Научная статья на тему 'Агрокластерларниташкилэтишда Жанубий Корея тажрибасиданфойдаланишнинг йўналишлари'

Агрокластерларниташкилэтишда Жанубий Корея тажрибасиданфойдаланишнинг йўналишлари Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
368
123
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
қишлоқ хўжалигининг рақобатбардошлиги / Корея Миллий Қишлоқ хўжалиги Кооперативлар Федерацияси / институционал тузилма / ҳудудий ихтисослашув / маркетинг тизими / агротуризм / инсон капитали / илмий-тадқиқот станцияси / қишлоқ хўжалиги логистика маркази / competitiveness of agriculture / National Federation of аgricultural сooperatives of Korea / institutional structure / territorial specialization / marketing systems / agro tourism / human capital / research station / logistics center of agriculture

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Муродов Ч., Ҳасанов Ш., Муродова М.

Мақолада қишлоқ хўжалигининг рақобатбардошлигини оширишда Ўзбекистонда агрокластерларни барпо этишда хорижий мамлакатлар тажрибасини ўрганиш зарурияти, жумладан, Жанубий Корея давлати тажрибасининг иқтисодий, ташкилий ва институционал жиҳатлари таҳлиллари асосида, Ўзбекистон шароитидан келиб чиққан ҳолда фойдаланишнинг асосий йўналишлари ва самарали фаолияти учун чора-тадбирлар тизими келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IMPLEMENTATION OF AGRO CLUSTER CREATION SOUTH USING EXPERIENCE OF KOREA

In the article on the basis of analysis of foreign experience, including economic, organizational and institutional of South Korea developed system of measures and mechanisms for improve the competitiveness of agriculture, as well identified the main directions of efficient agro cluster operation in Uzbekistan.

Текст научной работы на тему «Агрокластерларниташкилэтишда Жанубий Корея тажрибасиданфойдаланишнинг йўналишлари»

Муродов Ч.

УзР ВМ хузуридаги Макроиктисодий тадкикотлар ва прогнозлаштириш институти Бош илмий ходими, и.ф.д.; Хасанов Ш.

Самарканд Кишлок хужалиги институти

"Кишлок хужалиги иктисодиёти ва бошкарув"

кафедраси доценти;

Муродова М.

Тошкент давлат иктисодиёт

университети талабаси

АГРОКЛАСТЕРЛАРНИ ТАШКИЛ ЭТИШДА ЖАНУБИЙ КОРЕЯ ТАЖРИБАСИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ ЙУНАЛИШЛАРИ

МУРОДОВ Ч., ЦАСАНОВ Ш., МУРОДОВА М. АГРОКЛАСТЕРЛАРНИ ТАШКИЛ ЭТИШДА ЖАНУБИЙ КОРЕЯ ТАЖРИБАСИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ ЙУНАЛИШЛАРИ

Маколада кишлок хужалигининг ракобатбардошлигини оширишда Узбекистонда агрокластер-ларни барпо этишда хорижий мамлакатлар тажрибасини урганиш зарурияти, жумладан, Жану-бий Корея давлати тажрибасининг иктисодий, ташкилий ва институционал жихатлари тахлиллари асосида, Узбекистон шароитидан келиб чиккан холда фойдаланишнинг асосий йуналишлари ва самарали фаолияти учун чора-тадбирлар тизими келтирилган.

Таянч иборалар: кишлок хужалигининг ракобатбардошлиги, Корея Миллий Кишлок хужалиги Кооперативлар Федерацияси, институционал тузилма, худудий ихтисослашув, маркетинг тизими, агротуризм, инсон капитали, илмий-тадкикот станцияси, кишлок хужалиги логистика маркази.

МУРОДОВ Ч., ХАСАНОВ Ш., МУРОДОВА М. НАПРАВЛЕНИЯ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ОПЫТА ЮЖНЕЙ КОРЕИ В СОЗДАНИЕ АГРОКЛАСТЕРОВ

В статье на основе анализа зарубежного опыта, в том числе, экономических, организационных и институциональных аспектов Южной Кореи, определены основные направления их использования в повышении конкурентоспособности сельского хозяйства, предлагается система мер и механизмы для эффективной деятельности агрокластеров в Узбекистане.

Ключевые слова: конкурентоспособность сельского хозяйства, Национальная Федерация сельскохозяйственных кооперативов Кореи, институциональная структура, террриториальная специализация, система маркетинга, агротуризм, человеческий капитал, научно-исследовательская станция, центр логистики сельского хозяйства.

MURODOV CH., HASANOV SH., MURODOVA M. IMPLEMENTATION OF AGRO CLUSTER CREATION SOUTH USING EXPERIENCE OF KOREA.

In the article on the basis of analysis of foreign experience, including economic, organizational and institutional of South Korea developed system of measures and mechanisms for improve the competitiveness of agriculture, as well identified the main directions of efficient agro cluster operation in Uzbekistan.

Keywords: competitiveness of agriculture, National Federation of аgricultural ^operatives of Korea, institutional structure, territorial specialization, marketing systems, agro tourism, human capital, research station, logistics center of agriculture.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 3

Бугунги кунда цишлоц хужалигининг барцарор ривожлани-ши аксарият жицатдан унинг рацобатбардошлигини оши-ришга боглицдир. Ушбу йуналишда Узбекистонда агрокла-стерларни барпо этиш муцим омил цисобланади. Бу бора-да Жанубий Корея давлати тажрибаси узининг ицтисодий, ташкилий ва институционал жицатлари билан Узбекистон шароитига ухшашлиги бу давлат тажрибасини урганиш ва Узбекистон шароитида цуллаш истицболларини урганишни тацозо этади.

Узбекистонда барча соха ва тармоклар каби кишлок хужалиги хам жадал ривожланмокда. Бунда ер хакикий эгаси-ни топганлиги, сохада изчил амалга ошири-лаётган кенг куламли ислохотлар, кишлок хужалигидаги мавжуд холатлар, ишлаб чикарувчиларга давлат томонидан зарур кумакнинг берилаётганлиги, уларнинг хар то-монлама куллаб-кувватланаётганлиги уз са-марасини бермокда.

Узбекистон Республикаси Президен-ти Ислом Каримов мамлакатнинг 2012 йил-даги ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якунлари хамда 2013 йилдаги иктисодий ривожланишнинг устувор йуналишларига баFишланган Вазирлар Махкамаси йиFилишидаги маърузаларида алохида кайд этганларидек, "Мамлакатимизда, ... кишлок хужалигини иктисодий ислох этиш буйича ута мухим чора-тадбирларнинг амалга оши-рилаётгани, кишлокда бозор муносабатлари-ни жорий этиш ва хусусий мулкчилик шакли-ни ривожлантириш, фермерлик харакатини куллаб-кувватлаш учун хукукий, ташкилий хамда молиявий шарт-шароитларни туFдириб бериш бундай юксак натижаларни кулга ки-ритишда хал килувчи омил булмокда..."1.

Хусусан, Узбекистонда амалга оширилаёт-ган аграр сохадаги ислохотларни бочкичма-боскич амалга ошириш натижасида кишлок хужалиги товар ишлаб чикарувчиларининг иктисодий эркинликларини кенгайтириш

1Каримов И.А. Бош максадимиз - кенг куламли ислохотлар ва модернизация йулини катъият билан давом эттириш. Узбекистон Республикаси Президен-ти Ислом Каримовнинг 2012 йилда мамлакатимизни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якунлари хамда 2013 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мухим устувор йуналишларига баFишланган Вазирлар Махкамасининг мажлисидаги маърузаси. // "Халк сузи", 2013 йил 19 январь.

ва давлат буюртмасига нархларнинг шак-лланишини такомиллаштириш, паст рента-белли ва зарар куриб ишлайдиган йирик кишлок хужалик корхоналари таркибий ту-зилмасини кайта узгартириш хамда уларнинг негизида фермер хужаликларини таш-кил этиш, сугориладиган ерларнинг мели-оратив холатини яхшилаш, мева-сабзавот махсулотларини саклашнинг моддий-техника базасини ривожлантириш, кишлок хужалиги хом ашёсини кайта ишлашни чукурлаштириш, кишлок хужалиги ишлаб чикаришини модернизация килиш, техник ва технологик жихатдан кайта жихозлаш хамда фермер хужаликлари тасарруфидаги ер участкалари майдонини макбуллаштириш, уларнинг фао-лиятини куллаб-кувватлаш учун бугунги кун талабига жавоб бера оладиган замонавий хизмат курсатиш инфратузилмасини яратиш оркали баркарор иктисодий фаолият юри-тишларининг ташкилий ва иктисодий асосла-ри яратилди.

Бугунги кунда кишлок хужалигининг баркарор ривожланиши аксарият жихатдан унинг ракобатбардошлигини оширишга боFликдир. Ушбу йуналишда Узбекистонда агрокластерларни барпо этиш мухим омил хисобланади. Бирок агрокластерларнинг республика шароитида янги институционал ту-зилма эканлигини инобатга оладиган булсак, агрокластерларнинг назарий ва услубий жихатлари билан бир каторда, хорижий мам-лакатлар тажрибасини урганиш мухим омил хисобланади. Бу борада Жанубий Корея давлати тажрибаси узининг иктисодий, ташкилий ва институционал жихатлари билан Узбекистон шароитига ухшашлиги билан аж-ралиб туради.

Кореяда агрокластерларни ривожлантириш зарурияти асосан куйидаги омиллар би-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 3

лан белгиланганлигини таъкидлаган х,олда, Узбекисон шароитида х,ам асосий омиллар тарзида инобатга олиш мумкин. Жумладан:

- давлатнинг кишлок хужалигига ама-лий ёрдами ва куллаб- кувватлаши х,амда ислох,отларни амалга оширишдаги етакчили-ги;

- тарихий ва миллий анъаналардан фойда-ланиш, уларни саклаб колиш, замонавийлаш-тириш асосида янги йуналишларни шакллан-тириш;

х,удудий ихтисослашув ва кишлок хужалиги мах,сулотларининг ракобатбардошлигини ошириш ва ривожла-нишининг баркарорлигини таъминлаш;

давлат-университетлар-илмий тадкикотлар-фермерлик-кайта ишлаш-

бизнеснинг биргаликда фаолият юритиши-нинг узаро мутаносиблигини таъминлаш ме-ханизми;

- олимлар мавкеи ва илмий тадкикотлар натижаларининг юкорилиги х,амда уларни куллаб-кувватлашда давлат сиёсати даража-сидаги мавкеининг юкорилиги;

- юкори инновацияга асосланган ишлаб чикаришни ташкил этишга устуворлик бе-рилиши ва уни давлат томонидан куллаб-кувватлашнинг самарали механизмининг шаклланганлиги;

- маркетинг тизимининг ривожланганли-

ги;

- инсон капиталига муносабатнинг юкорилиги ва уни кишлокда ривожланти-ришга устуворлик берилиши.

Ушбу омилларнинг Узбекистон шароити-дан келиб чиккан х,олда самарали ишлаши учун кенг камровли чора-тадбирлар тизими ишлаб чикилиши лозим.

Маълумки, агрокластерлар давлат, фер-мерлар, олий таълим ва тадкикот муассалари х,амда хусусий корхоналар ташаббуси асосида ташкил этилади.

Хусусан, Жанубий Кореядаги машх,ур Сунчанг Паста ишлаб чикариш кластери (Sunchang Paste Cluster) мах,аллий х,окимият томонидан бошкариладаган кластер булиб, соя, калампир, кулупнай, олхури кабилардан турли хилдаги мах,сулотлар ишлаб чикариш билан шуFулланади. Ушбу кластер Корея х,укуматининг кишлок х,удудларида демогра-фик х,олатни яхшилаш (кишлок ах,олиси, асо-

сан ёшларнинг шах,арга кетиб колишини ка-майтириш), тарихий анъаналар асосида ишлаб чикаришни куллаб-кувватлаш, кишлокка саноат ва агротуризмни олиб кириш каби ривожлантириш дастурлари асосида ташкил этилган. Агрокластердаги 5292 та фермер хужалигида 9780 гектар экин майдонида мах,сулот ишлаб чикарилиб, унда жами 12331 та киши ишлайди1. Жами 30 минг ах,олиси булган ушбу х,удуднинг х,озирда йиллик экс-порти 1 миллион АКШ долларини ташкил этмокда. Агротуризм ва мех,монхона сервиси-ни ривожлантириш х,исобига 2018 йилга бориб йиллик экспортни 3 миллион АКШ доллари-га етказиш режалаштирилган. Хайратланарли томони шундаки, ушбу кичик бир кишлокка х,ар йили уртача 12 мингдан ортик турист ташриф буюради. Узбекистонда ушбу кла-стернинг кишлок х,удудларини ривожлантириш дастурларини куллаб-кувватлаш, тарихий анъаналар асосида соя, калампир каби мах,сулотларни ферментация килишда оила-вий корхоналарни ва уйларни аслича саклаб колиш ва туризм объектига айлантириш, агротуризм (шах,ар ах,олиси ва болаларнинг уз куллари билан мева-сабзавотларни узишла-ри ёки уларни кайта ишлаш ва тайёрлашда иштирок этишлари), кишлокда мех,монхона бизнесини йулга куйишда фестивал ва турли тадбирлар утказиш тажрибаларидан фой-даланиш мумкин. Шунингдек, фермерлар учун ахборот-маслах,ат бериш х,амда кишлок хужалиги агрегатларидан биргаликда фойда-ланиш тажрибалари х,ам диккатга сазовор-дир.

Бунда марказий давлат ва мах,аллий х,окимият томонидан молиялаштириш, турли укитиш семинар-тренинг лойих,аларини амалга ошириш, марказнинг фаолиятида-ги ишлаб чикариш жараёнлари, мах,сулотни кайта ишлаш ва техникавий ёрдам курсатиш каби дех,кон учун имкониятлари чекланган-лиги шароитда давлат томонидан куллаб-кувватлашга оид тажрибаларни Узбекистонда нафакат фермер, балки дех,кон хужаликларида х,ам куллаш мумкин х,амда агрокластерлар-ни ташкил этишда мах,аллий х,окимиятнинг куллаб-кувватлаши ва х,удудларнинг ихтисос-лашуви ва етиштираётган кишлок хужалиги

1Sunchang Paste Cluster: information brochure. 2013 ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 3

мах,сулотларининиг ракобатбардошлигига асосий эътиборни каратиш каби омиллардан фойдаланиш мумкин.

Чунгдо хурмо кластери (Chungdo Persimmon Cluster) 2009 йилда фермерлар ташаббуси билан ташкил этилган. Маълумот урнида айтиш керакки, Корея дунёда етиш-тирилаётган барча хурмо мевасининг 12 фо-изини ишлаб чикаради1. Ушбу х,удудда Ко-реядаги уруFсиз хурмонинг 65%и етиштири-лади. Фермерлар ташаббуси асосида ташкил этилган ва бошкариладиган ушбу кластер хурмодан йил давомида янги узил-ган, ярим куритилган, куритилган, ферментация килинган, хурмо ёFи, хурмо ви-носи, ранг ва бошка мах,сулотлар ишлаб чикаришга мулжалланган. Хурмо кластери хурмо етиштириш-кайта ишлаш-нархини саклаш- маркетинг ва рекламани ривожлан-тиришга каратилган. Ушбу кластер яна бир бор агрокластерда "бизнес-университетлар-илмий тадкикотлар-давлат"нинг биргалик-даги х,аракати ва бунда илмий тадкикотларга асосий эътибор берилганлигига амин булдик. Фермерларнинг ушбу кластерга кушилиши натижасида оладиган даромадлари бошка тармоклар кушилиши х,исобига кескин ошган-лигини куриш мумкин. Узбекистонда ушбу кластернинг мах,сулотни оддий усулда турли куринишда ишлаб чикариш ва бунда илмий тадкикотларга асосий урFу бериш; инноваци-он мах,сулотлар (м-н, соFлик учун фойдали сироп ва бошкалар) ишлаб чикариш; юкори ха-рид нархлари оркали фермерларни кластер-га жалб этиш, маркетинг тадкикотларидан фойдаланиш; кадрлар тайёрлаш каби тажри-баларидан фойдаланиш мумкин.

Гиёнгсангбукдо кишлок хужалиги тадкикотлари марказининг Сангжудаги хурмо тажриба станцияси (Gyeongsangbuk-Do AR& ES, Sangju Persimmon Experiment Station) хурмо буйича тадкикотлар олиб борадиган, яъни уни етиштиришдан то истеъмолчиларга етказишгача булган жараёнларни тадкик эта-диган Кореядаги ягона станция х,исобланади. Ушбу илмий-тадкикот станцияси энг замона-вий асбоб-ускуналар билан жих,озланиб, бу станцияда 27 киши, шу жумладан, 6 та профессор, 2 та ёрдамчи ва 4 та техник ходим

1FAOSTAT, www.fao.org/statistics

х,амда 15 та яна бошка ёрдамчи мутахассис-лар фаолият юритади2. Станция ер майдони 11 гектардан иборат. Станция уч йуналишда иш олиб боради:

- янги хурмо навларини яратиш;

- янги технология ва усулларни ишлаб чикиш;

- янги кайта ишлаш технологияларини жо-рий этиш.

Узбекистонда хурмо усимлиги буйича тадкикотлар уни етиштиришдаги ва истеъмолчиларга етказишдаги жараёнларни тадкик этиш, янги хурмо навларини яратиш, янги технология ва усулларни ишлаб чикиш, янги кайта ишлаш технологияларини куллаш каби илмий ишланмаларни тез-ликда жорий этиш, ушбу сох,адаги мутахас-сислар билан тажриба алмашиш кабилар-дан маълум турдаги кишлок хужалигига ихти-сослашган, масалан, Кувада анор, Жомбойда олма, БулунFурда помидор, Паркентда узум етиштиришга оид агрокластерлар х,амда улар таркибида тажриба станцияларини ташкил этишда фойдаланиш лозим.

Мункиеонг олмани кайта ишлаш кластери (Munkyeong Apple Processing Promotion Group) бизнес корхоналари х,аракати асосида тузилган кластер булиб, у истеъмолчиларга олма билан боFлик 100 дан зиёд мах,сулот ва хизматларни таклиф этадилар. Аввал ушбу х,удудда кумир казиб олинган булиб, 1994 йилда кумир казиб олиш тухтатилгач, ах,олининг шах,арга кетиш колишининг олди-ни олиш максадида ушбу х,удудга олма кластери ва туризмни ташкил этиш учун дав-лат томонидан 50 миллион АКШ доллари микдорида инвестиция киритилган. Ушбу олма кластери 2004 йилдан йилига 4 миллион АКШ доллари микдорида фойда ол-ган булса, 2012 йилга келиб, мах,сулотлар микдорининг турли-туманлиги, кушимча хиз-матлар, агротуризм ва мех,монхона хизма-тини таклиф этиш оркали 90 миллион АКШ доллари микдорида фойда олишга эришган3. Бизнинг шароитда турли мева мах,сулотлари брендларидан (м-н, Самарканд ёки Бахмал

2Gyeongsangbuk-Do AR& ES, Sangju Persimmon Experiment Station information brochure, 2013

3 Munkyeong Apple Processing Promotion Group's Annual Report 2012.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 3

олмаси, Кува анори, Олтиарик узуми каби-лардан) фойдаланиш мумкин.

Шунингдек, Узбекистонда аник йуналишлар буйича кишлок хужалигини баркарор ри-вожлантиришда Жанубий Кореянинг ушбу сох,ада фаолият юритадиган катор ташкилот-ларининг куйидаги тажрибаларидан фойдаланиш мумкин:

- Жанубий Корея Миллий кишлок хужалиги кооперативлари федерацияси ^опдНуир) нинг куп тармокли ишлаб чикариш, кайта ишлаш, сервис сох,аларини узида бирлаш-тирган йирик институтционал бирлашма х,исобланади. Мамлакатимизда ушбу бир-лашманинг йилнинг барча фаслларида кишлок хужалиги мах,сулотларининг нархла-рини бир хилда ушлаб туриш, экологик тоза мах,сулотлар ишлаб чикаришни х,ар томонла-ма куллаб-кувватлаш, кишлок хужалиги ишлаб чикарувчиларига имтиёзли кредитлар бе-риш, озик-овкат марказларини ташкил этиш, мунтазам равишда кооператив аъзоларининг бизнесни амалга оширишларида манфаатла-ри ва х,укукларини х,имоя килиш максадида тренинглар утказиб, кишлок хужалиги экин-лариниг янги навларини тавсия этиб, ишлаб чикариш харажатларини кискартириш ва кишлок ах,олисининг даромадларини оши-ришга каратилган фермерларнинг бизнес ва турли таклифларини куллаб-кувватлаш, х,ар хил молиявий хизматлар ва бошкаларни курсатиш борасидаги бозор тамойилларига мос механизмларининг Узбекистоннинг ша-роитига мос жих,атларидан Республика фер-мерлар кенгаши томонидан, республика ва х,удудлар даражасида дех,конларнинг нодав-лат ташкилотларини шакллантиришда фойдаланиш;

- кишлок хужалиги мах,сулотларини ишлаб чикарувчилар, кайта ишловчилар ва ушбу сох,ага тааллукли булган агробизнес субъектлари уртасида мунтазам равишда кишлок хужалиги маркетинги ва кишлок хужалиги кооперативлари, кишлок жойла-рини ривожлантириш ва кишлок хужалиги мах,сулотларини кайта ишлаш, бошкариш ва маркетинги буйича тренингларни амалга ошириш;

- Федерация ^опдНуир)нинг фермер хужаликларини инновацион технологиялар-ни куллаш борасида куллаб-кувватлашда

курсатаётган амалий ёрдами асосида молиявий, ташкилий агрокластерларни ташкил этиш ва уларнинг фаолиятини тартибга со-лиш х,амда куллаб-кувватлашда давлат билан узаро х,амжих,атликдаги фаолиятидан фойдаланиш, бунинг учун эса Республика фер-мерлар кенгаши фаолиятини, Савдо-саноат палатаси ва бошка нодавлат ташкилотлари-нинг узаро х,амкорлигини янада кучайтириш юзасидан тадбирлар ишлаб чикиш х,амда бу ташкилотларнинг давлатнинг марказий ва мах,аллий х,окимият вакилликлари билан мустах,кам алока урнатишлари талаб этилади;

- Федерация (NongHyup) кумагида ташкил этилган мах,аллий Корея кишлок хужалиги мах,сулотларини сотиш билан шуFулланадиган Ханора Таксимот Маркази (Hanora distribution center)ининг экологик тоза мах,сулотлар ишлаб чикариш, кишлок х,удудларида тайёр-лов омборлари ташкил этиш, фермерлар-ни озик-овкат талаблари асосида сифатли мах,сулотлар ишлаб чикаришга ургатиш, мам-лакатда ишлаб чикарилган кишлок хужалиги мах,сулотларини фермерлардан аввалдан ту-зилган шартнома асосида сотиб олиб, уларнинг сифати, куриниши, х,ажми буйича аж-ратиб, турли оFирликларда кадоклаб, мар-казнинг узида чакана савдога чикариб сотиш, х,амда бошка йирик ёки бошка супер-маркетларга уларнинг талабларига кура ул-гуржи х,олатда етказиб бериш, ёш авлодга миллий мах,сулотларга нисбатан кизикишни оширишда тренинг дарсларини уюштириш, кишлок х,удудларини ривожлантириш да-стурлари тажрибаларини мамлакатимиз кишлок хужалигини устувор ривожланти-ришда куллаш;

- Ансеонг Кишлок хужалиги логистика маркази (Anseong Agricultural Product Logistic Се^ге)нинг кишлок хужалик мах,сулотларини фермер-марказ-магазин занжири буйича сотиб олиш ва сотиш, истеъмолчилар учун кулай, яъни ювилган, ярим тайёр мах,сулотлар ша-клидаги мах,сулотга айлантириш, кадоклаш, мах,сулотларни сотиб олиш ва сотишдаги устама харажатларини паст даражада бел-гилаш каби тажрибаларини куллаган х,олда, Узбекистонда бу каби логистика марказларини кишлок хужалигини ривожлантиришнинг кейинги боскичларида, асосан, автомобил ва

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 3

темир йулларга якин булган жойларда бар-по этиш;

- Кангвон Миллий университетининг замо-навий асбоб-ускуналар билан жихозланган кишлок хужалиги махсулотларини етишти-риш ва кайта ишлаш буйича лабораторияла-рининг амалиёт билан бевосита боFланган холда илмий-тадкикот ишларини ташкил этиш ва уларни амалиётга жорий этиш таж-рибаларидан Узбекистонда олий укув юрт-лари билан бевосита ишлаб чикарувчилар уртасидаги алокани урнатишда фойдаланиш.

Узбекистон шароитида, Жанубий Корея Республикасидаги каби, агрокластерлар-нинг давлатнинг ташаббуси ва бевосита иш-тирокида ташкил этилиши энг макбул йул хисобланади. Шунинг учун хам агрокластер-ларни барпо этиш, авваламбор, ушбу жа-раённинг кишлок хужалигида янги институ-ционал тузилма эканлигидан келиб чиккан холда, хукукий, ташкилий ва иктисодий асосларининг давлат томонидан шакллан-

тирилиши лозим. Ушбу йуналишда бирин-чидан, Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Агрокластерларни ташкил этиш туFрисида"ги Карори кабул килиниши лозим. Ушбу карорда агрокластерларни ташкил этишнинг зарурияти, йуналишлари, хукукий, ташкилий ва иктисодий асослари, мавжуд конунларга узгартиришлар кири-тиш, агрокластерлар учун кушимча инфра-тузилма объектлари, шу жумладан, агрокла-стернинг мухим кушимча фаолият турлари-дан хисобланган - агротуризм, мехмонхона ташкил этиш, агрокластерлар фаолиятини урганиш буйича мониторинг олиб бориш, тажриба лойихаси тарзида Самарканд вилоя-ти БулунFур (помидор) ва Жомбой (олма) ту-манларида агрокластерларни ташкил этиш, республика буйича агрокластерлар ташкил этиш ишчи гурухини тузиш ва уларнинг вази-фалари хамда ташкил этилиши билан боFлик ташкилий-молиявий тадбирлар уз аксини то-пиши керак.

Адабиётлар:

1. Каримов И.А. Бош максадимиз - кенг куламли ислохотлар ва модернизация йулини катъият билан давом эттириш. Узбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримовнинг 2012 йилда мамлакатимизни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якунлари хамда 2013 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мухим устивор йуналишларига баFишланган Вазирлар Махкамасининг мажлисидаги маърузаси. // "Халк сузи", 2013 йил 19 январь.

2. FAOSTAT, www.fao.org/statistics

3. Gyeongsangbuk-Do AR& ES, Sangju Persimmon Experiment Station information brochure, 2013.

4. Munkyeong Apple Processing Promotion Group's Annual Report. 2012.

5. Sunchang Paste Cluster: information brochure. 2013.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 3

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.