Научная статья на тему '«Азғыр» ядролық полигоны аймағында сумен қамтамасыз ету кӛздерінің радиациялық ластануы'

«Азғыр» ядролық полигоны аймағында сумен қамтамасыз ету кӛздерінің радиациялық ластануы Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
110
19
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
радиация / сумен қамтамасыз ету / ядролық полигон / radiation / water-supply / nuclear test base area.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — А.М. Оразымбетова, М.Т. Адилова, М.С. Токжанова, Е.Ғ. Тҧяқбаев

Мақалада «Азғыр» сынақ полигоны аймағындағы орталықтандырылмаған су қоймалары мен ауыз су сапасына радиоактивті ластанулар бойынша қазіргі замануи әістерді қолдана отырып, бағалау жұмыстары жүргізілді.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

RADIATION CONTAMINATION OF WATER –SUPPLY IN REGION OF NUKLEAR TEST BASE AREA “AZGYR”

In the article was undertaken a study and a modern estimation is given to the radiation contaminant of water –water reservoirs and drinking-water of the decentralized sources in the region of test base area “Azgyr”.

Текст научной работы на тему ««Азғыр» ядролық полигоны аймағында сумен қамтамасыз ету кӛздерінің радиациялық ластануы»

Вестник КазНМУ, №3(1)- 2014

УДК 621.039.7

1 А.М. ОРАЗЫМБЕТОВА, 1 М.Т. АДИЛОВА, 1 М.С. ТОКЖАНОВА, 2Е.Г. Т¥Я^БАЕВ

гС.Ж. Асфендияров атындагы Цазац ¥лттыц медицина университет^ Алматы цаласы 2Санитариялыц-гигиеналыц цадагалау департаментшщ бас сарапшысы, ЦР тутынушылардыц цуцыцтарын цоргау Комитет'1

«АЗГЫР» ЯДРОЛЫК ПОЛИГОНЫ АЙМАГЫНДА СУМЕН КАМТАМАСЫЗ ЕТУ К0ЗДЕР1Н1Н,

РАДИАЦИЯЛЫ К ЛАСТАНУЫ

Мацалада «Азгыр» сынац полигоны аймагындагы орталыцтандырылмаган су цоймалары мен ауыз су сапасына радиоактивт/' ластанулар бойынша цазiргi замануи эiстердi цолдана отырып, багалау жумыстары ЖYPгiзiлдi. ТYйiндi создер: радиация, сумен цамтамасыз ету, ядролыц полигон

Атырау облысы ^урмангазы ауданыныц аймагында 20 жыл бурынгы ЖYPгiзiлген кептеген ядролы; жарылыстар, сонымен ;атарсына;тардан пайда болган жер асты ;уыстары мен тузды темпешiктер эсерiнен ;олайсыз радиациялы; экологиялы; жагдай туындап отыр. Ол сына;тыц орны ж^рп уа;ыт;а дейiн эртYPлi енеркэсiп ;алды;тарын, сонымен бiрге, радиоактивт ;алды;тардыц кемiлетiн орны болып ;алды, ол ез кезегiнде радиоактивтi заттардан радионуклидтердщ жер асты жэне жер Yстi су кездерiн ластап, сол айма;тагы тургындар пайдаланып отырган орталы;тандырылмаган ауызсу кезшщ ластануына туындатып отыр. Кешендi зерттеу жумыстарын: радиометриялы;, радиохимиялы;, спектрометриялы; жэне фотокалориметриялы; эдiстермен талдау ЖYPгiзу кезiнде альфа -белсендЫктщ ;осынды жиынтыгы А-1технологиялы; алацында орналас;ан беткей су кезiнде норма шепнде ягни ;алыпты жагдайда болса, ал бета белсендЫп бойынша 2,33 есе жогары екендiгiн керсеттi. Су ;оймасын зерттеу барысында А-9 технологиялы; алацында бас;аша жагдайлар орын алды. Ягни, бета-белсендiлiк 0,1 Бк/л болса, ал альфа белсендЫп шектi жiберiлген децгейден 34,6 есе жогары болды, сонымен бiрге табиги жэне антропогендi радиокулидтер бойынша жогары екендiгi бай;алмады. «Азгыр» сына; аймагындагы бас;ада беткей жэне жер асты су кездершдеп гигиеналы; жагынан мацызы бар антропогендi радионуклидтердщ (стронций-90, цезий-137) аны;талганындай, А-5 аумагындагы жубыр суында стронций 90 белсендЫп цезий-137-ден жогары екендт аны;талды. Осыган сэйкес ба;ылау пунктшдеп Шароновка езенiнде альфа жэне бета белсендЫктщ жиынты; ;осындысы шектi децгейде болды. Алынган мэлiметтер мен нэтижелер жер асты суыныц ядролы; жарылыс нэтижесiнде пайда болган заттармен

ластангандыгын керсетедi. Бундай ;орытынды ядролы; физика институтыныц ЖYPгiзген зерттеу нэтижелерi дэлелдеп отыр. Олардыц мэлiметтерiнде А-1 технологиялы; аума;тан 49 метр ара ;ашы;ты;та жер асты су кездерiнде цезий-137 мен стронций-90 табылган, бiрак олардыц децгейлерi эпицентрмен салыстырганда концентрациядан 2 есе темен болды, ягни жер асты суларыныц техногендi радиокулидтермен ластануыныц бiр белгiсi екендiгi бай;алды. Осындай мэселелердi аны;таума;сатында бiздiц ;атысуымызбен ауыз су мен орталы;тандырылмаган жеке су кездерЫ (шахталы; ;¥ды;тар) зерттелiнiп отырган аума; пен ба;ылау орнындагы су кездерЫе («Була;» жэне «Майр» фермаларында) зерттеу жумыстары ЖYPгiзiлдi. Нэтижесiнде радиациялы; ;аутаздт бойынша 1,3 жэне 14,1 есе сэйкеанше жогары екендiгi аны;талды. Алайда полигон сына; аймагындагы орталы;тандырылмаган су кездерiнiц радиациялы; тургыдан ластануыныц ба;ылау аймагымен салыстырганда барлы; ауылдар бойынша радиациялы; ;аутаздт жагынан альфа жэне бета белсендЫп бойынша 1,3-1,4 есе жогарылагандыгын керсеттi.

Осылайша зерттеу жумыстарыныц нэтижелерiн ;орытындылай отырып «Азгыр» сына; полигоны аймагында радиациялы; фактордыц бiрiккен эсерi мынадай болды:

-осы уа;ыт;а дейш альфа жэне бета белсендiлiгi бойынша шект децгейлер са;талынып отыр, «Азгыр» сына; полигоныныц беткей су кездерЫде радиоактивтi ластанулардыц жиынты; мелшерi шект нормадан асты, сонымен бiрге полигон сына; аймагында аз мелшерде болса да антопогендi радионуклидтер табылды; -Беткей су кездерЫщ ластануы Yшiн на;тылы потенциалды ;ауттЫкт тудырган техногендi радиоактивт элементтердiц концентрациялары болды.

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ

5 Онищенко Г.Г., Новиков С.М., Рахманин Ю.А., Авалиани С.Л., Буштуева К.А. Основы оценки риска для здоровья при воздействии химических веществ, загрязняющих окружающую среду. - М.: 2002. - 408 с.

6 Ревич Б.А., Авалиани С.Л., Тихонова Г.И. Экологическая эпидемиология. - М.: 2004. - 384 с.

Вестник КазНМУ, №3(1)- 2014

А.М. ОРАЗЫМБЕТОВА, М.Т. АДИЛОВА, М.С. ТОКЖАНОВА, Е.Г. ТУЯКБАЕВ

РАДИАЦИОННОЕ ЗАГРЯЗНЕНИЕ ИСТОЧНИКОВ ВОДОСНАБЖЕНИЯ В РЕГИОНЕ ПОЛИГОНА ЯДЕРНЫХ ИСПЫТАНИЙ «АЗГЫР»

Резюме: В статье было проведено исследование и дана современная оценка радиоактивному загрязнению воды водоемов и питьевой воды децентрализованных источников в регионе полигона «Азгыр». Ключевые слова: радиация, водоснабжение, ядерный полигон

A.M. ORAZYMBETOVA, M.T. ADILOVA, M.S. TOKZHANOVA, E. TUYAKBAEV

RADIATION CONTAMINATION OF WATER -SUPPLY IN REGION OF NUKLEAR TEST BASE AREA "AZGYR"

Resume: In the article was undertaken a study and a modern estimation is given to the radiation contaminant of water -water reservoirs and drinking-water of the decentralized sources in the region of test base area "Azgyr". Keywords: radiation, water-supply, nuclear test base area.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.