CC BY
29
УДК: 378.147=512.122
М.М. СЭБИТБЕКОВА, Ж.К. КОЖАБЕКОВА
БОЛАШАК МЕДИЦИНА МАМАНДАРЫНА КАЗАК Т1Л1Н ОКЫТУДАГЫ TBL ЭД1С1НЩ ТИ1МД1Л1Г1
Марат Оспанов атында^ Батыс К,азакстан мемлекетпк медицина университетi, Актебе, К,азакстан
Ттдер кафедрасы, казак тiлi курсы жыл^1 31к,ан,тарда™ мэжiлiсiнде
Сэбитбекова М.М. - аfа окытушы, казак тiлi мен эдебиет магистрi, каралып (Хаттама №2), Оку-эдктемелт
тел.: 8 705 480 74 73, e-mail: nurmal_66@mail.ru; кенес мэжЫсшде 2014 жылдын 17
Кожабекова Ж.К. - окытушы, филология магистр^ тел.: 8 777 112 48 25, наурызында бекiтiлiп, Оку-эдктемелт
e-mail: nur-sultan-93@mail.ru. жумыс бойынша №302 ендiру актiсi
Аннотация. Медициналык жоfары оку орындарында казак тiлi si берт^.
сабактарын TBL (командалык-баfдарланfан) окыту эдiсi аркылы жYргiзу барысында тулfанын жеке жэне топтык кажеттЫктерЫ канаfаттандыруfа, белсендi сездiк корын дамытуfа, ужыммен жумыс жасау барысында коммуникативтт байланысты ныfайтуfа мYмкiндiк беретiнi дэлелдендi. Студент ша^1н топтарда жумыс жасау аркылы ез ойын казак, тiлiнде сауатты жетюзуге жэне команда мYшелерiнiн пiкiрiн тындай отырып, ой корытып, тужырымдар жасауfа Yйренедi.
Нег'1зг'1 свздер: TBL adici, медицина мамандары, к,азак, miniH ок,ыту, кшi
Зерттеу нэтижелерi. TBL («Team Based Learning» - ша^1н топтарда окыту, кей эдебиеттерде командалык-баfдарланfан окыту авт.) эдiсi -студенттерге топта жумыс iстеу даедысын дамытуfа мYмкiндiк беретiн окытудын топтык эдiсi [2]. TBL эдiсi аркылы студенттер эрбiр командалык ^ топтарfа белiнедi жэне олар коллектив
топтар.
Юркпе. Практикалык сабактын арттырса, эрi студенттiн тiлдi терен бойынша жумыс iстей бiледi. Жеке барлык кезендерЫде студенттердiн менгеруiне жаfдай жасайды. Осы жумыстарын атк,арады. Сонымен
танымдык кызметш жандандыру | макаламызда аталfан эдктердщ ^ катар, бул эдiс - ез ойын айтум,
максатында окытудын, эр алуан шшде студент санасында казак Ужымды алып шы^у« б^ьп-гайчын!,
эдiстерi мен тэсiлдерiн пайдалану тЫнде тyсiнiк калыптастыру Yшiн, сол сондай жаксы касиеттердi беретiн
манызды. Студенттерге кез келген | TYсiнiк аркылы сездт корды кебейту эдiстiн 6ipi. Тест тапсырмаларына
бiрынfай узак ыкпал ету (мысалы: Yшiн, топта жумыс жасай алуда^ топтык жауап беру жэне тапсырманын
узак ауызша TYсiндiру) олардын бiлiк пен даfдыны дамыту Yшiн TBL шешiмiн табу барысында топпен
ынтасынын ыдырауына, енжарлыкка (командалык-баfдарланfан) окыту ^ орындау технологиясы сгудеттщ
алып келуi мYмкiн. «Осы ба^тта оку- эдiсiнiн тиiмдiлiгi туралы сараладык. материалды теренiнен бiлiп менгеруiне
тэрбие YPДiсiн жандандырудын казiргi Максаты. TBL (командалык- ^ эсер етедi' окыту барысында ^ыну
инновациялык технологияларын баfдарланfан) окыту эдiсi студенттi даедыларын дамытады, накты
жетiлдiрiп, оны арнайы пэн сабактарын шаfын топтарда жумыс жасау белг^ бiр тапсырмаларды шешуде
окытуда тиiмдi колдану аркылы бiлiм | аркылы ез ойын казак тЫнде сауатты игерген бiлiмдерiн пайдалануfа
сапасын жоfарылату максатында жет^зуге жэне команда мYшелерiнiн бередi. Сонымен к,атар,
бiркатар ба^т-баедарлар бертуде» пiкiрiн тындай отырып, ой корытып, ЭД^Щ кундылыfы командалык,
[1]. Осыпан орай, орыс топтарына тужырымдар жасауfа Yйрететiндiгiн | жумыс iстеУ даЗДыларын дамыту,
казак тiлiн менгертудщ TYрлi эдiс- дэлелдеу. пiкiрталас ^рпзу, нак,ты негiздемесi
тэсiлдерi бар екен белгiлi. БYгiнгi танда Материалдар мен эдктер. бар апелляцияны беруге ык,пал етедi.
бiлiм берудiн инновациялык жана | Зерттеудiн негiзгi езегi, макаланын ^ Kомандадаfы эрбiр мYшесiнiн к°ск,ан
технологиялары дамып, медицина дереккезi ретшде «Жалпы медицина» Yлесiн аныктауда студен"П"ердщ топпен
саласында солардын TBL, SBL, PBL | мамандыfынын I курс студенттерге | ба«лау процедурасы студенттерд
сиякты гyрлерi кенiнен колданылып арналfан «К,азак тЫ» пэнiнен TBL белсенд^руге ык,пал етедi, оларды
ЖYP. Осы орайда медициналык жоfары (командалык-баfдарланfан) эд^ ок,уда^ы жауапкершiлiктерiн
оку орындарында орыс белiмiнде | бойынша еткiзiлген сабактар алынып, жо«рылатады.
окитын студенттерге казак тЫн окытуда аналитикалык талдау жасалынды. Атап Бул эдiспен еткiзiлетiн
жана инновациялык технологияларды айтканда, сабакка «Жалпы медицина» сабак,тын, алfашкы екi-Yш минутында
колданып сабак еткiзудiн тиiмдiлiгi маманды^ынын 120-тобынын 12 ^ студенттерге бес сурак,тан туратын
де артып келедГ Эсiресе, шаfын студентi катысты. Жалпы бЫм жеке даярлык, бойынша б^алау
топтарда жумыс жасау студенгтердiн беру пэндерi бойынша Бiлiм беру ^ тесгтерi (ЖДБТ) усынылады. Бул ЖДБТ-
эрi казак тiлiне деген кызыfушылыfын | баfдарламалары комиссиясынын 2014 ны эр студент ез бетiнше орындайды.
2.50.2016 а.
Батыс Казахстан медицина журналы
Бул «Миfа шабуыл» эдiсi секiлдi | калыптастыратыны белгiлi. Дегенмен ^ бастаймыз (10 минут): студентгердщ казак тiлiнен ететш жана жеткiншек урпактын жалпы дамуына А) Мэтш бойынша сурактар
такырыбын каншалыкты бiлетiндiгiне пэрмендi ыкпал онын жан дYниесiн дайынданыз (топ мYшелерiнiн байланысты. ЖДБТ жауабы аркылы байытып, ой-epiciH есiретiн айтыс эркайсысы 6ip сурактан).
uariDiiDMi, «эыусип amDit.
окытушы стуценттердi шаfын бiрнеше енерш тэрбие жYЙесiнде колданудын В) Мэтшнен тiрек сeздердi тауып,
(3-4) топка бeлецi. Енцi бeлiнген шаfын маныздыль^ын» зерттеушi Жуматай орыс тiлiне аударыныз (топтын эр
топтарfа топтык даярлык бойынша Таубалциева eзiнiн «Айтыс енершщ мYшесi екi сезцен).
баfалау тесп^ (ТДБТ) берiлецi. Бул тэрбиелiк мэы» макаласында аныктап С) Мэтiнге жэне мэтшнщ эр
да элгiнцегi ЖДБТ-да^ бес суракты берген болатын [4]. Осы тур^дан абзацына ат койыныз (екi топка ортак
камтиды. Ендi стуценттер команда тiл дамыту жумыстарына тандап тапсырма: топтын эр мYшесi бiр-
курамында^ жумыс аркылы ез алынатын лексикалык такырыптардын бiрцен). Бул тындау аркылы орындау
кателерш бте алады. бiрi ретiнце «Айтыс енерЬ> такырыбын - казак тiлiн окытуда тиiмцi. Ал,
Казак тiлiн окытуда TBL | алуымыздын да манызы ерекше. ^ мэтiн бойынша жумыс барысында
(команцалык-баfцарланfан) эцiсi Практикалык сабактын максаты - эр команда мYшесi ез тобынын
барысында эрi карай сабак мэтiнмен стуценттерцiн казактын тел енершщ же^ске жетуi Yшiн барын салады. Бул
жумыс, жазбаша тапсырмалар, тeрiнен табылfан айтыс eнерi туралы орайда студенттердiн казак тiлiнде
ойталкы, жаfдаяттык тапсырмалар, бiлiмдерiн кенейту, айтыстын тарихы, тiлдiк бiрлiктерi дами отырып, сeздiк
рeлдiк ойындар т.с.с. эдiстерiмен TYрлерi, айтыс акындары жэне казiргi корлары толыса TYседi.
тындалым, окылым, айтылым, заманfы айтыстар туралы мэтшдер Айтылым. Кейiн рeлдiк ойын
жазылым аркылы жалfасын табады. берiп, тт дамыту жумыстарын жYPгiзу. берiледi. Топтарfа «Бiржан» жэне Сабакты корытындылау y^i^ Айтыс акындарымен, айтыс ^ «Сара» тобы цеп ат койып, айдар
Венн диаграммасын немесе тест мэтiндерiмен таныстыру барысында таfып, Бiржан мен Саранын айтысын
тапсырмаларын куру^а болады. сауатты сейлеуге машыктандыру. орындау y^i^ эр топтан бiр студент
Булардын эркайсысында команда Ойындар аркылы ойын еарт, ез шыfарамыз. Окытушы <^ржан мен
мYшелерi ез тобы y^i^ жумыс бетiмен шыfармашылык жумыстар Сара» айтысы туралы жалпы мэлiмет
жасайды. взгенiн пiкiрiне курметпен жасауfа даедыландыру. ¥жымдык бередi (барлыfы - 13 минут). Бiржан
карай отырып, ез ойын казак тЫнде окытуfа ба^ггтай отырып, командасы мен Саранын айтысынан берiлген
сауатты жеткiзуге даfдыландыру, Y^irn пiкiрталастар аясында ез ойын Yзiндiнi окып екi студент айтысады.
студенттердi коммуникативтiк карым- | казак тiлiнде еркш жеткiзуге баулу. ^алfан стуценттер олардын айтысын
катынаска машыктандыру - бул эдктщ Алдымен студенттерге ЖДБТ жэне сараптап, мэтiндi окуда кеткен
тиiмдi тустары. ТДБТ Yшiн тeмендегiдей бес сурактан кемшiлiктерiн, тел дыбыстарды анык
Алынfан мэлiметтердi талкылау. туратын тест тапсырмалары усынылды: айтуын, мэнерлеп окуын кадаfалайды.
Окыту эдiстерiнiн аныктамасы туралы «Айтыс дегенiмiз не? Тeмендегi топтын Сонын нэтижесiнде дауыска салынып,
«Казак тiлдi емес мектептерде кайсысы айтыс акындары? Айтыстын айтыс же^мпазы жарияланады. Бул
тiлдердi дамыта окыту эдктерЬ» TYрлерi? Акындар айтысында кандай аркылы б^з студенттердiн казак тiлiнiн
эдктемелт куралында орыс fалымы мэселелер айтылады? Салт айтысы спецификалык тел дыбыстарын дурыс
Ю.К. Бабанскийдiн: «Окыту эдiстерi нешеге бeлiнедi?» ЖДБТ алынfан айта алуына, сeздердi сауатты окуына,
дегенiмiз - муfалiм мен окушылардын сон, студенттердi жауаптарына сонымен катар, ез ойын ана тЫнде
езара эрекетшщ негiзiнде бiлiм, тэрбие байланысты (алfан балдарына орай, таза жеткiзе алуына жол ашамыз.
жэне таным процесш жетiлдiру» - деген мэселен 5-2; 4-6; 2-4) ша^н екi топка Жазылым. Бул орайда
шшрш келтiредi [3]. Осы орайда TBL белдт. Аталfан топтарfа ТДБТ Yшiн студенттерге экраннан айтыс енерше
окыту эдiсi аркылы етюзтген сабакта жоfарыдаfы сурактарды камтитын тест катысты (айтысып отырfан акындар, да окытушы мен бЫм алушылардын | тапсырмаларын кайта усындык. Екшшм ^ домбыра, улттык киiм) суреп^
арасындаfы карым-катынас рет усынfанда yui топ та, бес суракка усынылады. Берiлген сруттердi
барысында бiлiммен катар тэрбиен ете жаксы жауап бердк пайдалана отырып, айтыс такырыбына
де, я^и команда мYшелерiнiн пiкiрiне Тындалым. Шаfын топтарfа мэтiн курастыру аркылы студентгердщ
курметпен карау, ез пМрш ашык айта бeлiнген студенттерге алдымен Айтыс казак тЫнде орфография жэне
алу аркылы студенттщ таным процесш енершщ тарихы туралы мэтшнщ орпоэфия мэселелерi бойынша не
жетiлдiруге даедыландырады. аудионускасын тындатамыз (5 минут). бтетшш бiлуге болады. Бул орайда
жас урпактын бойында Тындалым аркылы студент санасында команданын эрбiр жеке мYшесшщ
«Айтыс
_______________________________
улттык мураттарды дYниежYзiлiк казак тiлiнде TYсiнiк калыптасып упайы командаfы косылып отырады. рухани казынамен уштастыру аркылы | отырады. Кейiн мэтiнмен жумыс ^ Окылым. Бул сэтте студенттерге
Медицинский журнал Западного Казахстана
2.50.2016 а.
айтыс eHepiHe байланысты жаедаяттык KYTKeH едт. ДэстYрлi eTKÎ3in журген ^ 6^ipyre мYмкiндiк алады;
тапсырма усынылды. Жаедаяттык сабактарды салыстыра отырып, TBL - Топтык, карым-катынастын sp6ip
тапсырма барысында студенттер оны | (командалык-баfдарланfан) эдiсi катысушысы баскалардын ерекше
окып, ситуациядан шыfу жолдарын аркылы еткен сабактан мынадай назарында калады;
айту барысында казак тЫнде ез ойын айырмашылыктарды аныктадык: - Студенттер командада жумыс
тужырымдай алмак. ДэстYрлi сабак YPДiсiндегi ^ жасауfа сэйкес мYмкiндiгiнше тезiрек
Сабак сонында студенттерге окытушы эрекет калыптасып бейiмделуге тырысады;
он сурактан туратын KYPДелi тест 1.Такырыпты TYсiндiру; ^ - Эрбiр студент езшщ белгiлi
тапсырмалары усынылды. Студенттер 2. Сурак-жауап аркылы бiр рeлiне ие болып, энгiмедегi eзiне
сабак барысында бтген мэлiметтерi такырыпты менгерту; сэйкес орь^а ие болуfа тырысады;
бойынша ею топ та тестке толык ^ 3. Мэтiндi окыту, мазмунын ^ - Баfалау барысында
дурыс жауап бердi. Тындалым, айткызу, сездт жумысын жYPгiзу; студенттердiн KYнделiктi дэстYрлi
окылым, айтылым, жазылым бойынша 4. Жапъ^улар орындау. сабактарfа караfанда TBL (командалык-
студенттер жеке жэне командалык ^ TBL (командалык-баfдарланfан) ^ баfдарланfан) окыту эдiсiмен eткiзiлген
турfыдан баfаланды. Сабак сонында окыту технологиясы негiзiнде eткiзiлген сабакта жоfары баfа алfанын ескерсек,
керi байланыс жYргiзiлдi. «Не бшемш? | сабак YPДiсiндегi окытушынын эрекетг Is онын тиiмдiгiн де у^нар едiк.
Не бiлдiм? Не бшпм келедi?» осы Yш 1. Жеке жэне топтык тест ^ Эдебиеттер тiзiмi:
суракты камтитын керi байланыс - тапсырмалары; 1. Жыланбаева, Б.К. БЫм беру
бул сабакты корытындылаудын тиiмдi 2. Мэтiннiн аудионускасын ^ жYЙесiндегi окытудын инновациялык
жолы. Будан шыfатын корытынды | тындау; технологияларын пайдалану
TBL (командалык-баfдарланfан) эдiсi 3. Шыfармашылык жумыс; ерекшелiктерi / Б.К. Жыланбаева, А.Р.
A Taiyuir»uin-ri_i та п л пi i/i rv-гз п ъг-
аркылы студенттерге казак тiлiн окыту i| 4. Такырыпты талдауfа пiкiрталас; Рыскан., Б.Н. Джаханова // К,аз¥МУ тшмдк Себебi студенттiн командада 5. Такырыпка студент кeзкарасын хабаршысы. - 11 наурыз 2016ж. - №1.
жумыс жасау аркылы тулfанын аныктау; 2. Еамова Д.Т. Студенттердi
жеке жэне топтык кажеттЫпн 6. Керi байланыс. ^ улттык тэлiм-тэрбие беруге
канаfаттандыруfа, белсендi сeздiк Кррытынды. Дорыта келгенде, деонтологиялык даярлау жолдары мен
корын дамытуfа, ужыммен жумыс медицина саласында казак тiлiн эдiстерi / Д.Т. Еамова. - VM-uii МэшhYP
жасау барысында коммуникативтт | окытудын тжмдЫпн артыру Yшiн ЖYсiп окулары. Халыкаралык ^лыми-
байланысты ныfайтуfа, топтын тек ^нделтт дэстYрлi сабактар практикалык конференциянын
6îp мYшесi ретiнде eз командасы | eткiзу жеткiлiксiздiгi белгiлi, бул ^ материалдары. - Павлодар, 2010. -
Yui^ максатка жетудегi eзiне деген орайда окытушылар болашак Б.59-64.
сенiмдiлiкке баfытталfан iс-эрекеттер медицина мамандарына мемлекеттiк 3. К,азак тiлдi емес мектептерде
нэтижелi болмак. | тiлдi менгертуде окытудын тиiмдi тiлдердi дамыта окыту эдiстерi:
Сабактын он нэтижеа: студент инновациялык эдiстерiн, сонын шшде эдiстемелiк курал. - Астана, 2013. -10
шытармашылык денгейге окытушы TBL (командалык-баfдарланfан) эдiсiн б.
аркылы емес, eз iс-эрекетi аркылы | колданfаны дурыс. ^ 4. Таубалдиева, Ж. Айтыс
жетп. Бул эдiстiн утымдылы™ да TBL (командалык-баfдарланfан) eнерiнiн тэрбиелт манызы. Музыка
осында. Технологияны пайдалану эдiсi барысында тeмендегiдей ^ элемшде / Ж. Таубалдиева // Гылыми-
шыfармашылык тулfа калыптастыруfа | нэтижелерге кол жетюзуге болады: эдiстемелiк журнал. - 2012. - №7. - 15 Б.
алып келедГ Б^з сабактын басында - Студенттер eз ойы мен сезiмiн
максат койfанда да осындай нэтиже | eзара карым-катынас YДерiсiнде еркiн
2.50.2016 œ.
Батыс Казахстан медицина журналы
РЕЗЮМЕ
М.М. САБИТБЕКОВА, Ж.К. КОЖАБЕКОВА
ЭФФЕКТИВНОСТЬ МЕТОДА TBL В ПРЕПОДАВАНИИ КАЗАХСКОГО ЯЗЫКА СТУДЕНТАМ МЕДВУЗОВ
Западно-Казахстанский государственный медицинский университет имени Марата Оспанова, Актобе, Казахстан
Метод TBL - командно-ориентированный метод, один из инновационных методов обучения. Данный метод дает возможность в ходе обучения применять групповую и индивидуальную работу, пополнять словарный запас, развивать коммуникативные навыки и навыки работы в команде. Цель данной статьи - показать эффективность командного метода при обучении казахскому языку будущих медицинских кадров в малых группах. Работая в малых группах студент учится грамотно излагать свои мысли, делать выводы на казахском языке.
Ключевые слова: метод TBL, специалисты медицины, обучение казахскому языку, малые группы.
1
1
1
SUMMARY
M.M. SABITBEKOVA, Zh.K. KOZHABEKOVA
West Kazakhstan Marat Ospanov State Medical University, Aktobe, Kazakhstan
EFFECTIVESS OF TBL METHOD IN TEACHING KAZAKH LANGUAGE FOR FUTURE MEDICAL SPECIALISTS
TBL method - command method is one of innovative methods of learning. Command method gives an opportunity to work in groups and individually during the studying process, enlarge vocabulary, develop communicative skills and skills of working in group. Main objective of this article is to show effectiveness of command method in teaching Kazakh language for future medical staff in small groups.
Key words: TBL method, medical specialists, learning Kazakh language, small groups.
УДК: 378.147.155.661:61.07:001.895
Т.А. АДАЙБАЕВ1' Ф.М. СYЛЕЙМЕНОВА1, Т.Ж. УМБЕТОВ2, Г.К. САГИМОВА1, Г.С. ГАБДУЛЛИНА1, А.Р. КАЛИЕВ2
«АСКОРЫТУ ЖУЙЕС1Н» АНАТОМИЯ-2, ГИСТОЛОГИЯ-2 ЖЭНЕ ПАТОЛОГИЯЛЫК АНАТОМИЯ-2 ПЭНДЕР1 БОЙЫНША МОДУЛД1 ИНТЕГРАЦИЯЛЫ^ БАГДАРЛАМАМЕН О^ЫТУДЬЩ ^АЗ1РГ1 МЭСЕЛЕЛЕР1
'Астана медицина университет АК, Астана, Казакстан 2Марат Оспанов атында^ Батыс Казахстан мемлекетпк медицина университету Актебе, Казахстан
Адайбаев Т.А. -м.гд., операциялык хирургия мен адам анатомиясы кафедрасынын профессоры;
Сулейменова Ф.М. -м.гк., операциялык хирургия мен адам анатомиясы
кафедрасынын профессоры, s-fatima@inbox.ru, 87012650298 ;
Умбетов Т.Ж.- м.гд.,КР MFA академии, гистология кафедрасынын профессоры;
Сагимова Г.К. - операциялык хирургия мен адам анатомиясы кафедрасынын
окытушысы;
Габдуллина Г.С. - м.гк., операциялык хирургия мен адам анатомиясы кафедрасынын доцент^
Калиев А.Р.-м.^к., доцент, патологиялык анатомия кафедрасынын менгерушла.
Аннотация. Морфологиялык пэндер (Анатомия-2, Гистология-2, Патологиялык анатомия-2) бойынша «Аскорыту жYЙесi» модулiнiн мiндеттерiн, мазмунын жэне практикалык сабактардын такырыптык жоспарын зертеу барысында аныкталды: а) барлык морфологиялык пэндер бойынша мшдеп^ мен мазмуны практикалык сабактардын такырыптык жоспарына сэйкеспейд^
б) «Аскорыту жYЙесi» модулi бойынша пэнаралык интеграция сакталмайды;
в) практикалык сабактарда мэселелiк баfытпен окыту туракты еткiзiлмейдi;
г) морфологиялык пэндерден (Анатомия-2, Гистология-2, Патологиялык анатомия-2) «Жалпы медицина» мамандь^ы бойынша 3-курс студенттерiне арналfан окулыктын жоктыfы.
Медицинский журнал Западного Казахстана
взектiлiгi. Болон процесiнiн непзп пaрaметрлерiне сэйкес, iргелi жэне клиникалык пэндердi пэнаралык интеграциялап бiрiздiлiкпен
окытудын непзп максаты - ол бЫм алудын aлfaшкы кезендерiнен бастап студенттерде клиникалык мотивацияны калыптастыру. Осыfaн орай, 3-шл курста «Жалпы медицина» маманды™ бойынша 8жYЙенi оку (нерв, эндокрин, кан тYзушi, тыныс алу, жYрек-тaмыр, аскорыту, несеп-жыныс, тiрек-кимыл жYЙелерiн оку)-8 пэн (Анатомия-2, Гистология-2, Физиология-2, Патологиялык
анатомия-2, Патофизиология-2,
Визуалдык диагностика, Фармакология жэне 1шк аурулар пропедевтикасы) бойынша модулдi жYЙемен жYPгiзiледi.
Модулдi интеграциялык
2.50.2016 œ.
