наср», Х.Шарифов «Назарияи наср», Н.Салимов «Марҳилаҳои услубй ва таҳаввули анвои наср дар адабиёти форсу тоҷик», Қ.Восеъ «Адабиёти ҷавонмардии форсу тоҷик» ва ғайра ин қазияро ба равшанй собит месозанд. Ғайр аз ин, «Эъҷози Хусравй»-и Хусрави Деҳлавй, «Дастур-ул-котиб»-и Ҳиндушоҳи Нахҷувонй ва «Махзан -ул-иншо»-и Ҳусайн Воизи Кошифй барин осори дастурие мавриди таҳқиқ қарор гирифтанд, ки онҳо бештаре аз вежагиҳо ва усули иншои осори мансурро бозгӯ месозанд. Ибни Надим зуҳури насри форсиро ба замони Зардушту «Авасто» нисбат дода, менависад, ки аз ҳамон давра «мардум ба омӯхтани хат ва китобат огоз карданд ва дар наср маҳорат ёфтанд» (2,19). Худ ҳамин андешаи Ибни Надим собит менамояд, ки дар гузаштаи адабиёти форсии тоҷикй наср ва иншои он нуфузу имтиёзи бештар доштааст, ки дар аҳди ҷадид адибони бузурге чун устод
С.Айнй ва ҳамсафони ӯ дар офаридани анвои насри вуқӯъгарои замони шӯравй аз суннатҳои пургановати насрнависии давраи классикй баҳра бурданд ва бисёр анъанаҳои муҳими онро дар шаклу шеваи тоза мавриди истифода қарор доданд. Ин адибон дар таҷрибаи эҷодии худ суннатҳои миллии насрнависиро бо анъанаҳои насри реалистии русию аврупой омезиш дода,
НОМАИ ДОНИШГОҲ* УЧЁНЫЕ ЗАПИСКИ* SCIENTIFIC NOTES*
№4(41) 2014
дар замони нав насри ҷадидро офариданд, ки он ба ниёзҳои маънавии ҷомеаи ҳамонвақтаи Тоҷикистон ва адабиёти миллии шӯравии тоҷик ҷавобгӯ буд. Сохтори бадеии роману қиссаҳо ва ҳикояву очеркҳои С.Айнӣ, Ҷ.Икромӣ, С.Улуғзода, Р.Ҷалил, Ҳ.Карим, Ҳ.Ирфон ва дигарон, нуфузи баъзе қолабҳои қадимаи нақли бадеӣ, усулу шеваи қиссапардозии суннатӣ дар асарҳои онҳо ин андешаро собит месозад.
Дар масъалаи тавсеа ва ташакули равияи вуқӯъгароӣ ҳам насри форсии тоҷикии давраи классикӣ суннатҳои хубу воло ва омӯзандае дорад, ки то кунун ба ин паҳлӯи насри форсӣ муҳаққиқон камтар таваҷӯҳ зоҳир намуданд. Ҳол он ки унсурҳои реалистӣ дар аксари анвои насри ҳунарӣ ё насри бадеии гузашта ба назар мерасад. Мо дар достонҳои ҳаммосӣ, қиссаҳо, достонҳои мансур, ҳикояҳои саргузаштию ахлоқӣ ва романҳои асримиёнагии ҷавонмардию тарбиятӣ, ин тамоилро ба мушоҳида мегирем. Дар масъалаи дақиқу воқеӣ будани маводи бадеӣ, таърихномаҳо, ки поя бар санаду далел доранд ва осори саргузаштӣ соҳиби нуфузи бештар ҳастанд. Аз нигоҳи имкониятҳои жанрӣ сафарнома, ки дар адабиёти гузашта таърихи пурғановат дорад, дар фарогирӣ, бозгӯи ҳодисаю воқеаҳои ҳаётӣ ва тасвири симоҳои таърихию ҳамзамони муаллиф имтиёз дорад. Адибону суханварони салаф ҳодисаю воқеаҳои иҷтимоию сиёсӣ ва таърихиро, ки арзиши муҳим доранд ба таври мустанад дар сафарномаҳо ба риштаи таҳрир кашиданд. Тибқи эътирофи муҳаққиқон, сафарнома ва саёҳатноманигорӣ дар адабиёти форсии тоҷикӣ таърихи қадима дорад.
«Ардавирофнома»-ро, ки ба қалами яке аз мӯъбадони ҳамасри Ардашери Бобакон муталлиқ аст, донишмандон ҳамчун нахустин сафарнома дар адабиёти аҳди қадим эътироф намудаанд (5,346). Баъд аз зуҳури ислом дар адабиёи форсии тоҷикӣ мактаби сафарноманависӣ ривоҷ ёфт, ки намунаҳои барҷастаи он «Ҳадиқа»-и Саноӣ , «Мантиқ-ут-тайр»-и Шайх Аттор, «ат-Тайр»-и Шиҳобиддини Суҳравардӣ мебошад. Дар ин осор маънию моҳияти соликони роҳи ҳақ дар олами рӯҳонию равонӣ ба тасвир омадааст. Дар тӯли қарнҳо тадриҷан наъви мазкури насри бадеӣ имкониятҳои жанриашро барои тасвиру инъикоси ҳодисаву воқеаҳои воқеию заминӣ ва манзилу маконҳои муқаррарӣ созгор намуд. Ба таъбири Ҳусайни Размҷӯ сафарномаҳо ганҷинаи иттилоот ҳастанд, ки ба туфайли онҳо метавон аз вазъи иҷтимоӣ, сиёсӣ, иқтисодӣ ва фарҳангии мардуми манотиқи гуногун бо хабар гардид (4, 35).
Дар масъалаи зикри мушаххасоти аслии манотиқ, шаҳру деҳот, маълумоти воқеӣ дар бораи масъалаҳои мухталифи иҷтимоиву сиёсӣ ва фарҳангӣ сафарнома аз дигар анвои наср ва ҳатто аз таърихномаҳо бартарӣ дорад. Чунки муаллифони сафарномаҳо иштирокчӣ ва шоҳиди бевоситаи маконҳо ва ҳодисаю воқеаҳо мебошанд. Аз ин ҷиҳат, аксари далелҳо ва асноди дар ин навъи наср сабт шуда қобили қабул ва боварибахшанд. Намунаи беҳтарини ин навъи насрро Носири Хусрав офарид, ки он дар таърихи татаввури насри форсӣ мақоми шоиста дорад ва он то имрӯз раванди сафарноманависиро дар адабиёти умумифорсӣ таҳрик мебахшад. Муҳимтарин сифати «Сафарнома»-и Носири Хусрав он аст, ки дар вай ҳодисаю воқеаҳо тахайюлию аз ҳақиқат дур ба назар намерасанд. Ин наъви наср табиатан хаёлбофиро намепазирад ва бештар ба тасвиру иттилооти мустанаду мудаллал ниёз дорад. Ба қавли донишманди эронӣ Ғуломҳусайни Юсуфӣ Носири Хусрав дар тӯли сафари ҳафтсолаш, ки мӯҳтавои он дар «Сафарнома» зикр гардидааст, рӯзномае доштааст ва ҳамаи дидаю шунидаҳояшро дар он сабт менамудааст (6, 96). Ин далели он аст, ки муаллифони сафарномаҳо, ҳангоми ба қалам додани дидаю шунида ва воқеаю ҳодисаҳои дар аснои сафар дучор гардидаашон, ҳақиқати воқеиро меъёру маҳаки асосии таҳрир қарор медоданд ва аз оғоз то анҷоми асар онро ривоят мекардаанд. Истифодаи равшани ин меъёри тасвирро дар қарнҳои баъдӣ дар асарҳои Зайниддин Маҳмуди Восифӣ, Аҳмади Дониш, Мирзо Сироҷи Ҳаким ва чанд тани дигар мушоҳида кардан мумкин аст. Аз баски устод С.Айнӣ ва А.Фитрат, ки аз пешоҳангони насри ҷадид дар ибтидои қарни XX буданд ва бо осори дар боло зикр гардида ошноии комил доштанд, суннатҳои воқеъгароёнаи насри гузаштаро бо суннатҳои тозаи нависандагонии аврупоӣ, ки осорашон тавассути маҷаллаю рӯзномаҳои навтаъсис ба муҳити адабии Осиёи Миёна ворид мегардид, ба ҳам омезиш дода, ба сабки нави насрнависӣ, ки бо номи насри реалистӣ ёд мешавад роҳ кушоданд. Намунаи равшани ин «Сайёҳи ҳиндӣ»-и А.Фитрат мебошад. Ба назари мо, иллати асосии ба сабки сафарномаю ёддоштнависӣ таваҷҷуҳи бештар зоҳир намудани нависандагони замони нав дар он аст, ки ин навъи наср дар баробари заминаи ҳаётию воқеӣ доштанаш, аз нигоҳи забону услуби нигориш низ хеле содаю омафаҳм буд. Маҳз бо ҳамин сабаб сафарномаҳо дар байни мардум аз қадим маҳбубияти бештар доштанд. Аксари нависандагони насли аввали адабиёти тоҷикии аҳди шӯравӣ дар муҳити адабиёти пурғановати
НОМАИ ДОНИШГОҲ» УЧЁНЫЕ ЗАПИСКИ» SCIENTIFIC NOTES»
№4(41) 2014
форсии тоҷикӣ ва махсусан насри рангину зебои он ба камол расида буданд. Ба ҳамин ҷиҳати мактаби адабии С.Айнӣ ишора намуда, устоди зиндаёд А.Маниёзов навиштаанд: «Дар қадамҳои аввали фаъолияти насрнависии С.Айнӣ заминаи асосӣ ва ба назар намоён эҷодиёти даҳонӣ ва мероси насрии адабиёти тоҷик буд»(3, 26). Устод С.Айнӣ ҳанӯз дар солҳои дар мадрасаҳои Бухоро таҳсил намуданаш осори насрӣ ва таърихномаҳо, насри фаннию мазҳабии гузаштаро пайваста мутолиа мекард, чунон ки худи ӯ менависад: «Чун дарсҳои расмӣ маро қаноатманд намекарданд, ба мутолиаи китобҳои гузаштаи адаби ва таърихӣ машгул мешудам»(1,10). Асарҳое, ки устод С.Айнӣ дар бисёре аз навиштаҳояш ёд мекунад ин «Гулистон»-и Саъдӣ, «Баҳористон»-и Ҷомӣ, «Сафарнома»-и Н.Хусрав, «Бадоеъ-ул-вақоеъ»-и Восифӣ ва «Наводир-ул-вақоеъ»-и А.Дониш мебошанд. Ин асарҳо, пеш аз ҳама, бо ҷанбаҳои воқеъгароёнаашон диққати Айниро ба худ кашида буданд. Агар ба нахустин асарҳои насри бадеии С.Айнӣ, ки дар шакли ҳикоятҳои хурди ахлоқию тарбиятӣ дар китоби «Тазҳиб-ус-сибён» ҷой дода шудаанд, назар андозем ин таъсирпазириро равшан эҳсос менамоем (3,30). Ҳикоятҳои «Аҳмадҷони соҳибмарҳамат», «Йӯлдош», «Араббек ва бародаронаш» марҳилаи нахустини фароҳам омадани сабки нигориши реалистӣ дар эҷодиёти С.Айнӣ мебошад. Баътар нависанда ҳикояи «Хонадони хушбахт»-ро менависад, ки он дар заминаи номаҳо таълиф гардидааст. Муҳаққиқон ин асари С.Айниро аз нигоҳи мазмуну мӯҳтаво ва навҷӯиҳои шаклию сабкӣ дар радифи асарҳои Маҳмудхоҷаи Беҳбудӣ ва Ҳамза Ҳакимзода Ниёзӣ дар ҳамон замон, гузаштанд.Ин асар дар ҳамон давра падидаи тоза ва башорате аз зуҳури насри релистӣ дар адабиёти тоҷик буд. Баъди пирӯзии Инқилоби Октябр нависанда бо камоли ҷиддият ба иншои асарҳои насрӣ огоз намуд. Воқеаҳои муҳиму таърихие, ки худи ӯ шоҳиди бевоситаи онҳо буд, завқу истеъдоди нависандагии вайро ба таҳрик меоварданд. Ба хотири тасвири комилу ҳамаҷонибаи ҳодисаю воқеаҳои аз пеши назар гузаранда, нависанда сабки тасвири воқеъгароро интихоб намуд, ки он аз тарафи дигар як андоза талаби замон ҳам буд. Вале мактабу малакаи насри классикӣ, ки дар муҳити он завқу ҳунари адабии ӯ ба камол расида буд, имкони васеъ фароҳам овард, ки С.Айнӣ дидаю шунида ва ҳодисаҳои аз сар гузаронидаи худро бо камоли устодӣ ба қалам диҳад. Ҳам дар қиссаҳои «Одина», «Ҷаллодони Бухоро», «Ятим» ва ҳам дар романҳои «Дохунда»-ю «Ғуломон» бисёр унсурҳои қиссапардозии насри классикиро ба мушоҳида гирифтан мумкин аст. Махсусан, мавқеияти хронотопи роҳ ва тасвири сафари қаҳрамон, ки тавассути роҳ аз манзил ба манзилу макони дигар мераванд ва дар аснои сафар бо воқеаҳои муҳиме , ки сарнавишти инсонро тагйир медиҳанд дучор мегардад, қаробати сабкии асарҳои С.Айниро бо сафарномаҳои гузашта нишон медиҳанд. Мисоли равшани ин сафари Одина ба зодгоҳаш мебошад, ки дар роҳ бар асари горат гардидан ба бадбахтиҳои зиёде дучор мешавад. Ҳамин гуна ҷузъиёти сафар дар дигар асарҳои нависанда зиёд ба назар мерасанд, ки онҳо дар бунёди созмони бадеии осори С.Айнӣ нақши муҳим мебозанд.
Аз тарафи дигар, истифодаи сабки содаи нақлӣ, ки дар сафарномаҳо ва қиссаҳои саргузаштии адабиёти классикӣ мавқеи калон доранд, забону шеваи нигориши нависандаро оммафаҳму мақбули хонандагон гардонидааст. Ин сабки нигоришро баъдтар шогирдони сазовори устод С.Айнӣ - С.Улугзода, Ҷ.Икромӣ, Р.Ҷалил, А.Деҳотӣ, Ҳ.Карим ва дигарон идома дода, дар фароҳам овардани насри вуқӯъгарои тоҷикӣ дар қарни XX нақши муҳим бозиданд. Ҳамаи ин далели он аст, ки насри ҷадиди тоҷикӣ дар баробари истифодаи суннатҳои насрнависии русию аврупоӣ заминаҳои устувору пургановати миллӣ низ доштааст ва онҳо дар рушду равнақи насри реалистии қарни XX нақши мунир доштаанд.
ПАЙНАВИШТ:
1. Айнӣ, С. Ду XXX сол/С.Айнӣ// Шарқи сурх.- 1977. -№11.- С.10
2. Ибн-ан-Надим. ал-Феҳраст [Тарчумаи Муҳаммадризо Тачаддуд]/Ибн ан-Надим.- Теҳрон:Ибни Сино, 1343.- 311с.
3. Маниёзов, А. Мулоҳизаҳо доир ба ташаккули насри С. Айнӣ/А.Маниёзов//Ҷашнномаи Айнӣ, Ҷ. 3.-Душанбе, 1963.
4. Размҷӯ, Ҳусайн. Анвои адабӣ ва осори он дар забони форсӣ (Чопи савум)/Ҳусайни Размчӯ.- Машҳад: Қудси Разавӣ, 1372.- 352 с.
5. Салимов, Н. Марҳилаҳои услубӣ ва таҳаввули анвоъи наср дар адабиёти форсу точик (асрҳои IX-XIII) /Н.Салимов.-Хучанд; Нури маърифат,2002.- 400с.
6. Хусрав, Носир. Сафарнома.Бо кӯшиши Дабири Сиёқӣ/Носири Хусрав.-Теҳрон: Завор, 1375.- 400с.
7. Шакурӣ, М. Диди эстетики халқ ва насри реалистӣ (нашри дуюм)/М.Шакурӣ.-Хучанд; Нури маърифат, 2006.-192c.
8. Шарифов, Х. Назарияи наср/Х.Шарифов. -Душанбе: Пайванд, 2004.- 319с.
НОМАИ ДОНИШГОҲ* УЧЁНЫЕ ЗАПИСКИ* SCIENTIFIC NOTES*
№4(41) 2014
REFERENCES:
1. Aini, S. Two XXX year/ S.Aini// Sharki Surkh. -1977.- №11.-Pp. 10.
2. Ibn an-Nadim. Al-Fehrast (the list) [translated by Muhammadrizo Tajaddud]/ Ibn an-Nadim. - Tehran: Ibni Sino, 1343.-311p.
3. Maniyozov, A. Notes on the development of S.Aini’s prose/A.Maniyozov//Jashnnomai Aini (Anniversary of Aini), volume 3.-Dushanbe, 1963.
4. Razmju, Husain. Literary types and their manifestation in Persian language (third edition)/Husaini Razmju. -Mashhad: Qudsi Razavi, 1372.-352 p.
5. Salimov, N. Stylistic stages and emerge of prose types in Persian and Tajik literature (9-13 centuries)/ N.Salimov.-Khujand: Nuri ma’rifat, 2002.-400 p.
6. Khusrav, Nosir. Safarnameh (Travel book), due to efforts of Dabiri Siyoqi/ Nosiri Khusrav.-Tehran: Zavor, 1375.-400 p.
7. Shakuri, . The aesthetic heart of people and the realistic prose (second edition)/M.Shakuri.-Khujand: Nuri ma’rifat, 2006. -192 p.
8. Sharifov, Kh. The theory of prose/Kh.Sharifov.-Dushanbe:Paivand,2004.-319p.
Один из факторов формирования таджикской реалистической прозы Н.Ю. Салимов, Ш.А. Салихов
Ключевые слова: проза, реалистическая проза, современная таджикская проза, литературное подражание, сафарнаме(литературный жанр о путешествиях), традиционализм Таджикская литература имеет богатые и деревние традиции прозаического повествования. Один из популярных жанров персидско-таджикской литературы был сафарнаме или книги путешествий, в которых наблюдаются реалистические традиции.
С.Айни и А. Фитрат являлись основоположниками новой таджикской реалистической прозы ХХ века. Они были воспитаны в духе таджикской классической прозы. Поэтому в своем творчестве наряду с русской и европейской реалистической традицией использовали лучшие стилевые особенности классических сафарнаме и других книг реалистического направления. Эти традиции можно наблюдать и в творчестве достойных учеников С. Айни, Дж. Икрами, С. Улуг-заде , Р.Джалила, Х. Карима, Х. Ирфана и других.
One of the factors of theTajik realistic prose development
N.U.Salimov, Sh. A.Solehov
Key words: prose, realistic prose, modern Tajik prose, literary imitation, safarnama(the genre of travel literature), traditionalism
Tajik literature has wealthy and ancient tradition of prosaic narration. One of the popular genres of Tajik literature was safarnama (a book of travelling) in that the realistically tradition has its influences.
S.Ayni and A.Fitrat became the founders of the new Tajik realistic prose of the XX century. They with the spirit of Tajik classical prose. Because of it in their worker they used with the Russian and European tradition the best styles of classical safarname also and the others book of realistically way. This tradition were continued in the works of apprentices of S.Ayni - J.Ikrami, S.Ulugh-zade, R.Jalil, Kh.Karim, Kh.Irfan and others.
Маълумот дар бораи муаллифон:
Салимов Носирчрн Юсупович, академики Академияи илмҳои Тоцикистон, доктори илмҳои филологй, профессор, ректори Донишгоҳи омӯзгории Тоцикистон ба номи Садриддин Айнй
Солеҳов Шамсиддин Аслиддинович, доктори илмҳои филологй, профессор, мудири Конуни забони тоцикии Китобхонаи миллии Тоцикистон (Ҷумҳурии Тоцикистон, ш.Душанбе), E-mail: soleh59@mail.ru
Сведения об авторах:
Салимов Носирджон Юсупович, академик Академии наук Таджикистана, доктор филологических наук, профессор, ректор Таджикского государственного университета имени Садриддина Айни (Республика Таджикистан, г.Душанбе)
Салихов Шамсиддин Аслиддинович, доктор филологических наук, профессор, председатель Фонда таджикского языка Национальной библиотеки Таджикистана (Республика Таджикистан , г.Душанбе) E-mail: soleh59@mail.ru
Information about the authors:
Salimov Nosirjon Yusupovich, Academician of the Academy of Science of Tajikistan, doctor of philological sciences, professor, the rector of Pedagogical University of Tajikistan named after Sadriddin Aini.
Solehov Shamsiddin Asliddinovich, doctor of philological sciences, professor, the head Fund of the Tajik language of the National Library of Tajikistan (Republic of Tajikistan,Dushanbe ), E-mail: soleh59@mail.ru
