CC BY
47
D01:10.12845/bitp.33.1.2014.3
ml. bryg. dr inz. Dariusz WROBLEWSKI1 Maria K^DZIERSKA1 BartJomiej POLEC1
Przyj^ty/Accepted/Принята: 16.09.2013;
Zrecenzowany/Reviewed/Рецензирована: 14.02.2014;
Opublikowany/Published/Опубликована: 31.03.2014;
ANALIZA PODSTAW PRAWNYCH ZARZ^DZANIA KRYZYSOWEGO ORAZ PODSTAW POZNAWCZO-METODOLOGICZNYCH SYSTEMU ZARZ^DZANIA KRYZYSOWEGO2
Analysis of the Emergency Management Legal Basis and Cognitive - Methodological Basis of the Emergency Management System
Анализ правовых основ кризисного управления и познавательнометодологических основ системы кризисного управления
Abstrakt
Cel: Przedstawienie wst^pnych wynikow badan projektu badawczo-rozwojowego pt. „Zintegrowany system budowy planow zarz^dzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne”, uzyskanych w ramach zakonczonego zadania badawczego: Analiza podstaw prawnych z zakresu zarz^dzania kryzysowego oraz sformulowanie podstaw poznawczo-metodologicznych systemu zarz^dzania kryzysowego oraz jego struktury terytorialnej.
Metody: Na potrzeby realizacji zadania niezb^dne bylo przeprowadzenie szeregu prac o charakterze analitycznym w zakresie obowi^zuj^cego prawa zwi^zanego z zarz^dzaniem kryzysowym, standardow oraz norm, jak rowniez dost^pnej literatury przedmiotu. Przeprowadzono takze szereg warsztatow eksperckich.
Wyniki: W ramach analizy podstaw prawnych zarz^dzania kryzysowego oraz podstaw poznawczo-metodologicznych systemu zarz^dzania kryzysowego opracowano ujednolicony terminologicznie slownik poj^c z zakresu bezpieczenstwa i zarz^dzania kryzysowego. Sporz^dzono wykaz aktow prawnych w zakresie prawa kryzysowego, ktore przeanalizowano pod k^tem koniecznosci ich nowelizacji lub eliminacji. Wskazano potrzeby regulacji prawnych w zakresie zarz^dzania kryzysowego. Opisana zostala struktura zarz^dzania kryzysowego wraz ze wskazaniem wzajemnego wspoldzialania podmiotow i przedstawieniem ich zadan oraz roli. Przeanalizowano struktury planow zarz^dzania kryzysowego oraz proces ich tworzenia na wszystkich szczeblach administracyjnych, a nast^pnie opracowano uniwersaln^. metodyk^ ich budowy. Zebrany material badawczy przeniesiono na wst^pne wymagania do projektowanego systemu.
Wnioski: W ramach zrealizowanego zadania badawczego powstaly opracowania teoretyczne o zarz^dzaniu kryzysowym. Efektem tych prac byl slownik ujednolicaj^cy i porz^dkuj^cy terminology z zakresu bezpieczenstwa, w tym zarz^dzania kryzysowego oraz zarz^dzania ryzykiem, studium opisuj^ce system zarz^dzania kryzysowego w Polsce, role i zadania podmiotow w nim uczestnicz^cych. Zagadnienia poruszone w tych opracowaniach zostaly dodatkowo rozszerzone w wydanych w projekcie publikacjach. Planowanym przedsi^wzi^ciem b^dzie rowniez przygotowanie publikacji obejmuj^cej wyniki prac na struktury planow zarz^dzania kryzysowego
i uniwersaln^. metodyk^. ich opracowania. Badania naukowe pozwolily na zebranie wymagan niezb^dnych do kontynuacji prac naukowych i rozwojowych w celu zaprojektowania i budowy zintegrowanego systemu budowy planow zarz^dzania kryzysowego. Wyniki realizacji projektu przyczyni^. si^ do rozwoju i usprawnienia wspolpracy pomi^dzy podmiotami uczestnicz^cymi w procesie zarz^dzania kryzysowego.
SJowa kluczowe: projekt, zarz^dzanie kryzysowe, planowanie cywilne, plany zarz^dzania kryzysowego, bezpieczenstwo, bazy danych, technologie informatyczne Typ artykuJu: doniesienie wst^pne
1 Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpozarowej im. Jozefa Tuliszkowskiego - Panstwowy Instytut Badawczy, Nadwislan-ska 213, Jozefow, Polska, dwroblewski@cnbop.pl, mkedzierska@cnbop.pl, bpolec@cnbop.pl / Scientific and Research Centre for Fire Protection - National Research Institute, Poland
2 Autorzy wniesli jednakowy wklad w powstanie artykulu /The authors contributed equally to this article
DOI:10.12845/bitp.33.1.2014.3
Abstract
Objective: Presentation of the preliminary results of a R&D project entitled “Integrated system of creating emergency management plans based on modern information technologies”, obtained within the completed research task. The task consisted in the analysis of the legal basis in the field of emergency management and formulation of the cognitive-methodological basis for the emergency management system and its territorial structure.
Methods: In order to realize the task, it was necessary to carry out a number of analytical works on the legal basis, standards and norms as well as available literature related to emergency management. Series of expert workshops were also conducted.
Results: Within the analyses of emergency management legal basis and cognitive-methodological basis of the emergency management system, a terminologically unified glossary of terms related to security and emergency management was developed. The list of legal acts in the field of crisis laws analyzed in terms of the necessity of their amendment or elimination was created. The research indicated the needs of regulations in the field of emergency management. Emergency management structure, with the indication of the mutual interaction between stakeholders and presentation of their tasks and role were described. The analysis covered the structure of emergency management plans and the process of their creation at all administrative levels, as well as a universal methodology of their preparation. The collected research material was transferred to the initial requirements for the designed system.
Conclusions: Within the realised research task the theoretical papers on emergency management were developed. A glossary unifying and organising terminology related to safety issues, including emergency management and risk management, and a scholarship describing emergency management system in Poland, roles and responsibilities of organs involved were the effects of these task. The issues raised in these works were also described in-depth in the publications issued within the project. A publication covering the results of emergency plans structure and universal methodology for their construction is planned to be published. Research allowed to collect requirements necessary to continue research and development work in order to design and implement an integrated system of creating emergency management plans. The results of the project will contribute to the development and improvement of cooperation between the organs involved in the process of emergency management.
Keywords: project, emergency management, civil planning, emergency management plans, security, data bases, information technologies
Type of article: short scientific report Аннотация
Цель: Представление предварительных результатов исследований научно-исследовательского проекта под названием «Интегрированная система построения планов кризисного управления на основе современных информационных технологий», полученных в рамках законченной исследовательской задачи: Анализ правовой базы в области кризисного управления и определение познавательно-методологически основ системы кризисного управления и её территориальной структуры. Методы: Для реализации задач было необходимым провести многиє работы аналитического характера в области: действующего права связанного с кризисным управлением, стандартов, норм и имеющейся предметной литературы. Проведена также серия экпертских семинаров.
Результаты: В рамках анализа правовых основ кризисного управления и познавательно-методологических систем кризисного управления разработан терминологический-унифицированный словарь терминов из области безопасности и кризисного управления. Составлен перечень правовых актов в области кризисного права, которое было англизировано с точки зрения необходимости их изменения или элиминации. Указаны потребности правовых регуляцией в области кризисного управления. Описана структура кризисного управления с указанием взаимного содействия субъектов и представлением их задачей и ролей. Проанализирована структура планов кризисного управления и процесс их составления на всех административных уровнях, а дальше разработана универсальная методика их постройки. Собранный материал перенесли на предварительные требования к конструктированной системе.
Выводы: В рамках реализованной исследовательской задачи были созданы теоретические разработки на тему кризисного управления. Эффектом работ стал словарь, который унифицирует и организирует терминологию из области безопасности, в том кризисного управления и управления риском, исследование описывающие систему кризисного управления в Польше, роль и задачи субъектов участвующих в неё. Вопросы поднимаемым в этих разработках были также подробно описаны в изданных в рамках проекта публикациях. Планированным мероприятием будет также подготовка публикации охватывающей результаты работ над структурой планов кризисного управления и универсальной методикой их подготовки. Научные исследования позволили собрать требования необходимые для продолжения сотрудничества между субъектами участвующими в процессе кризисного управления.
Ключевые слова: проект, кризисное управление, гражданское планирование, планы кризисного управления, безопасность, базы данных, информационные технологии Вид статьи: предварительный отчёт
1. Wprowadzenie
W celu skoordynowania dzialan, ujednolicenia for-my, metod tworzenia planow, tresci i zakresu informacji zawartych w planie zarz^dzania kryzysowego na pozio-mach administracyjnych (wojewodztwo, powiat, gmina) Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpozarowej Panstwowy Instytut Badawczy (CNBOP-PIB) roz-pocz$lo realizacji projektu „Zintegrowany system budowy planow zarz^dzania kryzysowego w oparciu o no-woczesne technologie informatyczne” w konsorcjum
z Akademi^ Obrony Narodowej - Wydzialem Bezpieczenstwa Narodowego (AON-WBN), Szkol^ Glown^ Sluzby Pozarniczej (SGSP), Zwi^zkiem Ochotniczych Strazy Pozarnych Rzeczypospolitej Polskiej (ZOSP RP) oraz fir-m^ informatyczne Asseco Poland S.A. Projekt badawczo--rozwojowy realizowany jest w latach 2012-2015 w ramach konkursu 3/12 w zakresie obronnosci i bezpieczenstwa panstwa i finansowany ze srodkow Narodowego Centrum Badan i Rozwoju.
ОРГАНИЗАЦИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКОЕ РУКОВОДСТВО
Zadanie VI.1 objilo w swoim szerokim zakresie ba-dania zwiezane z analize prawnych podstaw zarzedzania kryzysowego, jak rowniez z opracowaniem podstaw po-znawczo-metodologicznych systemu zarzedzania kryzysowego w Polsce wraz z jego strukture terytorialne. Au-torzy projektu badawczo-rozwojowego zalozyli, ze re-alizacja zadania pozwoli osiegnec wymierne efekty, kto-re umozliwie kontynuacji badan naukowych i rozwojo-wych zwiezanych z budowe zintegrowanego systemu wspomagajecego tworzenie planow zarzedzania kryzysowego. Wyznaczonymi celami do osiegniicia byly zatem: zebranie bedz jezeli to konieczne - opracowanie podsta-wowych definicji i pojic zwiezanych z bezpieczenstwem i zarzedzaniem kryzysowym [1], stworzenie ujednolico-nego slownika pojic, a takze sporzedzenie wykazu ak-tow prawnych z zakresu zarzedzania kryzysowego wraz z okresleniem potrzeb dalszych regulacji bedz eliminacji lub nowelizacji istniejecych. Ponadto: opracowanie opisu struktury systemu zarzedzania kryzysowego wraz z funk-cjonujecymi w jego ramach podmiotami, przeprowadze-nie analizy struktury planow zarzedzania kryzysowego, wypracowanie uniwersalnej metodyki sporzedzania pla-now zarzedzania kryzysowego oraz wstipne zaprojekto-wanie elementow projektu koncepcyjnego oprogramowa-nia.
2. Metody
Realizacja zadania VI.1 Analiza podstaw prawnych z zakresu zarzedzania kryzysowego oraz sformulowa-nie podstaw poznawczo-metodologicznych systemu zarzedzania kryzysowego oraz jego struktury terytorialnej wymagala przeprowadzenia prac analitycznych obejmu-jecych dokumenty prawne, standardy oraz normy regulu-jece zagadnienia z zakresu zarzedzania kryzysowego. Ce-lem tych dzialan bylo zebranie wiedzy oraz diagnoza ist-niejecego stanu [2] na potrzeby opisu teoretycznego sys-temu zarzedzania kryzysowego i planowania zarzedzania kryzysowego w Polsce. Przeprowadzone zostaly rowniez analizy porownawcze polegajece na wyciegniiciu wnio-skow z uregulowan prawnych zarzedzania kryzysowego rozproszonych w powszechnie obowiezujecym pra-wie krajowym. Na potrzebi opracowania uzgodnionego, ujednoliconego slownika pojic z zakresu bezpieczenstwa i zarzedzania kryzysowego uznano za najlepsze rozwie-zanie, prowadzece do osiegniicia zalozonego celu - prze-prowadzenie warsztatow eksperckich.
3. Wyniki
Na potrzebi przygotowania wykazu pojic z zakre-su bezpieczenstwa i zarzedzania kryzysowego, a w tym rowniez zarzedzania ryzykiem zespoly badawcze konsor-cjantow podzielily sii obszarem tematycznym, poszuku-jec terminologii [3] w zrodlach literaturowych, prawnych, normach i standardach, zasobach internetowych oraz in-nych zrodlach. Wypracowany material poddano analizie eksperckiej podczas szeregu warsztatow, ktorych wspol-nym wynikiem bylo uzgodnienie listy pojic i definicji do slownika poprzez wytypowanie tych najpelniejszych oraz wypracowanie nowych. Priorytetem i zarazem ko-niecznoscie bylo przede wszystkim ujicie w opracowaniu
D01:10.12845/bitp.33.1.2014.3
terminologii z najwazniejszych aktow prawnych, czego z oczywistych wzglidow nie nalezalo pomijac, jednako-woz postanowiono zawrzec rowniez najtrafniejsze w opi-nii autorow definicje naukowe tych samych pojic. Wsrod wytypowanych bedz opracowanych skladnikow slownika nie moglo zabraknec takich podstawowych terminow jak: zarzedzanie kryzysowe, bezpieczenstwo i jego podstawo-we typologie, fazy zarzedzania kryzysowego, infrastruk-tura oraz jej klasyfikacje w badanym obszarze, kierowa-nie oraz poszczegolne elementy skladowe, plany i ich ro-dzaje - w tym plany zarzedzania kryzysowego [4], ryzyko i wiele innych skladajecych sii na ponad szescset wylo-nionych pojic. Jednoczesnie podkreslono, ze ujednolico-ny terminologicznie slownik moze jeszcze ewoluowac w trakcie realizacji projektu o dodatkowo zidentyfikowa-ne, nowe pojicia.
Pracami, ktore toczyly sii rownolegle z opracowywa-niem slownika pojic i definicji, byla analiza krajowych oraz miidzynarodowych norm, standardow i przepisow prawnych z zakresu zarzedzania kryzysowego i zarzedzania ryzykiem, ktore rowniez rozdzielono na zespoly ba-dawcze konsorcjum naukowo-przemyslowego, zgodnie z reprezentowanymi przez poszczegolne instytucje kom-petencjami. Byly to przede wszystkim dokumenty regu-lujece ogolne kwestie zwiezane z systemem zarzedzania kryzysowego, procesami zarzedzania ryzykiem, ale takze te bardziej szczegolowe - dotyczece wspoldzialania pod-miotow uczestniczecych w systemie zarzedzania kryzy-sowego czy zaangazowania Sil Zbrojnych Rzeczypospo-litej Polskiej oraz Policji.
Rozpoczynajec prace badawcze nad uregulowania-mi prawa kryzysowego, zidentyfikowano nieprecyzyj-nosc w ujiciu znaczenia oraz konotacji sytuacji kryzyso-wej. Istnieje trudnosc w wyznaczeniu widocznych granic dla tego pojicia i wykazaniu, czy dane zdarzenie nale-zy uznac za kryzysowe. Konstytucja RP (ze wzglidu na jej dosc ogolny charakter) nie wskazuje bezposrednio tak szczegolowych zagadnien dotyczecych problematyki za-rzedzania kryzysowego, natomiast bez wetpienia moz-na w jej tekscie odnalezc rozwiezania sluzece dzialaniu panstwa (wladzy publicznej) w sytuacjach, ktore w teo-rii okreslane se jako kryzysowe, a wiic zaklocajece nor-malny rytm funkcjonowania organizacji panstwowej i po-szczegolnych czisci jej ustroju terytorialnego. Funda-mentalne kwestie dla okreslenia zakresu zarzedzania kryzysowego jest tutaj ustawowa definicja sytuacji kryzyso-wej, zgodnie z ktore celem zarzedzania kryzysowego jest zapobieganie takim sytuacjom, przygotowanie do przej-mowania nad nimi kontroli, reagowanie w przypadku ich wystepienia, usuwanie ich skutkow [5] oraz odtwarza-nie zasobow i infrastruktury krytycznej (art. 2 ustawy). Analizujec dalej definicji sytuacji kryzysowej z ustawy
o zarzedzaniu kryzysowym, mozna okreslic warunki, kto-rych jednoczesne wystepienie oznacza wystepienie sytu-acji kryzysowej. Warunki przedstawione w dokumencie to: wystepienie sytuacji wplywajecej negatywnie na po-ziom bezpieczenstwa ludzi, mienia w znacznych rozmia-rach lub srodowiska; sytuacja ta ma wywolywac znacz-ne ograniczenia w dzialaniu wlasciwych organow ad-ministracji publicznej; nieadekwatnosc posiadanych sil
i srodkow. Ustawowe brzmienie definicji zarzedzania kryzysowego i sytuacji kryzysowej jest znacznie szersze anizeli rzeczywista tresc (praktyka) dzialalnosci panstwa w zakresie zarzedzania kryzysowego, wynikajeca z ducha ustawy. Rowniez rozumienie samego zarzedzania kryzy-sowego bywa odmienne, zwlaszcza gdy wezmiemy pod uwagi podejscie krajowe i odniesiemy do niego jego po-strzeganie w roznych miejscach na swiecie. W kontek-scie doswiadczen oraz uregulowan prawnych w Polsce zarzedzanie kryzysowe odnosimy do zdarzen o charak-terze wewnitrznym, z kolei podejscie zwlaszcza zachod-nich krajow Unii Europejskiej czy Paktu Polnocnoatlan-tyckiego wyraznie wlecza do tego zakresu rowniez zda-rzenia zewnitrzne.
Analiza dokumentow regulujecych w swoim zakresie organizacji zarzedzania kryzysowego w jednostkach te-rytorialnych szczebla wojewodzkiego, powiatowego oraz gminnego [6] potwierdzila ich zgodnosc z obowiezuje-ce ustawe o zarzedzaniu kryzysowym. Zgodnosc ta jest rowniez zauwazalna pomiidzy aktami nizszego i wyzsze-go szczebla. Roznice pojawiaje sii przewaznie na tym sa-mym poziomie i dotycze zakresu tresci oraz jej szczego-lowosci. Wedlug autorow wydaje sii zasadne, aby dopro-wadzic do ujednolicenia tych dokumentow, mialoby to na celu usprawnienie wspoldzialania podmiotow uczestni-czecych w realizacji zadan wynikajecych z zarzedzania kryzysowego. Problemy moge obejmowac takze wadliwe komunikacji czy blidy w ramach wspolpracy, zwlaszcza na tym samym poziomie w momencie przed przejiciem koordynacji przez wyzszy szczebel organizacyjny - jed-nymi z powodow okazac sii moge niescislosci w proce-durach czy samych zapisach legislacyjnych. Zapisy praw-ne z obszaru prawa kryzysowego nie obliguje chociazby do nawiezywania efektywnej wspolpracy pomiidzy orga-nami systemu zarzedzania kryzysowego w celu zwalcze-nia danej sytuacji kryzysowej bedz jej skutkow. Brak pre-cyzyjnych zasad wspoldzialania juz na etapie planowania negatywnie wplywa w pozniejszym reagowaniu na wy-stipujece zagrozenia.
Analiza dokumentow, opracowan, aktow prawnych i innych materialow wykazala, ze rzedy panstw zachod-nich, wzbogacone cenne wiedze i doswiadczeniem zbie-ranym przez lata, wykorzystaly je w odpowiedni spo-sob. Przede wszystkim dokonaly wyboru polegajecego na uelastycznieniu organizacji, jej struktur i rozwiezan syste-mowych w obszarze bezpieczenstwa, bazujec na dotych-czasowych osiegniiciach i zaangazowaniu calego spo-leczenstwa. W Polsce wciez nie udalo sii doprowadzic do stanu, w ktorym odpowiednie organy ukierunkowane na osiegniicie danego celu zareaguje w sposob mozliwie elastyczny nawet w trudnej sytuacji. W krajach zachodu w celu zwalczania skutkow powaznych awarii oraz ka-tastrof dokonuje sii rozkladu odpowiedzialnosci pomii-dzy: wladzi, srodowisko biznesu, spolecznosc, wlascicie-li oraz personalnie na kazde osobi swiadome bezpieczenstwa swojego otoczenia. Podejmowane se rowniez kroki, aby zdecydowanie rozszerzyc zainteresowania zarzedza-nia kryzysowego na wszystkie mozliwe zagrozenia bez wzglidu na zrodla ich powstawania. Rozszerzyc aktyw-nosc kryzysowe poza fazi reagowania zarowno w stroni
DOI:10.12845/bitp.33.1.2014.3
poprzedzajece zdarzenie (np. katastrofi, w tym wojni), jak i po zakonczeniu reagowania, co zapewnia racjonali-zacji wykorzystania zasobow.
Regulacje dotyczece udzialu Sil Zbrojnych i Policji w zarzedzaniu kryzysowym cechuje sii duzym zami-tem terminologicznym, co powoduje trudnosci w usta-leniu okolicznosci zastosowania poszczegolnych norm. Na uwagi zasluguje takze status normatywny planow zarzedzania kryzysowego i ich relacji do konstytucyjnych i ustawowych zadan Sil Zbrojnych i Policji. Zwierzchni-kiem Sil Zbrojnych jest Prezydent (w czasie pokoju za posrednictwem Ministra Obrony Narodowej) zas Policji
- Minister Spraw Wewnitrznych. Organy te nie se jed-nak zaangazowane w tworzenie planow, ktore obejmuje udzial podleglych im jednostek. Normatywna podstawa udzialu Sil Zbrojnych i Policji w zarzedzaniu kryzysowym jest rozmyta oraz cechuje sii duzym rozczlonkowa-niem i niespojnoscie. W rezultacie moze to wplynec ne-gatywnie na efektywnosc i celowosc dzialan podejmowa-nych w sytuacjach kryzysowych.
W celu zapewnienia spojnosci dzialan w zakresie ochrony ludnosci konieczne jest jednolite i kompleksowe uregulowanie w jednym akcie prawnym wszystkich za-sadniczych przedsiiwziic zwiezanych z realizacje zadan w obszarze ochrony ludnosci. Pozwoli to na przypisanie podmiotom zobowiezanym do ich wykonania czytelnych zakresow odpowiedzialnosci i zasad dzialania [4]. Nale-zy dostosowac przepisy ustawy z dnia В wrzesnia 2006 r. o Panstwowym Ratownictwie Medycznym do zmienia-jecych sii warunkow i potrzeb. Konieczne se m.in: we-ryfikacja przepisow dotyczecych transportu sanitarnego, stwierdzania zgonu i wypisywania kart zgonu w odniesie-niu do osoby, ktorej zgon nastepil w warunkach pozaszpi-talnych, uregulowanie w przepisach prawnych zasad de-kontaminacji wstipnej i calkowitej oraz wskazania pod-miotow odpowiedzialnych za dekontaminacji calkowite przedszpitalne w zdarzeniach masowych tak, by nie anga-zowac do tego personelu medycznego (za wyjetkiem osob w stanach naglych).
Celowe se takze zmiany istniejecych przepisow z za-kresu ratownictwa wodnego i gorskiego dostosowujece je do aktualnych potrzeb. Dotyczy to m.in. regulacji w zakresie okreslenia ratownika wodnego, weryfikacji definicji ratownika narciarskiego, okreslenia, jakiego rodza-ju uprawnienia ratownicze i instruktorskie oraz w jakim trybie moge nadawac podmioty uprawnione do wyko-nywania ratownictwa gorskiego, okreslenia, jakie dokumenty skladaje sii na dokumentacji dzialan ratowniczych i wskazania ich wzorow (w rozporzedzeniu) w celu zapewnienia jednolitosci wsrod podmiotow uprawnionych do wykonywania ratownictwa gorskiego; ewentualnego uchylenia przepisu formulujecego katalog obowiezkow nalozonych na osoby uprawiajece rekreacji ruchowe, sport i turystyki w gorach i na zorganizowanych terenach narciarskich, gdyz przepis ten zawiera szereg nieostrych sformulowan, nie wskazuje konsekwencji plynecych z niestosowania sii do tych wytycznych, jak i sposobu weryfikacji ich spelniania.
Konieczne jest dostosowanie do realiow spoleczno-gospodarczych regulacji prawnych dotyczecych przy-
ОРГАНИЗАЦИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКОЕ РУКОВОДСТВО
jitych modeli finansowania [7] obszarow ratownictwa i ochrony ludnosci oraz finansowania rozwoju technicz-nego spolecznych organizacji ratowniczych. Szczegolnie nalezy uregulowac jednoznacznie zasady organizacyjne i finansowe dzialania smiglowca ratowniczego bidecego w dyspozycji TOPR. Ocena wystepienia ryzyka musi za-wierac elementy prawdopodobienstwa wystepienia skut-kow oraz skali.
Jednym z elementow, ktory rozwaza sii jako mozli-wy do ujicia w analizach ryzyka, jest tzw. impact assessment (ocena wplywu). Plany na wypadek wystepienia da-nego typu ryzyka musze byc przygotowywane na najgor-szy scenariusz wystepienia danego zdarzenia, byc na tyle elastyczne, aby moc zareagowac na kazde ewentualnosc
- nawet najpowazniejsze w skutkach.
W przypadku analizy dokumentow z perspektywy ujicia bedz uwzglidnienia w nich elementow modelu in-formacyjnego systemu zarzedzania kryzysowego stwier-dzono brak uregulowan dotyczecych interoperacyjnosci czy bezpieczenstwa i przetwarzania informacji. Nie ist-nieje wiic przeslanka prawna (w ramach analizowanych ustaw czy rozporzedzen) ograniczajeca w tej kwestii ar-chitekturi oraz model informacyjny dla systemu pla-now zarzedzania kryzysowego. Projektowane bazy da-nych dla oprogramowania [В] nie bide ani faktycznie, ani docelowo rejestrem publicznym, sted tez brak ko-niecznosci uwzglidniania podleglosci pod przepisy praw-ne dotyczece rejestrow publicznych, wyspecjalizowa-nych katalogow danych. Przeanalizowano wstipnie tak-ze obowiezek stosowania przepisow o danych osobowych w zakresie informacji przetwarzanych i przechowywa-nych w ramach planow zarzedzania kryzysowego, jak rowniez calego systemu. W zakresie wymagan narzuca-nych przez polskie normy podczas projektowania systemu PZK nalezy miec na uwadze przede wszystkim Roz-porzedzenie z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Kra-jowych Ram Interoperacyjnosci, minimalnych wymagan dla rejestrow publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagan dla systemow teleinformatycznych.
Uzyskane wyniki potwierdzily znaczne rozproszenie regulacji w badanym obszarze pomiidzy akty prawa kra-jowego, ale takze wskazaly dobre rozwiezania legisla-cyjne w panstwach o bogatym doswiadczeniu w zakresie tworzenia prawa kryzysowego, co niewetpliwie znajdzie swoje odzwierciedlenie w przygotowanych rekomenda-cjach prawnych na pozniejszym etapie realizacji projektu.
W ramach prac badawczych prowadzone byly row-niez prace w zakresie mozliwosci wykorzystania na potrzeby planowania cywilnego procesow, z ktorymi moz-na spotkac sii w zarzedzaniu ryzykiem. Ze wzglidu na swoje uniwersalnosc wskazano normi 31000 jako najlep-sze z mozliwych do wykorzystania na potrzeby zarzedzania kryzysowego. Uzupelnieniem powyzszego dokumen-tu, wspierajecym we wlasciwym podejmowaniu decyzji przez osoby odpowiedzialne za zarzedzanie kryzysowe moze natomiast byc Standard CAN/CSA-Q850-97:2009 Risk Management: Guideline for Decision-Makers. Na potrzebi procesu tworzenia samych planow zarzedzania kryzysowego mozna sii posluzyc jako pomocne liste
D0I:10.12845/bitp.33.1.2014.3
kontrolne norme NFPA 1600 Standard on Disaster/Emergency Management and Business Continuity. Przydatne informacje dla osob opracowujecych plany zarzedzania kryzysowego, w tym poszczegolne procedury reagowania znajduje sii w standardzie ISO/PAS 22399:2007 Societal security - Guideline for incident preparedness and operational continuity management. Dokument podnosi kwestii kryteriow postipowania na wypadek zagrozen oraz zapewnienia cieglosci biznesowej.
Przegled oraz analiza norm zwiezanych z zarzedza-niem kryzysowym i zarzedzaniem ryzykiem wykaza-ly zbieznosc odnosnie stawianych wymagan dotycze-cych przeciwdzialaniu kryzysom i reagowaniu na nie, tak w sektorze publicznym, jak rowniez w sektorze bizneso-wym. Bardzo waznym elementem dla wszystkich uczest-nikow systemu zarzedzania kryzysowego jest swiado-mosc istoty przeprowadzania regularnej oceny, a takze ewaluacji ich przygotowania na wypadek roznego typu zagrozen. Kolejnym z wysuniitych wnioskow na podsta-wie prowadzonych badan jest propozycja opracowania uniwersalnej metodyki dla oceny zdolnosci reagowania na sytuacji kryzysowe dla wszystkich zainteresowanych stron. Wynika to z oceny sytuacji, w ktorej podmioty rze-dowe, samorzedowe czy sektora prywatnego lub publicz-nego, znajdujec sii na roznych poziomach, posiadaje sze-reg funkcji oraz rol w ramach zarzedzania kryzysowego. Taka kompilacja struktury i zadan powoduje dysonans we wlasciwej ocenie zdolnosci do reagowania.
Waznym rowniez zakonczonym etapem prac bylo sporzedzenie opisu ogolnej struktury systemu zarzedzania kryzysowego na podstawie prac czestkowych obej-mujecych: okreslenie funkcji systemu zarzedzania kryzysowego (SZK) w systemie bezpieczenstwa narodowego, identyfikacji celow, zadan i struktury SZK, dokona-nie analizy wystipujecych relacji pomiidzy elementami SZK, okreslenie uwarunkowania integracji SZK, iden-tyfikacji roli i zadan podmiotow wykonawczych w SZK
- w tym takze OSP [9]. Badania wykazaly przede wszystkim brak spojnosci w organizacji systemu, ktora moglaby efektywnie wplynec na wspolnie realizowane przez pod-mioty zaangazowane zadania zwiezane z zapewnieniem bezpieczenstwa panstwa. Ustawa o zarzedzaniu kryzysowym pozwala precyzyjnie okreslic roli i zadania organow systemu zarzedzania kryzysowego, nie okresla jednak w jaki sposob nalozone na poszczegolne organy zadania realizowac. Mimo dosc jasno zarysowanych struktur, praktyka dzialan na wszystkich poziomach zarzedzania pokazuje wricz dowolnosc w organizacji i funkcjonowa-niu systemu zarzedzania kryzysowego. Zarzedzanie kryzysowe natomiast pelni wspolczesnie bardzo wazne funk-cje zarowno dla bezpieczenstwa panstwa, jak i bezpie-czenstwa narodu. To element ksztaltujecy mechanizmy skutecznego zapobiegania sytuacjom kryzysowym, kom-pleksowego przygotowania sii na ich wystepienie, spraw-nego ale takze elastycznego reagowania oraz odbudowy. Sposrod zidentyfikowanych celow zarzedzania kryzysowego za najwazniejszy ze wszystkich uznano dezenie do zapewnienia bezpieczenstwa oraz dzialania zmierzajece-go do jego przywrocenia.
Poprzez badanie uwarunkowan integracji systemu za-rzedzania kryzysowego Akademia Obrony Narodowej w ramach swojej analizy wystosowala proste, acz bardzo wazne tezi, ze w krajowym systemie zarzedzania kryzysowego - wieloszczeblowym i wielopodmiotowym sku-teczna integracja dzialan wyrazona bidzie w dokladnym okresleniu sposobow dzialania sil uczestniczecych w realizacji danego zadania bedz tez w niwelowaniu konkret-nego zagrozenia. Poszczegolne elementy systemu nie se czisto w stanie przy uzyciu wlasnych zasobow (sil i srodkow) podolac danej sytuacji kryzysowej. Sted wnio-sek, iz pelna integracja w celu przeprowadzenia konkret-nych dzialan pozwoli wzmocnic wysilki pojedynczych podmiotow uzupelniajec ich braki, slabosci, ogranicze-nia na rzecz skutecznej walki z zagrozeniami i zapewnia-niem bezpieczenstwa. Zapewnienie takiego stopnia kom-plementarnosci umozliwi osiegniicie pozedanego stanu sprawnosci systemu zarzedzania kryzysowego w wymia-rze wewnitrznym.
Aby w sposob wlasciwy przystepic do prac zwieza-nych z zalozeniami oraz wymaganiami do projektowane-go oprogramowania wspomagajecego opracowanie pla-now zarzedzania kryzysowego, nalezalo dokladniej przyj-rzec sii strukturze samych planow, jak rowniez procesowi ich budowy. W ramach tych badan przeanalizowano pla-ny zarzedzania kryzysowego na poziomie gminy, powia-tu i wojewodztwa oraz sporzedzono wnioski obejmujece najwazniejsze elementy planow wraz z ich zawartoscie, a takze role podmiotow odpowiedzialnych za ich opraco-wanie. Przede wszystkim plany zarzedzania kryzysowego powinny realizowac bardzo wazny cel, jakim jest zapew-nienie sprawnej realizacji dzialan na wypadek zagrozenia wystepienia potencjalnej lub realnej sytuacji kryzysowej [10]. Obecnie podmioty odpowiedzialne za opracowanie planow zarzedzania kryzysowego w duzej mierze skupia-je sii na zrealizowaniu najwazniejszego celu z ich punktu widzenia, czyli opracowaniu dokumentu na potrzebi wy-pelnienia wymogu formalnego wzglidem ustawodawcy.
Struktura planu zarzedzania kryzysowego zostala dosc precyzyjnie uregulowana w zapisach ustawy o zarzedza-niu kryzysowym. Natomiast praktyczna wartosc, jaka po-winna charakteryzowac te dokumenty to: przejrzystosc i czytelna forma umozliwiajeca szybkie dotarcie do po-szukiwanych informacji. Takie wymaganie potwierdza zasadnosc oraz potrzebi pracy z elektroniczne wersje pla-nu zarzedzania kryzysowego przy wykorzystaniu dedy-kowanego oprogramowania wspomagajecego proces jego tworzenia i edycji. Proces opracowania planow zarzedzania kryzysowego zostalby maksymalnie uproszczo-ny i skrocony, poniewaz na przestrzeni dwuletniego cyklu planowania wszelkie dane moglyby byc aktualizowane na biezeco, co skutkowaloby jedynie koniecznoscie przepro-wadzenia wymaganych uzgodnien oraz wydruku dokumentu do akceptacji uprawnionego podmiotu.
Podstawowym elementem planu jest jego czisc glow-na, ktora powinna skladac sii z charakterystyki i anali-zy zagrozen dla obszaru objitego planem, podzialu sil i srodkow wraz z ogolnym przydzialem zadan, zestawie-nia sil i srodkow planowanych do wykorzystania w sy-tuacjach kryzysowych, zadan do realizacji zwiezanych
DOI:10.12845/bitp.33.1.2014.3
z innymi aktami prawnymi, opisu przedsiiwziic realizo-wanych w sytuacjach kryzysowych w zakresie monitoro-wania zagrozen, uruchamiania procedur oraz wspoldzia-lania sil uczestniczecych w dzialaniu podczas sytuacji kryzysowej. W przypadku oceny ryzyka wystepienia za-grozen rekomenduje sii doprecyzowanie kryteriow okre-slania prawdopodobienstwa wystepienia zagrozenia oraz odpowiedniej kwalifikacji jego skutkow do okreslonego poziomu. Od siatki bezpieczenstwa z kolei oczekuje sii wiikszej precyzyjnosci i czytelnosci - niejako postulatem w tym zakresie jest jej rozszerzenie o poszczegolne fazy zarzedzania kryzysowego, co w sposob jasny (szczegol-nie przy opatrzeniu dokumentu zapisem podstawy praw-nej nakazujecym take a nie inne roli) dla poszczegolnych uczestnikow zarzedzania kryzysowego przedstawialo-by ich zadania oraz funkcje w danej sytuacji kryzysowej. Przygotowanie zestawienia sil i srodkow w przypadku wykorzystania oprogramowania wspomagajecego two-rzenie planow zarzedzania kryzysowego polegaloby je-dynie na zaciegniiciu aktualnych danych zgromadzonych w bazie danych. Integralnym elementem planow zarzedzania kryzysowego, ktory ma istotne znaczenie dla wy-miaru praktycznego, se zaleczniki funkcjonalne. Zawie-raje one szereg dokumentow niezbidnych do uruchamiania procedur, tj. zestawienia, raporty, wykazy, zasady po-stipowania, plany organizacji i dzialania poszczegolnych systemow, a takze wiele innych materialow, ktore powinny zostac uporzedkowane w odpowiedni sposob.
Niejako zamkniiciem prac naukowych w zadaniu VI.1 bylo opracowanie uniwersalnej metodyki na pod-stawie czestkowych metodyk opracowania planow zarze-dzania kryzysowego na poszczegolnych szczeblach admi-nistracyjnych (gmina, powiat, wojewodztwo) oraz prze-prowadzonej analizy uwarunkowan prawno-organizacyj-nych w zakresie ich opracowania.
Niedocenianym i czisto pomijanym krokiem zwlasz-cza na najnizszym poziomie administracyjnym jest przy-gotowanie harmonogramu wskazujecego terminy kolej-nych krokow niezbidnych do wypracowania ostatecznej wersji dokumentu oraz osoby przewidziane do uzgodnien i opracowania poszczegolnych czisci planu zarzedzania kryzysowego. Kazdy z rozdzialow zaleca sii, aby powsta-wal w wyniku pracy merytorycznie przygotowanego ze-spolu, kierowanego przez jednego szefa koordynujece-go i spinajecego opracowanie calego planu zarzedzania kryzysowego. Warto umozliwiac zespolowi wspolpraci nad poszczegolnymi elementami dokumentu z eksperta-mi zewnitrznymi, wlascicielami obiektow infrastruktury krytycznej, dzialajecymi na danym obszarze a waznymi z punktu widzenia zarzedzania kryzysowego przedsii-biorstwami oraz organizacjami pozarzedowymi [11]. Podstawe dla kazdego planu zarzedzania kryzysowego powinna byc kompleksowa analiza wystipujecych oraz potencjalnych zagrozen, posiadanych sil i srodkow, jak rowniez korelacja tej wiedzy z uwzglidnieniem wszyst-kich faz zarzedzania kryzysowego.
Zespol autorski uznal za zasadne wykorzystanie przy opracowywaniu planow zarzedzania kryzysowego jed-nej z uznanych norm miidzynarodowych, np. BSI-Stan-dard 100-4 Business Continuity Management, (wersja 1,
ОРГАНИЗАЦИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКОЕ РУКОВОДСТВО DOI:10.12845/bitp.33.1.2014.3
Tabela 1.
Fazy procesu opracowania planu zarzedzania kryzysowego
Table 1.
Phases of the emergency management plan creation
Lp. Faza opracowania planu Plan creation phases Wykonawca Person or organ responsible for realisation
1. Faza przygotowawcza (stworzenie zespolu planistycznego, opracowanie harmonogramu i planu prac) / Preparatory phase (establishing planning team, developing work and plan schedule) - Organ odpowiedzialny za ZK i plan / An organ responsible for emergency management and a plan - Szef zespolu planistycznego wraz z zespolem / Head of a planning team together with the team
2. Faza prac zasadniczych (opracowanie dokumentacji planu) / Phase of quintessential works (developing plan documentation) - Szef zespolu planistycznego / Head of a planning team - Zespol planistyczny / A planning team - Inne osoby i komorki dodatkowo wyznaczone przez organ / Other persons and structures additionally appointed by the organ
3. Faza prac koncowych (zlozenie, podpisanie i zatwierdzenie planu) / Final phase (submitting, signing and endorsing a plan) - Szef zespolu planistycznego wraz z zespolem / Head of a planning team together with the team - Organ odpowiedzialny za ZK i plan / An organ responsible for emergency management and a plan - Zespol zarzedzania kryzysowego / Emergency management team - Organ zatwierdzajecy plan / An organ which endorses a plan
4. Faza biezecej aktualizacji planu / Phase of constant update of a plan - Zespol planistyczny / Planning team
listopad 2008, Federal Office for Information Security (BSI), Godesberger Alle 185-189, 53175 Bonn, Niem-cy). W standardzie przedstawiona jest metodologia two-rzenia i utrzymywania systemu zarzedzania cieglosci biz-nesowej w przedsi^biorstwie, co moze miec rowniez po-zytywne zastosowanie w administracji publicznej. Standard szeroko opisuje odpowiedzialnosci poszczegolnych szczebli zarzedzania organizacji oraz komorek znajduje-cych si§ w strukturze organizacji/firmy, a takze identyfi-kuje klasyczne podejscie do analizy ryzyka jako identyfi-kaj zagrozen w odniesieniu do procesu lub do zasobow i oceny ryzyka.
Ostatnim krokiem po zebraniu wymagan formalno--prawnych oraz podstaw poznawczo-metodologicznych w ramach zadania VI.1 bylo opracowanie przez partne-ra biznesowego dokumentacji przedstawiajecej zaimple-mentowanie w postaci notacji UML podstawowych pro-cesow biznesowych zidentyfikowanych w przeanalizo-wanych materialach opracowanych przez konsorcjum w ramach dotychczas zrealizowanych prac w projekcie. Na material bazowy do przeprowadzenia powyzszego procesu zlozyly si§ na dokumenty charakteryzujece ele-menty planowania kryzysowego, w szczegolnosci proces i metodyka tworzenia planu zarzedzania kryzysowego jako kluczowy element projektowanego rozwiezania. Po-nadto dokumentacja przedstawia rowniez w postaci nota-cji UML podstawowe obiekty zidentyfikowane w ramach prac nad systemem wspomagajecym tworzenie planow zarzedzania kryzysowego. Model przedstawiaje rozpo-znane obiekty, niektore ich atrybuty i podstawowe relacje zachodzece pomi^dzy nimi. Model architektury systemu i przeplywu informacji nie przedstawia pelnego zakresu danych oraz informacji, nalezy go traktowac jako uogol-
nienie dla docelowego rozwiezania. W ramach zdefinio-wanych wymagan do projektowanego systemu okreslono zakres elementow zaszeregowanych w katalogach glow-nych aplikacji: charakterystyka obszaru, podmioty, sily i srodki, zagrozenia, szablony komunikatow oraz ich sub-skrypcja, plan zarzedzania kryzysowego, zaleczniki [12]. Niezalezne cz^scie skladowe systemu przewidziano repo-zytorium wiedzy.
4. Dyskusja nad metodami i wynikami
Wiele sposrod zidentyfikowanych poj^c wprowadzo-nych do slownika przez rozne grupy srodowiskowe ro-zumiane bylo w calkowicie odmienny sposob bedz sto-sowane w innym kontekscie. Wspolnie podj^ty wysilek uporzedkowania oraz doprecyzowania terminologii na potrzeby realizowanego projektu pozwolil na jej usyste-matyzowanie oraz mozliwie maksymalne uproszczenie. W konsekwencji tego powstalo opracowanie, ktore umoz-liwilo poruszanie si§ w tym samym obszarze poj^ciowym zarowno ekspertom z dziedziny bezpieczenstwa narodo-wego czy zarzedzania kryzysowego, jak i programistom tworzecym projekt koncepcyjny oprogramowania oraz jego przyszlym uzytkownikom.
Studium dokumentow regulujecych zagadnienia zwie-zane z zarzedzaniem kryzysowym wykazalo, iz wyst^pu-je znaczne rozproszenie oraz niespojnosc w organizacji zintegrowanego systemu bezpieczenstwa narodowego, w ramach ktorego funkcjonuje system zarzedzania kryzysowego. Zauwazalnym zjawiskiem jest takze nadregu-lacja w polskim systemie prawnym, ktora prowadzi do rozrostu czynnosci administracyjnych, a takze utrudnia wlasciwe interpretaj poszczegolnych przepisow przez rozne organy, czego konsekwencje bywa utrudniona lub
nieefektywna wspolpraca. Przyklad powyzszego mamy przy regulacjach dotyczecych udzialu Policji, Panstwo-wej Strazy Pozarnej lub tez Sil Zbrojnych RP, gdzie mii-dzy innymi problemy z interpretacje zapisow terminolo-gicznych wplywaje na aktywnosc oraz synergii podej-mowanych dzialan w ramach zarzedzania kryzysowego. Z badan przeprowadzonych przez Asseco Poland w za-kresie interoperacyjnosci, bezpieczenstwa i przetwarza-nia informacji w ramach zarzedzania kryzysowego wyni-ka, ze brakuje odpowiednich uregulowan prawnych.
Analiza zarowno podstaw prawnych systemu zarze-dzania kryzysowego, jak i jego struktury, wykazala, ze istnieje zwlaszcza ze strony uczestnikow realizujecych zadania z tego zakresu potrzeby regulacji i nakreslenia ta-kich zagadnien jak jednolitosc kompetencji, struktur or-ganizacyjnych, a takze zasad oraz procedur postipowa-nia z uwzglidnieniem wszystkich poziomow funkcjono-wania.
5. Podsumowanie
Szereg badan i analiz przeprowadzonych w ramach zadania VI.1 przy realizacji projektu „Zintegrowany system budowy planow zarzedzania kryzysowego w oparciu
0 nowoczesne technologie informatyczne”, doprowadzil do stanowiska, ze istnieje pilna potrzeba zmian w prawie kryzysowym. Charakter tych zmian powinien byc kom-pleksowy i bazowac przede wszystkim na ustawie o za-rzedzaniu kryzysowym, ktore uznaje sii za dokument systemowy. Zasadne byloby, aby byl to akt odniesienia dla wszystkich regulacji obejmujecych okreslenie zadan
1 kompetencji w ramach zarzedzania kryzysowego. Usta-wa powinna rowniez ograniczyc dowolnosc w interpreta-cji pojic i ich znaczenia.
Wszystkie powyzsze cele, ktore udalo sii osiegnec w ramach prowadzonych badan w zadaniu, pozwolily na przeniesienie uzyskanych wynikow jako wstipnych wy-magan do projektowanego oprogramowania, ktore na-stipnie ulegly akceptacji bedz weryfikacji podczas warsz-tatow i konsultacji pomiidzy partnerem biznesowym a konsorcjantami przygotowujecymi wklad merytoryczny do projektowanego systemu.
Dodatkowym efektem koncowym projektu bide opracowania teoretyczne o zarzedzaniu kryzysowym, unifiku-jece pojicia i ich interpretacje (slownik pojic i zwrotow z zakresu zarzedzania kryzysowego), opisujece system zarzedzania kryzysowego w Polsce, zawierajece metody-ki planowania, oceny i analizy ryzyka, oceny zagrozen, itp. poszerzajece wiedzi osob zajmujecych sii zarzedza-niem kryzysowym.
Literatura
1. Wroblewski D., Zintegrowany system budowy planow zarzqdzania kryzysowego - koncepcja i wyniki badan, [w]: Planowanie cywilne w systemie zarzedzania kryzysowego, Jozefow, 2013, s. 15.
2. Roguski E. W., Wroblewski D., Diagnostyczna metoda oce-ny ryzyk i systemow reagowania PomRisc jako narz^dzie programowania zmian doskonalqcych systemy bezpieczen-stwa i ich monitorowania, BiTP (4) 2008, s. 59.
3. Wroblewski D., Kidzierska M., Polec B., Koncepcja realizacji projektu „Zintegrowany system budowy planow zarzq-dzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie
DOI:10.12845/bitp.33.1.2014.3
informatyczne”, [w:] „Bezpieczenstwo Pozarowe”, nr 23 2013, Lwowski Panstwowy Uniwersytet Bezpieczenstwa Zycia, s. 43.
4. Wroblewski D., Prasula J., Wlodarczyk K., Kidzierska M., System zarzqdzania informacji w GCZK. Materialy szkole-niowe dla pracownikow merytorycznych gminnych zespo-low zarzedzania kryzysowego, 2008.
5. Wlodarczyk K., Oprogramowanie wspomagajqce zarzqdza-nie kryzysowe na szczeblu lokalnym - ELIKSIR, BiTP (2) 2008, s. 15.
6. Wroblewski D. (red nauk.), Przeglqd wybranych dokumen-tow normatywnych z zakresu zarzqdzania kryzysowego i zarzqdzania ryzykiem wrazz leksykonem, Jozefow 2014, s. 70.
7. Plasota T., Zarzqdzanie kryzysowe w uj^ciu legalnym - akty prawne i normy, [w]: Wybrane zagadnienia z zakresu plano-wania cywilnego w systemie zarzedzania kryzysowego RP, Jozefow 2014, s. 66.
S. Maciak J., Kidzierska M., Polec B., Wybrane funkcjonal-nosci oprogramowania informatycznego wspomagajqce-go prac% gminnych centrow zarzqdzania kryzysowego -„Eliksir”, [w]: Wybrane zagadnienia z zakresu planowania cywilnego w systemie zarzedzania kryzysowego RP, Joze-fow 2014, s. 218.
9. Wroblewski: D., Kidzierska M., Polec B., Zintegrowany system budowy planow zarzqdzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne, [w]: „Naukowy Wisnyk”, nr 28 2013, Ukrainski Naukowo-Badawczy Insty-tut Obrony Cywilnej MNS Ukrainy w Kijowie.
10. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzedzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 590, z pozniejszymi zmia-nami).
11. Wroblewski D., Komunikacja kryzysowa jako instrument ksztaltowania bezpieczenstwa, Seminarium CNBOP, Zeszyt 4/2009.
12. Wroblewski D., Prasula J., Wlodarczyk K., Kidzierska M., Streszczenie projektu badawczo-rozwojowego zamawiane-go Algorytm oprogramowania CZK w zakresie kreatora pla-now reagowania kryzysowego, komunikatora kryzysowego, procedur reagowania i zarzqdzania kryzysowego. Materialy szkoleniowe dla pracownikow technicznych gminnych centrow zarzedzania kryzysowego, 2008, s. 20.
ml. bryg. dr inz. Dariusz Wroblewski - absolwent Szko-ly Glownej Sluzby Pozarniczej (1994 r.), doktorat o spe-cjalnosci bezpieczenstwo panstwa uzyskany w Akade-mii Obrony Narodowej w Warszawie (2001 r.). Ukonczo-ne programy dla wyzszej kadry menadzerskiej, a takze kursy dla kadry kierowniczej PSP oraz administracji pu-blicznej. Sluzbi rozpoczel w SGSP w pionie liniowym w 1994 roku, stanowiska kierownicze zajmowal od 2002 r. w Centrum Edukacji Bezpieczenstwa Powszechnego SGSP, a nastipnie praci podjel na stanowisku zastipcy dyrek-tora do spraw naukowo-badawczych CNBOP Od 2009 r. dyrektor CNBOP - PIB. Redaktor Naczelny czasopisma naukowego „Bezpieczenstwo i Technika Pozarnicza”.
Maria Kidzierska - wieloletni pracownik CNBOP-PIB, obecnie pelni funkcji kierownika Dzialu Wydawnictw
i Promocji. Autorka wielu publikacji na temat dzialalno-sci Centrum w prasie branzowej, krajowej i zagranicz-nej. Wspolautorka zalozen merytorycznych do programu komputerowego „Eliksir”.
Bartlomiej Polec - absolwent studiow I stopnia na Wy-dziale Bezpieczenstwa Narodowego w Akademii Obro-ny Narodowej. Pracownik Zakladu Ochrony Ludnosci CNBOP-PIB.
